(2003) 1 ΑΑΔ 467
[*467]18 Απριλίου, 2003
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
ΧΡΙΣΤΟΣ ΜΕΤΑΞΑΚΗΣ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πoλιτική Έφεση Αρ. 10990)
Αποζημιώσεις ― Ειδικές αποζημιώσεις ― Πρέπει να εξειδικεύονται λεπτομερώς στα δικόγραφα και να αποδεικνύονται με μαρτυρία.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή του εφεσείοντος-ενάγοντος με την οποία αξίωνε αποζημιώσεις από τους εφεσίβλητους-εναγόμενους για την αξία των εμπορευμάτων του που είχαν καταστραφεί από όμβρια ύδατα, που εισήλθαν στο κατάστημά του, λόγω απόφραξης του στομίου παρακείμενου οχετού. Λόγος απόρριψης της αγωγής ήταν: α) η απουσία καθορισμού των ειδικών αποζημιώσεων με λεπτομέρεια στα δικόγραφα και β) η απουσία μαρτυρίας που να αποδεικνύει ποια αντικείμενα καταστράφηκαν και ποια ήταν η αξία τους και, συνεπακόλουθα, η ζημιά που υπέστη ο εφεσείων-ενάγων.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση.
Αποφασίστηκε ότι:
Δεν παρίσταται ανάγκη να αποφασιστεί κατά πόσο θα μπορούσε, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, να επιτύχει η αγωγή, ενόψει της ελαττωματικότητας των δικογράφων, σχετικά με τη συμπερίληψη λεπτομερειών για τις ειδικές ζημιές. Και τούτο γιατί η υπόθεση μπορεί να αποφασιστεί πάνω στο δεύτερο σκέλος του λόγου της πρωτόδικης απόφασης, που αφορά τη μαρτυρία που δόθηκε εκ μέρους του εφεσείοντος-ενάγοντος. Η μαρτυρία αυτή ήταν εντελώς αόριστη και ασαφής και αφορούσε γενική περιγραφή των αντικειμένων που υπήρχαν στο κατάστημα χωρίς να δίδεται η αξία τους για να τεκμη[*468]ριωθεί η απαίτηση για τη ζημιά των £23.000 που διεκδικούσε με την αγωγή του.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Pemberton a.o. v. Bright a.o. [1960] 1 All E.R. 793,
Σπύρου ν. Χ”Χαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298,
Demetrios Emmanuel a.o. v. Andronicos Nicolaou a.o. (1977) 1 C.L.R. 15,
British Transport Commission v. Gourley [1956] A.C. 185,
Χριστοδούλου ν. Αγαθοκλέους (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 396,
Κουρσουμά ν. Κοσμά (1991) 1 Α.Α.Δ. 973.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 27/10/00 (Αρ. Αγωγής 4703/97) η οποία απέρριψε την αγωγή του για αποζημιώσεις για πρόκληση ζημίας σε εμπορεύματα στο κατάστημα του από όμβρια ύδατα τα οποία εισήλθαν σ’ αυτό, υπαιτιότητι των εναγομένων, λόγω μη ικανοποιητικού προσδιορισμού στα δικόγραφα της ζημιάς την οποία υπέστη.
Μ. Κωνσταντίνου για Α. Πασχαλίδη, για τον Εφεσείοντα-Ενάγοντα.
Ν. Οικονομίδης για Κ. Μιχαηλίδη, για τους Εφεσίβλητους-Εναγόμενους.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Π. Αρτέμης, Δ..
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Με την αγωγή του ο εφεσείων-ενάγων ζητούσε αποζημιώσεις για την αξία εμπορευμάτων του που υπήρχαν στο κατάστημά του και τα οποία καταστράφηκαν από όμβρια ύδατα, που [*469]εισήλθαν στο κατάστημα μετά από βαριά βροχόπτωση στις 26.11.96, λόγω έλλειψης ικανοποιητικού αριθμού στομίων στον παρακείμενο οχετό και απόφραξης του μόνου στομίου, για τα οποία αποδιδόταν ευθύνη στους εφεσίβλητους-εναγόμενους.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού άκουσε τους μάρτυρες για τις δύο πλευρές, και με αναφορά και στην Pemberton and another v. Bright and others [1960] 1 All E.R. 793, επί παρομοίων γεγονότων, κατέληξε στο συμπέρασμα πως οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι είχαν ευθύνη για την πρόκληση της ζημιάς. Απέρριψε όμως την αγωγή, γιατί στα δικόγραφα οι ειδικές αποζημιώσεις για τη ζημιά που υπέστη ο εφεσείων-ενάγων δεν καθορίζονταν με λεπτομέρεια και, περαιτέρω, για το λόγο ότι δεν υπήρχε μαρτυρία που να αποδεικνύει ενώπιόν του ποια αντικείμενα καταστράφηκαν και ποια ήταν η αξία τους και, συνεπακόλουθα, η ζημιά που υπέστη ο εφεσείων-ενάγων.
Με τους λόγους έφεσης ο εφεσείων-ενάγων αμφισβητεί τη θέση του πρωτόδικου Δικαστηρίου, πως το γεγονός ότι δεν εδίδοντο λεπτομέρειες για τις ειδικές ζημιές στην έκθεση Απαίτησης, ήταν μοιραίο για την υπόθεση, αφού υπήρχε γενικός ισχυρισμός για τη ζημιά. Θα μπορούσαν οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι, υπέβαλε, να ζητήσουν περαιτέρω λεπτομέρειες, κάτι που δεν έπραξαν και επιπρόσθετα ούτε έφεραν ένσταση σε μαρτυρία που δόθηκε για τις ζημιές. Περαιτέρω, αμφισβητεί το εύρημα του Δικαστηρίου ότι δεν υπήρχε σαφής μαρτυρία για τη ζημιά, προβάλλοντας τον ισχυρισμό ότι η Μ.Ε.1, κόρη του ενάγοντα, έδωσε συγκεκριμένη μαρτυρία αναφορικά με τα είδη των αντικειμένων που καταστράφηκαν, την ποσότητα του κάθε είδους και την αξία τους.
Οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι αντέκρουσαν τους πιο πάνω ισχυρισμούς και υποστήριξαν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης.
Αναφορικά με τις ζημιές αναφέρονται τα ακόλουθα στην παράγραφο 4 της Έκθεσης Απαίτησης του εφεσείοντα-ενάγοντα:
«4. Η συνολική αξία των εμπορευμάτων που υπήρχαν στο κατάστημα του Ενάγοντα, τα οποία καταστράφησαν ολοσχερώς, λόγω των νερών και της λάσπης που δημιουργήθησαν λόγω της κακής συντήρησης του οχετού που ευρίσκεται έμπροσθεν του καταστήματος των Εναγόντων εκ μέρους των Εναγομένων ήταν ΛΚ23,000.00 περίπου.»
Περαιτέρω λεπτομέρειες στις πιο πάνω ζημιές δεν υπάρχουν στην [*470]Έκθεση Απαίτησης.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κάμνει την πιο κάτω αναφορά επί του θέματος των δικογράφων:
«Έχει επαναληφθεί επανειλημμένα στην νομολογία ότι οι ειδικές αποζημιώσεις πρέπει να καταγράφονται στις έγγραφες προτάσεις με λεπτομέρειες και να αποδεικνύονται με αυστηρότητα. Θ πρέπει να αποδεικνύονται με σαφήνεια και με συγκεκριμένα στοιχεία. (Βλ. Ανδρέας Σπύρου ν. Άριστου Χ” Χαραλάμπους (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 298, Demetrios Emmanuel and Another v. Andronicos Nicolaou and Another (1977) 1 C.L.R. 15, British Transport Commission v. Gourley [1956] A.C. 185, 206, Σπύρου ν. Χ” Χαραλάμπους (1989) 1(Ε) ΑΑΔ 298, Χριστοδούλου ν. Αγαθοκλέους (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 396.»
Όπως αναφέραμε και πιο πάνω, η θέση του εφεσείοντα-ενάγοντα είναι πως, παρόλο ότι ειδικές αποζημιώσεις κατά κανόνα θα πρέπει να καταγράφονται με λεπτομέρεια στις έγγραφες προτάσεις, στην περίπτωση αυτή, αφού δόθηκε μαρτυρία χωρίς ένσταση, θα έπρεπε να ληφθεί υπόψη από το Δικαστήριο, αφού καλυπτόταν από την Έκθεση Απαίτησης και αφού οι εφεσίβλητοι-εναγόμενοι δεν ζήτησαν καλύτερες και περισσότερες λεπτομέρειες. Παρέπεμψε δε επί του προκειμένου στη Κουρσουμά ν. Κοσμά (1991) 1 Α.Α.Δ. 973 και ειδικά στη σελ. 981, όπου αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Όμως είναι και ειδικά θεμελιωμένο ότι ο διάδικος που παραλείπει να υποβάλει αίτηση για λεπτομέρειες θεωρείται ότι έχει παραιτηθεί από αυτές έτσι που να μη μπορεί κατά τη δίκη να αποκλείσει την εισαγωγή μαρτυρίας προς υποστήριξη κάποιου γενικού ισχυρισμού (B. Dean and Chapter of Chester ν. Swelting corporation Ltd [1902] W.N. 5 - 85 L.T.67 Bullen and Leake 12η έκδοση σελ. 114 Annual Practice 1958 σελ. 460).»
Έχουμε εξετάσει με προσοχή την απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου καθώς και τις θέσεις των διαδίκων, με αναφορά και στη μαρτυρία που υπήρχε ενώπιον του Δικαστηρίου. Παρατηρούμε πως δεν παρίσταται ανάγκη να αποφασίσουμε το κατά πόσο θα μπορούσε, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, να επιτύχει η αγωγή, εν όψει της ελαττωματικότητας των δικογράφων, σχετικά με τη μη συμπερίληψη λεπτομερειών για τις ειδικές ζημίες. Και τούτο γιατί η υπόθεση μπορεί να αποφασισθεί πάνω στο δεύτερο σκέλος του λόγου της πρωτόδικης απόφασης, που αφορά τη μαρτυρία που δόθηκε εκ μέρους του εφεσείοντα-ενάγοντα. Έχουμε διεξέλθει τα πρακτικά και [*471]η μόνη μαρτυρία που υπάρχει επί του προκειμένου είναι εκείνη της Μ.Ε.1 στο πιο κάτω σχετικό απόσπασμα:
«Ε. Μπορείτε να μας πείτε πιο συγκεκριμένα τι πράγματα είχε μέσα στο κατάστημα;
Α. Βεβαίως. Τα εμπορεύματα ήταν ηλεκτρικά είδη, λευκά είδη, κουβέρτες, βαλίτσες, έπιπλα, δώρα, ρολόγια.
Ε. Ηλεκτρικά, όταν λες ηλεκτρικά είδη τι εννοείς;
Α. Ψυγεία, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα, μαγνητόφωνα, είδη κουζίνας.»
Από τα πιο πάνω προκύπτει πως ήταν ορθή η θέση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η μαρτυρία για τα αντικείμενα που καταστράφηκαν που τέθηκε ενώπιον του, ήταν εντελώς αόριστη και ασαφής και ότι δεν υπήρχε «ίχνος μαρτυρίας για το τι συγκεκριμένα αντικείμενα (ποια και πόσα) υπήρχαν στο κατάστημα του ενάγοντα ούτε και τι αξία είχαν». Είχε δοθεί η πιο πάνω γενική περιγραφή για τα αντικείμενα και είδη που υπήρχαν στο κατάστημα, χωρίς όμως περαιτέρω μαρτυρία, παρά μόνο τον ισχυρισμό ότι καταστράφηκαν όλα και χωρίς να δίδεται η αξία τους για να τεκμηριωθεί η απαίτηση για ζημιά £23.000. Έτσι, έστω και αν δεν ήταν μοιραία για την έκβαση της αγωγής η μη συμπερίληψη λεπτομερειών για τις ειδικές ζημιές, η αγωγή δεν θα μπορούσε να επιτύχει ελλείψει μαρτυρίας επί του προκειμένου. Ως εκ τούτου, η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν ορθή και κατά συνέπεια η έφεση θα πρέπει να απορριφθεί.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον του εφεσείοντα-ενάγοντα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο