(2001) 1 ΑΑΔ 2126
[*2126]21 Δεκεμβρίου, 2001
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10844)
ΧΡΙΣΤΟΦΗ ΚΟΥΝΟΥΝΑ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ & ΥΙΟΣ ΛΤΔ.,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10845)
ΚΩΣΤΑΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥ & ΥΙΟΣ ΛΤΔ.,
Εφεσείοντες-Εναγόμενοι,
v.
ΧΡΙΣΤΟΦΗ ΚΟΥΝΟΥΝΑ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντα.
(Πολιτικές Εφέσεις Αρ. 10844, 10845)
Συμβάσεις — Ερμηνεία όρων σύμβασης — Σκοπός είναι η ανεύρεση της πρόθεσης των συμβαλλομένων, όπως μπορεί να συναχθεί από το κείμενο, κοιταγμένο στο σύνολό του — Όταν οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν στη σύμβαση είναι σαφείς ως προς το νόημά τους, το Δικαστήριο δεν μπορεί να τους προσδώσει νόημα διαφορετικό από αυτό που οι ίδιες οι λέξεις ενέχουν.
Αποζημιώσεις — Αποζημιώσεις για παράβαση σύμβασης — Μέτρο αποζημιώσεων — Εφαρμοστέες αρχές ως προς την επιδίκασή τους — Ανάγκη για αυστηρή απόδειξη των αιτούμενων αποζημιώσεων.
Ο εφεσείων στην έφεση 10844 και ενάγων στην αγωγή είναι εργολάβος χωματουργικών εργασιών. Η εφεσίβλητη εταιρεία και εναγόμενη στην αγωγή, είναι εργοληπτική εταιρεία η οποία ανέλαβε [*2127]εργολαβικώς την ανέγερση ξενοδοχείου στην Χλώρακα. Δυνάμει γραπτής συμφωνίας ημερομηνίας 21.5.91 ο εφεσείων ανέλαβε, έναντι καθορισμένης αμοιβής, να εκτελέσει διάφορες χωματουργικές εργασίες και εκσκαφές εντός καθορισμένου χρόνου 60 ημερών. Η εφεσίβλητη τερμάτισε τη συμφωνία δύο μήνες μετά την ημερομηνία που συμφωνήθηκε για ολοκλήρωση της εργασίας, λόγω καθυστέρησης από πλευράς του εφεσείοντος στη συμπλήρωση του έργου.
Ο εφεσείων καταχώρησε αγωγή διεκδικώντας το υπόλοιπο ποσό της εκτελεσθείσας εργασίας, ποσό για την αξία του εκσκαφέντος χώματος και αποζημιώσεις για παράνομο τερματισμό της σύμβασης.
Η εφεσίβλητη με ανταπαίτησή της διεκδικούσε αποζημιώσεις για παράβαση της σύμβασης από τον εφεσείοντα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ του εφεσείοντος ποσό £12.508 που ήταν η διαφορά της αμοιβής την οποία εδικαιούτο δυνάμει της σύμβασης και του ποσού που πληρώθηκε σ’ αυτόν κατά τη διάρκεια της εργασίας. Επίσης, άλλες £6.900 ίσες προς το 10% του συνόλου ως «κατακρατήσεις». Οι υπόλοιπες αξιώσεις του εφεσείοντος καθώς επίσης και η ανταπαίτηση της εφεσίβλητης απορρίφθηκαν.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση με την έφεση υπ’ αρ. 10844 και η εφεσίβλητη με την έφεση υπ’ αρ. 10845.
Το Εφετείο απέρριψε την έφεση υπ’ αρ. 10844 εφαρμόζοντας τις αρχές που αναφέρονται στις πιο πάνω περιληπτικές σημειώσεις.
Το Εφετείο αποδέχθηκε την έφεση υπ’ αρ. 10845, δεδομένης και της συναίνεσης της δικηγόρου του εφεσείοντος ότι οι λόγοι που προβλήθηκαν σ’ αυτή ευσταθούσαν.
Η έφεση 10844 απορρίφθηκε με έξοδα. Η έφεση 10845 επιτράπηκε χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Εpco (Cyprus) Ltd v. Lartico a.o. (1978) 1 C.L.R. 201,
Θεοχάρους ν. Παστελλά (1993) 1 Α.Α.Δ. 240,
Λάμπρου ν. Παράσχου (1993) 1 Α.Α.Δ. 377,
[*2128]Αγαπίου ν. Παναγιώτου (1988) 1 Α.Α.Δ. 257,
Ηρακλέους ν. Πέτρου (1994) 1 Α.Α.Δ. 239,
Πιττάλλη ν. Ianira Enterprises Ltd (1997) 1(B) A.A.Δ. 814,
Cyprus Agriculture and Transport Co. Ltd a.ο. v. The Attorney General (1971) 1 A.A.Δ. 267,
Papakokkinou v. Kanther (1982) 1 A.A.Δ. 65,
Kakoullou v. Kakoulli (1985) 1 A.A.Δ. 355.
Εφέσεις.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου που δόθηκε στις 18/5/00 (Αρ. Αγωγής 104/92) με την οποία επιδίκασε υπέρ του ποσό £12.508 και £6.900 για εκτέλεση χωματουργικών εργασιών και εκσκαφών προς τους εναγόμενους αλλά απέρριψε τις υπόλοιπες απαιτήσεις του και έφεση από τους εναγόμενους με την οποία απέρριψε ως ατεκμηρίωτη την ανταπαίτησή τους.
Α. Κορακίδου, για τον Εφεσείοντα στην Πολιτική Έφεση 10844 και για τον Εφεσίβλητο στην 10845.
Ν. Πελίδης, για τους Εφεσίβλητους στην Πολιτική Έφεση 10844 και για τους Εφεσείοντες στην 10845.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Μ. Κρονίδης, Δ..
ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ.: Ο εφεσείοντας στην Πολιτική Έφεση 10844 και ενάγων στην αγωγή είναι εργολάβος χωματουργικών εργασιών. Η εφεσίβλητη εταιρεία και εναγόμενη στην αγωγή, είναι εργοληπτική εταιρεία η οποία ανέλαβε εργολαβικώς την ανέγεση του ξενοδοχείου “Άγιος Γεώργιος” στην περιοχή της Χλώρακας.
Την 21.5.91 εφεσείων και εφεσίβλητη συνήψαν γραπτή συμφωνία με την οποία ο πρώτος ανέλαβε, έναντι καθορισμένης αμοιβής, να εκτελέσει διάφορες χωματουργικές εργασίες και εκσκαφές, εντός καθορισμένου χρόνου 60 ημερών.
[*2129]Κατ’ επίκληση παρατηρηθείσας καθυστέρησης εκ μέρους του εφεσείοντα στη συμπλήρωση του έργου που ανέλαβε, η εφεσίβλητη στις 12.11.91 (δύο μήνες μετά την ημερομηνία που είχε συμφωνηθεί ότι θα ολοκληρώνονταν οι εργασίες) με γραπτή επιστολή της στον εφεσείοντα τερμάτισε τη συμφωνία. Η όλη δε εργασία δεν είχε συμπληρωθεί.
Ο εφεσείων με την αγωγή του διεκδικούσε υπόλοιπο ποσό εκτελεσθείσας εργασίας ανερχόμενο σε £59.336. Επίσης, διεκδικούσε ποσό £155.500 για την αξία του εκσκαφέντος χώματος που παράνομα η εφεσίβλητη τον εμπόδισε να το ωφεληθεί και επίσης αποζημιώσεις ποσού £60.000 για τον παράνομο τερματισμό της σύμβασης από την εφεσίβλητη.
Η εφεσίβλητη με ανταπαίτησή της διεκδικούσε αποζημιώσεις συνολικού ποσού £19.082 ένεκα παράβασης της συμφωνίας από τον εφεσείοντα.
Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου έδωσαν μαρτυρία οκτώ μάρτυρες, πέντε για τον εφεσείοντα και τρεις για την εφεσίβλητη. Το Δικαστήριο στην εκ 42 σελίδων απόφαση ανέλυσε και σχολίασε λεπτομερώς την ενώπιον του μαρτυρία την οποία και αξιολόγησε. Κατέληξε δε ότι ο εφεσείων εδικαιούτο το ποσό των £69.008 για το σύνολο των εκσκαφών μείον ποσό £56.500 που πληρώθηκε κατά τη διάρκεια της εργασίας, δηλαδή £12.508. Επίσης, άλλες £6.900 ίσες προς το 10% του συνόλου ως “κατακρατήσεις”. Απέρριψε δε την απαίτηση του εφεσείοντα για τη μεταφορά των χωμάτων ως επίσης και την απαίτηση του για την αξία των χωμάτων που ισχυρίζετο ότι του ανήκαν. Απέρριψε επίσης την απαίτηση του εφεσείοντα για αποζημιώσεις λόγω παράβασης της συμφωνίας από την εφεσίβλητη. Περαιτέρω δε το Δικαστήριο απέρριψε και την ανταπαίτηση της εφεσίβλητης ως ατεκμηρίωτη.
Ο εφεσείων που δεν ικανοποιήθηκε από την πρωτόδικη απόφαση με τέσσερις λόγους έφεσης επιζητεί την ανατροπή της. Με ξεχωριστή έφεση η εφεσίβλητη επιζητεί τη διόρθωση της επίδικης απόφασης σε δύο σημεία.
Με τον πρώτο λόγο έφεσης ο εφεσείων προβάλλει τον ισχυρισμό ότι το Δικαστήριο υπελόγισε κατά κυβικό μέτρο όλες τις εκσκαφές προς £2 λανθασμένα παρά την ενώπιον του μαρτυρία και τις πρόνοιες της μεταξύ των διαδίκων συμφωνίας.
Δεν συμφωνούμε με τη θέση αυτή του εφεσείοντα. Το Δικαστή[*2130]ριο αντίθετα στην απόφασή του υπελόγισε τις γενικές εκσκαφές (32.000 κ.μ.) προς £2 και την ανόρυξη λάκκων (1.252 κ.μ.) προς £4 ως η μεταξύ τους συμφωνία.
Με το δεύτερο λόγο έφεσης ο εφεσείων ισχυρίζεται ότι λανθασμένα το Δικαστήριο βρήκε ότι είχε πληρωθεί κατά τη διάρκεια των εργασιών έναντι το ποσό των £56.500 αντί £53.900. Το θέμα τούτο συνδέεται και με το δεύτερο λόγο της έφεσης της εφεσίβλητης. Δηλώθηκε δε ενώπιόν μας ότι πράγματι ο εφεσείων είχε πληρωθεί έναντι το ποσό των £55.200.
Με τον τρίτο λόγο έφεσης ο εφεσείων ισχυρίζεται ότι λανθασμένα το Δικαστήριο δεν επιδίκασε αμοιβή για τη μεταφορά των χωμάτων ως η συμφωνία. Το Δικαστήριο ασχολήθηκε με την ερμηνεία του όρου που περιέχεται στη γραπτή συμφωνία ότι ο εφεσείων θα επληρώνετο προς £0,50 σεντ το κ.μ. για την απομάκρυνση των χωμάτων εκτός εργοταξίου. Αφού έλαβε υπόψη τη σχετική νομολογία (Βλ. Halsbury’s Laws, 3η Έκδοση, Τόμος 11, σελίς 381, Epco (Cyprus) Ltd. v. Lartico & Others (1978) 1 C.L.R. 201, Θεοχάρους ν. Παστελλά (1993) 1 Α.Α.Δ. 240 και Λάμπρου ν. Παράσχου (1993) 1 Α.Α.Δ. 377) κατέληξε ως εξής:-
“Στην προκειμένη περίπτωση οι λέξεις που χρησιμοποιήθηκαν είναι σαφέστατες ως προς το νόημα τους και έχω την άποψη ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να τους προσδώσει νόημα διαφορετικό από αυτό που οι ίδιες οι λέξεις ενέχουν. Επομένως είναι η κατάληξη μου ότι σύμφωνα με την χειρόγραφη σημείωση ο ενάγοντας είχε δικαίωμα να πληρωθεί μόνο σε περίπτωση που απομάκρυνε χώματα εκτός εργοταξίου. Δεν μπορώ να δεχθώ ως φυσική ερμηνεία αυτή που εισηγείται η κα Κορακίδου ότι δηλαδή η απομάκρυνση χωμάτων από το χώρο εκσκαφής και εντός εργοταξίου είναι αρκετή για να τύχει εφαρμογής ο συγκεκριμένος όρος και να πληρωθεί ο ενάγοντας.”:
Αναλύοντας δε περαιτέρω σχολαστικά τη μαρτυρία κατέληξε ότι η αξίωση για τη μεταφορά των χωμάτων παρέμεινε αθεμελίωτη. Ανέφερε τα εξής το Δικαστήριο στην απόφασή του:-
“Χωρίς ογκομέτρηση των χωμάτων που μεταφέρθηκαν εκτός εργοταξίου και χωρίς συγκεκριμένη μαρτυρία για τον ακριβή χώρο στον οποίο τοποθετήθηκαν δεν μπορώ να καταλήξω σε κανένα θετικό αποτέλεσμα με αποτέλεσμα αυτό το μέρος της αξίωσης του ενάγοντα να μην μπορεί να γίνει δεκτό αφού, όπως έχω εξηγήσει, δεν έχει αποδειχθεί ενώπιον του Δικαστηρίου με ικα[*2131]νοποιητική μαρτυρία. Το αποτέλεσμα είναι ότι αυτό το μέρος της αξίωσης παραμένει αθεμελίωτο και δεν υπάρχει άλλη εκλογή παρά να αφεθεί να καταρρεύσει (βλ. Αγαπίου ν. Παναγιώτου (1988) 1 Α.Α.Δ. 257, Ηρακλέους ν. Πέτρου (1994) 1 Α.Α.Δ. 239, Πιττάλλη ν. Ianira Enterprises Ltd. (1997) 1(Β) Α.Α.Δ. 814).
Η επιδίκαση οποιουδήποτε ποσού κάτω από αυτές τις συνθήκες θα ήταν αποτέλεσμα εικασιών και θα ερχόταν σε ριζική αντίθεση με τον κανόνα που προβλέπει για αυστηρή απόδειξη των αποζημιώσεων. Όπως αναφέρθηκε από τον Λόρδο Goddard στην Bonham-Carter v. Hyde Park Hotel Ltd. [1948] 64 T.L.R. 177, 178.
“Plaintiffs must understand that if they bring actions for damages it is for them to prove their damage; it is not enough to write down the particulars, and, so to speak, throw them at the head of the court, saying “This is what I have lost, I ask you to give me these damages”.
They have to prove it.”
Στο πιο πάνω απόσπασμα αναφέρθηκε επιδοκιμαστικά και ο Δικαστής κ. Νικήτας στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου Ηρακλέους ν. Πέτρου, ανωτέρω. (Βλ. επίσης Cyprus Agriculture and Transport Co. Ltd. and Αnother v. The Attorney General (1971) 1 A.A.Δ. 267, Papakokkinou v. Kanther (1982) 1 A.A.Δ. 65 και Kakoullou v. Kakoulli (1985) 1 Α.Α.Δ. 355).”
Έχουμε μελετήσει από τα πρακτικά τη μαρτυρία επί του θέματος και έχουμε καταλήξει ότι ορθά ενήργησε το Δικαστήριο επί του θέματος. Ορθά και σύμφωνα με τη νομολογία ερμήνευσε τον σχετικό όρο της συμφωνίας και ορθά αποφάνθηκε ότι η απαίτηση του εφεσείοντα για το θέμα της μεταφοράς των χωμάτων δεν είχε θεμελιωθεί από τη μαρτυρία που παρουσίασε ο εφεσείων.
Με τον τέταρτο λόγο έφεσης προσβάλλεται η κατάληξη του Δικαστηρίου ότι ο εφεσείων με την εκσκαφή δεν κατέστη ιδιοκτήτης των χωμάτων και επομένως η αξίωση για τέτοιες αποζημιώσεις ήταν αστήρικτη και απερρίφθη.
Το Δικαστήριο απέρριψε τη μαρτυρία του εφεσείοντα ως αναξιόπιστη. Ως εκ τούτου δεν δέχθηκε τη μαρτυρία του ότι συμφωνήθηκε ότι τα χώματα της εκσκαφής θα του ανήκαν αλλά τούτο δεν συμπεριλήφθηκε στη συμφωνία. Αντίθετα το Δικαστήριο έχοντας υπόψη τη [*2132]μαρτυρία και τα περιστατικά της υπόθεσης, βρήκε ότι ο εφεσείων ουδέποτε διαμαρτυρήθηκε στην εφεσίβλητη όταν του έδωσαν οδηγίες να αφήσει τα εκσκαφέντα χώματα εντός του εργοταξίου για δική της χρήση. Βρήκε ότι για πρώτη φορά προβάλλει τέτοιους ισχυρισμούς για ιδιοκτησία των χωμάτων με την έγερση της αγωγής και εν πάση περιπτώσει μετά τον τερματισμό του συμβολαίου.
Τα ευρήματα και η κατάληξη του Δικαστηρίου μας βρίσκει σύμφωνους. Από τη μαρτυρία που παρουσιάστηκε ενώπιον του Δικαστηρίου δεν είναι δυνατό να ανιχνευθεί τέτοια πρόθεση των μερών κατά τη συνομολόγηση της συμφωνίας. Αντίθετα υπάρχει μαρτυρία ότι πρόθεση της εφεσίβλητης ήταν να χρησιμοποιήσει τα εκσκαφέντα χώματα εντός του εργοταξίου για δική της ωφέλεια, χωρίς καμιά διαμαρτυρία από τον εφεσείοντα.
Για τους πιο πάνω λόγους η έφεση 10844 πρέπει να απορριφθεί.
Όσον αφορά τους λόγους της έφεσης στην 10845 υπάρχει συναίνεση της δικηγόρου του εφεσείοντα ότι αυτοί ευσταθούν. Για το δεύτερο λόγο, που ενεργεί μάλιστα προς όφελος του εφεσείοντα, έγινε δεκτό ότι το ποσό που καταβλήθηκε από την εφεσίβλητη στον εφεσείοντα πριν την έγερση της αγωγής ανήρχετο σε £55.200 και όχι σε £56.500 ως το Δικαστήριο υπελόγισε. Για δε τον πρώτο λόγο έφεσης έγινε δεκτό από τον εφεσείοντα ότι λανθασμένα το Δικαστήριο πρόσθεσε το ποσό των £6.900 για ποσοστό 10% των κατακρατήσεων. Αφού το Δικαστήριο κατέληξε ότι το ολικό ποσό πληρωμής που εδικαιούτο ο εφεσείων ανήρχετο σε £69.008 μείον το προπληρωθέν ποσό δεν εδικαιολογείτο η πρόσθεση επ΄ αυτού ποσοστού 10% ως κατακράτηση.
Η έφεση 10844 απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση 10845 επιτυγχάνει χωρίς καμιά διαταγή για έξοδα.
Η πρωτόδικη απόφαση αναπροσαρμόζεται στο ποσό των £13.808 αντί £19.408.
Η έφεση 10844 απορρίπτεται με έξοδα. Η έφεση 10845 επιτρέπεται χωρίς έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο