(2002) 1 ΑΑΔ 777
[*777]10 Ioυνίου, 2002
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΞΕΝΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΩΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΠΟΒΙΩΣΑΣΗΣ ΦΙΛΙΤΣΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ,
Εφεσείουσα-Ενάγουσα,
ν.
1. Α. Τ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ,
2. ΑΝΔΡΕΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ ΩΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ
ΠΟΛΥΚΛΙΝΙΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑΣ,
3. HELEN ΣΩΤΗΡΙΟΥ,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11036)
Έφεση ― Τροποποίηση λόγων έφεσης ― Δ.35, θ.4 του περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικού Κανονισμού ― Εφαρμοστέες αρχές.
Παραγραφή ― Εισαγωγή περιόδου παραγραφής δύο ετών για την καταχώρηση αγωγής για αποζημιώσεις λόγω αμέλειας που προκάλεσε θάνατο, δυνάμει του περί Αστικών Αδικημάτων (Τροποποιητικού) Νόμου, 1985, (Ν. 156/85).
Η αγωγή της εφεσείουσας-αιτήτριας, διαχειρίστριας της περιουσίας της αποβιωσάσης Φ. Νικολάου για αποζημιώσεις για ισχυριζόμενη ιατρική αμέλεια εναντίον των εφεσιβλήτων-εναγομένων, που επέφερε το θάνατό της, διατάχθηκε όπως ανασταλεί επειδή καταχωρήθηκε εκπρόθεσμα κατά παράβαση του περί Αστικών Αδικημάτων (Τροποποιητικού) Νόμου, Ν. 156/85.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την αίτηση της εφεσείουσας-αιτήτριας για τροποποίηση τριών από τους έξι λόγους έφεσης επειδή αντίθετα με ότι προβλέπει η Δ.35, θ.4 του περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικού Κανονισμού, η αιτιολογία για κάθε λόγο έφεσης, δεν διατυπώνεται χωριστά από αυτόν. Στην δε περίπτωση ενός από τους λόγους, γίνεται προσπάθεια εισαγωγής νέου λόγου, εκτροχιάζοντας την έφεση από το αρχικό της πλαίσιο.
[*778]Το Ανώτατο Δικαστήριο τόνισε την ανάγκη για συμμόρφωση με τον τροποποιητικό κανονισμό του 1995 και τη χωριστή και σαφή διατύπωση των αιτιάσεων κατά της εκκαλούμενης απόφασης και της αιτιολόγησης της, διαδικασία που δεν ακολουθήθηκε στην παρούσα υπόθεση.
Η αίτηση απορρίφθηκε με έξοδα εις βάρος της εφεσείουσας-αιτήτριας.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Φεσσάς κ.ά. ν. Κασάπη (1994) 1 Α.Α.Δ. 337,
Κασάπη ν. Φεσσά (1998) 1 Α.Α.Δ. 341,
P. Georghiou (Catering) Ltd v. Δημοκρατίας κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 323.
Αίτηση.
Αίτηση από την ενάγουσα για τροποποίηση τριών από τους έξι λόγους έφεσης την οποία άσκησε κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, Υπ. Αρ. 8709/97, ημερ. 15/2/01, με την οποία ανέστειλε κάθε περαιτέρω διαδικασία της αγωγής της.
Γ. Μηχανικός, για την Αιτήτρια-Εφεσείουσα.
Αρ. Λοΐζου, για τους Καθ’ ών η αίτηση-Εφεσίβλητους.
Γ. Αμπίζας, για την Καθ’ ης η αίτηση-Εφεσίβλητη 3.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Σ. Νικήτας.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Είναι απαραίτητη η σύντομη αναδρομή στο ιστορικό. Η αιτήτρια είναι διαχειρίστρια της περιουσίας της Φιλίτσας Νικολάου, που καταγόταν από τη Λευκωσία. Και πέθανε στις 11/8/89 στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Φαίνεται από το διαθέσιμο υλικό ότι πριν από το θάνατο της νοσηλεύθηκε σε ιδιωτική κλινική στην οποία παρείχαν τις υπηρεσίες τους ως γιατροί οι τρεις εφεσίβλητοι/καθών η αίτηση. Η αιτήτρια, με την παραπάνω ιδιότητα της, κίνησε αγωγή στους εφεσίβλητους (αρ. 8709/97, που κατάθεσε στις 7/7/97) και αξίωσε αποζημιώσεις για:
[*779]“......ζημιές και/ή πράξεις και/ή παραλείψεις των Εναγομένων, οι οποίες συνέβησαν κατά την διάρκεια της νοσηλείας και θεραπείας της ως άνω αποβιωσάσης ενώ βρισκόταν υπό την παρακολούθηση των Εναγομένων, τις οποίες υπέστη η αποβιώσασα λόγω και/ή συνεπεία ιατρικού λάθους και/ή ιατρικής αμέλειας κατά παράβαση θέσμιου καθήκοντος των Εναγομένων κατά την περίοδο θεραπείας της αποβιωσάσης κατά και/ή περί τον Οκτώβριο του 1988 μέχρι και την 11/8/89, ημέρα θανάτου της αποβιωσάσης.”
Τέθηκε θέμα εκπροθέσμου της αγωγής ευθύς εξαρχής (με το δικόγραφο της υπεράσπισης) από όλους τους εφεσίβλητους. Και τούτο διότι η αγωγή δεν καταχωρήθηκε μέσα σε δύο χρόνια από του θανάτου, όπως προβλέπει το άρθρ. 58(20) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148 (βλ. τροποποιητικό νόμο αρ. 156/85). Η διάταξη έχει εισάξει περίοδο παραγραφής 2 ετών για καταχώρηση αγωγής προς διεκδίκηση αποζημιώσεων λόγω αμελείας που προκάλεσε θάνατο.
Κατόπιν αιτήματος της εφεσίβλητης 3, στο οποίο συναίνεσαν και οι άλλοι δύο εφεσίβλητοι, και με τη συγκατάθεση του δικηγόρου της αιτήτριας κ. Γ. Μηχανικού, το ζήτημα, λόγω προφανώς των επιπτώσεων που θα είχε στην τύχη της αγωγής εκδικάστηκε, όπως παρέχεται δικονομικά η ευχέρεια, ως προδικαστικό. Το πρωτόδικο δικαστήριο, στηριζόμενο στην απόφαση Φεσσάς κ.ά. ν. Κασάπη (1994) 1 Α.Α.Δ. 337 και Κασάπη ν. Φεσσά (1998) 1 Α.Α.Δ. 341, που ερμήνευσε την παραπάνω πρόνοια, αποφάνθηκε ότι παρήλθε η τασσόμενη από το νόμο διετής προθεσμία. Και για το λόγο αυτό ανέστειλε κάθε περαιτέρω διαδικασία στην αγωγή, καταδικάζοντας συνάμα την αιτήτρια στα έξοδα. Η θέση του συνηγόρου ότι η βάση αγωγής δεν έχει καμιά σχέση με αστικό αδίκημα ή το άρθρ. 58 του Κεφ. 148, απορρίφθηκε.
Η δυνατότητα τροποποίησης του εφετηρίου είναι αντικείμενο κανονιστικής ρύθμισης. Διέπεται από τις διατάξεις του περί Πολιτικής Δικονομίας Διαδικαστικού Κανονισμού (Δ.35 θ. 4). Το δικόγραφο της έφεσης πρέπει να περιλαμβάνει όλους τους λόγους έφεσης καθώς και την πλήρη αιτιολόγηση τους. Η ερμηνεία της διάταξης, από κάθε οπτική γωνία, ήταν το θέμα πολλών εφετειακών αποφάσεων, στις οποίες τονίστηκε πρωταρχικά η διάκριση μεταξύ λόγων έφεσης και αιτιολόγησης τους. Το 1995 με τροποποιητικό κανονισμό υπογραμμίστηκε ο διαφορισμός των δύο εννοιών με τα εξής:
[*780]“Κάθε λόγος έφεσης θα καταγράφεται σε ξεχωριστή παράγραφο. Μετά από κάθε λόγο έφεσης, θα καταγράφεται ξεχωριστά η αιτιολογία του.”
(Βλ. Παράρτημα 22 Ε. Ε. 2956 ημερ. 24/2/95, τέθηκε σε ισχύ από 1/4/95)
Η υπόθεση P. Georghiou (Catering) Ltd. v. Δημοκρατίας κ.ά. (1996) 3 Α.Α.Δ. 323, εξέτασε τις επιπτώσεις της τροποποίησης (το 1995) της Δ.64, η οποία εξοβέλισε τη διάκριση, που υπήρχε μέχρι τότε, μεταξύ άκυρου και αντικανονικού δικονομικού μέτρου. Παράλληλα, η Ολομέλεια αποφάνθηκε ότι είναι δυνατή, υπό προϋποθέσεις, η παροχή θεραπείας σε περίπτωση που μια έφεση είναι αντικανονική. Αποφασίστηκε δε ότι, λόγω της καθολικότητας της, η Δ.64 καλύπτει και τις αντικανονικότητες της Δ.35 θ. 4. Περαιτέρω σύμφωνα με την απόφαση (σελ. 324):
“Η Δ.35, θ. 4 προσδιορίζει τους κανόνες ως προς τον προσδιορισμό των επιδίκων θεμάτων στις αναθεωρητικές και πολιτικές εφέσεις.”
Θα προσθέταμε ότι το Εφετείο εξετάζει όλους τους προταθέντες παραδεκτώς λόγους μέσα στα όρια που καθορίζονται από την έφεση.
Έχουμε ενώπιον μας αίτηση για τροποποίηση τριών από τους έξι λόγους της έφεσης. Ο κ. Αμπίζας, του οποίου τα επιχειρήματα υιοθετεί ο κ. Λοΐζου, παρατήρησε πως, αντίθετα με ό,τι προβλέπει η Δ.35, θ.4, η αιτιολογία ή καλύτερα ό,τι εμφανίζεται ως αιτιολογία για κάθε λόγο έφεσης, δεν διατυπώνεται χωριστά από αυτόν. Εκείνο όμως, που εισηγείται στην ουσία είναι ότι όσα η αιτήτρια προτείνει να προστεθούν στους αρχικούς λόγους δεν συνιστούν αιτιολογία. Τούτο ισχύει και για τους τρεις λόγους (με αρ. 1, 3 και 6). Στη δε περίπτωση του λόγου 6 γίνεται προσπάθεια να εισαχθεί νέος λόγος, εκτροχιάζοντας την έφεση από το αρχικό της πλαίσιο.
Πρέπει όμως να έχουμε υπόψη τις προτεινόμενες τροποποιήσεις. Τις παραθέτουμε από την αίτηση:
“Πρώτος λόγος έφεσης τροποποιείται ως ακολούθως:
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε στην απόφαση του ότι η αγωγή δεν μπορούσε να προχωρήσει και ότι έπρεπε να ανασταλεί, δεχόμενο και/ή στηριζόμενο στην Ευανθία Κασάπη ν. Φεσσά [*781](1998) 1 Α.Α.Δ. 341 και/ή σε Νομολογία άσχετη με την υπό εκδίκαση αγωγή.
Τρίτος λόγος έφεσης τροποποιείται ως ακολούθως:
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο λανθασμένα δέκτηκε ότι η προθεσμία που επικαλέστηκαν οι Εφεσίβλητοι είχε σχέση και/ή είχε να κάνει οτιδήποτε με την αγωγή και διάταξε την αναστολή της αγωγής, ενώ έπρεπε να απορρίψει την αίτηση και να προχωρήσει στην εκδίκαση της αγωγής, με βάση τις αιτούμενες θεραπείες, που δεν έχουν χρόνο παραγραφής.
Έκτος λόγος έφεσης τροποποιείται ως ακολούθως:
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο έσφαλε στην απόφαση του:
(α) Να μη δεκτεί την καταχωρηθείσα ένσταση στην αίτηση εκδίκασης του προδικαστικού ζητήματος, ημερομηνίας 19/1/01.
(β) Να μην εξετάσει, με εισήγηση του δικηγόρου της Εφεσείουσας-ενάγουσας και/ή αυτεπάγγελτα, ότι η αίτηση της Εναγομένης 3 για εκδίκαση του προδικαστικού ζητήματος ημερομηνίας 29/1/99 ήταν ανύπαρκτη και/ή έπασχε νομικά και/ή ήταν παράτυπη και/ή αντικανονική και/ή δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας και συγκεκριμένα της Δ.48, γιατί δεν συνοδευόταν από Ένορκη Δήλωση και/ή αποσιωπούνταν γεγονότα που έπρεπε να τεθούν ενώπιον του Δικαστηρίου και να μην απορρίψει την αίτηση αυτή.
(γ) Να απορρίψει το αίτημα της Εφεσείουσας-Ενάγουσας για προσκόμιση ενώπιον του, μέσον του Πρωτοκολλητή, 2 φακέλλων προγενεστέρων αγωγών που αφορούσαν τους ίδιους διαδίκους και ήταν απόλυτα σχετικοί με την υπό εκδίκαση αγωγή.”
Είναι πιστεύουμε προφανής η έλλειψη αιτιολογίας και στις τρεις περιπτώσεις. Ειδικά για τους λόγους 1 και 2 αναφέρεται πού έσφαλε το πρωτόδικο δικαστήριο όχι όμως και γιατί. Αυτό όμως είναι το ζητούμενο. Όσο για το λόγο 6 δεν υπάρχει αντιστοιχία μεταξύ αιτιάσεων εναντίον της εκκαλούμενης απόφασης και σε ότι παρουσιάζεται ως η αιτιολόγηση τους. Είναι καθαρή προσπάθεια αναδημιουργίας του λόγου αυτού, η οποία εκτρέπεται των πλαισίων της έφεσης και δεν είναι δυνατό να γίνει δεκτή. Να πώς έχει ο αρχικός λόγος:
[*782]“Το Πρωτόδικο Δικαστήρο αγνόησε παντελώς την νομική και πραγματική βάση της ανασταλείσας αγωγής και λανθασμένα και/ή πεπλανημένα αποφάσισε ότι η αγωγή δεν μπορεί να προχωρήσει.”
Δε θα αποφεύγαμε ωστόσο ένα σύντομο σχόλιο αναφορικά με το λόγο αυτό. Είναι εκπληκτικό ότι ο συνήγορος επαναφέρει το θέμα της ένστασης (για εκδίκαση προδικαστικού σημείου) έχοντας υπόψη ότι τελικά, ύστερα από κάποιους ενδοιασμούς του, “απέσυρε” την ένσταση (ότι η σχετική αίτηση δε συνοδευόταν από ένορκη δήλωση), που χωρίς οδηγίες κατέθεσε και ο ίδιος ζήτησε να προχωρήσει η ακρόαση του προσδιορισθέντος νομικού σημείου (με τη συγκατάθεση του προηγούμενου δικηγόρου της αιτήτριας και μετά του κ. Μηχανικού). Αν επιτραπούν τέτοιες παλινδρομήσεις θα χάσουν οι δικαστικές διαδικασίες την αποτελεσματικότητα τους προς ζημία της δικαιοσύνης. Με την ευκαιρία αυτή θα θέλαμε να τονίσουμε την ανάγκη για συμμόρφωση με το νέο κανονισμό για τη χωριστή και σαφή διατύπωση των αιτιάσεων κατά της εκκαλούμενης απόφασης και της αιτιολόγησης της, διαδικασία που εδώ δεν τηρήθηκε.
Για τους παραπάνω λόγους η αίτηση απορρίπτεται. Με έξοδα σε βάρος της αιτήτριας.
Η�αίτηση απορρίπτεται με έξοδα εις βάρος της εφεσείουσας-αιτήτριας.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο