(2002) 1 ΑΑΔ 1390
[*1390]13 Σεπτεμβρίου, 2002
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΑΡΙΣΤΟΣ ΚΑΝΝΑΟΥΡΙΔΗΣ,
Εφεσείων-Εναγόμενος,
ν.
ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΑΚΤΙΚΩΝ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΩΝ
ΕΡΓΑΤΩΝ ΚΥΠΡΟΥ “Η ΜΕΡΙΜΝΑ” ΛΤΔ.,
Εφεσίβλητης-Ενάγουσας.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 10995)
Συμβάσεις ― Σύμβαση υπό αίρεση ― Είναι η σύμβαση “για πράξη ή αποχή από πράξη, αν γεγονός συνακόλουθο της σύμβασης επέλθει ή δεν επέλθει” ― Τέτοια σύμβαση “δεν είναι νομικά εκτελεστή μέχρι την επέλευση του γεγονότος” ― Ο περί Συμβάσεων Νόμος, Κεφ. 149, Άρθρα 31, 32 και 35(1).
Η υπόθεση αυτή αφορά τη συμφωνία υδροδότησης έκτασης γης μεταξύ Λακατάμιας και Δευτεράς η οποία αγοράσθηκε από την εφεσίβλητη εταιρεία με στόχο το διαχωρισμό της σε οικόπεδα τα οποία θα παραχωρούσε σε χαμηλές τιμές σε κυβερνητικούς εργάτες. Την υδροδότηση ανέλαβε δυνάμει της πιο πάνω συμφωνίας, τεκμήριο 2, ο εφεσείων (εναγόμενος), ιδιοκτήτης διάτρησης στην Πάνω Δευτερά. Η συμφωνία υπoγράφηκε στις 9.7.87. Ήταν δε υποχρέωση της εταιρείας να διοχετεύσει το νερό στα οικόπεδα που επρόκειτο να διαχωρίσει. Ο όρος 14 της συμφωνίας προνοούσε όπως το ποσό των £50.000 πληρωθεί προς τον εφεσείοντα όταν θα εγκρίνετο ο διαχωρισμός των οικοπέδων από τις Αρμόδιες Αρχές. Στις 4.8.87 ο όρος 14 τροποποιήθηκε με την ανάληψη εκ μέρους της εταιρείας καταβολής του ποσού των £50.000 μείον £25.000 που προνοείτο σε γραμμάτιο (τεκμήριο 1) το οποίο υπέγραψε ο εφεσείων προς όφελός της. Η εταιρεία δεν εξασφάλισε τη νενομισμένη άδεια. Γι’ αυτό και πώλησε το ακίνητο στον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης Γης, που εξασφάλισε την άδεια, αφού τέθηκε όρος σ’ αυτόν ότι η υδροδότηση των οικοπέδων θα προερχόταν από κοινοτική πηγή υδατοπρομήθειας.
Η εταιρεία καταχώρησε αγωγή η οποία είχε ως βάση το τεκμ. 1, γραμμάτιο συνήθους τύπου το οποίο ο εφεσείων υπέγραψε στις 4.8.87 [*1391]πρός όφελός της για £25.000. Το ποσό αυτό λήφθηκε σε μετρητά και ήταν πληρωτέο μέσα σε ένα χρόνο από την υπογραφή του με τόκο 9% σε περίπτωση που ο εφεσείων δεν θα το είχε αποπληρώσει εμπρόθεσμα.
Ο εφεσείων, όπως προκύπτει από τη μαρτυρία του, ισχυρίσθηκε ότι εξόφλησε το γραμμάτιο. Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την υπεράσπιση της εξόφλησης του γραμματίου στη βάση ότι ο εφεσείων, όπως ο ίδιος ισχυρίσθηκε, εκπλήρωσε τη συμβατική του υποχρέωση να μεταφέρει το νερό μέχρι τις εγκαταστάσεις του στην περιοχή Grammar School. Η απόφαση έκρινε ότι και η τυχόν εκτέλεση του όρου αυτού δεν θα δημιουργούσε υποχρέωση στην εταιρεία να πληρώσει το ποσό των £50.000. Η πλήρωση της αίρεσης του μελλοντικού γεγονότος της έγκρισης του διαχωρισμού της γης δεν επιτεύχθηκε. ΄Ετσι δεν ήταν δυνατό να ενεργοποιηθεί ως όρος της συμφωνίας είτε για τη μεταφορά του νερού είτε για την καταβολή του πιο πάνω ποσού. Το αποτέλεσμα ήταν να πετύχει η αγωγή και να εκδοθεί απόφαση κατά του εφεσείοντος ως η απαίτηση.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση υποστηρίζοντας ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο ερμήνευσε λανθασμένα τις δύο συμφωνίες.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η καταβολή του ποσού των £50.000 υπόκειτο σε εκ των υστέρων προϋπόθεση (condition subsequent), που δεν πληρώθηκε, οπόταν η συμφωνία κατέστη ανίσχυρη.
2. Η ιδέα που διαπνέει ολόκληρη τη συμφωνία τεκμ. 2, είναι η ύδρευση των οικοπέδων από τη συγκεκριμένη γεώτρηση νερού του εφεσείοντος.
3. Αποδοχή της εισήγησης του δικηγόρου του εφεσείοντος, ότι τα μέρη συμφώνησαν ότι η υποχρέωση για καταβολή των £50.000 θα αποκρυσταλλωνόταν με την έγκριση διαχωρισμού, χωρίς η υδροδότηση να προέλθει από τον εφεσείοντα, αλλά από τρίτους, θα ήταν εκτός του πλαισίου της συμφωνίας τεκμ. 2 και θα ερχόταν σε αντίθεση με τη βούληση των μερών.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα σε βάρος του εφεσείοντος.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Στυλιανού ν. Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Στροβόλου (1998) [*1392]1 Α.Α.Δ. 1924,
Ranchoddar v. Hirachand & Co., A.I.R. 1949 Bom. 356.
Έφεση.
Έφεση από τον εναγόμενο κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 16/11/00 (Αρ. Αγωγής 13276/96) με την οποία απέρριψε την υπεράσπιση του εναγόμενου ότι αυτός εξόφλησε το ποσό γραμματίου συνήθους τύπου £25.000 το οποίο υπέγραψε προς όφελος της ενάγουσας εταιρείας και έκρινε ότι, εφόσον η βάση της μεταξύ των διαδίκων συμφωνίας, δηλαδή, η καταβολή στον εναγόμενο ποσού £50.000 για τη μεταφορά νερού από τη γεώτρησή του για υδροδότηση τεμαχίων της ενάγουσας, τελούσε υπό την αίρεση της έκδοσης άδειας διαίρεσης των τεμαχίων η οποία δεν πραγματοποιήθηκε, η μεταξύ τους γραπτή συμφωνία δεν είχε ποτέ τεθεί σε ισχύ, εξέδωσε απόφαση ως η απαίτηση της ενάγουσας και απέρριψε την ανταπαίτηση του εναγόμενου για £10.000 εναντίον της ενάγουσας ως υπόλοιπο του συμφωνηθέντος ποσού των £50.000.
Δ. Χ”Νέστωρος, για τον Εφεσείοντα.
Α. Χαβιαράς, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Σ. Νικήτας.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Η εφεσίβλητη (ενάγουσα) είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. Είχε αγοράσει μεγάλη έκταση γης (111 περίπου στρέμματα) μεταξύ Λακατάμιας και Δευτεράς. Στόχος της ήταν να τη διαχωρίσει σε οικόπεδα, τα οποία θα παραχωρούσε σε χαμηλές τιμές σε κυβερνητικούς εργάτες που, όπως και η επωνυμία της υποδηλώνει, είναι μέλη της. Για την υδροδότηση των οικοπέδων, η εταιρεία συνεβλήθη με τον εφεσείοντα (εναγόμενο), ιδιοκτήτη διάτρησης στην Πάνω Δευτερά. Υπογράφτηκε για το σκοπό αυτό, στις 9/7/87, η συμφωνία τεκμ. 2.
Σύμφωνα με αυτή ο εφεσείων ανέλαβε να μεταφέρει, με δική του δαπάνη, νερό από τη γεώτρηση του στην περιοχή που βρίσκεται το σχολείο γνωστό ως Grammar School. Ας λεχθεί εν παρόδω ότι στην ίδια περιοχή, ο εφεσείων είχε μεγάλο αριθμό οικοπέδων που υδρεύονταν από την ίδια διάτρηση. Ήταν δε υποχρέωση της εται[*1393]ρείας να διοχετεύσει το νερό στα οικόπεδα που επρόκειτο να διαχωρίσει.
Έχει σημασία η παράγρ. 14 του τεκμ. 2. Αφορά την αντιπαροχή:
“14. Διά τα ανωτέρω πλην της παραγράφου (13) ο Συμβαλλόμενος Β (η εφεσίβλητη) θα είναι υπόχρεος να πληρώση προς τον Συμβαλλόμενο Α το κάτωθι ποσό:
Το ποσό των £50.000 όταν θα εγκριθή ο διαχωρισμός των προαναφερθέντων 111 σκαλών και 450 τ.π. ή κατ’ αναλογία της εκτάσεως που θα εγκριθή εις οικόπεδα από τας Αρμοδίους Αρχάς”
Η παραπάνω συμφωνία συμπληρώθηκε από νέα, ημερομηνίας 4/8/87 (τεκμ. 3), που έχει τίτλο “Συμπληρωματικό Έγγραφο”. Αφορά μόνο προσθήκες στις παραγρ. 9 και 14. Σχετικά με την τελευταία ο όρος 14 διαμορφώθηκε ως εξής:
“Παράγραφος 14
Σε περίπτωση κατά την οποία θα εγκριθεί ο διαχωρισμός όλων των προαναφερθέντων (διατηρώ τη σύνταξη) 111 σκαλών και 450 τ.π. ο Συμβαλλόμενος Β (εφεσίβλητη) θα πληρώσει προς τον Συμβαλλόμενο Α το ρηθέν ποσόν των £50,000 (πενήντα χιλιάδων λιρών Κύπρου) μείον το ποσό των £25,000 (είκοσι πέντε χιλιάδων λιρών Κύπρου) που προνοείται στο Γραμμάτιο ημερομηνίας .......... πλέον οι ανάλογοι τόκοι. Το γραμμάτιο αυτό θα καταστεί αυτόματα ληξιπρόθεσμο.
Σε περίπτωση που ο διαχωρισμός της εν λόγω έκτασης γης εγκρίνεται σταδιακά και το ποσό των £50,000 (πενήντα χιλιάδων λιρών) θα πληρώνεται από τον Συμβαλλόμενο Β κατ’ αναλογία προς τον Συμβαλλόμενο “Α” τότε σε τέτοια περίπτωση το σύνολο των τοιούτων ποσών προστιθέμενα με το ποσό και τόκους του εν λόγω γραμματίου δεν θα υπερβαίνουν το ποσό των £50.000.”
Είναι παραδεκτό ότι ο εφεσείων υπέγραψε στις 4/8/87 το παραπάνω γραμμάτιο τεκμ. 1 προς όφελος της εφεσίβλητης για £25.000. Το ποσό αυτό, όπως αναγνωρίζεται στο έγγραφο, λήφθηκε σε μετρητά. Και ήταν πληρωτέο μέσα σ’ ένα χρόνο από την υπογραφή του με τόκο προς 9% σε περίπτωση που ο εφεσείων δε θα το είχε εμπρόθεσμα αποπληρώσει. Για να εξασφαλίσει δε την τακτοποίηση [*1394]της οφειλής του υποθήκευσε στο όνομα της εφεσίβλητης κτήμα του με γεώτρηση νερού στην Πάνω Δευτερά.
Το τεκμ. 1 είναι η μόνη βάση αγωγής. Τούτο είναι γραμμάτιο συνήθους τύπου. Διέπεται από τις διατάξεις των άρθρ. 78 έως 81 του περί Συμβάσεων Νόμου, Κεφ. 149. Έτσι το περιεχόμενο του αποτελεί αμάχητη απόδειξη για όσα αναφέρονται σ΄αυτό. Οι υπερασπίσεις που μπορεί να προβάλει ο οφειλέτης είναι περιορισμένες (βλ. άρθρ. 81). Ασφαλώς όμως μπορεί να ισχυρισθεί εξόφληση. Αυτή ήταν στην ουσία η θέση που πρόβαλε, όπως συνάγεται από τη μαρτυρία του. Είναι η υπόθεση του ότι συμμορφώθηκε με την υποχρέωση του να μεταφέρει νερό από την γεώτρηση του στη συμφωνηθείσα περιοχή. Για το σκοπό αυτό εγκατέστησε δύο αγωγούς μέχρι το Grammar School, που του στοίχισαν 33 χιλιάδες λίρες. Αργότερα υπέγραψε και δεύτερο γραμμάτιο (δεν αφορά την έφεση) για £15.000. Ανταπαιτεί δε £10.000, υπόλοιπο του συμφωνηθέντος ποσού των £50.000.
Ο εφεσείων επικαλέστηκε παράλληλη προφορική συμφωνία μεταξύ των διαδίκων με την οποία η εφεσίβλητη αποδέχθηκε να καταβάλει τις £50.000 έστω και αν δεν εγκρινόταν η αίτηση της για διαχωρισμό της ιδιοκτησίας της σε οικόπεδα. Μάλιστα είπε στην ουσία ότι το ποσό των £25.000, που αντιπροσωπεύει το επίδικο γραμμάτιο, είναι προκαταβολή έναντι των εξόδων του για τη μεταφορά του νερού. Δεν κατάφερε ωστόσο να εξηγήσει γιατί μια τέτοια πρόνοια δεν περιλήφθηκε στο τεκμ. 2. Το ότι δε υπήρξε δεύτερη ευκαιρία να επιμείνει σε τέτοια πρόνοια, όταν καταρτίστηκε το τεκμ. 3, δείχνει, όπως επεσήμανε η Πρόεδρος του Επαρχιακού Δικαστηρίου, που εξεδίκασε την υπόθεση, πως επρόκειτο για σκέψη εκ των υστέρων. Όπως ήταν και ο ισχυρισμός του για παράλληλη συμφωνία να καταβληθούν οι £50.000 ακόμη και στην περίπτωση που η εφεσίβλητη δεν εξασφάλιζε έγκριση.
Ο εφεσείων δεν ήταν άπειρος σε τέτοιου είδους συναλλαγές. Όπως πάλιν παρατηρεί η πρωτόδικη απόφαση, ήταν κτηματομεσίτης με ευρεία γνώση και πείρα του θέματος. Ουσιαστικά δε η απόφαση απορρίπτει τον ισχυρισμό του ότι εκτέλεσε ό,τι ανέλαβε. Να τι λέει σχετικά το δικαστήριο, που δίνει με την τελευταία πρόταση του, το σωστό στίγμα της υπόθεσης:
“....... π.χ. ότι στα πλαίσια της συμφωνίας Τεκ. 1 είναι που μετέφερε νερό στο Grammar School φαίνεται να μην ευσταθεί αφού είναι παραδεκτό γεγονός ότι ένας αγωγός νερού, έχει κατασκευασθεί από τον εναγόμενο και εγκριθεί από το Τμήμα Υδά[*1395]των σε σχέση με υδροδότηση οικοπέδων στις 13.1.84. Δεν είναι όμως η κατασκευή ή όχι των έργων που είναι το σημαντικό αλλά η εξασφάλιση της άδειας διαχωρισμού.”
Πρέπει εδώ να αναφερθεί ότι άνκαι η εφεσίβλητη προέβη σε όλα τα διαβήματα, τελικά δεν εξασφάλισε τη νενομισμένη άδεια. Γιαυτό και πώλησε το ακίνητο στον Κυπριακό Οργανισμό Ανάπτυξης Γης, που εξασφάλισε την άδεια, αφού τέθηκε όρος σ’ αυτόν ότι η υδροδότηση των οικοπέδων θα προερχόταν από κοινοτική πηγή υδατοπρομήθειας.
Η Πρόεδρος έκρινε ότι σαφής πρόθεση των διαδίκων μερών, όπως προκύπτει από τη γλώσσα του τεκμ. 2, ήταν ότι οι £50.000 θα καταβάλλονταν εφόσο η εφεσίβλητη εξασφάλιζε άδεια διαχωρισμού της γης της “με ύδρευση από την πηγή του εναγόμενου”. Όμως, όπως ορθά επισημαίνει, δεν υπάρχει πρόνοια περί του πρακτέου ή των δικαιωμάτων των μερών αν αυτό δε συμβεί. Έγινε επίκληση στην παράγραφο 26 του τεκμ. 2 ότι η διάρκεια της συμφωνίας είναι για 99 χρόνια. Σ’ αυτή στηρίχθηκε η εισήγηση του δικηγόρου του εφεσείοντα, που επαναλαμβάνει τώρα, ότι, αφού η συμφωνία δεν τερματίστηκε ούτε και μετά την πώληση του κτήματος, εξακολουθεί να είναι δεσμευτική για τους διαδίκους.
Ο μόνος λόγος έφεσης είναι ότι το ερμηνευτικό αυτό συμπέρασμα είναι λανθασμένο. Το δικαστήριο λανθασμένα ερμήνευσε τις δύο συμφωνίες (τεκ. 2 και 3). Παρατηρούμε εδώ ότι και οι δύο πλευρές έχουν υιοθετήσει το περίγραμμα αγόρευσης τους χωρίς περαιτέρω προφορική ανάπτυξη. Ο εφεσείων παραθέτει στο περίγραμμα του για υποστήριξη τους λόγους της έφεσης που πρόβαλε, διάφορα επί μέρους επιχειρήματα που κατά το πλείστο τέθηκαν και στην πρωτόδικη δίκη. Η εφεσίβλητη υιοθετεί, χωρίς να προσθέτει οτιδήποτε ουσιαστικό, την επίδικη απόφαση. Θα εξετάσουμε ό,τι θεωρούμε σημαντικό, αφού ολοκληρώσουμε στη συνέχεια την αναφορά μας στην πρωτόδικη απόφαση.
Το πρωτόδικο δικαστήριο εξέτασε την υπόθεση υπό το πρίσμα των διατάξεων των άρθρ. 31 έως 36 του περί Συμβάσεων Νόμου, Κεφ. 149 που αφορούν “συμβάσεις υπό αίρεση”. Αναφέρθηκε επίσης στην Φωτούλα Στυλιανού ν. Εφορείας Ελληνικών Εκπαιδευτηρίων Στροβόλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 1924. Ήταν περίπτωση συμφωνίας άδειας χρήσης σχολικού κυλικείου, αλλά η αίρεση υπό την οποίαν τελούσε, δηλαδή, η παράδοση του από τον πρώην αδειούχο, δεν πληρώθηκε, χωρίς υπαιτιότητα της σχολικής εφορείας. Το δικαστήριο απέρριψε αγωγές για αποζημιώσεις εναντίον της εφορεί[*1396]ας. Επικυρώνοντας, το Εφετείο ανέφερε:
“Στην παρούσα υπόθεση η υποχρέωση της εφεσίβλητης για παράδοση της κατοχής των κυλικείων εξαρτάτο από την αβέβαιη, ως προς το χρόνο αλλά και ως προς την επέλευση της, εκκένωσης τους από τον τρίτο. Δεν επετεύχθη η εκκένωση των κυλικείων και ουδέποτε ενεργοποιήθηκε η υποχρέωση των εφεσιβλήτων για παράδοση της κατοχής”.
Η πρωτόδικη απόφαση απέρριψε την υπεράσπιση περί εξόφλησης του γραμματίου στη βάση ότι ο εφεσείων, όπως ο ίδιος ισχυρίστηκε, εκπλήρωσε τη συμβατική του υποχρέωση να μεταφέρει το νερό μέχρι τις εγκαταστάσεις του στην περιοχή Grammar School. Η απόφαση έκρινε ότι και η τυχόν εκτέλεση του όρου αυτού δε θα δημιουργούσε υποχρέωση στην άλλη πλευρά να πληρώσει το ποσό των £50.000. Η πλήρωση της αίρεσης του μελλοντικού γεγονότος της έγκρισης του διαχωρισμού της γης δεν επιτεύχθηκε. Έτσι δεν ήταν δυνατό να ενεργοποιηθεί ως όρος της συμφωνίας είτε για τη μεταφορά του νερού είτε για την καταβολή του παραπάνω ποσού. Το αποτέλεσμα ήταν να πετύχει η αγωγή και να εκδοθεί απόφαση κατά του εφεσείοντα ως η απαίτηση. Η ανταπαίτηση απορρίφθηκε.
Απαντώντας στο δικηγόρο του εφεσείοντα ότι η συμφωνία ήταν ακόμα ζωντανή, θέση που προωθήθηκε και σ’ αυτό το δικαστήριο, η Πρόεδρος ανέφερε:
“Ο χρόνος διάρκειας της συμφωνίας Τεκμ. 2 καθορίστηκε με τον όρο 26 και ήταν 99 χρόνια. Θεωρώ, χωρίς να έχει αυτό προωθηθεί από το συνήγορο του εναγομένου, ότι είναι στη βάση αυτού του όρου που εισηγήθηκε ότι η συμφωνία ακόμη ευρίσκεται σε ισχύ. Δεν συμφωνώ με τη θέση του κ. Καλλή, έχοντας υπόψη ότι οι ενάγοντες ουδέποτε εξασφάλισαν άδεια διαχωρισμού. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι οι ίδιοι ματαίωσαν αυτή την πιθανότητα πωλώντας τη γη όπως κατέθεσε ο εναγόμενος. Δεν μπορεί όμως ούτε αυτό να επηρεάσει την κατάληξη αφού η έγκριση που δόθηκε έχει ως όρο η υδροδότηση να γίνει από κοινοτική πηγή. Το όλο γράμμα αλλά και πνεύμα της συμφωνίας Τεκμ. 2 ήταν η υδροδότηση των οικοπέδων να γίνεται από την πηγή του εναγομένου.
Ο ισχυρισμός για δεσμευτικότητα της συμφωνίας από το νέο αγοραστή της γης δεν ευσταθεί, είναι εκτός του γράμματος της συμφωνίας.
Ενόψει των πιο πάνω η κατάληξη μου είναι ότι η γραπτή συμ[*1397]φωνία Τεκμ. 2 και 3 δεν τέθηκε ποτέ σε ισχύ.”
Το πιο βασικό επιχείρημα του εφεσείοντα είναι ότι από τη στιγμή που ο ίδιος εκτέλεσε ό,τι ανέλαβε, μεταφέροντας νερό στη συμφωνηθείσα περιοχή, και από τη στιγμή που εγκρίθηκε ο διαχωρισμός της γης, γεννήθηκε και η υποχρέωση της εφεσίβλητης για καταβολή του ποσού των £50.000. Είναι εντελώς αδιάφορο, κατά την αντίληψη του δικηγόρου του εφεσείοντα, αν η έγκριση δόθηκε στο νέο ιδιοκτήτη της γης και αν η πηγή ύδρευσης ήταν άλλη. Αυτό είναι, κατά την εισήγηση του συνηγόρου, το αληθινό νόημα των συμφωνιών τεκμ. 2 και 3. Η ερμηνεία του πρωτόδικου δικαστηρίου πάσχει γιατί πρόσθεσε στη συμφωνία λέξεις που δεν υπάρχουν σ’ αυτή. Αυτό αναφέρεται στη φράση της απόφασης που υπογράμμισα στο παραπάνω απόσπασμα ότι η ύδρευση συμφωνήθηκε να προέλθει “από την πηγή του εναγομένου”.
Περαιτέρω, ο συνήγορος υποστήριξε ότι αφού δεν τερματίστηκε, εξακολουθεί να ισχύει η συμφωνία και η εφεσίβλητη μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματα της με βάση το τεκμ. 2 σε περίπτωση που η άλλη πηγή δεν παρέχει ικανοποιητικές ποσότητες νερού. Και κατέληξε:
“Τονίζουμε με έμφαση ότι η συμφωνία είναι διαρκείας 99 ετών. Τονίζουμε επίσης ότι τα δικαιώματα των εφεσιβλήτων δυνάμει της επίδικης σύμβασης μεταβιβάζονται στους αγοραστές (Βλ. παράγραφο 20) και ότι η συμφωνία είναι έγκυρη και δεσμευτική για τους διαδόχους των συμβαλλομένων.”
Το άρθρ. 31 του Κεφ. 149 παρέχει ορισμό της σύμβασης υπό αίρεση. Είναι η σύμβαση “για πράξη ή αποχή από πράξη, αν γεγονός συνακόλουθο της σύμβασης επέλθει ή δεν επέλθει”. Στο Judicial Dictionary του Stroud, 3η έκδοση, τόμος 1, 195 στη σελ. 602 αναφέρεται ότι:
“Anything is “contingent” when it is liable to failure on the happening or non-happening of an event, conditiοn, or state of things, e.g., a contingent gift.”
Mεταφρασμένο σημαίνει:
“Οτιδήποτε είναι “υπό αίρεση”, όταν υπόκειται σε ματαίωση όταν επέλθει ή δεν επέλθει γεγονός, όρος ή κατάσταση πραγμάτων, για παράδειγμα, “δωρεά υπό αίρεση”.”
Με βάση το άρθρ. 32 μια τέτοια σύμβαση “δεν είναι νομικά εκτε[*1398]λεστή μέχρι την επέλευση του γεγονότος”.
Θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στο άρθρ. 35(1):
“Σύμβαση για πράξη ή αποχή από πράξη υπό την αίρεση της επέλευσης ορισμένου αβέβαιου γεγονότος εντός ορισμένου χρόνου καθίσταται άκυρη αν, με την πάροδο του ορισμένου χρόνου, το γεγονός δεν επήλθε, ή αν πριν από τον ορισμένο χρόνο, το γεγονός κατέστη αδύνατο.”
Οι παραπάνω πρόνοιες είναι πανομοιότυπες με τις αντίστοιχες της σχετικής ινδικής νομοθεσίας. Συμπίπτει μάλιστα και η αρίθμηση των άρθρων. Η ινδική νομολογία έχει διακρίνει μεταξύ πρόνοιας η οποία αφορά τον τρόπο εκτέλεσης μιας συμφωνίας και πρόνοιας η οποία αφορά αυτήν καθαυτή την υποχρέωση εκτέλεσης της. Η σημασία της διάκρισης έγκειται στο ότι στην πρώτη περίπτωση η συμφωνία είναι απόλυτη και επομένως είναι εφικτή η παράβαση της.
Η συγκεκριμένη υπόθεση είναι η Ranchoddar v. Hirachand & Co., A.I.R. 1949 Bom. 356. To παρακάτω σχόλιο από τον A.C. Patra “The Indian Contract Act 1872, τόμος 1, σελ. 616, αναφέρει τα γεγονότα της υπόθεσης και τα σχολιάζει:
“Τhe defendants entered into a contract for sale by them of American parachute cloth of certain description. The goods were stated to be of January and February shipment. The contract further provided: “The goods are to be given delivery of when they arrive”. The defendatns failed to deliver the goods on account of their non-arrival and therefore the plaintiff sued for damages for breach of contract. By the stipulation that the goods were to be given delivery of when they arrived, the parties were dealing with the mode of performance and not with the question of the very obligation to perform the contract. The contract was therefore an absolute one and not a conditional contract. Hence, there was a breach when the defendants failed to deliver the goods, and the plaintiff was entitled to damages.”
Στην κρινόμενη υπόθεση η συμφωνία δεν επιβάλλει από τη γένεση της την υποχρέωση καταβολής των £50.000. Απλώς η εκτέλεση της μετατίθεται σε μέλλοντα χρόνο. Δεν υφίσταται όμως άμεση υποχρέωση. Θα μπορούσε να γεννηθεί τέτοια υποχρέωση μόνο σε περίπτωση έγκρισης διαχωρισμού, αφού την υδροδότηση θα εξασφάλιζε από την παραπάνω γεώτρηση του ο εφεσείων. Με άλλα λό[*1399]για η καταβολή του ποσού υπέκειτο σε εκ των υστέρων προϋπόθεση (condition subsequent), που δεν πληρώθηκε, οπόταν η συμφωνία κατέστη ανίσχυρη: βλ. Chitty on Contracts, 27η έκδοση, τόμος 1, παραγρ. 12-028, σελ. 573 και Pollock & Mulla “Indian Contract and Specific Relief Acts”, 9η έκδοση, σελ. 325.
Δε θα συμφωνήσουμε με την ερμηνεία που μας καλεί να αποδεχθούμε ο κ. Χ” Νέστωρος. Το θεμέλιο της συμφωνίας, τεκμ. 2, είναι η ύδρευση των οικοπέδων από τη συγκεκριμένη γεώτρηση νερού του εφεσείοντα. Είναι η ιδέα που διαπνέει ολόκληρη τη συμφωνία. Ούτε η γραμματική ούτε η τελολογική ερμηνευτική προσέγγιση της συμφωνίας θα δικαιολογούσε αποδοχή της εισήγησης. Θα ήταν έξω από το πλαίσιο της συμφωνίας να δεχθούμε ότι τα μέρη συμφώνησαν ότι η υποχρέωση για καταβολή των £50.000 θα αποκρυσταλλωνόταν με την έγκριση διαχωρισμού, χωρίς η υδροδότηση να προέλθει από τον εφεσείοντα, αλλά από τρίτους. Με όλο το σέβας, σε μια τέτοια περίπτωση, θα δεχόμαστε μια ερμηνεία που κακοποιεί το νόημα της συμφωνίας, τεκμ. 2, και αντιμάχεται τη βούληση των μερών.
Ως προς την άλλη εισήγηση που αφορά στη διάρκεια και τη δεσμευτικότητα της συμφωνίας, φαίνεται πως με βάση τον όρο 13 συσχετίζεται με το διαχωρισμό οικοπέδων που μπορούσε η εφεσίβλητη να πραγματοποιήσει μελλοντικά σε γη που θα αποκτούσε. Πέρα από αυτό, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν έγινε οποιαδήποτε ανάπτυξη των ισχυρισμών που προβλήθηκαν. Ούτε μας είχε λεχθεί σε ποιό νομοθετικό ή νομολογιακό πλαίσιο βρίσκουν έρεισμα οι τέτοιοι ισχυρισμοί του εφεσείοντα. Δε βλέπουμε όμως τη διαπλοκή, αφού η συμφωνία, για τους λόγους που εξηγήσαμε, κατέστη ανίσχυρη.
Η έφεση απορρίπτεται. Με έξοδα σε βάρος του εφεσείοντα.
Η�έφεση απορρίπτεται με έξοδα εις βάρος του εφεσείοντος.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο