(2002) 1 ΑΑΔ 1703
[*1703]23 Οκτωβρίου, 2002
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
MUSKITA HOTELS LTD,
Εφεσείοντες-Εναγόμενοι,
ν.
ΣΩΤΗΡΗ ΓΑΒΡΙΗΛ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντα.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11106)
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Σωματικές βλάβες ― Αρχισερβιτόρος σε ξενοδοχείο ηλικίας 41 ετών κατά το ατύχημα τραυματίστηκε από έκρηξη δάδας κατά την εκτέλεση της εργασίας του και είχε υποστεί εγκαύματα δευτέρου και τρίτου βαθμού κυρίως στο αριστερό χέρι ― Μόνιμα κατάλοιπα: Δυσμορφία του δέρματος του αριστερού χεριού με υπερτροφικές ουλές στη ραχιαία επιφάνεια, στο άκρο του χεριού και των δακτύλων και περιορισμός της κινητικότητας του δείκτη και αντίχειρα, μικρές ουλές στο πρόσωπο με δυσχρωμία του δέρματος και υπερτροφικές ουλές στο αριστερό πτερύγιο του αυτιού ― Επιδίκαση γενικών αποζημιώσεων £7.000.
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Απώλεια μελλοντικών απολαβών ― Πολλαπλασιαστής και πολλαπλασιαστέος ― Αρχισερβιτόρος ηλικίας 41 ετών κατά το ατύχημα και 48 ετών κατά την έκδοση της απόφασης, είχε υποστεί σοβαρά εγκαύματα στο αριστερό χέρι και απώλεσε, λόγω της δυσμορφίας του χεριού του, την ικανότητα του προς εργασία ως σερβιτόρος, μοναδική ειδικότητα που είχε από τον καιρό που άρχισε να εργάζεται ― Υιοθέτηση πολλαπλασιαστή 10 με πολλαπλασιαστέο τη διαφορά μεταξύ απολαβών πριν και μετά το ατύχημα ― Επικυρώθηκε κατ’ έφεση.
Αποζημιώσεις ― Ειδικές αποζημιώσεις ― Απώλεια εισοδημάτων από την ημερομηνία απόλυσης του ενάγοντος από την εργασία του ως σερβιτόρος ξενοδοχείου μέχρι την έκδοση της απόφασης ― Το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν αφαίρεσε το εισόδημα που καθορίσθηκε πως θα είχε ο ενάγων αν εργοδοτείτο ως ανειδίκευτος εργάτης αντί ως σερβιτόρος ξενοδοχείου ― Μείωση αναλόγως του επιδικασθέντος ποσού κατ’ έφεση.
[*1704]Στις 5.8.94 ο εφεσίβλητος τραυματίστηκε σοβαρά στο αριστερό χέρι κατά τη διάρκεια της εργασίας του ως σερβιτόρος σε ξενοδοχείο της Λεμεσού. Αιτία του τραυματισμού του ήταν η έκρηξη δάδας που άναβε στους χώρους του ξενοδοχείου αποτέλεσμα της οποίας ήταν ο τραυματισμός του και η πρόκληση σ’ αυτόν σοβαρών εγκαυμάτων. Ο εφεσίβλητος καταχώρησε αγωγή στις 29.12.94. Ο εφεσίβλητος παρέμεινε στην υπηρεσία των εφεσειόντων μέχρι 3.8.98 που απολύθηκε λόγω πλεονασμού. Ο μισθός του ήταν £11.850 ετησίως.
Με την αγωγή του, ο εφεσίβλητος απαιτούσε γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για τον πόνο και ταλαιπωρία που υπέστη από τον τραυματισμό του και αποζημιώσεις για την επελθούσα μελλοντική απώλεια εισοδήματος για το υπόλοιπο της ζωής του από 3.8.98 που απολύθηκε από την εργασία του.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο επεδίκασε υπέρ του εφεσίβλητου συνολικό ποσό αποζημίωσης £110.883 με τόκο όπως προβλέπεται στο Άρθρο 58(1) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου, Κεφ. 148, όπως τροποποιήθηκε. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονταν: £7.000 γενικές αποζημιώσεις για πόνο και ταλαιπωρία, κατάλοιπα των τραυμάτων, μείωση της ικανότητας του χεριού του και δυσμορφία· £72.000 γενικές αποζημιώσεις για απώλεια μελλοντικών απολαβών με πολλαπλασιαστή 10 και πολλαπλασιαστέο το ποσό των £600 μηνιαίως· £31.883 ειδικές αποζημιώσεις για την απώλεια των μισθών από 3.3.98 που απολύθηκε από την εργασία του μέχρι την ακρόαση.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση αμφισβητώντας: (α) τη διαπίστωση του Δικαστηρίου ότι ο εφεσίβλητος απώλεσε τη δυνατότητά του να εργαστεί ως σερβιτόρος, (β) την υιοθέτηση του πολλαπλασιαστή 10 και (γ) τον υπολογισμό των ειδικών αποζημιώσεων από την απόλυσή του μέχρι την έκδοση της απόφασης.
Το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε βάσιμο μόνο το λόγο έφεσης κάτω από το (γ) ανωτέρω και επιτρέποντας μερικώς την έφεση αποφάνθηκε ότι:
Το πρωτόδικο Δικαστήριο στον υπολογισμό των ειδικών αποζημιώσεων για την απώλεια εισοδημάτων από την ημερομηνία απόλυσης του μέχρι την έκδοση της απόφασης δεν αφαίρεσε το ποσό των £300 μηνιαίως, που το ίδιο βρήκε πως θα ήταν το εισόδημα του αν εργοδοτείτο ως ανειδίκευτος εργάτης. Το ποσό αυτό είναι £11,100, δηλαδή 37 μήνες Χ £300, και θα αφαιρεθεί από το ποσό που επιδικάστηκε με την πρωτόδικη απόφαση.
[*1705]Η έφεση επιτράπηκε μερικώς. Εκδόθηκε απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου για το ποσό των £99,783, με τόκο όπως αυτός καθορίζεται στις παραγράφους (α) και (β) της πρωτόδικης απόφασης. Δεν εκδόθηκε διαταγή για έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από την εναγόμενη εταιρεία κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού που δόθηκε στις 2/4/01 (Αρ. Αγωγής 8237/94) με την οποία επιδίκασε υπέρ του ενάγοντα, αρχισερβιτόρου σε ξενοδοχείο της ενάγουσας και εναντίον της συνολικό ποσό γενικών και ειδικών αποζημιώσεων ύψους Λ.Κ.110,883, συν τόκο κρίνοντας ότι λόγω του τραυματισμού του στις 5/8/94, ενώ ασκούσε τα καθήκοντά του, δεν μπορούσε πλέον να εργαστεί μόνο ως αρχισερβιτόρος αλλά ούτε ως απλός σερβιτόρος η οποία ήταν και η μοναδική του ειδικότητα.
Γ. Χριστοδούλου, για τους Εφεσείοντες.
Κ. Χ”Πιέρας, για τον Eφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Δ.: Ο εφεσίβλητος-ενάγων εργαζόταν κατά τον ουσιώδη χρόνο ως αρχισερβιτόρος στο ξενοδοχείο Four Seasons ιδιοκτησία των εφεσειόντων-εναγομένων. Στις 5.8.94, ενώ ασκούσε τα καθήκοντά του τραυματίστηκε σοβαρά από την έκρηξη μιας δάδας που άναβε στους χώρους του ξενοδοχείου. Οι εφεσείοντες ανέλαβαν εξ΄ολοκλήρου την ευθύνη για το δυστύχημα. Στο πρωτόδικο δικαστήριο προχώρησε η δίκη αναφορικά με τις αποζημιώσεις στις οποίες εδικαιούτο ο εφεσίβλητος. Η αγωγή καταχωρίστηκε στις 29.12.94. Ο εφεσίβλητος παρέμεινε στην υπηρεσία των εφεσειόντων μέχρι 3.8.98, που απολύθηκε λόγω πλεονασμού. Ο μισθός του πριν από την απόλυση του ήταν £11,850 ετησίως.
Τα τραύματα και τα κατάλοιπα τους στο σώμα του εφεσίβλητου περιέγραψε στο Δικαστήριο ο Α.Καμμίτσης, ειδικός πλαστικός χειρούργος, που μέχρι την αφυπηρέτησή του, το 1996, εργαζόταν στο χειρουργικό τμήμα του Μακάριου Νοσοκομείου. Ο εφεσίβλητος είχε υποστεί εγκαύματα δευτέρου και τρίτου βαθμού κυρίως στο αριστερό χέρι, στο οποίο παρέμεινε δυσμορφία του δέρματος με υπερτροφικές ουλές στη ραχιαία επιφάνεια, στο άκρο του χεριού και των δακτύλων, με κατάλοιπο τον περιορισμό της κινητικότητας του δείκτη και αντίχειρα. Είχε επίσης μικρές ουλές στο πρόσωπο με δυσχρωμία του δέρματος και υπερτροφικές ουλές στο αριστερό [*1706]πτερύγιο του αυτιού. Ο εφεσίβλητος, καθώς ήταν φυσικό μετά από τέτοιο τραυματισμό ταλαιπωρήθηκε από πόνους και κνησμό στην περιοχή των εγκαυμάτων, ενοχλήσεις που επιτείνονται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας. Οι ενοχλήσεις αυτές, σύμφωνα με το γιατρό, είναι μόνιμες.
Θα συζητήσουμε τους λόγους έφεσης όπως έχουν διατυπωθεί και στη βάση βέβαια της μαρτυρίας και επιχειρηματολογίας που παρουσιάστηκε στο πρωτόδικο Δικαστήριο. Η τελική θέση του εφεσίβλητου, την οποία προώθησε με τη δική του μαρτυρία, και υποστήριξε με άλλη προερχόμενη από τρίτα πρόσωπα, ήταν πως ως αποτέλεσμα των τραυμάτων που υπέστη δεν μπορούσε πλέον να εργαστεί ως σερβιτόρος γιατί η δυσμορφία που έχει στο χέρι και τα κατάλοιπα σημάδια των εγκαυμάτων ενοχλούν αισθητικά και απωθούν τους πελάτες. Κατέθεσε, συγκεκριμένα, πως έκαμε πολλές προσπάθειες για να βρει εργασία έστω και ως απλώς σερβιτόρος αλλά οι εργοδότες τον απέρριπταν. Δεν του έλεγαν μεν το λόγο της μη πρόσληψης του, ο ίδιος όμως αντιλαμβανόταν πως αυτός οφειλόταν στην αντιαισθητική και απωθητική εμφάνιση του χεριού του. Πράγματι, άλλος μάρτυρας ανέφερε στο Δικαστήριο πως η εργοδότηση του εφεσίβλητου ως σερβιτόρος ήταν προβληματική λόγω ακριβώς της εμφάνισης του χεριού του. Ο εφεσίβλητος είπε επίσης πως προσπάθησε, χωρίς επιτυχία, να βρει οποιαδήποτε άλλη εργασία ως ανειδίκευτος εργάτης.
Με τα πιο πάνω δεδομένα ο εφεσίβλητος απαιτούσε γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για τον πόνο και ταλαιπωρία που υπέστη από τον τραυματισμό του, και στο ίδιο κεφάλαιο αποζημιώσεις για την επελθούσα αλλά και μελλοντική απώλεια εισοδήματος για το υπόλοιπο της ζωής του από 3.8.98 που απολύθηκε από την εργασία του. Το πρωτόδικο Δικαστήριο επιδίκασε στον εφεσίβλητο ποσό £7,000 για τον πόνο, ταλαιπωρία, κατάλοιπα των τραυμάτων και μείωση της ικανότητας του χεριού του, καθώς επίσης και για τη δυσμορφία που έχει παραμείνει σ΄αυτό και στο πρόσωπο του από τα εγκαύματα. Δεν προσβάλλεται αυτό το μέρος της πρωτόδικης απόφασης. Αναφορικά με την απώλεια μελλοντικών απολαβών το πρωτόδικο Δικαστήριο υιοθέτησε το 10 ως πολλαπλασιαστή για το χρόνο προσδοκόμενης ζωής του εφεσίβλητου. Κατά την έκδοση της απόφασης ο εφεσίβλητος ήταν 48 χρόνων. Οι μηνιαίες απολαβές του υπολογίστηκαν προοδευτικά στο χρόνο κατά μέσο όρο στις £900 μηνιαίως. Ο Δικαστής έκρινε πως ο εφεσίβλητος θα μπορούσε να εργαστεί ως ανειδίκευτος εργάτης και, στη βάση μαρτυρίας που είχε ενώπιον του, διαπίστωσε πως ο μηνιαίος μισθός ενός τέτοιου εργάτη είναι £300 το μήνα, ποσό που αφαιρέθηκε από τη μηνιαία απώλεια εισο[*1707]δήματος του εφεσίβλητου, που ορίστηκε τελικά στις £600. Πολλαπλασιάζοντας £600 Χ 12 Χ 10 μας δίδει £72,000, ποσό που επιδίκασε στον εφεσίβλητο ως γενικές αποζημιώσεις. Το Δικαστήριο έδωσε επίσης ποσό £31,883 ειδικές αποζημιώσεις, που αναλογούν στην απώλεια των μισθών του από 3.3.98 που απολύθηκε από την εργασία του μέχρι την ακρόαση. Έτσι, αφού προστεθούν στα πιο πάνω ποσά και τα συμφωνηθέντα ιατρικά έξοδα και μεταφορικά, το συνολικό ποσό της αποζημίωσης που επιδικάστηκε στον εφεσίβλητο είναι £110,883, με τόκο όπως προβλέπεται στο άρθρο 58(1) του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148, όπως τροποποιήθηκε.
Με τον πρώτο λόγο έφεσης προσβάλλεται η βασική πτυχή της υπόθεσης, η διαπίστωση δηλαδή του Δικαστηρίου πως λόγω των τραυμάτων που υπέστη ο εφεσίβλητος δεν μπορούσε πλέον να εργαστεί, όχι μόνο ως αρχισερβιτόρος, που ήταν η υπηρεσιακή του θέση, αλλά μήτε ως απλός σερβιτόρος, μοναδική ειδικότητα που είχε από τον καιρό που άρχισε να εργάζεται. Για την προώθηση αυτής της εισήγηση έγινε αναφορά στο γεγονός πως οι ίδιοι οι εφεσείοντες κράτησαν στην εργασία τους τον εφεσίβλητο για 3 χρόνια μετά τον τραυματισμό του. Ο διευθυντής των εφεσειόντων είπε πως η δυσμορφία στο χέρι του εφεσίβλητου δεν αποτελούσε για την επιχείρηση τους κανένα κώλυμα, γι΄αυτό εξάλλου και τον άφησαν στην υπηρεσία τους. Η απόλυση του οφειλόταν σε πλεονασμό. Η αγωγή του εφεσίβλητου καταχωρίστηκε στις 29.12.94 και εκκρεμούσε ενώπιον του Δικαστηρίου ενώ ο ίδιος ακόμη εργοδοτείτο από τους εφεσίβλητους. Με αίτηση που υπέβαλε στο Δικαστήριο, στις 12.3.98, 9 ημέρες δηλαδή μετά την απόλυση του, πρόσθεσε και τη θέση πως ήταν αδύνατο να βρει άλλη εργασία ως σερβιτόρος. Ο δικηγόρος των εφεσειόντων εισηγείται, ενόψει των ανωτέρω, πως ο εφεσίβλητος προσπάθησε να κτίσει τον ισχυρισμό της πλήρους ανικανότητας για εργασία μετά την απόλυση του από τους εφεσίβλητους.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ασχολήθηκε εκτεταμένα με τον ισχυρισμό του εφεσίβλητου, πως λόγω της δυσμορφίας του χεριού του δεν θα μπορούσε πλέον να εργαστεί ως σερβιτόρος, και βεβαίως με τους πιο πάνω ισχυρισμούς των εφεσειόντων. Διαχώρισε, ορθά κατά τη γνώμη μας, το λόγο απόλυσης του εφεσίβλητου για πλεονασμό, λόγος που αφορούσε ειδικά και μόνο τον τερματισμό της υπηρεσίας του με τους εφεσείοντες. Παρέμεινε δε προς εξέταση το βασικό ζήτημα, της δυνατότητας δηλαδή του εφεσίβλητου να εργοδοτηθεί γενικά ως σερβιτόρος μετά τον τραυματισμό του. Το Δικαστήριο ανέλυσε σε έκταση πάνω στο θέμα αυτό τη μαρτυρία, η οποία δεν κλονίστηκε με όσα ειπώθηκαν εδώ. Δεν υπάρχει πεδίο επέμβασης μας και σ΄αυτή την πτυχή της υπόθεσης.
[*1708]
Με το δεύτερο λόγο έφεσης αμφισβητείται η ορθότητα της υιοθέτησης από το πρωτόδικο Δικαστήριο του πολλαπλασιαστή 10. Υποβάλλεται πως 7 ή 8 έτη, χρόνου προσδοκόμενης ζωής, θα ήταν πιο ακριβής και ορθή κατάληξη. Το χρόνο του δυστυχήματος ο αιτητής ήταν ηλικίας 41 ετών περίπου. Στην απόφαση ο πολλαπλασιαστής υπολογίστηκε στη βάση της ηλικίας του εφεσίβλητου κατά την ακρόαση, που ήταν 48 ετών, εφόσον μέχρι εκείνη την ημέρα είχαν αποδοθεί σ΄αυτόν όλες οι απολαβές του υπό τη μορφή ειδικών αποζημιώσεων. Δεν νομίζουμε πως έσφαλε το Δικαστήριο στον καθορισμό του πολλαπλασιαστή. Εξάλλου και η εισήγηση των δικηγόρων των εφεσειόντων για 7 ή 8 χρόνια, δεν απέχει πολύ από την κατάληξη του Δικαστηρίου. Έχουμε επίσης τη γνώμη πως λόγω της προόδου της επιστήμης, που έχει συνδράμει ανεκτίμητα στην στην επιμήκυνση της ανθρώπινης ζωής αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας της, η προσδοκία του χρόνου διάρκειας της έχει αυξηθεί.
Ένας άλλος λόγος έφεσης, δεν τους παίρνουμε με τη σειρά, είναι πως το ποσό των £300 μηναίως, που υπολόγισε το Δικαστήριο ως τα εισοδήματα ενός ανειδίκευτου εργάτη, το οποίο και στη συνέχεια αφαίρεσε από τις γενικές αποζημιώσεις που επιδίκασε στον εφεσίβλητο, έπρεπε να ήταν £350. Οι σκέψεις που διατυπώσαμε πιο πάνω ισχύουν και γι΄αυτό το λόγο. Το πρωτόδικο Δικαστήριο, στο πλαίσιο της λειτουργίας του και ασκώντας τη δικαστική του ευχέρεια στη βάση της μαρτυρίας που είχε ενώπιον του, κατέληξε σ΄ένα λογικό αποτέλεσμα, που εμείς, σαν Εφετείο δεν αγγίζουμε.
Ερχόμαστε στον τελευταίο λόγο έφεσης, ο οποίος και κρίνεται βάσιμος. Το πρωτόδικο Δικαστήριο στον υπολογισμό των ειδικών αποζημιώσεων για την απώλεια εισοδημάτων από την ημερομηνία απόλυσης του μέχρι την έκδοση της απόφασης δεν αφαίρεσε το ποσό των £300 μηνιαίως, που το ίδιο βρήκε πως θα ήταν το εισόδημα του αν εργοδοτείτο ως ανειδίκευτος εργάτης. Το ποσό αυτό είναι £11,100, δηλαδή 37 μήνες Χ £300, και θα αφαιρεθεί από το ποσό που επιδικάστηκε με την πρωτόδικη απόφαση.
Ενόψει των ανωτέρω, η έφεση γίνεται αποδεκτή μερικώς. Τροποποιείται η πρωτόδικη απόφαση έτσι που να εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου ενάγοντα για ποσό £99,783, με τόκο όπως αυτός καθορίζεται στις παραγράφους (α) και (β) της πρωτόδικης απόφασης. Αναφορικά με τα έξοδα δεν γίνεται οποιαδήποτε διαταγή.
Η έφεση επιτρέπεται μερικώς. Εκδίδεται [*1709]απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου για το ποσό των £99,783, με τόκο όπως αυτός καθορίζεται στις παραγράφους (α) και (β) της πρωτόδικης απόφασης. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο