(2001) 1 ΑΑΔ 1220
[*1220]10 Σεπτεμβρίου, 2001
[ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ/στής]
STAVROS GEORGIOU & SON (SCRAP METALS) LTD,
Ενάγουσα,
v.
ΤΟΥ ΠΛΟIΟΥ LIPA ΣΗΜΑIΑΣ ΜΑΛΤΑΣ,
Εναγομένου.
ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΗΜΕΡ. 4/5/99
STAVROS GEORGIOU & SON (SCRAP METALS) LTD,
Ενάγουσα,
v.
ΤΟΥ ΠΛΟΙΟΥ LIPA ΣΗΜΑΙΑΣ ΛΙΒΕΡΙΑΣ,
Εναγομένου.
(Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 151/98)
Ναυτοδικείο ― Απόκρυψη ρήτρας αποκλειστικής δικαιοδοσίας αλλοδαπού Δικαστηρίου ― Οδήγησε σε ακύρωση του διατάγματος σύλληψης του εναγόμενου πλοίου ― Εφαρμοστέες αρχές αναφορικά με την υποχρέωση αποκάλυψης σε αιτήσεις ex-parte όλων των ουσιωδών γεγονότων.
Αποφάσεις και διατάγματα ― Διατάγματα ex-parte ― Υποχρέωση αποκάλυψης όλων των ουσιωδών γεγονότων τα οποία επιδρούν στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου ― Είναι άσχετο αν η παράλειψη τέτοιας αποκάλυψης είναι εσκεμμένη ή όχι.
Ναυτοδικείο ― Αναστολή διαδικασίας ― Με βάση το ότι η Κύπρος δεν είναι το κατάλληλο forum conveniens ― Αρχές που διέπουν το θέμα.
[*1221]Με την κρινόμενη αίτηση, ο δικηγόρος του εναγόμενου πλοίου ζητά: (α) ακύρωση του διατάγματος σύλληψης του πλοίου ημερ. 28/12/98 και (β) διάταγμα το οποίο “να απορρίπτει και/ή να παραμερίζει και/ή να ακυρώνει την παρούσα αγωγή”.
Μεταξύ των λόγων που πρόβαλε ο δικηγόρος του πλοίου για την ακύρωση του εντάλματος σύλληψης ήταν ότι η ενάγουσα παρέλειψε να προβεί σε πλήρη και ειλικρινή αποκάλυψη όλων των ουσιωδών γεγονότων, όταν αποτάθηκε για το ένταλμα. Συγκεκριμένα δεν αποκάλυψε ότι η φορτωτική περιείχε ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας των δικαστηρίων της Μάλτας.
Ο δικηγόρος της ενάγουσας υπέβαλε ότι ο όρος αυτός δεν είναι ουσιώδης και δεν συνεπάγεται ακύρωση του διατάγματος “ενόψει και του γεγονότος ότι οι ενάγοντες ισχυρίζονται συμφωνία μεταφοράς που δεν περιέχεται μόνο στη φορτωτική αλλά βασίζεται και σε περαιτέρω όρους”. Η ύπαρξη της ρήτρας αλλοδαπής δικαιοδοσίας δεν αποκλείει την κατάθεση αγωγής στο Κυπριακό Δικαστήριο.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το επιχείρημα της ενάγουσας σχετικά με το forum είναι άσχετο με την υποχρέωση αποκάλυψης. Δεν τέθηκε θέμα πρόσφορου forum, αλλά αποκάλυψης. Το θέμα υπό συζήτηση και κρίση είναι η συμπεριφορά της ενάγουσας.
2. Υπό τις συνθήκες η εισήγηση πως η μη αποκάλυψη της ύπαρξης της ρήτρας αλλοδαπής δικαιοδοσίας στη φορτωτική δεν ήταν ουσιώδης, είναι λανθασμένη. Χρειαζόταν, αν είχε ενημερωθεί το Δικαστήριο, να προσαχθεί από την ενάγουσα μαρτυρία, που θα φανέρωνε τους λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να παραγκωνιστεί η συμφωνία των διαδίκων μερών για αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων της ξένης χώρας. Η ύπαρξη της ρήτρας ήταν ουσιαστικός παράγοντας διαμόρφωσης της κρίσης του δικαστηρίου για έκδοση του εντάλματος. Η παρούσα είναι από τις χειρότερες περιπτώσεις απόκρυψης. Ο λόγος αυτός είναι αρκετός για ακύρωση της παρασχεθείσας θεραπείας.
Η αίτηση επιτράπηκε με έξοδα εις βάρος της ενάγουσας.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Electromatic Constructions v. Asov (1988) 1 C.L.R. 768,
[*1222]Lexicon Shipping Co. Ltd v. Remontowa Gdansk Shiprepair Yard, (1999) 1 Α.Α.Δ. 1666,
Zeeland Navigation Co. Ltd v. Banque Worms (2000) 1 Α.Α.Δ. 707,
Thyssen Stahlunion GmbH κ.ά. ν. Associated Consolidated Export Pte Ltd κ.ά. (1999) 1 Α.Α.Δ. 2166,
Δήμος Πάφου ν. Σοφοκλή Βοσκού (2001) 1 Α.Α.Δ. 1168.
Αίτηση.
Αίτηση σε Αγωγή Ναυτοδικείου από το δικηγόρο του εναγόμενου πλοίου με την οποία ζητά: (α) ακύρωση του διατάγματος σύλληψης του πλοίου, ημερομηνίας 28/12/98· και (β) διάταγμα το οποίο “να απορρίπτει και/ή να παραμερίζει και/ή να ακυρώνει την παρούσα αγωγή” και διαζευκτικά υποβάλλεται αίτημα για μείωση της εγγύησης, που διατάχθηκε και δόθηκε για την απελευθέρωση του πλοίου, από ΛΚ 18,000 σε ΛΚ 4,000.
Ε. Μοντάνιος, για το Αιτούν πλοίο.
Α. Θεοφίλου, για την Καθ’ ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
NIKHTAΣ, Δ.: Με την κρινόμενη αίτηση, ο δικηγόρος του εναγόμενου πλοίου “Lipa” (το πλοίο), Λιβεριανής σημαίας, ζητά: (α) ακύρωση του διατάγματος σύλληψης του πλοίου, ημερομηνίας 28/12/98· και (β) διάταγμα το οποίο “να απορρίπτει και/ή να παραμερίζει και/ή να ακυρώνει την παρούσα αγωγή”. Διαζευκτικά υποβάλλεται αίτημα για μείωση της εγγύησης, που διατάχθηκε και δόθηκε για την απελευθέρωση του πλοίου, από ΛΚ 18,000 σε ΛΚ 4,000.
Το ένταλμα σύλληψης εκδόθηκε με βάση τα στοιχεία που ανέφερε ο κ. Λευτέρης Ελευθερίου, ένας από τους διευθυντές της καθής η αίτηση εταιρείας (ενάγουσας) και τα συνημμένα σ’ αυτή έγγραφα. Τους ισχυρισμούς του αντικρούει η κα Μαρία Κοσμά, δικηγόρος - συνεργάτρια στο γραφείο του δικηγόρου του πλοίου. Ένα θέμα που εγείρει - και αφορά την ταυτότητα και εθνικότητα του πλοίου - μπορούμε να το ξεκαθαρίσουμε από τώρα. Έχει σιωπηλά εγκαταλειφθεί, αφού επιτράπηκε σχετική τροποποίηση με τη συναίνεση του δικηγόρου του πλοίου. Πέραν τούτου, δε γίνεται μνεία στο θέ[*1223]μα στη γραπτή αγόρευση του τελευταίου.
Σχετικά με το αίτημα θεραπείας (β), με το οποίο αρχίζει την αγόρευση του, ο δικηγόρος του πλοίου υπέβαλε ότι τα στοιχεία που παρέθεσε η ενάγουσα για να επιτύχει την έκδοση του εντάλματος σύλληψης δεν θεμελιώνουν την ύπαρξη αγώγιμου δικαιώματος κατά του πλοίου. Και ότι τα σχετικά επιχειρήματα αφορούν και το αίτημα θεραπείας (α). Θα επιχειρήσω να συνοψίσω την ουσία τους.
Παραθέτοντας το αίτημα θεραπείας, όπως ακριβώς διατυπώνεται στην αγωγή, ο δικηγόρος του πλοίου ισχυρίζεται ότι τη βάση αγωγής αποτελεί η φορτωτική με περιγραφή LON/LIM/009 ημερ. 11/3/98. Όπως το έγγραφο αυτό επιμαρτυρεί, το αγώγιμο δικαίωμα περιορίζεται αποκλειστικά στη συμφωνία μεταφοράς, όπως εμπερικλείεται σ’ αυτή τη φορτωτική.
Το πλήρες κείμενο του αιτητικού της αγωγής κατέγραψα σε προγενέστερη απόφαση μου, ημ. 4/12/00, που είναι στο φάκελο. Είχα τότε απορρίψει αίτηση της ενάγουσας να καταχωρίσει συμπληρωματική ένορκη δήλωση ή προφορική μαρτυρία για να δείξει ότι η Λαϊκή Τράπεζα Λτδ., που φαίνεται ως παραλήπτρια του επίδικου φορτίου (μηχανημάτων), είχε οπισθογραφήσει τη φορτωτική προς όφελος της ενάγουσας, η οποία και παρέλαβε τα μηχανήματα. Αρνήθηκα τη σχετική αίτηση. Οι λόγοι είναι ότι, σε περιπτώσεις που το δικαστήριο παρέχει θεραπεία, ύστερα από μονομερή αίτηση (όπως συμβαίνει με το ένταλμα σύλληψης) και υπάρχει παράλειψη πληροφόρησης, δεν επιτρέπεται, με βάση τη νομολογία, η επανόρθωση της παράλειψης πρωθύστερα έτσι ώστε να μεταβληθεί ή αλλοιωθεί η εικόνα που δόθηκε πρωταρχικά στο δικαστήριο για να παράσχει τη θεραπεία.
Οι παραπομπές σε αυθεντίες, για ενίσχυση των παραπάνω θέσεων, περιλαμβάνουν το άρθρ. 1 του αγγλικού νόμου Bills of Lading Act 1855, που εφαρμόζεται και στην Κύπρο, με βάση τις διατάξεις των άρθρ. 19(α) και 29(2)(α) του περί Δικαστηρίων Νόμου. Τούτο καθορίζει ότι δικαιώματα με βάση τη φορτωτική αποκτούν τα άμεσα μέρη της σύμβασης, π.χ., ο φορτωτής και ότι οι τρίτοι, όπως οι παραλήπτες φορτίου, αντλούν δικαιώματα εξ οπισθογραφήσεως της φορτωτικής. Ο συνήγορος παρέπεμψε επί του ιδίου θέματος στον Carver’s “Carriage by Sea” 12η έκδ., 1ος τόμος, παρ. 64-66 και Scrutton “On Charterparties and Bills of Lading” 18η έκδ., στη σελ. 26. Επίσης στην υπόθεση Electromatic Constructions v. Asov (1988) 1 C.L.R. 768.
Είναι παραδεκτό - δεν μπορούσε άλλωστε, όπως έχουν τα γεγο[*1224]νότα, να αμφισβητηθεί - ότι η ενάγουσα είχε προσκομίσει μόνο την εμπρόσθια όψη της εν λόγω φορτωτικής για να επιτύχει την έκδοση του εντάλματος. Επίσης ότι η Λαϊκή Τράπεζα εμφανίζεται ως η παραλήπτρια των μηχανημάτων. Προσθέτει ωστόσο η ενάγουσα ότι αμέσως μετά - και όντως είναι έτσι - αναγράφεται, ως Notifying Applicant, το όνομα και η διεύθυνση της ενάγουσας( και ότι η Τράπεζα οπισθογράφησε τη φορτωτική προς όφελος της ενάγουσας. Η σχετική ένορκη δήλωση (αρχική) περιέχει ισχυρισμό ότι η ενάγουσα συνήψε συμφωνία μεταφοράς του φορτίου, από λιμένα της Αγγλίας στη Λεμεσό, με τους ιδιοκτήτες του πλοίου. Η δε συμφωνία περιλαμβάνει περαιτέρω όρους. Όπως το παρουσιάζει ο δικηγόρος της ενάγουσας:
“Αυτοί οι περαιτέρω όροι της σύμβασης αποτελούν επίδικα θέματα που οι Ενάγοντες οφείλουν αλλά έχουν και δικαίωμα να αποδείξουν κατά την εκδίκαση της αγωγής και όχι στο παρόν στάδιο.”
Εν πάση περιπτώσει η ένορκη δήλωση, όπως διατείνεται η ενάγουσα, περιέχει τα στοιχεία εκείνα που “στοιχειοθετούν εκ πρώτης όψεως καλή υπόθεση”, κατά τη διατύπωση του δικηγόρου της. Αντιτάχθηκε ότι ο ισχυρισμός αυτός, πέραν του ότι δεν τεκμηριώνεται, αντιφάσκει με το περιεχόμενο του κλητηρίου, της φορτωτικής και τις αυθεντίες στις οποίες παρέπεμψε ο δικηγόρος του πλοίου.
Ο τελευταίος πρόβαλε και ένα άλλο, ανεξάρτητο, λόγο για την ακύρωση του εντάλματος σύλληψης: ότι η ενάγουσα παρέλειψε να προβεί σε πλήρη και ειλικρινή αποκάλυψη όλων των ουσιωδών γεγονότων, όταν αποτάθηκε για το ένταλμα. Συγκεκριμένα δεν αποκάλυψε ότι η φορτωτική περιείχε ρήτρα αποκλειστικής δικαιοδοσίας των δικαστηρίων της Μάλτας. Πρέπει να λεχθεί ότι το στοιχείο αυτό ήλθε σε φως όταν ο δικηγόρος του πλοίου προσήγαγε ολοκληρωμένη τη φορτωτική, παρουσιάζοντας και την πίσω της όψη. Πρόκειται για την παράγραφο 26, που έχει ως εξής:
“Jurisdiction. All claims arising under this Bill of Lading shall be determined according to Maltese Law in Malta to the exclusion of the jurisdiction of the Courts of an other country unless the contrary is agreed to.”
Ο όρος αυτός, όπως υπέβαλε ο δικηγόρος της ενάγουσας, δεν είναι ουσιώδης και δεν συνεπάγεται ακύρωση του διατάγματος “εν όψει και του γεγονότος ότι οι ενάγοντες ισχυρίζονται συμφωνία μεταφοράς που δεν περιέχεται μόνο στη φορτωτική αλλά [*1225]βασίζεται και σε περαιτέρω όρους”. Η ύπαρξη της ρήτρας αλλοδαπής δικαιοδοσίας δεν αποκλείει την κατάθεση αγωγής στο κυπριακό δικαστήριο. Τελειώνοντας, παραπέμπει σε δύο αποφάσεις, στις οποίες όπως λέγει επί λέξει “αναλύονται οι προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες εξετάζεται η βολική δικαιοδοσία”.
Το θέμα της καταλληλότητας του forum (forum conveniens) το έχω εξετάσει στην Lexicon Shipping Co. Ltd. v. Remontowa Gdansk Shiprepair Yard (1999) 1 Α.Α.Δ. 1666, που επικύρωσε η Ολομέλεια με την απόφαση της ημερ. 19/7/00. Βλ. επίσης την απόφαση στην αίτηση για αναθεώρηση στην Zeeland Navigation Co. Ltd. v. Banque Worms (2000) 1 Α.Α.Δ. 707 και στην Thyssen Stahlunion GmbH κ.α. ν. Associated Consolidated Export PTE Ltd. κ.α. (1999) 1 Α.Α.Δ. 2166. Το επιχείρημα της ενάγουσας σχετικά με το forum είναι άσχετο με την υποχρέωση αποκάλυψης. Δεν τέθηκε εδώ θέμα πρόσφορου forum, αλλά αποκάλυψης. Το θέμα υπό συζήτηση και κρίση είναι η συμπεριφορά της ενάγουσας.
Τελευταία είχαμε την ευκαιρία να εξετάσουμε θέμα μη αποκάλυψης στην Δήμος Πάφου ν. Σοφοκλή Βοσκού (2001) 1 Α.Α.Δ. 1168. Το παρακάτω απόσπασμα από την απόφαση καθορίζει τις παραμέτρους του καθήκοντος:
“Πλήρης και ειλικρινής αποκάλυψη όλων των ουσιωδών γεγονότων, που είναι σε γνώση του αιτητή, απαιτείται πάντοτε σε αιτήσεις εξπάρτε. Διαφορετικά το διάταγμα που δόθηκε χωρίς να τηρηθεί η υποχρέωση αυτή του αιτητή θα πρέπει να ακυρωθεί κατά την inter partes ακρόαση της αίτησης. Είναι δε άσχετο αν η παράλειψη τέτοιας αποκάλυψης ήταν εσκεμμένη ή όχι. Ο κανόνας αναπτύχθηκε σε σχέση με τη χορήγηση διαταγμάτων του τύπου mareva, αλλά είναι καθολικής ισχύος σε υποθέσεις προσωρινής δικαστικής προστασίας. Η πρώτη υπόθεση που κωδικοποίησε τις αρχές για τη χορήγηση διαταγμάτων mareva ήταν η Third Chandris Shipping Corporation v. Unimarine S.A. [1979] 1 Q.B. 645 (εφετειακή απόφαση). Η υποχρέωση αποκάλυψης ήταν η πρώτη προϋπόθεση που έθεσε. Και εναπόκειται στο δικαστή, κατά την ενάσκηση της διακριτικής του ευχέρειας, να εκτιμήσει τη σημασία τέτοιων στοιχείων.
Είναι χρήσιμη, στο σημείο αυτό, η αναφορά σε σύντομο απόσπασμα από το βιβλίο του Mark S.W. Hoyle “The Mareva Injunction and Related Orders” (1997) 3η έκδοση, στη σελ. 71 υπό τον τίτλο “Lack of full disclosure”:
[*1226]“There is a powerful argument in the view that if full and frank disclosure has not been made in the ex parte application, the order will be discharged because of the seriousness of the omission. This is because it is up to the judge to consider the importance of the relevant facts, so that he can exercise his discretion in the light of as much information as possible. Consequently, a lack of full and frank disclosure need not be deliberate before the injunction is discharged for that reason, but merely has to be pertinent to the issues involved, even it it does not affect the merits of the claim.
At the ex parte stage the only evidence before the court is that provided by the applicant for the injunction. It is an established part of the practice in applications for ex parte orders that the applicant gives as fair a description of the case as possible. The judge should be alerted to any particular defences or problems so that his assessment of the situation is as objective as it can be at the early stage of the matter.”
Έχουμε στην Κύπρο ανάλογη θεώρηση, όπως δείχνει η πλούσια περιπτωσιολογία, που εφαρμόστηκε ο κανόνας. Σχετικές είναι οι παρακάτω αποφάσεις στις οποίες επέσυρε την προσοχή μας η δικηγόρος του εφεσιβλήτου: Demstar Ltd. v. Zim Israel Navigation Co. Ltd. κ.α. (1996) 1 Α.Α.Δ. 596 και M & CH Mitsingas Trading Ltd. κ.α. v. The Timberland Co. (1997) 1 Α.Α.Δ. 1791, 1797.”
Υπό τις συνθήκες, η εισήγηση πως η μη αποκάλυψη της παράγρ. 26 της φορτωτικής δεν ήταν ουσιώδης είναι λανθασμένη. Χρειαζόταν, αν είχε ενημερωθεί το Δικαστήριο, όπως υπέμνησε ο δικηγόρος του πλοίου, να προσαχθεί από την ενάγουσα μαρτυρία, που θα φανέρωνε τους λόγους για τους οποίους θα μπορούσε να παραγκωνισθεί η συμφωνία των διαδίκων μερών για αποκλειστική δικαιοδοσία των δικαστηρίων της ξένης χώρας. Η ύπαρξη της ρήτρας ήταν ουσιαστικός παράγων διαμόρφωσης της κρίσης του δικαστηρίου για έκδοση του εντάλματος. Η παρούσα είναι από τις χειρότερες περιπτώσεις απόκρυψης. Ο λόγος αυτός είναι αρκετός για ακύρωση της παρασχεθείσας θεραπείας. Ακυρώνω δια του παρόντος το ένταλμα σύλληψης και συνακόλουθα και την παρασχεθείσα εγγύηση. Με έξοδα σε βάρος της ενάγουσας.
Θα ήταν ωστόσο πρόωρο, παρά τα ισχυρά επιχειρήματα που προβλήθηκαν, να σταματήσω την υπόθεση in limine. Χωρίς να δοθεί η ευκαιρία για πλήρη διερεύνηση των εγειρόμενων θεμάτων.
[*1227]
Η αίτηση επιτρέπεται με έξοδα εις βάρος της ενάγουσας.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο