(2001) 1 ΑΑΔ 652
[*652]24 Μαΐου, 2001
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΝΕΟΚΛΕΟΥΣ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
SIMON JOHN WORLEY,
Εφεσιβλήτου-Εναγομένου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10764)
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Τροχαίο ατύχημα ― Βαρύ διάστρεμμα του αυχένα ― Πλήρης αποθεραπεία σε κάπως μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τη συνήθη περίοδο που χρειάζεται για αποθεραπεία παρόμοιων κακώσεων λόγω προϋπάρχοντος ιστορικού οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων ― Επιδίκαση γενικών αποζημιώσεων £2.000 ― Εσφαλμένη καθοδήγηση ― Οδήγησε σε επιδίκαση χαμηλότερης αποζημίωσης από την αρμόζουσα, ενόψει των σωματικών βλαβών που υπέστη ο εφεσείων ― Αύξηση του επιδικασθέντος ποσού σε £3.500 κατ’ έφεση.
Αποζημιώσεις ― Τροχαίο ατύχημα ― Ο καθορισμός του ύψους των αποζημιώσεων υπάγεται στη διακριτική ευχέρεια του πρωτόδικου Δικαστηρίου ― Αρχές με βάση τις οποίες επεμβαίνει το Εφετείο.
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Καθορισμός ύψους γενικών αποζημιώσεων ― Τάση να ακολουθείται ανοδική πορεία.
Η παρούσα έφεση στρέφεται εναντίον του μέρους της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία επιδικάσθηκε στον εφεσείοντα επί πλήρους ευθύνης ποσό £2.000.- για γενικές αποζημιώσεις για τον τραυματισμό του σε τροχαίο ατύχημα.
Ο εφεσείων που ήταν 53 χρόνων κατά το ατύχημα υπέστη βαρύ διάστρεμμα του αυχένα που περικλείει κακώσεις των μαλακών μορίων. Αρχικά διαγνώσθηκε μυϊκός σπασμός, ελάττωση κινητικότητας του αυχένα κατά 50% και πόνο κατά τις κινήσεις. Διαπιστώθηκαν επίσης ελαφρές οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις οι οποίες προϋπήρ[*653]χαν του τραυματισμού. Τέσσερα χρόνια μετά το ατύχημα διαπιστώθηκε επιδείνωση των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων σε βαθμό δυσανάλογο από ότι φυσιολογικά ανεμένετο. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του γιατρού του εφεσείοντος, η οποία έγινε αποδεκτή, ο τραυματισμός του εφεσείοντος στο ατύχημα επιδείνωσε την κατάσταση του όσον αφορούσε τις οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις.
Το Ανώτατο Δικαστήριο αποδέκτηκε την έφεση για τους λόγους που αναφέρονται στις πιο πάνω εισαγωγικές σημειώσεις και αύξησε το επιδικασθέν ποσό σε £3.500 επί πλήρους ευθύνης.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα εναντίον του εφεσίβλητου.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Ioannou v. Howard (1966) 1 C.L.R. 45,
General Press Agency v. Christofides (1981) 1 C.L.R. 190,
Saveriades a.o. v. Georgiades a.o. (1982) 1 C.L.R. 574,
Α. Μερακλής κ.ά. ν. Ταλιώτη (1997) 1 (Β) Α.Α.Δ. 1148,
Paraskevaides (Overseas) Ltd v. Christofis (1992) 1 C.L.R. 789.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού που δόθηκε στις 29/2/00 (Αρ. Αγωγής 4022/94) με την οποία επιδίκασε σ’ αυτόν επί πλήρους ευθύνης ποσό £2.000.- για γενικές αποζημιώσεις για τον τραυματισμό που υπέστη σε τροχαίο ατύχημα.
Ζ. Λεμής, για τον Εφεσείοντα.
Γ. Μιχαηλίδης, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Μ. Κρονίδης, Δ..
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων στην παρούσα έφεση εφεσιβάλλει [*654]μέρος της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία του επιδίκασε επί πλήρους ευθύνης ποσό £2.000,= για γενικές αποζημιώσεις για τον τραυματισμό που υπέστη σε τροχαίο ατύχημα.
Ο εφεσείων που ήταν 53 χρόνων κατά τον ουσιώδη χρόνο ενεπλάκη σε τροχαίο ατύχημα στη Λεμεσό την 1.4.1993. Ενώ οδηγούσε το αυτοκίνητο του υπ’ αριθμό εγγραφής CAB825 κατά μήκος της οδού Προμαχών Ελευθερίας στη Λεμεσό, συγκρούστηκε με το αυτοκίνητο υπ’ αριθμό εγγραφής ZVA288 το οποίο οδηγούσε ο εφεσίβλητος εξ αντιθέτου διευθύνσεως.
Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου παρουσιάστηκε ιατρική μαρτυρία και από τις δύο πλευρές. Κοινή θέση των διαδίκων ήταν το ιατρικό πιστοποιητικό του Ειδικού Νευροχειρούργου Κ. Κωνσταντινίδη. Σύμφωνα με το πιστοποιητικό αυτό ο εφεσείων υπέστη θλάση των μαλακών μορίων του αυχένος με παροδικές εκδηλώσεις αιμωδίας των χειρών. Συμπτώματα ήσαν οι επώδυνες και περιορισμένες κινήσεις του αυχένος. Έξι και πλέον μήνες μετά το δυστύχημα εξακολουθούσε να υπάρχει σε κάποιο βαθμό περιορισμός των κινήσεων του αυχένος λόγω της ευαισθησίας της περιοχής. Ο κ. Κ. Κωνσταντινίδης αναφέρει επίσης κάκωση της κεφαλής με εκδηλώσεις εγκεφαλικής διάσεισης διαρκείας δύο εβδομάδων. Αναφέρει δε και άλγος στον δεξιό οφθαλμό.
Ο θεράπων ιατρός του εφεσείοντα, Ειδικός Ορθοπεδικός Χειρούργος κ. Φ. Συμιλλίδης, διέγνωσε βαρύ διάστρεμμα του αυχένα που περικλείει κακώσεις των μαλακών μορίων που εκτός από μύες περικλείει συνδέσμους ακόμα και δίσκους. Κατά την πρώτη εξέταση του εφεσείοντα ο ιατρός Συμιλλίδης διέγνωσε μυϊκό σπασμό, ελάττωση κινητικότητας του αυχένα κατά 50% και πόνο που αυξάνετο κατά τις κινήσεις. Από τον ακτινογραφικό έλεγχο διαπιστώθηκαν ελαφρές οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις οι οποίες όμως δεν προήλθαν από τον τραυματισμό. Τέσσερα χρόνια μετά το δυστύχημα εξέτασε και πάλιν τον εφεσείοντα και διαπίστωσε επιδείνωση των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων σε βαθμό δυσανάλογο απ’ ότι φυσιολογικά ανέμενε. Κατά τη γνώμη του ο τραυματισμός του εφεσείοντα στο ατύχημα επιδείνωσε την κατάστασή του όσον αφορά τις οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις.
Ιατρική μαρτυρία δόθηκε, ενώπιον του Δικαστηρίου, και από τον Ειδικό Ορθοπεδικό Χειρούργο κ. Η. Γεωργίου εκ μέρους του εφεσίβλητου. Ο κ. Γεωργίου εξέτασε για πρώτη φορά τον εφεσείοντα 2½ περίπου χρόνια μετά το ατύχημα. Διαπίστωσε ικανοποιητικό εύρος κινήσεων του άνω μέρους της σπονδυλικής στήλης και [*655]απουσία μυϊκού σπασμού. Ακτινολογικά δε, διαπίστωσε ελαφρές οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης, οι οποίες όμως προϋπήρχαν του ατυχήματος. Παραδέχθηκε όμως ότι η υποχώρηση των ενοχλημάτων του εφεσείοντα απαιτούσε περισσότερο χρόνο λόγω των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων και ότι μελλοντικά η πιθανότητα παρουσίασης ενοχλήσεων θα οφείλεται εν μέρει στην οστεοαρθρίτιδα και εν μέρει στον τραυματισμό.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε τελικά τη μαρτυρία του ιατρού κ. Συμιλλίδη παρά αυτή του ιατρού κ. Γεωργίου για τους λόγους που αναφέρεται στην απόφαση του. Η αξιολόγηση αυτή καθώς και τα ευρήματα του δεν αμφισβητούνται από τους διαδίκους στην έφεση αυτή. Τα ευρήματα του Δικαστηρίου αναφέρονται ως εξής στην πιο κάτω παράγραφο της απόφασής του:-
“Με βάση τα πιο πάνω, βρίσκω ότι ο Ενάγων συνεπεία του επίδικου δυστυχήματος, υπέστη τις σωματικές κακώσεις που περιγράφει το ιατρικό πιστοποιητικό του ειδικού νευροχειρουργού Κ. Κωνσταντινίδη, Τεκμήριο 5. Ο Ενάγων ακολούθησε φυσιοθεραπεία και έφερε αυχενικό κολάρο. Είχε άλγος στο μάτι. Αύξηση των οστεοαρθρικών αλλοιώσεων με όξυνση των ενοχλημάτων πόνου και δυσκαμψίας του αυχένα. Τα εν λόγω ενοχλήματα οφείλονται στην προ του ατυχήματος οστεοαρθρίτιδα και στον τραυματισμό που υπέστη.”.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αφού κάνει ευρεία αναφορά στη νομολογία επί του θέματος κατέληξε να επιδικάσει στον εφεσείοντα το ποσό των £2.000 ως γενικές αποζημιώσεις επί πλήρους ευθύνης, για τον πόνο, την ταλαιπωρία και τις μελλοντικές επιπτώσεις από τον τραυματισμό στην υγεία του εφεσείοντα.
Ο εφεσείων με το μοναδικό λόγο έφεσης, προσβάλλει το μέρος αυτής της απόφασης και ισχυρίζεται ότι το ποσό των £2.000 είναι ανεπαρκές για τον τραυματισμό που υπέστη και τις συνέπειές του.
Έχει καθιερωθεί από τη νομολογία πως το Εφετείο δεν επεμβαίνει στη διακριτική ευχέρεια του πρωτόδικου Δικαστηρίου να καθορίζει το ύψος των αποζημιώσεων που επιδικάζει, εκτός αν η αποζημίωση που δόθηκε βασίσθηκε σε λανθασμένες νομικές αρχές, είναι τόσο έκδηλα υπερβολική ή τόσο έκδηλα ανεπαρκής (Ioannou v. Howard (1966) 1 C.L.R. 45, General Press Agency v. Christofides (1981) 1 C.L.R. 190, Saveriades & Others v. Georgiades & Others (1982) 1 C.L.R. 574, Α. Μερακλής & Άλλος [*656]ν. Α. Ταλιώτη (1997) 1(Β) Α.Α.Δ. 1148).
Το ύψος των αποζημιώσεων είναι αλληλένδετο με τα ιδιαίτερα περιστατικά του κάθε τραυματισθέντα. Ισχύει η αρχή ότι στον τομέα των αποζημιώσεων ο ανθρώπινος πόνος και η δυσχέρεια αντιμετωπίζεται με μεγαλύτερη ευαισθησία. Η υγεία είναι ο κοινός παρονομαστής για την ευημερία του ανθρώπου. Οι αποζημιώσεις είναι το μέσο για την αποτίμηση του ανθρώπινου πόνου και την αντιμετώπιση των λειτουργικών δυσχερειών που επιφέρει ο τραυματισμός. (Paraskevaides (Overseas) Ltd. v. Christofis (1992) 1 C.L.R. 789).
Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει επίσης καθιερώσει την αρχή ότι ο αδικοπραγών ευθύνεται και για την επιδείνωση υφιστάμενης κατάστασης.
Αρχή της νομολογίας επίσης είναι ότι τα Δικαστήρια με την πάροδο του χρόνου πρέπει να ακολουθούν μια ανοδική πορεία στο θέμα χορήγησης αποζημιώσεων σε υποθέσεις πρόκλησης σωματικών βλαβών (Μερακλής ν. Ταλιώτη, πιο πάνω).
Στην υπό κρίση έφεση έχουμε τη γνώμη πως οι γενικές αποζημιώσεις που επιδικάστηκαν είναι έκδηλα ανεπαρκείς. Παρά την αποδοχή της ιατρικής μαρτυρίας του θεράποντα ιατρού του εφεσείοντα και τα σχετικά ευρήματα του το Δικαστήριο απέτυχε να εκτιμήσει ορθά τα γεγονότα και επιδίκασε αποζημιώσεις που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική εικόνα των σωματικών βλαβών του εφεσείοντα, της μεγάλης χρονικής διάρκειας που υπέφερε και ταλαιπωρείτο, καθώς και την επιδείνωση της κατάστασής του η οποία οφείλεται εν μέρει και στον τραυματισμό του.
Ο εφεσείων υπέστη βαρύ διάστρεμμα του αυχένα. Σύμφωνα με την ιατρική μαρτυρία ο όρος περικλείει κακώσεις μαλακών μορίων περιλαμβανομένων συνδέσμων του αυχένα, ακόμα δε δεν μπορεί να αποκλεισθεί και κάκωση δίσκων. Ο θεράπων ιατρός του εφεσείοντα, η μαρτυρία του οποίου έγινε δεκτή από το Δικαστήριο, παρατήρησε τρία χρόνια μετά το δυστύχημα μεγάλη αύξηση των οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων από αυτές που προϋπήρχαν του τραυματισμού, αύξηση που δεν κρίθηκε φυσιολογική. Αποδίδεται δε μερικώς και στον τραυματισμό του εφεσείοντα, ο οποίος επιδείνωσε προϋπάρχουσα κατάσταση και επιτάχυνε τη δυσάρεστη ταχεία εξέλιξη.
Παρά τα πιο πάνω εκτεθέντα, το πρωτόδικο Δικαστήριο υπολο[*657]γίζοντας τις αποζημιώσεις βασίστηκε κυρίως στην υπόθεση Μερακλή (πιο πάνω) όπου τα τραύματα και οι συνέπειες τους ήσαν πολύ ηπιώτερες. Εκεί η πλήρης αποθεραπεία συμπληρώθηκε σε σύντομο σχετικά χρόνο χωρίς να παραμένουν συνέπειες άλλες ή αποδεδειγμένα αν υπήρξε επιδείνωση προϋπάρχουσας κατάστασης. Εδώ ακριβώς ο χρόνος αποθεραπείας ήταν μακρύτερος, οι συνέπειες εκ του τραύματος δεδομένες και η επιδείνωση προϋπάρχουσας κατάστασης η οποία οφείλετο μερικώς στον τραυματισμό, ιατρικά αποδεδειγμένη.
Έχουμε τη γνώμη, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση, την έκταση των τραυμάτων που υπέστη ο εφεσείων, τη χρονική διάρκεια που υπέφερε πόνους και ταλαιπωρία ο εφεσείων, τις συνέπειες από την επιδείνωση της προϋπάρχουσας κατάστασης η οποία οφείλετο μερικώς και στον τραυματισμό, καθώς επίσης τις αρχές που διέπουν τον καθορισμό των αποζημιώσεων, ότι ποσό £3.500 είναι λογικό και δίκαιο για να αποζημιώσει πλήρως τον εφεσείοντα για τις βλάβες που υπέστη.
Για τους πιο πάνω λόγους, η έφεση επιτυγχάνει και το ποσό των γενικών αποζημιώσεων, επί πλήρους ευθύνης, αυξάνεται στις £3.500. Η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου αναπροσαρμόζεται ανάλογα με το ποσοστό ευθύνης που καταμέρισε στα μέρη.
Ο εφεσίβλητος να πληρώσει τα έξοδα της παρούσας έφεσης.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα εναντίον του εφεσίβλητου.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο