(2001) 1 ΑΑΔ 1330
[*1330]18 Σεπτεμβρίου, 2001
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΑΚΡΙΔΗΣ,
Εφεσείων-Εναγόμενος,
v.
ΧΡΙΣΤΟΥ ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ, ΑΝΗΛΙΚΟΥ, ΔΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ ΚΑΙ ΜΑΡΩΣ ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ, ΠΑΤΡΟΣ ΚΑΙ ΜΗΤΡΟΣ ΤΟΥ ΑΝΗΛΙΚΟΥ, ΑΣΚΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντα.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10513)
Αμέλεια ― Τροχαίο ατύχημα ― Ανακοπή πορείας μοτοποδηλάτου στον κύριο δρόμο από εισερχόμενο από πάροδο όχημα ― Οδηγός οχήματος κρίθηκε αποκλειστικά υπεύθυνος για την πρόκληση του ατυχήματος.
Ευρήματα Δικαστηρίου ― Ευρήματα και συμπεράσματα αξιοπιστίας και γεγονότων ― Αποτελούν ευθύνη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ― Προϋποθέσεις επέμβασης Εφετείου.
Ο εφεσίβλητος-ενάγων οδηγούσε το μοτοποδήλατο του στην εσωτερική λωρίδα κυκλοφορίας κοντά στο κέντρο της Λεωφόρου Σαλαμίνος, με κατεύθυνση προς την Πλατεία Ελευθερίας, στη Λευκωσία. Την ίδια στιγμή ο εφεσείων-εναγόμενος οδηγώντας το αυτοκίνητο του εισήλθε στη λεωφόρο από πάροδο με πρόθεση να τη διασταυρώσει και να πάρει κατεύθυνση αντίθετη εκείνης του εφεσίβλητου. Στην προσπάθεια του αυτή κτύπησε το μοτοποδήλατο του εφεσίβλητου το οποίο και ανετράπη. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ότι ο εφεσείων ευθύνεται αποκλειστικά για το ατύχημα που προκάλεσε και επεδίκασε αποζημιώσεις υπέρ του εφεσίβλητου.
Με την έφεση προσβάλλεται η πρωτόδικη απόφαση αναφορικά με το θέμα της ευθύνης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απορρίπτοντας την έφεση αποφάνθηκε ότι:
[*1331]
1. Οδηγός που εξέρχεται από ελεγχόμενη πάροδο στον κύριο δρόμο έχει υποχρέωση, με βάση τους κανόνες της επιμέλειας και τη νομολογία, να αναμένει τη διέλευση της τροχαίας στον κύριο δρόμο και τότε μόνο να επιχειρήσει είσοδο εφ’ όσον είναι ασφαλές να το πράξει χωρίς τον κίνδυνο της ανακοπής άλλων οχημάτων που κινούνται νόμιμα και κανονικά.
2. Για να καταδειχθεί συντρέχουσα αμέλεια θα πρέπει να αποδειχθεί σφάλμα και υπαιτιότητα στον εφεσίβλητο λόγω της μη λήψης κατάλληλης προφύλαξης. Στην παρούσα υπόθεση δεν είναι δυνατό να αποδοθεί οποιοδήποτε σφάλμα ή υπαιτιότητα στον εφεσίβλητο, σχέση έχουσα με τη δική του ασφάλεια.
3. Είναι καθιερωμένο ότι το Εφετείο δεν επεμβαίνει στην αξιολόγηση της μαρτυρίας από το πρωτόδικο Δικαστήριο παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τα ευρήματα πάνω στα γεγονότα είναι πρωταρχικό καθήκον του Δικαστηρίου. Σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει εμπεδοθεί η αρχή ότι τα συμπεράσματα επί των γεγονότων αποτελούν ευθύνη και καθήκον του Δικαστηρίου που έχει την ευκαιρία να δει και να αξιολογήσει τους μάρτυρες και το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει για να μεταβάλει την αξιολόγηση αυτή. Ευχέρεια για παραμερισμό ευρημάτων περί αξιοπιστίας παρέχεται μόνο όταν καταφαίνεται εξ αντικειμένου ότι είναι ανυπόστατα, παράλογα ή αυθαίρετα.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Kykon Limited v. Demetriou a.ο. (1982) 1 C.L.R. 321.
Έφεση.
Έφεση από τον εναγόμενο κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 12/2/99 (Αρ. Αγωγής 5521/92) με την οποία κατέληξε ότι αυτός ευθύνετο αποκλειστικά για το ατύχημα μεταξύ του οχήματός του και του μοτοποδήλατου του ενάγοντα, με συνέπεια την ανατροπή και τον τραυματισμό του, και επεδίκασε αποζημιώσεις υπέρ του ενάγοντα.
Ρ. Σχίζας, για τον Εφεσείοντα.
Στ. Ερωτοκρίτου, για τον Εφεσίβλητο.
[*1332]Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Μ. Κρονίδης, Δ..
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Η παρούσα έφεση αφορά τροχαίο ατύχημα που συνέβηκε στη λεωφόρο Σαλαμίνος στη Λευκωσία στις 23.4.1992. Η λεωφόρος, διπλής κατεύθυνσης με δύο λωρίδες κυκλοφορίας προς κάθε μια, έχει συνολικό πλάτος δώδεκα μέτρων, δηλαδή η κάθε λωρίδα έχει πλάτος τριών μέτρων. Στο κέντρο του πλάτους της η λεωφόρος χωρίζεται με συνεχή άσπρη γραμμή. Στη σκηνή του δυστυχήματος η λεωφόρος ενώνεται με την οδό Ρόικου στα αριστερά σε σχέση με την πορεία του εφεσίβλητου, προς την Πλατεία Ελευθερίας. Η οδός Ρόικου έχει πλάτος οκτώ μέτρων στο σημείο δε της συμβολής ελέγχεται με το τροχαίο σήμα ΑΛΤ.
Σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου και τη μαρτυρία που είχε ενώπιον του τα γεγονότα εκτυλίχθηκαν ως ακολούθως:-
Ο εφεσίβλητος (ενάγων στην πρωτόδικη διαδικασία) οδηγούσε το μοτοποδήλατο του στη λεωφόρο Σαλαμίνος με κατεύθυνση προς την Πλατεία Ελευθερίας. Χρησιμοποιούσε την εσωτερική λωρίδα κυκλοφορίας κοντά στο κέντρο της λεωφόρου. Την ίδια στιγμή ο εφεσείοντας (εναγόμενος στην πρωτόδικη διαδικασία) οδηγώντας το αυτοκίνητό του στην οδό Ρόικου εισήλθε στη λεωφόρο με πρόθεση να τη διασταυρώσει και να πάρει κατεύθυνση προς την Παλλουριώτισσα, αντίθετη εκείνης του εφεσίβλητου. Στην προσπάθειά του αυτή κτύπησε το μοτοποδήλατο του εφεσίβλητου το οποίο και ανετράπη. Από την ανατροπή του το μοτοποδήλατο άφησε εκδορές επί της ασφάλτου μήκους τεσσάρων μέτρων, οι οποίες και σημειώνονται στο σχεδιάγραμμα το οποίο παρουσίασε ο αστυνομικός εξεταστής της υπόθεσης. Τελικά, τόσο το αυτοκίνητο όσο και το μοτοποδήλατο ακινητοποιήθηκαν, με το τελευταίο να βρεθεί μπροστά από το αυτοκίνητο στις τελικές τους θέσεις. Το σημείο σύγκρουσης βρίσκεται στη λωρίδα κυκλοφορίας που νόμιμα χρησιμοποιούσε ο εφεσίβλητος. Σύμφωνα με τη μαρτυρία η ορατότητα στη σκηνή του ατυχήματος είναι απεριόριστη. Ο εφεσίβλητος στη μαρτυρία του ανέφερε ότι είδε το αυτοκίνητο του εφεσείοντα να εισέρχεται στη λεωφόρο Σαλαμίνος από την οδό Ρόικου διαγωνίως για να πάρει κατεύθυνση προς Παλλουριώτισσα. Αντελήφθηκε την κίνηση αυτή του αυτοκινήτου όταν ο ίδιος ευρίσκετο σε απόσταση 7-8 μέτρων. Προ του επερχόμενου κινδύνου να του ανακόψει την πορεία του, αντέ[*1333]δρασε οδηγώντας το μοτοποδήλατο προς τα δεξιά. Το αυτοκίνητο όμως συνέχισε την πορεία του και κτύπησε βίαια στο πλευρό του μοτοποδηλάτου του με συνέπεια την ανατροπή του και το σοβαρό τραυματισμό του.
Ο εφεσείοντας στη δική του μαρτυρία ισχυρίστηκε ότι όταν έφθασε στη συμβολή σταμάτησε στο σημείο του ΑΛΤ. Ακολούθως εισήλθε στη λεωφόρο διασταυρώνοντας την με σκοπό να κατευθυνθεί προς Παλλουριώτισσα. Παραδέχθηκε ότι ουδέποτε προηγουμένως είδε το μοτοποδήλατο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος παρά μόνο τη στιγμή πριν από τη σύγκρουση. Πρόβαλε επίσης ισχυρισμούς ότι πιθανό να εκαλύπτετο το μοτοποδηλατο από αυτοκίνητο που προσπέρασε προηγουμένως το δικό του. Παραδέχθηκε δε ότι οι ζημιές στο αυτοκίνητο του από τη σύγκρουση ήσαν στο εμπρόσθιο μέρος του, στον εμπρόσθιο προφυλακτήρα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέλυσε τη μαρτυρία που παρουσιάστηκε ενώπιόν του. Προέβη ακολούθως στην αξιολόγησή της. Δέχθηκε την εκδοχή του εφεσίβλητου και απέρριψε την εκδοχή του εφεσείοντα, την οποία θεώρησε ότι δεν ανταποκρίνετο στην αλήθεια. Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε τελικά στα ευρήματα του, με βάση την πραγματική μαρτυρία και τη μαρτυρία του εφεσίβλητου, την οποία αποδέχθηκε. Με βάση τα ευρήματα αυτά και τη νομική θέση επί του θέματος την οποία παρέθεσε με αυθεντίες, κατέληξε ότι ο εφεσείοντας ευθύνεται αποκλειστικά για το ατύχημα που προκάλεσε και επιδίκασε αποζημιώσεις υπέρ του εφεσίβλητου.
Ο εφεσείοντας καταχώρησε την παρούσα έφεση προβάλλοντας έντεκα λόγους για την ανατροπή της. Οι πρώτοι έξι λόγοι αφορούν το θέμα της ευθύνης και οι τελευταίοι πέντε λόγοι το θέμα των αποζημιώσεων. Κατά την ακροαματική διαδικασία ενώπιόν μας, ο δικηγόρος του εφεσείοντα απέσυρε τους τελευταίους πέντε λόγους έφεσης (αρ. 7-11) που αφορούν το θέμα των αποζημιώσεων, με τους οποίους, ως εκ τούτου, δεν θα ασχοληθούμε.
Οι έξι λόγοι έφεσης που αφορούν την ευθύνη είναι συναφείς και επάλληλοι και κατά συνέπεια θα εξετασθούν συνολικά.
Παραπονείται ο εφεσείοντας ότι το Δικαστήριο παραγνώρισε το γεγονός ότι η ορατότητα στη σκηνή του ατυχήματος ήταν απεριόριστη (100 μέτρα) και κατά συνέπεια ο εφεσίβλητος έπρεπε να δει το αυτοκίνητο του εφεσείοντα εγκαίρως και σε μεγαλύτερη απόσταση από τα 7-8 μέτρα από το σημείο της σύγκρουσης ούτως [*1334]ώστε να λάβει προστατευτικά μέτρα για τη δική του ασφάλεια. Πρωταρχική ευθύνη όμως, βαρύνει εκείνον που εξέρχεται από ελεγχόμενη πάροδο στον κύριο δρόμο. Έχει υποχρέωση, με βάση τους κανόνες της επιμέλειας και τη νομολογία, να αναμένει τη διέλευση της τροχαίας στον κύριο δρόμο και τότε μόνο να επιχειρήσει είσοδο εφ’ όσον είναι ασφαλές να το πράξει χωρίς τον κίνδυνο της ανακοπής άλλων οχημάτων που κινούνται νόμιμα και κανονικά. Ο εφεσίβλητος οδηγούσε κανονικά το μοτοποδήλατο του στον κύριο δρόμο, τον οποίο και ήλεγχε, πρόσεξε το αυτοκίνητο που εξήρχετο από την πάροδο και του ανέκοπτε την πορεία του και αντιδρώντας προ του κινδύνου έλαβε και στιγμιαία, λόγω της μικρής απόστασης, μέτρα αποφυγής της σύγκρουσης. Παρά ταύτα, ο εφεσείων απέτυχε, ενώ είχε υποχρέωση, να δει το μοτοποδήλατο που οδηγούσε ο εφεσίβλητος έγκαιρα και να μην επιχειρήσει να διασταυρώσει τη λεωφόρο.
Ο δικηγόρος του εφεσείοντα υποστηρίζει ότι το Δικαστήριο έπρεπε να εξετάσει θέμα συντρέχουσας αμέλειας του εφεσίβλητου και με βάση τη μαρτυρία να του καταλογίσει ποσοστό ευθύνης.
Για να καταδειχθεί συντρέχουσα αμέλεια θα πρέπει να αποδειχθεί σφάλμα και υπαιτιότητα στον εφεσίβλητο λόγω της μη λήψης κατάλληλης προφύλαξης.
Στην υπόθεση Kykon Limited v. Demetriou and Another (1982) 1 C.L.R. 321, ο Πικής, Δ. (όπως ήταν τότε) αναφέρει τα εξής στις σελίδες 458-459:-
“Contributory negligence lies in failure to take appropriate precautions for one’s safety. What precautions are necessary for one’s safety, is a matter of fact and degree. As with negligence, foreseeability is the guide to determining whether the plaintiff has taken appropriate precautions for his safety. An element of fault and a degree of blame must attach to plaintiff, consisting of failure to take appropriate precautions for his safety, before a finding of contributory negligence is justified. We may remind that the tort of negligence is designed as a code of reasonable conduct. What is reasonable in the given circumstances of a case, is a matter of fact and degree. The facts must, in each case, be judged with common sense and experience as a guide. As the Supreme Court pointed out in Nicolaou and Another v. Constantinides (1969) 1 C.L.R. 117, treading along the lines of what was said in Glasgow Corporation v. Meir [1943] (A.C.) 448, what is reasonable [*1335]may vary from case to case, depending on the risk involved and the magnitude of the prospective injury. In his lucid judgment, the trial Judge found no fault with the plaintiff. We agree.”.
Στην παρούσα υπόθεση, σύμφωνα με τα ευρήματα του Δικαστηρίου τα οποία συνάδουν με τη μαρτυρία που αποδέχθηκε και θεωρούμε ότι είναι ορθά, δεν είναι δυνατό να αποδοθεί οποιοδήποτε σφάλμα ή υπαιτιότητα στον εφεσίβλητο, σχέση έχουσα με τη δική του ασφάλεια. Έπεται ότι η σχετική εισήγηση του δικηγόρου του εφεσείοντα είναι ανεδαφική και απορρίπτεται.
Παραπονείται ακόμα ο εφεσείων ότι λανθασμένα το Δικαστήριο απεδέχθη τη μαρτυρία του εφεσίβλητου και τούτο λόγω των αντιφάσεων στις οποίες περιέπεσε. Είναι καθιερωμένο ότι το Εφετείο δεν επεμβαίνει στην αξιολόγηση της μαρτυρίας από το Δικαστήριο παρά μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τα ευρήματα πάνω στα γεγονότα είναι πρωταρχικό καθήκον του Δικαστηρίου. Σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει εμπεδωθεί η αρχή ότι τα συμπεράσματα επί των γεγονότων αποτελούν ευθύνη και καθήκον του Δικαστηρίου που έχει την ευκαιρία να δει και να αξιολογήσει τους μάρτυρες και το Εφετείο σπάνια επεμβαίνει για να μεταβάλει την αξιολόγηση αυτή. Ευχέρεια για παραμερισμό ευρημάτων περί αξιοπιστίας παρέχεται μόνο όταν καταφαίνεται εξ αντικειμένου ότι είναι ανυπόστατα, παράλογα ή αυθαίρετα.
Έχουμε μελετήσει τα ευρήματα του Δικαστηρίου σε συνάρτηση με την μαρτυρία. Δεν εντοπίσαμε, ούτε έχουμε πεισθεί ότι τα ευρήματα του Δικαστηρίου επί του θέματος αυτού ήσαν ανυπόστατα ή αυθαίρετα.
Παραπονείται, τέλος, ο εφεσείοντας ότι το εύρημα του Δικαστηρίου ότι δεν σταμάτησε στο ΑΛΤ προτού εισέλθει στη λεωφόρο δεν υποστηρίζεται από τη μαρτυρία.
Το θέμα όμως αυτό, με τα γεγονότα της παρούσης υπόθεσης, καθίσταται θεωρητικό και άσχετο. Καθήκον του εφεσείοντα προτού εισέλθει στον κύριο δρόμο από πάροδο ήταν να βεβαιωθεί ότι ήταν ασφαλές να το πράξει, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο οποιονδήποτε που χρησιμοποιούσε νόμιμα τον κύριο δρόμο. Αυτό το καθήκον, σύμφωνα με τη μαρτυρία, ο εφεσείων δεν το εξετέλεσε. Αντίθετα, οδηγώντας με αδιαφορία για τους άλλους που χρησιμοποιούσαν τον κύριο δρόμο, εισήλθε σ’ αυτό ανακόπτοντας την πορεία του μοτοποδηλάτου του εφεσίβλητου. Το αν σταμάτησε [*1336]στο ΑΛΤ ή όχι πριν να επιχειρήσει την είσοδο του στη λεωφόρο επιδεικνύοντας την αδιαφορία και την αμέλεια που αποδεικνύονται από τα γεγονότα είναι άσχετο και χωρίς βαρύνουσα σημασία. Επομένως και ο λόγος αυτός κρίνεται ανεδαφικός και απορρίπτεται.
Είναι γνωστές οι αρχές που διέπουν το θέμα της αμέλειας. Ο εφεσείων προτού επιχειρήσει να διασταυρώσει τη λεωφόρο έπρεπε να εντείνει την προσοχή του και να ελέγξει τη λεωφόρο στα δεξιά του ότι κανένα όχημα δεν εκινείτο και ιδιαίτερα δίκυκλο στη δεύτερη λωρίδα κυκλοφορίας, με κίνδυνο την ανακοπή του και αναπόφευκτα τη σύγκρουση.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθά, κατά συνέπεια, κατέληξε στα ευρήματα του αφού αξιολόγησε ορθά τη μαρτυρία που είχε ενώπιόν του.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο