(2003) 1 ΑΑΔ 900
[*900]2 Ιουλίου, 2003
[ΚΑΛΛΗΣ, Δ/στής]
ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΙΤΗΡΩΝ ΚΥΠΡΟΥ,
Ενάγοντες,
ν.
ΠΛΟΙΟΥ “ARABELLA”,
Εναγομένων.
(Αγωγή Ναυτοδικείου Αρ. 68/2002)
Ναυτοδικείο — Μεταφορά αγαθών διά θαλάσσης — Αγωγή για ζημιά στο φορτίο, η οποία συνέβηκε επί του εναγόμενου πλοίου, κατά τη μεταφορά του φορτίου από την Αργεντινή στην Κύπρο — Παράβαση υποχρέωσης των πλοιοκτητών για ασφαλή παράδοση του φορτίου στους αγοραστές του — Οι πλοιοκτήτες κρίθηκαν υπεύθυνοι για τη ζημιά που προέκυψε κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, όπως αποδείχθηκε από τη σχετική μαρτυρία — Το ύψος των αποζημιώσεων σε περίπτωση καταστροφής του φορτίου υπολογίζεται σύμφωνα με την αξία του φορτίου στον χρόνο και στον τόπο παράδοσης.
Απόδειξη — Εμπειρογνώμονες — Κριτήρια για κατάταξη μάρτυρος ως εμπειρογνώμονος — Η μαρτυρία εμπειρογνωμόνων αξιολογήθηκε με βάση τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων μαρτύρων.
Απόδειξη — Έγγραφα — Εξ ακοής μαρτυρία — Προϋποθέσεις υπό τις οποίες ορισμένα έγγραφα που τέθηκαν ως μαρτυρία μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά.
Ναυτοδικείο — Μεταφορά αγαθών διά θαλάσσης — Ευθύνη πλοιοκτήτη — Εφαρμοστέες αρχές.
Με την αγωγή τους, οι ενάγοντες, αγοραστές φορτίου αραβοσίτου, αξιώνουν από το εναγόμενο πλοίο $306.835, αξία καταστραφέντος μέρους του φορτίου και διάφορα άλλα ποσά που προέκυψαν από ζημιά στο φορτίο κατά τη μεταφορά του από την Αργεντινή στην Κύπρο.
Στην Αναφορά τους οι ενάγοντες υποστήριξαν ότι:
[*901]
Κατά τον Δεκέμβριο 2001 οι ενάγοντες αγόρασαν από κάποιο έμπορο σιτηρών με διεθνή δραστηριότητα 24.851 μ.τ. αραβόσιτου για να μεταφερθούν από την Αργεντινή στη Λεμεσό για τις ανάγκες της Κύπρου. Το πιο πάνω εμπόρευμα φορτώθηκε στο εναγόμενο πλοίο σε δύο δόσεις, 17.430 μ.τ. φορτώθηκαν στο λιμάνι Diamante Αργεντινής κατά ή περί τις 27.2.2002 και οι υπόλοιποι 7.421 μ.τ. στο λιμάνι Rosario Αργεντινής κατά την επομένη.
Για το πιο πάνω εμπόρευμα εκδόθηκαν από το εναγόμενο πλοίο προς όφελος των εναγόντων 2 φορτωτικές, σημειωμένες «ναύλος προπληρωμένος» με ημερ. 27 και 28.2.2002 για 17.430 μ.τ. και 7.421 μ.τ. αντίστοιχα που είχαν φορτωθεί στο πλοίο σε πολύ καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση για ασφαλή μεταφορά του από τα λιμάνια φόρτωσης στη Λεμεσό για να παραδοθούν στους ενάγοντες και/ή κατά διαταγή τους.
Κατά τη φόρτωση το εμπόρευμα επιθεωρήθηκε από ανεξάρτητους δεόντως εξουσιοδοτημένους επιθεωρητές στα λιμάνια φόρτωσής του οι οποίοι πιστοποίησαν ότι ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές του και όλους τους συμβατικούς ή άλλους όρους τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.
Κατά την εκφόρτωση διαπιστώθηκε ότι μέρος του φορτίου εκ 2,815 μ.τ. αξίας Δολ. ΗΠΑ 306.835 περίπου ήταν εντελώς καταστραμμένο.
Το πιο πάνω εμπόρευμα είχε καταβραχεί από νερά της βροχής που είχαν εισχωρήσει στα αμπάρια κατά τη φόρτωση και/ή το ταξίδι «ένεκα της αμέλειας και/ή υπαιτιότητας του εναγόμενου πλοίου κι’ ένεκα εκ μέρους του παράλειψης να τηρήσει τις εκ των άνω φορτωτικών και άλλων εγγράφων ως ανωτέρω συμβατικών και άλλων υποχρεώσεων του και/ή παράβασης διεθνών κανόνων και κανονισμών και/ή πρακτικής ναυσιπλοίας».
Οι ενάγοντες αναγκάσθηκαν να μεταφέρουν το φορτίο, κατόπιν απαιτήσεως του Δήμου Λεμεσού λόγω της κατάστασης του και της κακοσμίας, σε σκουπιδότοπο εκτός Λεμεσού και υπέστησαν δαπάνες εκ Λ.Κ.7.043,63.
Στην Απάντηση εγέρθηκαν εκ μέρους του εναγόμενου πλοίου δύο προδικαστικές ενστάσεις:
α) Το Ναυτοδικείο δεν είχε δικαιοδοσία να εκδικάσει την υπόθεση και
β) Οι ενάγοντες δεν είχαν αγώγιμο δικαίωμα.
[*902]Η υπεράσπιση που προβλήθηκε ήταν ότι δεν είχαν εκδοθεί από το εναγόμενο πλοίο φορτωτικές προς όφελος των εναγόντων και ότι φορτώθηκε στο πλοίο η προαναφερόμενη ποσότητα, σε πολύ καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση, για να παραδοθεί στους ενάγοντες. Περαιτέρω το εναγόμενο πλοίο αρνήθηκε ότι είχε την υποχρέωση της φόρτωσης του εμπορεύματος και τους ισχυρισμούς των εναγόντων περί αμελείας. Τέλος ισχυρίσθηκε ότι οι ενάγοντες όχι μόνο δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για περιορισμό της ζημιάς τους, αλλά αντίθετα προχώρησαν σε καταστροφή μέρους του εμπορεύματος το οποίο ήταν σε καλή κατάσταση.
Το Ναυτοδικείο αφού έλαβε υπόψη τα προσόντα και την πείρα των Μ.Ε. 2, 3, 4 και 6 σε συνάρτηση με τη νομική πλευρά του θέματος, έκρινε ότι αυτοί είναι εμπειρογνώμονες μάρτυρες και αξιολόγησε τη μαρτυρία τους με βάση τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων μαρτύρων. Αντίθετα ο Μ.Υ. 1 δεν θεωρήθηκε ως εμπειρογνώμονας, αφού δεν ήταν σε θέση να τεκμηριώσει με επιστημονικά κριτήρια το συμπέρασμα του ότι η επίδικη ζημιά οφείλετο στην ποιότητα του φορτίου.
Το Ναυτοδικείο αφού αξιολόγησε την μαρτυρία των εμπειρογνωμόνων μαρτύρων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το φορτίο είχε υποστεί ζημιά ενώ βρισκόταν στο πλοίο. Ο μεταφορέας – το εναγόμενο πλοίο – είχε παραβεί το καθήκον του να παραδώσει τα αγαθά με ασφάλεια (in safety). Επομένως ευθύνεται για τη ζημιά που διαπιστώθηκε. Είχε επίσης παραβεί το καθήκον του να επιδείξει δεξιότητα και επιμέλεια (skill and care). Είχε υποχρέωση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εμποδισθεί η είσοδος νερού της βροχής στα αμπάρια, την οποία δεν εκπλήρωσε και επομένως είχε ενεργήσει με αμέλεια.
Το Δικαστήριο εξέδωσε απόφαση υπέρ των εναγόντων και εναντίον του εναγόμενου πλοίου σε σχέση με τα κονδύλια της ζημιάς που αποδείχθηκαν, όπως περιγράφονται λεπτομερώς στην απόφαση, με έξοδα επί της ανάλογης κλίμακας όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Η αγωγή έγινε δεκτή με έξοδα.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Evangelou a.o. v. Ambizas a.o. (1982) 1 C.L.R. 41,
Anastasiades v. Republic (1977) 2 C.L.R. 97,
Davie v. Edinburgh Magistrates [1953] S.C. 34,
[*903]
Χριστόπουλος ν. Χρ. Γεωργιάδης Λτδ (2001) 1 Α.Α.Δ. 1713,
Κύπρος Αντωνίου & Υιός Λτδ κ.ά. ν. Πλοίου Springwood (Aρ. 4) (1998) 1 Α.Α.Δ. 1036,
Beaumont-Thomas v. Blue Star Line [1939] 3 All E.R. 127,
Baxter’s Leather Company v. Royal Mail Steam Packet Company [1908] 2 K.B. 626,
Paterson Steamshipping v. Canadian Wheat [1934] A.C. 538,
Standard Fruit Company κ.ά. ν. Gold Seal Shipping Co. Ltd (1997) 1 A.A.Δ. 464,
Demeco Company Limited v. Beckhoff Gasellchaft (1988) 1 C.L.R. 82,
Χαρίλαος Αποστολίδης και Σιά Λτδ κ.ά. ν. Λοϊζίδη κ.ά. (1977) 1 Α.Α.Δ. 1540,
Αλεξάνδρου ν. Ιωάννου (1996) 3 Α.Α.Δ. 1157,
Trade Development Bank v. Ship “Ariadni PA” (1981) 1 C.L.R. 653.
Αγωγή Ναυτοδικείου.
Αγωγή των εναγόντων κατά του εναγόμενου πλοίου για αποζημιώσεις λόγω ζημιών οι οποίες προκλήθηκαν στο φορτίο αραβοσίτου το οποίο φορτώθηκε στο εναγόμενο πλοίο από λιμάνια φόρτωσης στην Αργεντινή με προορισμό τη Λεμεσό και το οποίο οι ενάγοντες αγόρασαν για τις ανάγκες της Κύπρου.
Κ. Βελάρης, για τους Ενάγοντες.
Πρ. Μιχαήλ για Γ. Σαββίδη, για τους Εναγομένους.
Cur. adv. vult.
ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Η αξίωση:
Η αξίωση των εναγόντων, ως είχε αρχικά διατυπωθεί στην πα[*904]ραγ. 15 της έκθεσης απαιτήσεως, είχε ως εξής:
«(1)................................ Αξία 2815 μ.τ. αραβόσιτου που
...... καταστράφηκε ολοσχερώς (ή το ισάξιο
...... του σε Κυπριακό νόμισμα)....... Δολ. ΗΠΑ 306.835
(2) Έξοδα για διάθεση και/ή καταστροφή
...... κατεστραμμένου αραβόσιτου ................ Λ.Κ.11.387
(3) Υπερωρίες για ξεφόρτωμα
...... κατεστραμμένου αραβόσιτου.................. Λ.Κ. 1.500
(4). Δικαιώματα αναλύσεων δειγμάτων
...... (καθ’ υπολογισμό).................................... Λ.Κ. 2.000
(5). Δικαιώματα αντιπροσώπων
...... ενδιαφερομένων μελών και/ή
...... φορτωτών ένεκα του ότι είχαν κατηγορηθεί
...... από τον πλοίαρχο ότι η ζημιά ωφείλετο
...... σ’ αυτούς................................................... Λ.Κ. 1.500
(6). Υπερωρίες και επιπρόσθετες αμοιβές που
...... αναγκάστηκαν οι ενάγοντες να καταβάλουν
...... λόγω των άνω ενεργειών ή παραλείψεων
...... του εναγομένου...................................... Λ.Κ. 1.000»
Στη διάρκεια της ακρόασης τα κονδύλια 15(2) και 15(4) μειώθηκαν στις Λ.Κ.7.043 και Λ.Κ.400 αντίστοιχα. Επίσης στη διάρκεια της ακρόασης το κονδύλι 15(3) αυξήθηκε στις Λ.Κ.5.757 ύστερα από διάταγμα τροποποίησης (βλ. ενδιάμεση απόφαση του δικαστηρίου ημερ. 5.6.2003).
Σημειώνεται ότι στην αναφορά, η οποία καταχωρήθηκε ως αποτέλεσμα της πιο πάνω τροποποίησης, τα κονδύλια 15(4), 15(5) και 15(6) έγιναν Λ.Κ.3.950, Λ.Κ.300 και Λ.Κ.6.527,17 αντίστοιχα.
Παρόλο ότι ο Πρωτοκολλητής (βλ. σημείωμα του ημερ. 9.6.2003) δήλωσε στο συνήγορο των εναγόντων ότι τα κονδύλια 15(4), 15(5) και 15(6) δεν καλύπτονται από την τροποποίηση ο τελευταίος επέμενε όπως η τροποποιημένη Αναφορά καταχωρηθεί ως έχει.
Οι έγγραφες προτάσεις.
(Α) Η Αναφορά.
[*905]Οι ενάγοντες είναι Οργανισμός Δημοσίου Δικαίου που έχει συσταθεί και λειτουργεί σύμφωνα με τον Περί Ελέγχου Σιτηρών Νόμο, Κεφ. 68 (όπως έχει τροποποιηθεί). Μεταξύ άλλων έχει αρμοδιότητες για την εισαγωγή, αγορά, αποθήκευση, φύλαξη και διάθεση σιτηρών.
Ο εναγόμενος «είναι και καθ’ όλους τους ουσιώδεις χρόνους ήταν πλοίο γραμμένο στο νηολόγιο της Μάλτας και τελούσε κάτω από την ιδιοκτησία της ιδιωτικής εταιρείας Harrier Shipping Co. Ltd από τη Μάλτα».
Κατά ή περί τον Δεκέμβριο 2001 οι ενάγοντες ύστερα από προσφορές αγόρασαν από κάποιον Cargill International S.A. (που είναι έμπορος σιτηρών με διεθνή δραστηριότητα) 24851 μ.τ. αραβόσιτου για να μεταφερθούν από την Αργεντινή στην Λεμεσό για τις ανάγκες της Κύπρου.
Οι ενάγοντες «κατέβαλαν ή ανάλαβαν την υποχρέωση για την αξία του @ Δολλάρια ΗΠΑ 109 κατά τόνο» περιλαμβανομένου ναύλου από το λιμάνι ή λιμάνια φόρτωσης στην Αργεντινή μέχρι την Λεμεσό που ήταν το λιμάνι προορισμού και εκφόρτωσης όπου και οι ενάγοντες διατηρούν αποθηκευτικούς χώρους (σιλό) και εγκαταστάσεις γι’ απ’ ευθείας αυτόματη εκφόρτωση σιτηρών από τα πλοία σ’ αυτούς.
Το πιο πάνω εμπόρευμα που κατά πάντα ουσιώδη χρόνο ήταν ιδιοκτησία των εναγόντων φορτώθηκε στο εναγόμενο πλοίο με προορισμό τη Λεμεσό σε 2 δόσεις. 17.430 μ.τ. φορτώθηκαν στο λιμάνι του Diamante Αργεντινής κατά ή περί τις 27.2.2002 και οι υπόλοιποι 7.421 μ.τ. στο λιμάνι του Rosario Αργεντινής κατά την επομένη.
Για το πιο πάνω εμπόρευμα εκδόθηκαν από τον εναγόμενο και/ή υπογράφτηκαν από τον πλοίαρχο του προς όφελος και/ή λογαριασμό των εναγόντων 2 φορτωτικές, σημειωμένες «ναύλος προπληρωμένος» με ημερ. 27 και 28.2.2002 για 17.430 μ.τ. και 7.421 μ.τ. αντίστοιχα που είχαν φορτωθεί στο εν λόγω πλοίο σε πολύ καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση γι’ ασφαλή μεταφορά του από τα πιο πάνω λιμάνια φόρτωσης στη Λεμεσό για να παραδοθούν στους ενάγοντες και/ή κατά διαταγή τους.
Κατά τη φόρτωση το εμπόρευμα επιθεωρήθηκε από ανεξάρτητους δεόντως εξουσιοδοτημένους επιθεωρητές στα λιμάνια φόρτωσής του οι οποίοι και πιστοποίησαν ότι ήταν σύμφωνο με τις προδιαγραφές του και όλους τους όρους συμβατικούς ή άλλους των οποίων αποτελούσε αντικείμενο τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά.
[*906]
Σύμφωνα με τους όρους των πιο πάνω εγγράφων και τους κανονισμούς που ενσωματώνουν ο εναγόμενος είχε την υποχρέωση να μεταφέρει τα εν λόγω εμπορεύματα ο ναύλος για τα οποία είχε προπληρωθεί για λογαριασμό των εναγόντων στη Λεμεσό στην ίδια καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση στην οποία αυτά ήταν κατά την φόρτωση λαμβάνοντας όλα τα δέοντα και ενδεδειγμένα μέτρα προσοχής και φροντίδας για τη φόρτωση, διατήρηση και ασφαλή του φύλαξη κατά τη διάρκεια της μεταφοράς.
Το εμπόρευμα είχε συσκευαστεί στα 4 αμπάρια του πλοίου αριθμημένα από 1-4 (από την πλώρη προς την πρύμνη) που είχαν φορτωθεί ως εξής:
«Αμπάρι 1: 4300 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante 1167 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario
Αμπάρι 2: 4000 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante 2378 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario
Αμπάρι 3: 6630 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante
Αμπάρι 4: 2500 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Diamante 3876 μ.τ. που είχαν φορτωθεί στο Rosario»
Το εν λόγω πλοίο έφθασε στο λιμάνι της Λεμεσού κατά ή περί τις 27.3.2002 και την επόμενη μέρα άρχισε η εκφόρτωση με αναρροφητικούς κοχλίες και/ή άλλα αυτόματα μέσα από το πλοίο κατ΄ ευθείαν στο σιλό των εναγόντων.
Κατά την εκφόρτωση διαπιστώθηκε ότι μέρος του φορτίου «που βρισκόταν στ’ αμπάρια 1 και 2 εκ 2815 μ.τ. αξία Δολλ. ΗΠΑ 306.835 περίπου ήταν εντελώς καταστραμμένο».
Το πιο πάνω εμπόρευμα είχε καταβραχεί από νερά που είχαν εισχωρήσει στα αμπάρια κατά τη φόρτωση και/ή το ταξίδι «ένεκα της αμέλειας και/ή υπαιτιότητας του εναγομένου κι ένεκα εκ μέρους του παράλειψης να τηρήσει τις εκ των άνω φορτωτικών και άλλων εγγράφων ως ανωτέρω συμβατικών και άλλων υποχρεώσεων του και/ή παράβασης διεθνών κανόνων και κανονισμών και/ή πρακτικής ναυσιπλοΐας».
Ο εναγόμενος υπήρξε αμελής γιατί:
[*907]«(1) Καθ’ ην στιγμή είχε ξεσπάσει βροχή στα λιμάνια φόρτωσης κατά τη διάρκεια της άφησε τα σχετικά αμπάρια ανοικτά ενώ γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εισχώρηση βροχής σ’ αυτά θα προξενούσε ζημιά στο φορτίο.
(2) Παράλειψε να λάβει μέτρα κατά τη διάρκεια της βροχής για προστασία του φορτίου που ήταν κάτω από τον έλεγχο κι ευθύνη του.
(3) Άφησε νερό να εισχωρήσει στα αμπάρια και/ή παρέλειψε να εμποδίσει την εισχώρησή του.
(4) Απόπλευσε και/ή συνέχισε να πλέει χωρίς τη δέουσα φροντίδα και προσοχή.
(5) Ενήργησε κατά τρόπο αμελή και απαράδεκτο και χωρίς φροντίδα για την ασφάλεια της περιουσίας που του είχαν εμπιστευθεί οι ενάγοντες.
(6) Παρέλειψε να πληροφορήσει τους ενάγοντες για τις παραλείψεις του ώστε να λάβουν μέτρα για την προστασία άλλων παρόμοιων εμπορευμάτων με τα οποία το επηρεασθέν εμπόρευμα δυνατό να ερχόταν σ’ επαφή.»
Ο εναγόμενος είχε αποκρύψει από τους ενάγοντες ότι κατά τη διάρκεια των φορτώσεων έβρεχε κάτι που προέκυψε αργότερα από τις έρευνες που διεξάχθηκαν για διαπίστωση των αιτίων των ζημιών.
Μέρος του καταστραφέντος φορτίου και πριν η ζημιά σ’ αυτό ανακαλυφθεί είχε εισροφηθεί στο σιλό των εναγόντων με αποτέλεσμα να τεθούν σε κίνδυνο μόλυνσης και καταστροφής τεράστιες ποσότητες εμπορευμάτων που ήταν σ’ αυτό. Για την προφύλαξη αυτών των εμπορευμάτων οι ενάγοντες αναγκάστηκαν να λάβουν μέτρα για τον εξαερισμό του σιλό για τα οποία προς ζημιά τους χρειάστηκαν δαπάνες σε υπερωρίες κ.λ.π..
Ένεκα της κατάστασης του φορτίου και της κακοσμίας ο Δήμος Λεμεσού είχε απαιτήσει τη μεταφορά του σε σκουπιδότοπο εκτός Λεμεσού. Για τη διάθεση δε του κατεστραμμένου φορτίου οι ενάγοντες υπέστησαν δαπάνες εκ Λ.Κ.7.043,63.
Πριν τη διάθεση του φορτίου οι ενάγοντες ζήτησαν από τον εναγόμενο να αναλάβει τη διάθεση του χαλασμένου φορτίου κάτι που [*908]αυτός αρνήθηκε ή παρέλειψε να πράξει ή έστω να συνεργαστεί.
(Β) Η Απάντηση του εναγομένου.
Ο εναγόμενος έχει εγείρει δύο προδικαστικές ενστάσεις. Ισχυρίστηκε ότι:
(α) Το Ναυτοδικείο της Κύπρου στερείται δικαιοδοσίας για εκδίκαση της παρούσας υπόθεσης και ότι το αρμόδιο Δικαστήριο για να εκδικάσει την υπόθεση είναι το Δικαστήριο της χώρας όπου εκδόθηκαν οι φορτωτικές και έγινε η φόρτωση του εμπορεύματος.
(β) Οι ενάγοντες δεν αποκαλύπτουν αγώγιμο δικαίωμα εναντίον των εναγομένων, αφού σύμφωνα με την Αναφορά η ζημιά προκλήθηκε στο εμπόρευμα κατά τη διάρκεια της φόρτωσης και δεν αποκαλύπτεται αν η φόρτωση έγινε από τον εναγόμενο και/ή αν υπήρχε οποιαδήποτε συμβατική ή άλλη υποχρέωση του εναγομένου αναφορικά με την φόρτωση.
Χωρίς βλάβη των πιο πάνω προδικαστικών ενστάσεων ο εναγόμενος πρόβαλε την πιο κάτω υπεράσπιση:
Δέχθηκε ότι εκδόθηκαν δύο φορτωτικές από κάποια ALPEMAR S.R.L. στις 27 και 28.2.2002, στις οποίες ελέγετο ότι είχαν φορτωθεί 17.430 μ.τ. και 7.421 μ.τ. «καλαμπόκι για μεταφορά στη Λεμεσό, με πληρωμένο το ναύλο». Ωστόσο αρνήθηκε ότι εκδόθηκαν από τον εναγόμενο ή από τον πλοίαρχο φορτωτικές προς όφελος των εναγόντων και ότι φορτώθηκε στο εν λόγω πλοίο η προαναφερόμενη ποσότητα, σε πολύ καλή και εμπορεύσιμη κατάσταση, για να παραδοθεί στους ενάγοντες.
Περαιτέρω ο εναγόμενος δεν δέχθηκε ότι το εμπόρευμα θα μεταφερόταν για λογαριασμό των εναγόντων και ότι ήταν σε καλή κατάσταση και/ή ότι ο εναγόμενος είχε την υποχρέωση της φόρτωσης του εμπορεύματος. Ισχυρίσθηκε ότι το εμπόρευμα είχε φορτωθεί στο πλοίο από υπαλλήλους οι οποίο είχαν μισθωθεί, για τον σκοπό αυτό «από τους φορτωτές και/ή τους ενάγοντες και/ή και τους δύο και ο εναγόμενος ουδεμία σχέση είχε με τη φόρτωση του εμπορεύματος».
Επίσης ο εναγόμενος δεν δέχθηκε τους ισχυρισμούς των εναγόντων περί αμέλειας. Ισχυρίσθηκε «ότι ουδεμία φόρτωση έγινε κατά την διάρκεια βροχής σε οποιοδήποτε από τα λιμάνια φόρτωσης και ούτε προκλήθηκε ζημιά στο εμπόρευμα ένεκα της βροχής». Ισχυρίσθηκε ότι αν προκλήθηκε οποιαδήποτε ζημιά στο εμπόρευμα, αυτή [*909]προϋπήρχε και δεν οφείλεται στην έκθεση του εμπορεύματος στη βροχή, αλλά στην κακή ποιότητα του προϊόντος.
Τέλος ο εναγόμενος ισχυρίστηκε ότι οι ενάγοντες όχι μόνο δεν έλαβαν τα απαραίτητα μέτρα για περιορισμό της ζημιάς τους, αλλά αντίθετα προχώρησαν σε καταστροφή μέρους του εμπορεύματος το οποίο ήταν σε καλή κατάσταση.
Η μαρτυρία:
Σύμφωνα με τον Ανώτερο Λειτουργό Σιτηρών των εναγόντων Οδυσσέα Λιβέρη (Μ.Ε.1) για την αγορά του επίδικου εμπορεύματος είχαν προκηρυχθεί προσφορές. Επιτυχών προσφοροδότης ήταν η Cargill International S.A.. Μετά την κατακύρωση της προσφοράς οι ενάγοντες με επιστολή τους ημερ. 12.12.2001 (Τεκ. 4) πληροφόρησαν τους αντιπροσώπους των επιτυχόντων προσφοροδοτών ότι η προσφορά τους έγινε αποδεκτή με βάση τους όρους και προδιαγραφές που αναφέρονται στην επιστολή. Ζήτησαν από τους αντιπροσώπους όπως υπογράψουν και επιστρέψουν την επιστολή. Παραθέτω μερικούς από τους όρους του Τεκ. 4:
Το φορτίο θα αποτελείτο από 25.000 μ.τ. αραβόσιτου. Η υγρασία του φορτίου δεν θα υπερέβαινε το 14%. Η τιμή ήταν Δολλ. ΗΠΑ 109.00 τον μ.τ. (περιλαμβανομένου του ναύλου). Το φορτίο «θα επιθεωρηθεί από αντιπρόσωπο επιθεώρησης (supervising agent), ο οποίος στο πιστοποιητικό ποιότητας και όρων (Quality and Condition Certificate) πρέπει να υποδείξει ότι ο αραβόσιτος είναι εμπορεύσιμος, ώριμος, έχει φυσική μυρωδιά και χαρακτηριστικό χρώμα, χωρίς ελαττώματα, είναι ελεύθερος από ζωντανά έντομα και καθαρός». Ο αντιπρόσωπος επιθεώρησης πρέπει να επιθεωρήσει τα αμπάρια πριν από τη φόρτωση και να πιστοποιήσει ότι είναι κατάλληλα για το φορτίο, τα δε σχετικά έγγραφα να υποβληθούν με τα έγγραφα της φόρτωσης. Περαιτέρω κατά το χρόνο της επιθεώρησης στο λιμάνι φόρτωσης ο αντιπρόσωπος επιθεώρησης πρέπει να πάρει αντιπροσωπευτικό δείγμα 3 κιλών. Αυτό το δείγμα να ληφθεί από το ολικό δείγμα που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση και την έκδοση του πιστοποιητικού ποιότητας και όρων. Το σύνθετο δείγμα θα σταλεί αμέσως με courier στους ενάγοντες.
Η επίδικη ζημιά διαπιστώθηκε στη διάρκεια της εκφόρτωσης του επίδικου φορτίου. Ειδοποιήθηκε σχετικά ο Μ.Ε.1. Επισκέφθηκε το αμπάρι 1. Διαπίστωσε ότι μέρος του φορτίου ήταν υπερβολικά ζεστό. Στις 5.4.2002 εντοπίσθηκε ζημιά και στο αμπάρι 2. Αποφάσισαν να μην παραλάβουν «καθόλου χαλασμένο φορτίο στο σιλό». Ήταν [*910]πολύ επικίνδυνο να βάλουν χαλασμένο φορτίο στο σιλό γιατί θα επηρεαζόταν και το υπόλοιπο.
Σύμφωνα με το Μ.Ε.1 η ποσότητα του χαλασμένου φορτίου ήταν 2815 μ.τ. - είχε ζυγιστεί παρουσία όλων. Το χαλασμένο φορτίο μεταφέρθηκε στον Κοτσιάτη. Τα έξοδα μεταφοράς του κατεστραμμένου φορτίου από το λιμάνι Λεμεσού στον Κοτσιάτη, όπως τα παρέθεσε ο Μ.Ε.1, έχουν ως εξής:
(1) £7.043.
(2) £5757 υπερωρίες.
(3) £3950 αναλύσεις.
(4) £6.527, 17 σ. «demurrages».
Η αξία του κατεστραμμένου φορτίου ήταν Δολ. ΗΠΑ $306.835 (2.815 μ.τ. προς Δολλ. ΗΠΑ 109 το μετρικό τόνο).
Το κονδύλι (1) πιο πάνω των £7.043 αποτελείται από:
(α) £2.908, 67 σ. μεταφορικά.
(β) £2.426 ενοίκιο «χούφτων».
(γ) £1.708,96 σ. γερανοί και δικαιώματα στην Αρχή Λιμένων.
Η έκταση και το είδος της ζημιάς διαπιστώθηκαν και από τον Ανδρέα Βαρνάβα (Μ.Ε.2). Ο τελευταίος είναι Γεωργικός Αγροχημικός με «δοκτοράτο στην Αγροχημεία». Εργάζεται ως Αρχιεπιθεωρητής των εναγόντων για 19 χρόνια. Έτυχε διάφορων εκπαιδεύσεων στα Υπουργεία Γεωργίας «της Αμερικής, της Αγγλίας, του Ισραήλ και της Αυστραλίας». Είναι ειδικός σε θέματα σιτηρών και ποιότητας σιτηρών. Στις 3.4.2002 ειδοποιήθηκε ότι στο αμπάρι 1 άρχισε να παρουσιάζεται κάποιο πρόβλημα. Επισκέφθηκε το αμπάρι 1 μαζί με τον εκπρόσωπο των Lloyd’s κ. Πισσαρίδη (Μ.Ε. 6) και τον κ. Θεοδώρου (Μ.Υ.1) εκπρόσωπο του πλοίου. Διαπίστωσε ότι στο αμπάρι 1 υπήρχαν περίπου «1000 τόνοι με μια καταθλιπτική εικόνα».
Η ποιότητα του αραβόσιτου - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - παρουσίαζε τα εξής συμπτώματα: «σε πολλά σημεία ήταν στερεοποιημένος ο αραβόσιτος, σε άλλα σημεία ήταν αλλαγμένο το χρώμα του, μαύρο, σκούρο καφέ, σε άλλα σημεία υπήρχε μούχλα». Ο Μ.Ε.2 «έλαβε θερμοκρασίες σε διάφορα σημεία οι οποίες ανέβαιναν και στους 50° C». Διαπίστωσε, επίσης, ότι ο αραβόσιτος - στο αμπάρι 1 - είχε μυρωδιά ξυνισμένη. Στο μεταξύ - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - συνεχιζόταν η εκφόρτωση «από εκεί που δεν ήταν προσβλημένος ο αραβόσιτος» στη προσπάθεια τους «να μειώσουν την καταστροφή». Ωστό[*911]σο, όπως το έθεσε ο Μ.Ε.2, ο διαχωρισμός ήταν «τρομερά δύσκολος γιατί ενώ αφαιρούσαμε από ένα μέρος, όπως βλέπετε στη φωτογραφία 1, έσκαζε από πάνω ο οποίος ήταν μουχλιασμένος και μας κατέστρεφε το άλλο. Φαίνεται επίσης και στη φωτογραφία 2. Ο συνήθης τρόπος εκφόρτωσης είναι με χρήση απορρόφησης από μεγάλους εκφορτωτήρες και υπάρχει κίνδυνος με αυτό τον τρόπο να απορροφηθεί και κατεστραμμένο φορτίο».
Δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν απορροφητήρες. Χρησιμοποίησαν άλλο τρόπο. Μεταφέρω την περιγραφή του Μ.Ε.2: «Χρησιμοποιήσαμε δεύτερο τρόπο, φέραμε χούφτες μεγάλες και πήραν καταστρεμμένο και το αφαίρεσαν. Μετά κάπου εκεί πάλι είχαμε πρόβλημα και αναγκαστήκαμε και φέραμε αυτό το μηχάνημα το οποίο απορροφά τοπικά, το οποίο φαίνεται στη φωτογραφία 3. Με αυτό τον τρόπο προσπαθούσαμε να απορροφήσουμε το καλό να πάει μέσα στο σιλό και όταν φθάναμε στο σημείο του χαλασμένου σταματούσαμε».
Το χαλασμένο φορτίο φορτώθηκε σε φορτηγό και στάληκε στη Μονή για να καταστραφεί. Δεν μπορούσε - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - να πωληθεί έστω και σε χαμηλότερη τιμή για να αναμειχθεί με «καλό φορτίο». Αυτό - είπε ο Μ.Ε.2 - απαγορεύεται από το άρθρο 3(1) του περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Χρήσεως) Νόμο του 1993 (Ν. 52/93), και τον Καν. 15(4) των περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Χρήσεως) Κανονισμών του 2001 (Κ.Δ.Π. 131/2001). Καθήκον των εναγόντων - συνέχισε ο Μ.Ε.2 - ήταν να μειώσουν «στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό το καταστρεμμένο». Δεν μπορούσαν να το διαθέσουν γιατί θα παρανομούσαν. Πρόσφεραν το εμπόρευμα στο πλοίο «για να το χειριστούν οι ίδιοι ή να το πωλήσουν και αρνήθηκαν».
Πρόβλημα - σύμφωνα με το Μ.Ε.2 - παρουσιάστηκε και στο αμπάρι 2. Στις 5.4.2002 επιθεώρησε - ο Μ.Ε.2 - το αμπάρι 2 μαζί με τον κ. Πισσαρίδη - των Lloyd’s - και τον κ. Θεοδώρου - των εναγομένων. Διαπίστωσε ότι η κατάσταση ήταν η ίδια όπως και στο αμπάρι 1. Η οσμή του φορτίου δεν ήταν κανονική. «Ήταν καταστρεμμένο και πηγμένο. Ήταν σε στερεοποιημένες μάζες μεγάλες ποσότητες. Ήταν μουχλιασμένο σε πάρα πολλούς τόπους, είχε άσχημη οσμή, είχε χρώμα αλλοιωμένο, πάρα πολλούς κόκκους οι οποίοι θεωρούνται καταστρεμμένοι στην επιστήμη της ποιότητας των σιτηρών». Ήταν ακατάλληλο βάση της Κυπριακής Νομοθεσίας. Η αιτία της ακαταλληλότητας οφειλόταν σε έντονη μυκητολογική δραστηριότητα «δηλαδή καταστροφή από μύκητες οι οποίοι ανεβάζουν τη θερ[*912]μοκρασία». Οι μύκητες - σύμφωνα πάντοτε με τον Μ.Ε.2 - «προήλθαν από ψηλή υγρασία, θερμότητα και τροφή». Η ψηλή υγρασία προκαλεί ανάπτυξη μυκήτων οι οποίοι μετά καταστρέφουν οι ίδιοι με τη ανάπτυξη τους το σπόρο. Στα αμπάρια 1 και 2 υπήρχε ψηλή υγρασία. Στο Μ.Ε.2 τέθηκε ότι μέρος του φορτίου στα αμπάρια 1 και 2 φορτώθηκε στο λιμάνι Diamante και ακολούθως συνεχίστηκε η φόρτωση στο λιμάνι του Rosario. Στη συνέχεια ρωτήθηκε: «Εάν ανοιγόντουσαν τα αμπάρια στο Rosario πριν γίνει η φόρτωση και έβρεχε πάνω, και μετά φορτώνετο στο Rosario το από πάνω, το ανοικτό χρώμα, θα παρουσίαζε τέτοια συμπτώματα το εμπόρευμα μετά από 10-20 μέρες;» Απάντησε ως εξής: «Το νερό της βροχής μπορεί εύκολα να εισχωρήσει σε μεγάλο βάθος από την επιφάνεια και προχωρώντας προς τα κάτω διαβρέχει κυρίως την σκόνη που υπάρχει στον αραβόσιτο. Λαμβάνοντας υπόψη ότι με μια θερμοκρασία των 25-30° και υγρασία και τροφή τότε αρχίζουν και αναπτύσσονται μύκητες. Αυτό το νερό προχωρά προς τα κάτω, διαβρέχει κυρίως την σκόνη η οποία είναι αρκετή στον αραβόσιτο και προκαλεί ανάπτυξη των μυκήτων και ταυτόχρονη αύξηση της θερμοκρασίας και σαν επακόλουθο αρχίζει να κάνει κάποια υγρασία σε πιο ψηλά στρώματα, μπλοκάρεται και αρχίζει και καταστρέφεται ο αραβόσιτος, και με αυτό τον τρόπο εξηγώ το ότι είχαμε εδώ κατεστραμμένο, κάπου καλό και παρακάτω κατεστραμμένο. Στην ερώτηση: «Δηλαδή η εικόνα που είδατε στο αμπάρι 1 και 2, τα οποία εν γνώσει σας είχατε λάβει γνώση ότι ανοίχθηκαν στο Rosario για να φορτωθούν και έβρεχε, μπορεί να εξηγηθεί με την εισροή βροχής μέσα στα αμπάρια;», απάντησε: «Μάλιστα».
Σύμφωνα με τον Μ.Ε.2 κατεστραμμένο φορτίο - γύρω στους 2-3 τόνους - βρέθηκε και στο αμπάρι 3, το οποίο φορτώθηκε στο λιμάνι Diamante. Δεν ήταν, όμως, πετροποιημένο και δεν είχε συμπτώματα της μυρωδιάς ή της μούχλας. Το παρέλαβαν γιατί επρόκειτο για πολύ μικρή ποσότητα που δεν μπορούσε να δημιουργήσει οποιοδήποτε πρόβλημα. Ο Μ.Ε.2 έδωσε την εκδοχή του και για την αιτία της ζημιάς. Είπε σχετικά: «Μπορώ να σας πώ λόγω των γνώσεων μου. Ένα σιτηρό με υγρασία 13-14% με μια θερμοκρασία 25-30° δεν μπορεί να δώσει τόσο πολύ νερό μέσα στο σπόρο. Δεν μπορεί εύκολα να φύγει από το σπόρο, να κινηθεί προς τα πάνω και να δημιουργήσει σαπίσματα αυτής της έκτασης εξού και σπάνια είχαμε τέτοια προβλήματα. Στην περίπτωση αυτή η θέση μου είναι ότι οφείλεται στην ύπαρξη ελεύθερου νερού που κινήθηκε μεταξύ των κόκκων και προκάλεσε σε κάποια επίπεδα ζύμωση .... Όταν, όπως εξήγησα, το νερό της βροχής πέσει πάνω στην επιφάνεια του σιτηρού ανάλογα με την ποσότητα και την ένσταση της βροχής το νερό κινείται προς τα κάτω, βρέχεται η σκόνη του σιτηρού και αρχίζει να μου[*913]χλιάζει. Μουχλιάζοντας ο αραβόσιτος αρχίζει και στερεοποιείται αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο». Δεν δέχθηκε ότι το πρόβλημα ήταν πρόβλημα ποιότητας.
Η επίδικη ζημιά επιθεωρήθηκε και από το Δημήτρη Γιασουμή (Μ.Ε.3). Ο τελευταίος είναι απόφοιτος του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Τμήμα Χημείας. Είναι Επιθεωρητής Ποιότητας των εναγόντων. Κατέβηκε στο αμπάρι 1. Διαπίστωσε τα εξής: «Υπήρχαν στερεοποιημένες στήλες αραβόσιτου και υπήρχε μια άσχημη μυρωδιά. Η άσχημη μυρωδιά της μούχλας. Υπήρχε πολύ μεγάλη περιεκτικότητα του φορτίου με κατεστραμμένους κόκκους. Είχαν πάνω το πράσινο χρώμα που κάμνει η μούχλα. Δηλαδή ήταν εμφανέστατο με γυμνό μάτι ότι υπήρχε αυτό σε πολύ μεγάλη έκταση και φαινόταν ότι στα σημεία που υπήρχε και καλό υπήρχε μεγάλο πρόβλημα να πάρουμε αυτά τα σημεία διότι προσπαθούσαμε να τα πάρουμε έπεφταν τα άλλα και σμίγονταν. Υπήρχε και πολύ ψηλή θερμοκρασία του σιτηρού, έφθανε μέχρι και 45°».
Ο Μ.Ε.3 επιθεώρησε και το φορτίο του αμπαριού 2. Η εικόνα - σύμφωνα με το Μ.Ε.3 - ήταν η ίδια αλλά «η κατάσταση σε όγκο ήταν μεγαλύτερη». Στο φορτίο υπήρχε το «λεγόμενο heat damage που είναι είδος καταστροφής του κόκκου του αραβόσιτου και mould damage και αυτό φαίνεται καθαρά στους πράσινους κόκκους». Αυτό - συνέχισε ο Μ.Ε.3 - ήταν το πρόβλημα γενικά, το οποίο δεν μπορούσαν να ξεχωρίσουν από το καλό.
Ο Μ.Ε.3 ρωτήθηκε για την αιτία της ζημιάς. Απάντησε: «Μόνο με πιθανότητες μπορώ να μιλήσω. Μια εκδοχή μπορεί να είναι το νερό της βροχής».
Ο Μ.Ε.3 αναφέρθηκε και στους όρους του Τεκ. 4 (βλ. σελ. 9-10, πιο πάνω) σύμφωνα με τους οποίους οι επιθεωρητές έπρεπε να πάρουν δείγμα του φορτίου κατά τη φόρτωση και να τους το στείλουν. Πράγματι τους έστειλαν τα δείγματα (βλ. Τεκ. 11 - 5 σακκούλια αραβόσιτου). Ο ίδιος ανέλυσε τα δείγματα και βρήκε ότι ήταν κατάλληλα. Ο Μ.Ε.3 πήρε δείγματα από διάφορα σημεία του φορτίου. Πήρε 3 δείγματα από το αμπάρι 1 και 4 δείγματα από το αμπάρι 2, από τα οποία τα 2 - από τα 7 - λήφθηκαν από σημείο που θεωρήθηκε «υγιές». Είναι τα Τεκ. 14-20. Πήρε 8 σέτ των 7 δειγμάτων.
Σύμφωνα με το Μ.Ε.3 από τα 7 δείγματα τα 5 είναι μη αποδεκτά τα δε 2 είναι αποδεκτά. Τα 5 ήταν ακατάλληλα γιατί υπήρχε μια μεγάλη ποσότητα «προσβαλμένη από μύκητες και μούχλα». Η δε παρουσία της μούχλας προκαλεί υποψία ότι πιθανόν να υπάρχουν και [*914]τοξίνες ο οποίες είναι καρκινογόνες.
Για τη ζημιά στο επίδικο φορτίο δόθηκε μαρτυρία και από το Δρα Τάκη Αντωνίου (Μ.Ε. 4). Ο τελευταίος εργάζεται στο Τμήμα Γεωργίας από το 1971. Είναι ο αρμόδιος για θέματα διατροφής ζώων. Κατέχει τον τίτλο του δόκτορα από το Πανεπιστήμιο Μανιτόβα του Καναδά για θέματα διατροφής ζώων. Συμμετέχει στο Συμβούλιο Ζωοτροφών και είναι ο Έφορος του Συμβουλίου Ζωοτροφών και έχει την αρμοδιότητα διατροφής των ζώων στην Κύπρο και της εφαρμογής της Νομοθεσίας περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών. Επιθεώρησε τα δείγματα Τεκ. 14-20 τα οποία ήταν σφραγισμένα. Από τα 7 δείγματα τα 5, δηλαδή τα Τεκ. 14-18, ήταν ακατάλληλα. Είχαν πράσινη μούχλα η οποία οφείλεται στο «aspergillus flavus» που είναι μύκητας. Σε σχέση με την αιτία της ζημιάς ο Μ.Ε.4 είπε: «Οι βασικές αιτίες είναι δύο. Υπάρχει γενεσιουργός αιτία των σπορίων του μύκητα και δεύτερο είναι η υγρασία μια και η νομοθεσία μας προβλέπει υγρασία μέχρι 14,5%. Πέραν του 14,5% απαγορεύεται η εμπορία ζωοτροφών. Τώρα η υγρασία από πού προήλθε δεν ξέρω». Πρόσθεσε ότι η υγρασία δεν θα μπορούσε να ήταν μέσα στο σπόρο γιατί «αν ήταν μέσα στο σπόρο θα ήταν όλοι οι σπόροι προσβλημένοι».
Σε σχέση με την καταλληλότητα του φορτίου για τα ζώα ο Μ.Ε.4 διατύπωσε την εξής άποψη: «Η νομοθεσία καθορίζει ότι όταν ένα προϊόν βρεθεί μολυσμένο δεν μπορεί να χορηγηθεί. Είναι το άρθρο 3 του Νόμου. Αποφασίζει ο επιθεωρητής και ο λόγος είναι ότι παράγονται επικίνδυνες μυκητοξίνες για παράδειγμα το aspergillus flavus, το οποίο παράγει αφλατοξίνη, η οποία είναι καρκινογόνος και στο γάλα ειδικά το οποίο αποτελεί τροφή για όλα τα νήπια δεν επιτρέπεται η αφλατοξίνη 5 mg ανά τόνο γάλακτος. Υπάρχουν και άλλες μυκητοξίνες. Σαν αυτό το δείγμα έχει και μόλυνση από μούχλες. Οι μυκητοξίνες είναι πέραν των 100 που μεταφέρονται στο γάλα, στο κρέας και στα ζωϊκά προϊόντα».
Ήταν, επομένως, η απόφαση του Μ.Ε.4 πως το δείγμα ήταν ακατάλληλο και το απέρριψε γιατί δε θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από τους ενάγοντες. Αν τον χρησιμοποιούσαν οι ενάγοντες αυτός σαν Έφορος Ζωοτροφών θα προχωρούσε στην κατάσχεση του και στην ποινική δίωξη των υπευθύνων. Το φορτίο δεν μπορούσε να τεθεί σε οποιαδήποτε χρήση. Έπρεπε να ταφεί σε χωματερή γιατί σε διάφορες περιοχές βόσκουν ζώα.
Ο Κυριάκος Θεοφίλου (Μ.Ε. 5), είναι ο Διευθυντής της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας. Κλήθηκε να καταθέσει σε σχέση με τις και[*915]ρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο λιμάνι Rosario κατά το χρόνο της φόρτωσης - 28.2.2002. Επεχείρησε να καταθέσει επιστολή ημερ, 28.1.2003 την οποία έλαβε από τις Μετεωρολογικές Αρχές της Αργεντινής. Για τους λόγους που έχουν παρατεθεί στην ενδιάμεση απόφαση του Δικαστηρίου ημερ. 31.1.2003 το έγγραφο δεν έγινε δεκτό. Ακολούθως το έγγραφο κατατέθηκε για αναγνώριση (βλ. Τεκ. Ε για αναγνώριση). Ο μάρτυρας κατάθεσε για το περιεχόμενο του εγγράφου αφού προηγουμένως ο ευπαίδευτος συνήγορος των εναγόντων επεφύλαξε το δικαίωμα του να επιχειρηματολογήσει σε μεταγενέστερο στάδιο υπέρ της δεκτότητας της μαρτυρίας του. Το Δικαστήριο σημείωσε (βλ. πρακτικά) ότι η μαρτυρία του Μ.Ε.5 θα ληφθεί υπόψη αφού μετά από την επιχειρηματολογία των μερών αποφανθεί υπέρ της δεκτότητας της. Τέτοια επιχειρηματολογία δεν έχει τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου. Επομένως η μαρτυρία του Μ.Ε.5 δεν θα ληφθεί υπόψη για τους λόγους που εκτίθενται στην πιο πάνω ενδιάμεση απόφαση μου και για τον πρόσθετο λόγο ότι παραβιάζει τον κανόνα που αποκλείει την εξ ακοής μαρτυρία.
Το επίδικο φορτίο επιθεωρήθηκε και από τον Μιχαλάκη Πισσαρίδη (Μ.Ε.6). Ο τελευταίος είναι ναυτικός μηχανικός και μετά από την περάτωση των σπουδών του έκαμε εκπαίδευση στο Κέντρο των Πραγματογνωματεύσεων Εταιρειών του εξωτερικού. Από το 1990 εργάζεται στην εταιρεία Ορφανίδης και Μουράτ, η οποία είναι αντιπρόσωπος των Lloyd’s στην Κύπρο. Οι αντιπρόσωποι Lloyd’s «είναι ανεξάρτητες εταιρείες σε όλο τον κόσμο που ενεργούν για προστασία των Lloyd’s Underwriters και κατ’ επέκταση άλλα όργανα ανεξάρτητα σαν ανεξάρτητοι εμπειρογνώμονες». Μεταξύ των ασχολιών τους «είναι και εμπειρογνώμονες σε επιθεωρήσεις φορτίων». Ο ίδιος - ο Μ.Ε.6 - είναι εμπειρογνώμονας σε επιθεωρήσεις φορτίων. Έχει πείρα 12 ετών στις επιθεωρήσεις σιτηρών. Επιθεώρησε - 2-3 φορές το χρόνο - ζημιές σε σιτηρά που οφείλονται σε υγρασία. Κλήθηκε να επιθεωρήσει το φορτίο του εναγομένου πλοίου. Κατέβηκε στο αμπάρι 1. Διαπίστωσε ότι μέρος του φορτίου του αραβόσιτου ήταν κατεστραμμένο. Ήταν ακατάλληλο για ζωοτροφές. Ο «αραβόσιτος είχε αποχρωματιστεί, δεν είχε το φυσικό του χρώμα. Ήταν σχηματισμένα κουβάρια, σχημάτιζε τοίχους και μύριζε ξυνάδα και επίσης σε κάποια σημεία ήταν μουχλιασμένος».
Το κατεστραμμένο φορτίο δεν μπορούσε να διαχωριστεί από το καλό φορτίο. Όπως εξήγησε ο Μ.Ε.6: «Λόγω της φύσεως του εμπορεύματος και του τρόπου εκφόρτωσης του και ο τρόπος ο οποίος ήταν ανακατεμένο μέσα στο αμπάρι ήταν αρκετά δύσκολος ο διαχωρισμός του εξού και πάρθηκε απόφαση να προσπαθήσουμε να εκφορτώσουμε το κατεστραμμένο με τη χρήση χούφτων ώστε να αφαιρέσουμε το κατεστραμμένο και να διαπιστώσουμε ότι πιο κάτω [*916]υπήρχε καλό φορτίο ώστε να κάνουμε τη ζημιά όσο το δυνατό πιο λίγη».
Ο Μ.Ε.6 επιθεώρησε και το φορτίο στο αμπάρι 2. Διαπίστωσε ότι ο αραβόσιτος έβραζε όπως και στο αμπάρι 1. Είχε θερμοκρασία 50° C ενώ κανονικά έπρεπε να είχε θερμοκρασία περιβάλλοντος ή λίγο περισσότερο. Διαπίστωσε, επίσης, ότι ο αραβόσιτος σε τόπους ήταν αποχρωματισμένος και μύριζε. Πρόσθεσε ότι ήταν πιο δύσκολο - σε σύγκριση με το αμπάρι 1 - να διαχωρισθεί από το καλό φορτίο γιατί υπήρχε περισσότερο φορτίο στο αμπάρι αρ. 2.
Αναφορικά με την αιτία της ζημιάς ο Μ.Ε.6 έκαμε επί τόπου αναλύσεις - μια απλή ανάλυση με silver night trade - και δεν εντόπισε χλωρίδια. Επομένως απέκλεισε το θαλλάσσιο νερό. Από τα ευρήματα που είχε ενώπιον του απέδωσε τη ζημιά σε υγρασία που υπήρχε στο φορτίο. Υγρασία «σε βαθμό ελεύθερης μορφής υγρού, όχι απλώς ατμού ή ατμοσφαιρικής υγρασίας». Ο αραβόσιτος «είχε επηρεαστεί από νερό». Δεν μπορούσε να παραχθεί το νερό από τον ίδιο τον σπόρο. Αν ήταν «η υγρασία του εμπορεύματος στις κανονικές του συνθήκες και καθώς δεν παρατηρήθηκε οποιοδήποτε άλλο συμβάν στις κανονικές του συνθήκες ο αραβόσιτος δεν θα παρουσίαζε αυτή την όψη». Η μαρτυρία του Μ.Ε.6 σε σχέση με την αιτία της ζημιάς συνεχίζει ως εξής:
«Ε. Είναι χαλασμένο. Μπορείτε να πείτε την αιτία που το χάλασε;
Α. Η υγρασία και κατ’ επέκταση έχει μουχλιάσει.
Ε. Όταν λέω υγρασία, η πιθανότητα είναι να ραντίσει ένας νερό από πάνω ή να μπήκε νερό;
Α. Να μπήκε νερό στο χώρο που επηρεάστηκε.
Ε. Όχι απλώς humidity;
Α. Όχι μόνο του δεν θα φέρει αυτό το αποτέλεσμα.»
Σημειώνεται ότι κατά την επιθεώρηση ο Μ.Ε.6 είχε ενώπιον του δύο έγγραφα (Τεκ. 8 και 9). Αποκαλούνται «statement of facts». Είναι έγγραφα τα οποία υπογράφουν ο καπετάνιος του πλοίου και ο πράκτορας του πλοίου και πολλές φορές εκπρόσωποι των φορτωτών ή παραληπτών. Επεξηγούν αναλυτικά τις ενέργειες του πλοίου κατά τη διάρκεια ελλιμενισμού του στο συγκεκριμένο λιμάνι. Είναι έγγραφα τα οποία χρησιμοποιούνται σε όλα τα λιμάνια και σε όλα τα πλοία.
Σύμφωνα με το έγγραφο (statement of facts) Τεκ. 9, το εναγόμενο πλοίο έφθασε στο λιμάνι Rosario στις 28.2.2002 η ώρα 04.10. [*917]Μεταξύ 08.05 - 14.45 ήταν περίοδος βροχής (rain period). Τα αμπάρια 1-2-4 επιθεωρήθηκαν εκ νέου και έγιναν αποδεκτά για φόρτωση από τους SENASA AND SERVEYSEED SERVICES SURVEYORS η ώρα 14.45. Η φόρτωση άρχισε η ώρα 14.50 και μεταξύ 12.00 - 14.45 δεν υπήρχε φόρτωση λόγω βροχής. Η φόρτωση συμπληρώθηκε η ώρα 21.00.
Ο Μ.Ε.6 ετοίμασε έκθεση της επιθεώρησης του. Δεν του ζητήθηκε να την παρουσιάσει στη διάρκεια της κυρίως εξέτασης του. Ρωτήθηκε αν είχε ετοιμάσει τέτοια έκθεση στη διάρκεια της αντεξέτασης και αφού του ζητήθηκε να την παρουσιάσει, την παρουσίασε. Είναι το Τεκ. 22. Ρωτήθηκε τί είχε λάβει υπόψη του για να ετοιμάσει την έκθεση. Απάντησε ότι έλαβε υπόψη τα γεγονότα όπως τα είδε προσωπικά, τα αποτελέσματα των αναλύσεων «καθώς και αλληλογραφία που είχε με την Αργεντινή». Ρωτήθηκε αν μέσα στην έκθεση υπάρχουν «πιστοποιητικά, αποτελέσματα αναλύσεων κλπ.». Απάντησε καταφατικά. Στη συνέχεια αντεξετάστηκε σε σχέση με το περιεχόμενο 7 αναλύσεων που έγιναν από τους Salamon & Seaber στο Λονδίνο, οι οποίες αποτελούν μέρος της έκθεσης του Τεκ. 22 (βλ. Appendix I). Ο Μ.Ε.6 συμφώνησε ότι από τα 7 δείγματα - μέρος των Τεκ. 14-20 - που έστειλαν οι ενάγοντες στους Salamon & Seaber τα 6 βρέθηκαν ότι είναι «κατάλληλα για ζωοτροφές» και μόνο το 1 ήταν ακατάλληλο. Ο Μ.Ε.6 εξήγησε ότι το θέμα της καταλληλότητας για ζωοτροφή ήταν υποκειμενική άποψη του συγκεκριμένου εργαστηρίου και δεν διαφέρει καθόλου από την άποψη της Επιτροπής Σιτηρών και τη δική του «που απορρίφθηκε για ζωοτροφή καθώς σε όλα τα δείγματα υπήρχε μούχλα που είναι πολύ συγκεκριμένη και η νομοθεσία (βλ. άρθρο 3(1) του Νόμου 13(Ι)/93) και επίσης η βιβλιογραφία λέγει ότι η μούχλα δεν είναι καλό πράγμα να δίνεται στα ζώα. Όπως παλιά έδιναν στις αγελάδες κρεατάλευρα και αποδείχθηκε ότι δεν ήταν καλό». Ο Μ.Ε.6 πρόσθεσε ότι σε όλα τα δείγματα που ανέλυσαν οι Salamon & Seaber βρέθηκε μούχλα.
Η μαρτυρία του εναγομένου πλοίου.
Το εναγόμενο πλοίο κάλεσε μόνο ένα μάρτυρα. Τον Γιαννάκη Θεοδώρου (Μ.Υ.1). Είναι επιθεωρητής πλοίων και φορτίων και απόφοιτος του Ανώτερου Τεχνολογικού Ινστιτούτου (Α.Τ.Ι.) στη Μηχανολογία. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα Ναυπηγικής και Ναυτομηχανικής στο Α.Τ.Ι. για 1 χρόνο. Εργάζεται στην Karamontanis Engineering Consultancing από το έτος 1976.
Στις 3.4.2002 κλήθηκε να επιθεωρήσει το φορτίο του εναγόμενου πλοίου. Διαπίστωσε ότι στο αμπάρι 1 υπήρχαν στερεοποιημένες [*918]μάζες αραβόσιτου. Στο αμπάρι 1 από τη μέση προς τα πίσω είχε βρεθεί «ένας όγκος φορτίου το οποίο παρουσίαζε αλλοιωμένο χρώμα, στερεοποιημένο». Στο αμπάρι 2, από το οποίο είχε ήδη ξεφορτωθεί μεγάλη ποσότητα και «είχε σχεδόν φθάσει μέχρι κάτω το αμπάρι είχαν παρουσιαστεί περιφερειακά υπό μορφή κολόνων πολύ μαλακό στερεοποιημένο φορτίο το οποίο έσκαζε συνέχεια». Ο Μ.Υ.1 εντόπισε πρόβλημα και στο αμπάρι 3 σε μικρότερο βαθμό και ακόμα και στο αμπάρι 4 σε πολύ πιο μικρό βαθμό. Σχετικά με την αιτία της ζημιάς ο Μ.Υ.1 κατέληξε στο εξής συμπέρασμα: «Η κατάσταση του φορτίου όπως διαπιστώθηκε στο λιμάνι εκφόρτωσης σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα του φορτίου και κατά συνέπεια το πλοίο δεν μπορεί να κριθεί υπεύθυνο».
Ο Μ.Υ.1 απέκλεισε την πρόκληση της ζημιάς από τη βροχή. Εξήγησε ότι αν η «ζημιά ήταν από τη βροχή τότε θα έπρεπε να είχαμε μια ομοιομορφία αλλά δεν την βρήκαν». Πρόσθεσε ότι στο αμπάρι 1 βρέθηκε μια μεγάλη στερεοποιημένη μάζα διαφορετική από την εικόνα που είδαν στο αμπάρι 2 και στα άλλα αμπάρια. Αν τα αμπάρια ήταν ανοικτά και έβρεχε η βροχή θα έπεφτε στην επιφάνεια κάτω από το άνοιγμα. Εξήγησε: «Αυτά τα φορτία εκ φύσεως κατά τη φόρτωση παράγουν πολλή σκόνη η οποία κάθεται πάνω στα τοιχώματα των αμπαριών εσωτερικά και κάτι που με οδήγησε να αποκλείσω το ενδεχόμενο να είχε βροχή με τα αμπάρια ανοικτά ήταν ότι διερεύνησα τις επιφάνειες αυτές και δεν βρήκα πουθενά ίχνη νερού με σκόνη στερεοποιημένη που θα οδηγούσε στο συμπέρασμα ότι πιθανόν να ανοίχθησαν τα αμπάρια κατά τη διάρκεια της βροχής». Ο Μ.Υ.1 δήλωσε ότι δεν «είναι ειδικός σε θέματα καλαμποκιού και σε ακόμα μια περίπτωση παρόμοια με βουλγάρικο καλαμπόκι είχε ζητήσει να στείλουν ειδικό από το εξωτερικό επειδή πίστευε ότι ήταν θέματα ποιότητας και στις δύο περιπτώσεις για να αποφασίσει αν είχε δίκαιο ή όχι». Η μαρτυρία του Μ.Υ.1 συνέχισε ως εξής:
«Ε. Στη συγκεκριμένη περίπτωση τί ήταν εκείνο που εσάς σας οδήγησε να βγάλετε αυτό το συμπέρασμα στο οποίο καταλήξατε; Στο ότι είναι πρόβλημα ποιότητας και θα πρέπει να έρθει κάποιος ειδικός να μας πεί γι’ αυτό.
Α. Είναι η ανομοιομορφία της ζημιάς, είχε βρεθεί ζημιά κάτω από στεγασμένους χώρους του αμπαριού. Είχε παραληφθεί φορτίο από τους αστέγαστους χώρους, αν έπεφτε μεγάλη ποσότητα βροχής για να κάμει τέτοια ζημιά θα έπρεπε να βρούμε σε ορισμένες περιοχές φορτίο υπό μορφή κρούστας γιατί το φορτίο αυτό περιέχει μεγάλη ποσότητα σκόνης.
[*919] Ε. Εκτός από το ίδιο το φορτίο υπάρχουν άλλα πράγματα που μπορεί να σας οδήγησαν σε αυτά τα συμπεράσματα;
Α. Και η ύπαρξη πιστοποιητικών επιθεώρησης από ανεξάρτητο επιθεωρητή ότι τα αμπάρια είναι εντάξει.»
Η εκπαίδευση του μάρτυρα στη Ναυπηγική και Ναυτομηχανική αποτελείτο από 40 περίπου μαθήματα. Τις επιθεωρήσεις φορτίων τις «έμαθε εκ πείρας». Έκαμε 3 επιθεωρήσεις αραβόσιτου σε σοβαρές περιπτώσεις και σε μικρότερο βαθμό δεν θυμόταν πόσες. Δεν ασχολείται με θέματα ποιότητας, για τη μούχλα στα σιτηρά και τις αιτίες της. Ασχολείται με θέμα ζημιάς «και αν υπάρχει λόγος να κληθεί ειδικός θα κληθεί για να διαπιστώσει τα εκάστοτε αίτια που έχουν προκαλέσει τη ζημιά».
Του υποβλήθηκε ότι δεν έχει ιδέα για τους λόγους και τις αιτίες που μπορεί να προξενήσουν ζημιά σε σιτηρά. Απάντησε: «Εφόσον δεν είμαι γεωπόνος θα ήταν ψέμα να πώ ότι είμαι ειδικός». Του υποβλήθηκε στη συνέχεια ότι έκαμε ευρήματα και κατέληξε σε συμπέρασμα ότι η ζημιά οφείλεται στην κακή ποιότητα του φορτίου παρόλο ότι δεν είναι ειδικός. Απάντησε: «Δεν βρήκα findings που να με πείθουν ότι προκλήθηκε πάνω στο πλοίο η ζημιά, είτε από είσοδο βροχής ή νερού». Εφόσον δεν βρήκα αιτία για την οποία να ευθύνεται το πλοίο υπέθεσα ότι ο λόγος της ζημιάς ήταν το cargo quality και κάλεσα τον ειδικό να αποφασίσει αυτός. Προσδιόρισε το ρόλο του ως εξής: «Εγώ είμαι επιθεωρητής πλοίων. Κλήθηκα να πάω στο πλοίο για να προσδιορίσω αν ήταν από εξωτερική πηγή εισόδου του νερού που προκλήθηκε η ζημιά στο πλοίο».
Ο Μ.Υ.1 συμφώνησε με το συνήγορο των εναγόντων ότι ήταν δύσκολο να γίνει ο διαχωρισμός του ακατάλληλου φορτίου από το κατάλληλο. Συμφώνησε, επίσης, ότι τα Τεκμήρια 8 και 9 (statement of facts) φέρουν την υπογραφή του καπετάνιου και ότι δεν «αμφισβητείται από τους πλοιοκτήτες η βροχή κατά τη φόρτωση». Είπε σχετικά: «Δε νομίζω να αμφισβητεί κανένας ότι έβρεχε στο Rosario εκείνες τις ώρες. Είναι γεγονός που αναφέρεται στα χαρτιά. Δέχθηκε, επίσης, ότι υπήρχαν κόκκοι που είχαν σημεία μούχλας και ότι σε ωρισμένα σημεία είχε «μυρωδιά ξυνάδας».
Αξιολόγηση της μαρτυρίας.
Τυγχάνει εξεταστέο κατά πόσο ορισμένοι από τους μάρτυρες είναι εμπειρογνώμονες. Αφού έλαβα υπόψη τα προσόντα και την πείρα των Μ.Ε.2, 3, 4 και 6 σε συνάρτηση με τη νομική πλευρά του θέμα[*920]τος (βλ. Evangelou and Another v. Ambizas and Another (1982) 1 C.L.R. 41) κρίνω ότι αυτοί είναι εμπειρογνώμονες μάρτυρες. Η μαρτυρία τους θα αξιολογηθεί με βάση τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων μαρτύρων (βλ. Anastasiades v. Republic (1977) 2 C.L.R. 97 και Davie v. Edinburgh Magistrates [1953] S.C. 34, 40). Σημειώνεται ότι και ο Μ.Ε.5 είναι εμπειρογνώμονας μάρτυρας. Ωστόσο για τους λόγους που έχουν ήδη εκτεθεί η μαρτυρία του έχει απορριφθεί.
Έχω εξετάσει προσεκτικά το σύνολο της μαρτυρίας των πιο πάνω μαρτύρων σε συνάρτηση με τις αρχές που διέπουν την αξιολόγηση της. Θεωρώ τη μαρτυρία τους αξιόπιστη και τη δέχομαι. Έδωσαν στο δικαστήριο όλα τα επιστημονικά κριτήρια για τον έλεγχο της ακρίβειας των συμπερασμάτων τους.
Ο μόνος μη ειδικός μάρτυρας ήταν ο Μ.Ε.1 Λιβέρης. Αφού εξέτασα προσεκτικά τη μαρτυρία του τη δέχομαι στο σύνολο της. Με έχει εντυπωσιάσει ευνοϊκά ως μάρτυρας της αλήθειας.
Έρχομαι τώρα στο Μ.Υ.1. Κλήθηκε να επιθεωρήσει φορτίο αραβόσιτου το οποίο είχε υποστεί ζημιά και να αποφανθεί για την αιτία της. Ήταν το τελικό του συμπέρασμα πως η ζημιά οφείλεται άμεσα στην ποιότητα του φορτίου. Ωστόσο στη μαρτυρία του επανειλημμένα ανέφερε ότι δεν είναι ειδικός σε θέματα αραβόσιτου. Ανέφερε, επίσης, ότι σε άλλες δύο περιπτώσεις που πίστευε ότι η ζημιά ήταν θέμα ποιότητας ζήτησε να κληθεί ειδικός από το εξωτερικό για να αποφασίσει αν είχε δίκαιο ή όχι.
Βλέπουμε επομένως ότι ενώ ο Μ.Υ.1 θεωρεί ο ίδιος τον εαυτό του ως μη ειδικό σε θέματα ποιότητας αραβόσιτου ταυτόχρονα αποφαίνεται ότι η επίδικη ζημιά οφείλεται στην ποιότητα του αραβόσιτου. Έχω την άποψη πως ο Μ.Υ.1 δεν μπορεί να θεωρηθεί εμπειρογνώμονας σε σχέση με το θέμα για το οποίο κατάθεσε. Δεν ήταν σε θέση να δώσει στο Δικαστήριο τα απαραίτητα εκείνα επιστημονικά κριτήρια για να κριθεί η ακρίβεια του σχετικού συμπεράσματος του ήτοι ότι η επίδικη ζημιά οφείλεται στην ποιότητα του φορτίου.
Για τους λόγους αυτούς η μαρτυρία του σε σχέση με την αιτία της ζημιάς δεν γίνεται δεκτή. Πρόσθετα το συμπέρασμα του - όπως και ο ίδιος ανέφερε - δεν ήταν θετικό συμπέρασμα αλλά μια απλή υπόθεση. Όπως είπε «εφόσον δεν βρήκα αιτία για την οποία να ευθύνεται το πλοίο υπέθεσα ότι ο λόγος της ζημιάς ήταν το cargo quality …..».
Επίδικα θέματα.
Με βάση τις έγγραφες προτάσεις και τη μαρτυρία το πρώτο θέμα το οποίο πρέπει να εξεταστεί είναι:
Κατά πόσο το φορτίο είχε υποστεί ζημιά σε βαθμό που να ήταν ακατάλληλο για τους σκοπούς για τους οποίους είχε αγορασθεί.
Σύμφωνα με τη μαρτυρία το επίδικο φορτίο προοριζόταν για διατροφή των ζώων. Οι Μ.Ε. 2, 3 και 4 έχουν επικαλεσθεί τις πρόνοιες του άρθρου 3(1)* του περί Ζωοτροφών και Προσθετικών των Ζωοτροφών (Έλεγχος Ποιότητας, Προμήθειας και Χρήσεως) Νόμου του 1993 (Ν 13(Ι)/93). Ανέφεραν ότι λόγω της προσβολής του φορτίου από μύκητες και μούχλα αυτό ήταν ακατάλληλο για διατροφή ζώων και η διάθεση του στην αγορά θα ήταν παράνομη. Από την άλλη το εναγόμενο πλοίο έχει επικαλεσθεί την ανάλυση των Salamon & Seaber σύμφωνα με την οποία τα 6 από τα 7 δείγματα ήταν κατάλληλα για τη διατροφή ζώων.
Παρατηρώ: Οι μάρτυρες των εναγόντων έκριναν το φορτίο ακατάλληλο για διατροφή ζώων λόγω κυρίως των μυκήτων και της μούχλας. Σύμφωνα με τα πιστοποιητικά αναλύσεων του πιο πάνω οίκου σε όλα τα δείγματα έχει ανιχνευθεί μούχλα (moulds). Οι προδιαγραφές στη βάση των οποίων ο πιο πάνω οίκος έκρινε ότι τα δείγματα ήταν κατάλληλα για διατροφή ζώων είναι άγνωστες.
Από την άλλη οι μάρτυρες των εναγόντων έκαμαν χρήση των προδιαγραφών του άρθρου 3(1) του Νόμου 13(Ι)/93. Εφόσον αυτό [*922]που οδήγησε στην απόρριψη του φορτίου για διατροφή ζώων ήταν η ύπαρξη μυκήτων και μούχλας και εφόσον και οι αναλύσεις του πιο πάνω Οίκου ανίχνευσαν την ύπαρξη μούχλας βρίσκω ότι το φορτίο το οποίο απορρίφθηκε ήταν ακατάλληλο για τους σκοπούς για τους οποίους είχε αγορασθεί. Δικαιολογημένα απορρίφθηκε ως ακατάλληλο.
Πριν εγκαταλείψω αυτό το θέμα πρέπει να προσθέσω ότι το περιεχόμενο των αναλύσεων του πιο πάνω οίκου αποτελεί εξ ακοής μαρτυρία. Τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου με πρωτοβουλία του εναγομένου στη διάρκεια της αντεξέτασης του Μ.Ε.6. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να γίνει δεκτό για την αλήθεια του περιεχομένου του (βλ. Phipson on Evidence, 10η έκδοση, παραγ. 1543, 1547).
Δεύτερο επίδικο θέμα - Η αιτία της ζημιάς.
Λαμβάνω υπόψη τη μαρτυρία των Μ.Ε. 2 και 6. Ιδιαίτερα λαμβάνω υπόψη το μέρος της μαρτυρίας του Μ.Ε.6 η οποία απέκλεισε τη ζημιά λόγω θαλάσσιου νερού και η οποία αποδίδει τη ζημιά σε είσοδο νερού στο χώρο που επηρεάστηκε. Επίσης λαμβάνω υπόψη τη μαρτυρία του Μ.Ε.2 η οποία αποδίδει τη ζημιά στην ύπαρξη νερού που κινήθηκε μεταξύ των κόκκων και προκάλεσε σε κάποια επίπεδα ζύμωση και αποκλείει την πρόκληση της ζημιάς λόγω της ποιότητας του φορτίου.
Τέλος λαμβάνω υπόψη το περιεχόμενο του Τεκ. 9 στο οποίο αναφέρεται ότι μεταξύ της άφιξης του πλοίου στο λιμάνι Rosario και της συμπλήρωσης της φόρτωσης έβρεχε.
Σημειώνεται ότι το περιεχόμενο του Τεκ. 9 έγινε δεκτό γιατί ήταν παραδεκτό ότι έφερε και την υπογραφή του καπετάνιου του πλοίου και το περιεχόμενο του ήταν σχετικό με τα επίδικα θέματα. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να γίνει δεκτό. Αυτό έχει βεβαιωθεί στην Χριστόπουλος ν. Χρ. Γεωργιάδης Λτδ (2001) 1 A.A.Δ. 1713.
Έχοντας υπόψη όλα τα ανωτέρω βρίσκω ότι ενώ το εναγόμενο πλοίο βρισκόταν στο λιμάνι Rosario κάτω από τις συνθήκες που περιγράφονται στο Τεκ. 9 νερό της βροχής εισχώρησε στα αμπάρια. Βρίσκω με βάση τη μαρτυρία ότι η αιτία της ζημιάς ήταν το νερό της βροχής που εισχώρησε στα αμπάρια 1 και 2. Βρίσκω περαιτέρω, αφού έλαβα κυρίως υπόψη τη μαρτυρία του Μ.Ε. 2, ότι η ζημιά δεν οφείλεται στην ποιότητα του φορτίου.
Τρίτο επίδικο θέμα - Κατά πόσο ήταν δυνατός ο διαχωρισμός [*923]του ακατάλληλου φορτίου από το κατάλληλο.
Με βάση τη μαρτυρία των Μ.Ε.1, 2 και 6 βρίσκω ότι δεν ήταν δυνατός ο διαχωρισμός του κατάλληλου από το ακατάλληλο φορτίο. Επί του προκειμένου συμφώνησε και ο Μ.Υ. 1 του οποίου η μαρτυρία του επί του σημείου αυτού έγινε δεκτή.
Ενόψει της αδυναμίας διαχωρισμού βρίσκω ότι οι ενάγοντες δικαιολογημένα απέρριψαν την ποσότητα την οποία απέρριψαν, ήτοι 2815 μ.τ.. Βρίσκω, περαιτέρω, ότι οι ενάγοντες έλαβαν όλα τα υπό τις περιστάσεις ενδεικνυόμενα μέτρα για να μειώσουν τη ζημιά τους.
Τέταρτο επίδικο θέμα - Κατά πόσο το εναγόμενο πλοίο ευθύνεται για τη ζημιά.
Στην Κ. Αντωνίου & Υιός Λτδ κ.ά. ν. Πλοίου Springwood (Αρ.4) (1998) 1 Α.Α.Δ. 1036 το θέμα της ευθύνης έχει τεθεί ως εξής:
«Η νομική θέση που διέπει την ευθύνη των πλοιοκτητών κατά την μεταφορά φορτίου έχει αναλυθεί σε σειρά υποθέσεων (Βλ. Yiannakouri and Another (No. 3) v. Cyprus Sea Cruises (Limassol Ltd) (1965) 1 C.L.R. 397, Andreas Sylvestros Ltd v. Adriatica (1983) 1 C.L.R. 343). Στην Yiannikouri (πιο πάνω) γίνεται αναφορά στο πιο κάτω απόσπασμα από τον Carver’s Carriage of Goods by Sea, 12th ed., Vol. 1, p. 19:
‘Where, then, a shipowner receives goods to be carried for reward, whether in a general ship with goods of other shippers, or in a chartered ship whose services are entirely at the disposal of the one freighter, it is implied at common law, in the absence of express contract -
‘That he is to carry and deliver the goods in safety, answering for all loss or damage which may happen to them while they are in his hands as carrier.’’
Σε ελληνική μετάφραση:
‘Οσάκις ο πλοιοκτήτης παραλαμβάνει αγαθά για να τα μεταφέρει με αμοιβή είτε μέσα σε γενικό πλοίο με αγαθά άλλων φορτωτών ή μέσα σε ναυλωμένο πλοίο του οποίου οι υπηρεσίες βρίσκονται στη διάθεση ενός ναυλωτή, εξυπακούεται κατά το κοινοδίκαιο, στην απουσία ρητής σύμβασης -
[*924]‘Ότι πρέπει να μεταφέρει τα αγαθά με ασφάλεια και είναι υπόλογος για οποιαδήποτε ζημιά ή απώλεια την οποία δυνατόν να υποστούν ενώ βρίσκονται στα χέρια του ως μεταφορέας.’’
Στην Beaumont-Thomas v. Blue Star Line [1939] 3 All E.R. 127, 130, ο Λόρδος Δικαστής Scott συνόψισε το θέμα ως πιο κάτω:
‘In the contract of a common carrier by land, or of a shipowner for the carriage of goods by sea, broadly speaking, the carrier is an insurer of the safe delivery of the goods. If they are damaged on the way, he is liable. That is his primary duty. There is also a secondary duty, however - namely, the duty to use skill and care. That duty comes into play in case of the carrier invoking some term of an exception clause as a protection against liability.’
Σε ελληνική μετάφραση:
‘Στη σύμβαση ενός κοινού μεταφορέα δια ξηράς ή ενός πλοιοκτήτη για τη μεταφορά αγαθών διά θαλλάσσης ο μεταφορέας είναι ασφαλιστής για την ασφαλή παράδοση των αγαθών. Εάν υποστούν ζημιά κατά το ταξίδι είναι υπεύθυνος. Αυτό είναι το πρωταρχικό καθήκον του. Υπάρχει επίσης και ένα δευτερεύον καθήκο - το καθήκο να επιδείξει δεξιότητα και επιμέλεια. Αυτό το καθήκο έρχεται στο προσκήνιο όταν ο μεταφορέας επικαλείται κάποιο όρο εξαίρεσης για να προστατευθεί από την ευθύνη.’
(Βλ. επίσης Baxter’s Leather Company v. Royal Mail Steam Packet Company [1908] 2 K.B. 626, 630, Paterson Steamshipping v. Canadian Wheat [1934] A.C. 538, 544).»
Βλ. και Standard Fruit Company κ.ά. ν. Gold Seal Shipping Co. Ltd (1997) 1 Α.Α.Δ. 464.
Στην παρούσα υπόθεση βρίσκω ότι το εναγόμενο πλοίο παρέλαβε το επίδικο φορτίο στις 27.2.2002 και 28.2.2002 από τα λιμάνια του Diamante και Rosario της Αργεντινής, αντιστοίχως, για να το μεταφέρει στη Λεμεσό έναντι αμοιβής και να το παραδώσει στους ενάγοντες.
Το φορτίο έχει υποστεί ζημιά ενώ βρισκόταν στο πλοίο. Η ζημιά έχει επισυμβεί μετά την παράδοση του φορτίου στο πλοίο. Ο μεταφορέας - το εναγόμενο πλοίο - έχει παραβεί το καθήκον του να [*925]παραδώσει τα αγαθά με ασφάλεια (in safety). Επομένως ευθύνεται για τη ζημιά που έχει διαπιστωθεί. Έχει επίσης παραβεί το καθήκον του να επιδείξει δεξιότητα και επιμέλεια (skill and care). Είχε υποχρέωση να λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να εμποδισθεί η είσοδος νερού της βροχής στα αμπάρια. Δεν έχει εκπληρώσει αυτή την υποχρέωση. Έχει επομένως ενεργήσει με αμέλεια.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να επισημανθούν τα εξής:
(α) Στη διάρκεια της δίκης έχουν παρουσιασθεί διάφορα έγγραφα για αναγνώριση. Αυτά δεν έχουν ληφθεί υπόψη για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης. Δεν αποτελούν μαρτυρία (βλ. Demeco Company Limited v. Beckhoff Gasellchaft (1988) 1 C.L.R. 82).
(β) Τα σχετικά συμπεράσματα και ευρήματα μου βασίζονται κυρίως επί της μαρτυρίας των εμπειρογνωμόνων μαρτύρων. Στη διάρκεια της δίκης - κυρίως την αντεξέταση - αναφέρθηκαν σε πληροφορίες και έγγραφα που είχαν υπόψη τους. Όπως φαίνεται από τα πρακτικά το δικαστήριο επανειλημμένα υποδείκνυε ότι μερικές πτυχές της μαρτυρίας ήταν εξ ακοής. Τα συμπεράσματα των εμπειρογνωμόνων πρέπει να βασίζονται επί γεγονότων τα οποία αποδεικνύονται με αποδεκτή μαρτυρία (βλ. Χαρίλαος Αποστολίδης και Σία Λτδ κ.ά. ν. Λοϊζίδη κ.ά. (1997) 1 Α.Α.Δ. 1540).
Για το λόγο αυτό δεν έχει ληφθεί υπόψη οποιαδήποτε εξ ακοής μαρτυρία. Το μόνο έγγραφο που λήφθηκε υπόψη ήταν το Τεκ. 9 και οι αναλύσεις του πιο πάνω Οίκου Salamon & Seaber για τους λόγους που εξηγούνται πιο πάνω.
Πέμπτο επίδικο θέμα - Ποιές οι θεραπείες.
Με την παραγ. 15(1) της Αναφοράς οι ενάγοντες αξιώνουν «αξία 2815 μ.τ. που καταστράφηκε ολοσχερών Δολ. ΗΠΑ 306.835». Έχει ήδη διαπιστωθεί ότι το ακατάλληλο φορτίο ήταν 2815 μ.τ.. Το ύψος των αποζημιώσεων σε περίπτωση καταστροφής φορτίου υπολογίζεται σύμφωνα με την αξία του φορτίου στο χρόνο και στον τόπο παράδοσης (βλ. Standard Fruit Company, πιο πάνω, στη σελ. 495).
Βρίσκω, επομένως, ότι οι ενάγοντες δικαιούνται να πληρωθούν την αγοραστική αξία του απορριφθέντος φορτίου η οποία ήταν Δολ. ΗΠΑ 109 το μετρικό τόνο, σύνολο Δολ. ΗΠΑ 306.835. Κατά συ[*926]νέπεια επιδικάζεται στους ενάγοντες ποσό Δολ. ΗΠΑ 306.835 (2815 μ.τ. προς Δολ. ΗΠΑ 109 το μ.τ.).
Με την παραγ. 15(2) ως έχει μειωθεί στη διάρκεια της δίκης οι ενάγοντες αξιώνουν £7.043 «Έξοδα για διάθεση και/ή καταστροφή κατεστραμμένου αραβόσιτου».
Έχοντας υπόψη τη μαρτυρία βρίσκω ότι ήταν δικαιολογημένη η καταστροφή του φορτίου και η μεταφορά του στον Κοτσιάτη. Βρίσκω επίσης ότι τα έξοδα μεταφοράς ήταν δικαιολογημένα και έχουν αποδειχθεί. Έχω επί του προκειμένου δεχθεί τη μαρτυρία του Μ.Ε.1 και κατά συνέπεια επιδικάζεται στους ενάγοντες ποσό της τάξεως των £7.043 (βλ. Αλεξάνδρου ν. Ιωάννου (1996) 3 Α.Α.Δ. 1157).
Με την παραγ. 15(3) της Αναφοράς, ως έχει τροποποιηθεί, οι ενάγοντες αξιώνουν ποσό £5.757 για «υπερωρίες για ξεφόρτωμα κατεστραμμένου αραβόσιτου».
Έχω δεχθεί επί του προκειμένου τη μαρτυρία του Μ.Ε.1. Βρίσκω ότι το σχετικό κονδύλι ήταν δικαιολογημένο και έχει αποδειχθεί. Επιδικάζεται ποσό της τάξεως των £5.757 για υπερωρίες.
Με την παραγ. 15(4) της Αναφοράς οι ενάγοντες αξιώνουν £2.000 δικαιώματα αναλύσεων- δειγμάτων. Στη μαρτυρία του ο Μ.Ε.1 ανέβασε το ποσό αυτό στις £3.950. Υποδείχθηκε στη διάρκεια της δίκης ότι η μαρτυρία αυτή δεν συνάδει με τα δικόγραφα. Ο κ. Βελάρης ανέφερε ότι θα αποταθεί για τροποποίηση της Αναφοράς. Στο στάδιο των αγορεύσεων αποτάθηκε για τροποποίηση μόνο της παραγ. 15(3) της Αναφοράς. Όπως έχει ήδη υποδειχθεί στην τροποποιημένη αναφορά αξιώνει £3.950, παρόλο ότι το κονδύλι αυτό δεν καλύπτεται από την τροποποίηση. Παρόλο ότι είναι εφικτή η τροποποίηση δικογράφων και στο στάδιο της απόφασης για να συνάδουν με την μαρτυρία, στην παρούσα υπόθεση δεν θα δοθεί η τροποποίηση για τους εξής λόγους: Η πλευρά των εναγόντων είχε την ευκαιρία - και την χρησιμοποίησε μόνο σε σχέση με την παραγ. 15(3) - να αποταθεί για τροποποίηση. Δεν έχει χρησιμοποιήσει την ευκαιρία με αποτέλεσμα να μη δοθεί η ευκαιρία και στην πλευρά των εναγομένων να ακουστεί.
Για τους πιο πάνω λόγους επιδικάζεται μόνο το δικογραφημένο κονδύλι των £2.000. Βρίσκω ότι ήταν δικαιολογημένο και έχει αποδειχθεί με τη μαρτυρία του Μ.Ε.1.
[*927]Με την παραγ. 15(5) ως έχει μειωθεί οι ενάγοντες αξιώνουν £300 «δικαιώματα αντιπροσώπων κλπ.». Δεν έχει προσαχθεί οποιαδήποτε μαρτυρία σε σχέση με αυτό το κονδύλι και για το λόγο αυτό η σχετική αξίωση απορρίπτεται.
Με την παραγ. 15(6) οι ενάγοντες αξιώνουν £1.000 «υπερωρίες και επιπρόσθετες αμοιβές που αναγκάστηκαν οι ενάγοντες να καταβάλουν λόγω των άνω ενεργειών ή παραλείψεων του εναγομένου».
Με την τροποποιημένη Αναφορά το κονδύλι αυτό έγινε £6.527, παρόλο ότι δεν καλύπτεται από την τροποποίηση.
Για τους λόγους που έχουν παρατεθεί σε σχέση με την παραγ. 15(4) δεν εγκρίνεται η τροποποίηση. Επιδικάζεται επομένως το δικογραφημένο ποσό £1.000. Έχει αποδειχθεί με τη μαρτυρία του Μ.Ε.1.
Για όλους τους πιο πάνω λόγους εκδίδεται απόφαση υπέρ των εναγόντων και εναντίον του εναγόμενου πλοίου με έξοδα, επί της ανάλογης κλίμακας όπως θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο ως ακολούθως:
(1) Δολ. ΗΠΑ $306.835 (Βλ. Trade Development Bank v. Ship “Ariadni PA” (1981) 1 C.L.R. 653).
(2) C£7.043.
(3) C£5.757.
(4) C£2.000.
(5) C£1.000.
Η�αγωγή γίνεται δεκτή με έξοδα.
[*928]
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο