(2001) 1 ΑΑΔ 711
[*711]29 Μαΐου, 2001
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10643)
ΣΟΦΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ-ΣΙΑΚΙΔΗ,
ΔΙΑ ΤΟΥ ΝΟΜΙΜΟΥ ΠΛΗΡΕΞΟΥΣΙΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΟΥ ΑΥΤΗΣ
ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΖΑΒΛΗ,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
v.
1. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
2. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΑΙ
ΧΩΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ,
3. ΛΕΥΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΥΛΟΥ,
4. ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΑΒΒΑ,
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η αίτηση.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10737)
1. ΛΕΥΚΗ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΠΑΥΛΟΥ,
2. ΚΥΡΙΑΚΗ ΦΙΛΙΠΠΟΥ ΣΑΒΒΑ,
Εφεσείουσες-Καθ’ ων η αίτηση 4 και 5,
v.
ΣΟΦΙΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ,
Εφεσίβλητης-Αιτήτριας.
(Πολιτικές Εφέσεις Αρ. 10643, 10737)
Ακίνητη Ιδιοκτησία ― Αίτηση για αναγκαστικό διαχωρισμό ακινήτου σε οικόπεδα ― Στην απουσία συναίνεσης των συνιδιοκτητών, ο Διευθυντής Κτηματολογίου δεν είχε δυνάμει του Άρθρου 27 του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ. 224, τη δυνατότητα να προβεί σε αναγκαστικό διαχωρισμό και [*712]μόνο με εφαρμογή των προνοιών του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96.
Έξοδα ― Αποστέρηση εξόδων από επιτυχόντα διάδικο ― Ανατράπηκε κατ’ έφεση.
Η αιτήτρια συνιδιοκτήτρια ακινήτου στην Κάτω Λακατάμια είχε υποβάλει αίτηση για διαχωρισμό του. Ο Διευθυντής του Κτηματολογίου απέρριψε την αίτηση για τον λόγο ότι δεν υπήρχε συναίνεση μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών η οποία απαιτείται για να καταστεί δυνατός ο διαχωρισμός του ακινήτου δυνάμει του Άρθρου 27 του Κεφ. 224.
Η αιτήτρια καταχώρησε αίτηση-έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας εναντίον της απόφασης του Διευθυντή υποστηρίζοντας ότι:
1) Ο Διευθυντής δεν αποφάσισε την ουσία της αίτησης ως ώφειλε να πράξει με βάση το Άρθρο 29 του Κεφ. 224.
2) Στην προκείμενη περίπτωση δεν ετύγχαναν εφαρμογής οι πρόνοιες του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, και
3) Η απόφαση του Διευθυντή ήταν αναιτιολόγητη και/ή πεπλανημένη.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση-έφεση χωρίς να εκδώσει καμιά διαταγή ως προς τα έξοδα.
Η εφεσείουσα υπέβαλε έφεση. Οι εφεσίβλητοι-καθ’ ων η αίτηση αρ. 4 και 5 στην πρωτόδικη διαδικασία προσβάλλουν ως εσφαλμένη την απόφαση του Δικαστηρίου να μη επιδικάσει έξοδα εναντίον της εφεσείουσας-αιτήτριας.
Αποφασίστηκε ότι:
Έφεση
1. Το επίδικο ακίνητο βρίσκεται εντός οικιστικής περιοχής και αποτελεί οικοπεδοποιήσιμη περιοχή και συνεπώς ορθά ο Διευθυντής αποφάσισε ότι δεν είχε εξουσία με βάση το Άρθρο 29 να εγκρίνει την αίτηση και να προβεί σε αναγκαστικό διαχωρισμό του ακινήτου.
Πέραν της θέσης αυτής το Άρθρο 21 του περί Πολεοδομίας και [*713]Χωροταξίας Νόμου αρ. 90/72 απαγορεύει την έναρξη οιασδήποτε ανάπτυξης ακινήτου ιδιοκτησίας, εκτός αν χορηγηθεί πολεοδομική άδεια από την Πολεοδομική Αρχή.
2. Ουδέποτε εκδόθηκε τελεσίδικα οποιαδήποτε άδεια διαχωρισμού του ακινήτου σε οικόπεδα από το Δήμο Λακατάμιας.
Αντέφεση
Η άσκηση της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου ως προς τα έξοδα δεν ήταν ορθή, αφού είχε λάβει υπόψη εξωγενείς παράγοντες και χρησιμοποίησε την απόσυρση της αίτησης (η οποία υπεβλήθη το 1987 στο Δήμο Λακατάμιας) για διαχωρισμό σε οικόπεδα του κτήματος από τους εφεσείοντες 4 και 5, ως τιμωρητικό μέτρο εναντίον τους.
Η έφεση 10643 απορρίφθηκε με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων. Η έφεση 10737 επιτράπηκε ως ανωτέρω.
Εφέσεις.
Έφεση από την αιτήτρια κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 15/9/99 (Γεν. Αιτ. 397/91) η οποία απέρριψε την έφεση-αίτησή της κατά της απόρριψης του αιτήματός του για αναγκαστικό διαχωρισμό του επίδικου ακινήτου.
Έφεση από τους εφεσίβλητους-καθ’ ων η αίτηση αρ. 4 και 5 στην πρωτόδικη διαδικασία κατά της απόφασης του Δικαστηρίου να μην επιδικάσει έξοδα εναντίον της εφεσείουσας-αιτήτριας.
Χρ. Θεμιστοκλέους, για την Εφεσείουσα στην Πολιτική Έφεση Αρ. 10643.
Κ. Σταυρινός, για τους Εφεσίβλητους 1 και 2, στην Πολιτική Έφεση Αρ. 10643.
Α. Γεωργίου, για τις Εφεσίβλητες 3 και 4, στην Πολιτική Έφεση Αρ. 10643.
Α. Γεωργίου, για τις Εφεσείουσες, στην Πολιτική Έφεση Αρ. 10737.
Χρ. Θεμιστοκλέους, για την Εφεσίβλητη, στην Πολιτική Έφεση [*714]Αρ. 10737.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Μ. Κρονίδης, Δ..
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Η εφεσείουσα-αιτήτρια στην πρωτόδικη διαδικασία καταχώρησε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας αίτηση-έφεση εναντίον της απόφασης του Διευθυντού του Κτηματολογίου με την οποία απέρριψε αίτημα της για αναγκαστικό διαχωρισμό του επίδικου ακινήτου.
Συνιδιοκτήτες του ακινήτου υπό στοιχεία, αρ. εγγρ. Β2183, Τμήμα Β, Φ/Σχ. ΧΧΧ/13.W1, Τεμάχιο 1809 που ευρίσκεται στην Κ. Λακατάμια είναι κατά 1/4 μερίδιο η εφεσείουσα-αιτήτρια, κατά 1/4 μερίδιο η Ανδρούλλα Αλεξάνδρου Γεωργίου και κατά ½ μερίδιο η εφεσίβλητη-καθ’ ης η αίτηση αρ. 5, Κυριακή Φιλίππου-Σάββα.
Το επίδικο ακίνητο έχει εμβαδόν 1 δεκάριο και 780 τ.μ. και είναι τετραγωνισμένο. Το εμβαδόν του αναλογεί σε τρία κανονικά οικόπεδα. Στο ακίνητο υπήρχαν δύο κατοικίες, μία στη βόρεια και μία στη νότια πλευρά. Το εσωτερικό του ακινήτου είναι κενό από οικοδομές.
Ως λόγους για την ανατροπή της απόφασης του Διευθυντή του Κτηματολογίου η εφεσείουσα στην πρωτόδικη διαδικασία πρόβαλε τους εξής:-
(α) Ότι ο Διευθυντής του Κτηματολογίου δεν αποφάσισε την ουσία της αίτησης της ως ώφειλε να πράξει με βάση το άρθρο 29 του Κεφ. 224 και να προβεί στον αναγκαστικό διαχωρισμό του κτήματος.
(β) Ότι στην προκείμενη περίπτωση δεν ετύγχαναν εφαρμογής οι πρόνοιες του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, και
(γ) Ότι η απόφαση του Διευθυντή ήταν αναιτιολόγητη και/ή πεπλανημένη χωρίς να συντρέχουν οι νομικές και πραγματικές προϋποθέσεις.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αξιολόγησε την ενώπιον του μαρτυρία, τόσο την προφορική όσο και την έγγραφη, τόνισε δε ορθά, ότι το βάρος της απόδειξης, ότι λανθασμένα ο Διευθυντής αποφάσισε [*715]να απορρίψει την αίτηση, βρίσκεται στους ώμους της αιτήτριας.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την έφεση-αίτηση της αιτήτριας αφού κατέληξε στα πιο κάτω ευρήματα και συμπεράσματά του:-
“Η μαρτυρία που προήλθε από το μάρτυρα Ζαβλή και τα έγγραφα που κατέθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου για τα οποία έκανα ήδη αναφορά προηγούμενα στην απόφασή μου και στην οποία συμπεριλαμβάνονται και τα τεκμήρια 6,7,8,9,10,11,12,13,14 και 15, με βάση τα οποία παραπονέθηκε προς διάφορα σώματα ή αρχές, και με τα οποία πρόβαλλε το παράπονό του για τον ζητούμενο διαχωρισμό, δεν έχουν καταδείξει κανένα λόγο αιτιολογημένο ή άλλως πως, πάνω στον οποίο μπορεί να στηριχθώ, έτσι που να αποφανθώ ότι ο Διευθυντής του Κτηματολογίου ενήργησε είτε λανθασμένα είτε με βάση μη ορθά κριτήρια, έτσι που να παραμερίσω την απόφασή του.
Απεναντίας, η μαρτυρία όλων των μαρτύρων που παρέλασαν ενώπιον του Δικαστηρίου και των τεκμηρίων που κατατέθηκαν γι’ αυτή την υπόθεση, καταδεικνύουν την ορθότητα της απόφασης του Διευθυντή (τεκμήριο 5) και παρά το ότι σ’ αυτή την απόφαση (τεκμήριο 5) δεν υπάρχει πλήρης επεξήγηση για την τέτοια απόρριψη του αιτήματος διαχωρισμού, εντούτοις με βάση το όλο υλικό που τέθηκε μπροστά μου και που συνίσταται στη ζωντανή και πραγματική μαρτυρία, έχει καταδειχθεί η ορθότητα της απόφασης του Διευθυντή, όπως εξάλλου την επεξήγησε ενώπιον του Δικαστηρίου με σαφήνεια ο κτηματολογικός υπάλληλος Παπαχαραλάμπους αλλά και όπως επεξήγησε την απόρριψη της στους δικαιούχους ιδιοκτήτες ή τους αντιπροσώπους τους κατά την επιτόπια έρευνα την 4.12.90 με συνέπεια να μην έχω άλλη εκλογή από του να απορρίψω την αίτηση σαν νομικά και πραγματικά αστήρικτη και ατεκμηρίωτη.”.
Ως προς τα έξοδα της διαδικασίας το Δικαστήριο δεν εξέδωσε καμιά διαταγή με το αιτιολογικό όσον αφορά τις εφεσίβλητες-καθ’ ων η αίτηση αρ. 4 και 5 ότι αυτές ήσαν ενδιαφερόμενα μέρη και αν συναινούσαν στο διαχωρισμό σε άλλη διαδικασία στο Δήμο Λακατάμιας θα αποφευγόταν η προσφυγή της αιτήτριας στα Δικαστήρια.
Η εφεσείουσα προσέβαλε την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως εσφαλμένη και άσκησε την παρούσα έφεση. Προβάλλει τρεις λόγους οι οποίοι όμως είναι επάλληλοι και συναφείς και έτσι [*716]θα εξετασθούν μαζί πιο κάτω.
Με ξεχωριστή επίσης έφεση οι εφεσίβλητοι-καθ΄ων η αίτηση αρ. 4 και 5 στην πρωτόδικη διαδικασία, προσβάλλουν, ως εσφαλμένη, την απόφαση του Δικαστηρίου να μην επιδικάσει έξοδα εναντίον της εφεσείουσας-αιτήτριας.
Το πρώτο παράπονο της εφεσείουσας συνίσταται στο γεγονός ότι ενώ ο Διευθυντής κατ’ αρχήν επελήφθη της αίτησης της, ακολούθως αρνήθηκε να την εξετάσει στην ουσία της ενώ είχε εξουσία να το πράξει με βάση το άρθρο 29 του Κεφ. 224.
Η θέση αυτή δεν είναι ορθή. Ο Διευθυντής εξέτασε την αίτηση της εφεσείουσας, προέβη σε επιτόπια εξέταση στην παρουσία των μερών όπου τους αναφέρθηκε ότι για να καταστεί δυνατός ο διαχωρισμός του ακινήτου απαιτείται συναίνεση μεταξύ όλων των συνιδιοκτητών και αίτηση προς τούτο στην αρμόδια Αρχή (Δήμο Λακατάμιας). Προσέτι απαιτείτο πολεοδομική άδεια. Στην απουσία τέτοιας συναίνεσης ο Διευθυντής αποφάσισε ότι δυνάμει του άρθρου 27 του Κεφ. 224 δεν είχε τη δυνατότητα να προβεί σε αναγκαστικό διαχωρισμό και μόνο με εφαρμογή των προνοιών του Κεφ. 96 (ο περί Οδών και Οικοδομών Νόμος) θα ήταν δυνατός ο διαχωρισμός του κτήματος.
Το άρθρο 27 έχει ως εξής:-
“27.(1) The following provisions shall have effect in all cases of division or partition of immovable property, and no division or partition thereof shall be lawful if it contravenes any one of such provisions, that is to say-
(a) no building site shall be divided into separate holdings except in accordance with the provisions of any Law or regulation in force for the time being;”.
Είναι κοινά αποδεκτό ότι το επίδικο ακίνητο βρίσκεται εντός οικιστικής περιοχής και αποτελεί οικοπεδοποιήσιμη γη. Κατά συνέπεια ορθά ο Διευθυντής αποφάσισε ότι δεν είχε εξουσία με βάση το άρθρο 29 να εγκρίνει την αίτηση και να προβεί σε αναγκαστικό διαχωρισμό του ακινήτου. Ο Διευθυντής του Κτηματολογίου δεν είχε εξουσία να προβεί σε αναγκαστικό διαχωρισμό παραγνωρίζοντας τις πρόνοιες της νομοθεσίας.
Πέραν της ορθής αυτής θέσης το άρθρο 21 του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου αρ. 90/72 απαγορεύει την έναρξη οι[*717]ασδήποτε ανάπτυξης ακινήτου ιδιοκτησίας εκτός αν έχει χορηγηθεί πολεοδομική άδεια από την Πολεοδομική Αρχή. Το δε άρθρο 20(2)(δ) του ιδίου Νόμου αναφέρει ότι “ανάπτυξις” περιλαμβάνει “τη διαίρεση οιασδήποτε ακινήτου ιδιοκτησίας εις χωριστά οικόπεδα”. Δε θα επεκταθούμε όμως στην εξέταση των επιπτώσεων από την ενεργοποίηση αυτής της νομοθετικής διάταξης πάνω στη συζητούμενη εξουσία του Διευθυντή, επειδή το θέμα δεν συζητήθηκε ενώπιον μας από τέτοια σκοπιά.
Παραπονείται επίσης η εφεσείουσα ότι εσφαλμένα το πρωτόδικο Δικαστήριο χαρακτήρισε το ακίνητο ως “χωράφι” ενώ ήσαν οικόπεδα με έγκριση της αρμοδίας Αρχής, του Δήμου Λακατάμιας. Πράγματι υπεβλήθη αίτηση το 1987 στο Δήμο Λακατάμιας για διαχωρισμό του ακινήτου σε δύο οικόπεδα. Ο Δήμος Λακατάμιας αφού προχώρησε στην εξέταση της αίτησης και αφού κατ’ αρχή την ενέκρινε κάτω από ορισμένους όρους, τελικά η αίτηση απεσύρθη από τις εφεσίβλητες-καθ’ ων η αίτηση αρ. 4 και 5 γιατί η εφεσείουσα υπέβαλε ένσταση και απέσυρε τη συναίνεσή της.
Ουδέποτε εκδόθηκε τελεσίδικα οποιαδήποτε άδεια διαχωρισμού του ακινήτου σε οικόπεδα από το Δήμο Λακατάμιας. Το πώς φραστικά το πρωτόδικο Δικαστήριο χαρακτήρισε το επίδικο ακίνητο δεν έχει καμιά σημασία για την έκβαση της παρούσας υπόθεσης. Η αναφορά του όρου αυτού δεν διαφοροποιεί το περιεχόμενο της αίτησης που υποβλήθηκε στο Διευθυντή του Κτηματολογίου. Η νομική υπόσταση του ακινήτου κρίνεται από τα αντικειμενικά δεδομένα που περιβάλλουν το ακίνητο.
Καταλήγουμε κατά συνέπεια ότι η πρωτόδικη απόφαση είναι ορθή όπως ορθή ήταν και η απόφαση του Διευθυντή του Κτηματολογίου.
Η έφεση 10643 απορρίπτεται με έξοδα εναντίον της εφεσείουσας.
Με την έφεση 10737 οι εφεσίβλητες αρ. 4 και 5 στην έφεση 10643 εφεσιβάλλουν την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου να μην τους επιδικάσει τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας, παρόλο που ήσαν οι επιτυχόντες διάδικοι. Προβάλλουν ως λόγο ότι το Δικαστήριο ήχθη στην απόφαση του αυτή αφού έλαβε υπόψη γεγονότα που δεν αφορούσαν τη διαδικασία.
Είναι νομολογιακά καθιερωμένος κανόνας ότι τα έξοδα της δίκης τα επωμίζεται ο αποτυχών διάδικος. Το Δικαστήριο έχει τη δια[*718]κριτική ευχέρεια να αποφασίσει διαφορετικά εκθέτοντας και δικαιολογώντας την παρέκκλιση από τον κανόνα.
Στην παρούσα υπόθεση το Δικαστήριο θεώρησε τους εφεσίβλητους αρ. 4 και 5 ως ενδιαφερόμενα μέρη, τα οποία απέσυραν σε προηγούμενο χρόνο την αίτησή τους στο Δήμο Λακατάμιας για το διαχωρισμό του ακινήτου σε οικόπεδα και ως εκ τούτου δεν εξέδωσε καμιά διαταγή, με συνέπεια έκαστος διάδικος να επωμισθεί τα δικά του έξοδα.
Δεν συμφωνούμε με τη θέση αυτή του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Στην άσκηση της διακριτικής του εξουσίας έλαβε υπόψη εξωγενείς παράγοντες και χρησιμοποίησε την απόσυρση της αίτησης για διαχωρισμό σε οικόπεδα του κτήματος ως τιμωρητικό μέτρο εναντίον των εφεσειόντων αρ. 4 και 5 στην έφεση 10737. Η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς τα έξοδα αντικαθίσταται με έξοδα υπέρ των εφεσειόντων αρ. 4 και 5-καθ’ ων η αίτηση στην πρωτόδικη διαδικασία.
Η έφεση 10643 απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων.
Η έφεση 10737 επιτυγχάνει. Η διαταγή για τα έξοδα στην πρωτόδικη διαδικασία αντικαθίσταται με έξοδα υπέρ των εφεσειόντων-καθ’ ων η αίτηση αρ. 4 και 5.
Η έφεση 10643 απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων. Η έφεση 10737 επιτρέπεται ως ανωτέρω.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο