(2003) 1 ΑΑΔ 1446
[*1446]23 Οκτωβρίου, 2003
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]
SARTAS IMPORTERS-DISTRIBUTORS LTD,
Εφεσείοντες,
ν.
ΑΝΔΡΕΑ ΜΑΡΟΥΛΛΗ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11201)
Δικαιοδοσία Δικαστηρίου — Κατά τόπον δικαιοδοσία — Συμβάσεις — Οφειλόμενο ποσό για πώληση εμπορευμάτων — Τόπος καταβολής της οφειλής — Όταν δεν καθορίζεται στη σύμβαση, ο γενικός κανόνας όσον αφορά το θέμα της κατά τόπον δικαιοδοσίας, είναι ότι ο αγοραστής έχει καθήκον να αναζητήσει τον πωλητή και να τον πληρώσει, στον τόπο της εργασίας ή της διαμονής του.
Δικαιοδοσία Δικαστηρίου — Η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου να επιληφθεί διαφοράς προσδιορίζεται από τα γεγονότα που συνθέτουν την απαίτηση.
Πολιτική Δικονομία — Ανύπαρκτος ενάγων — Αγωγή εκ μέρους ανύπαρκτου προσώπου συνιστά κατάχρηση της διαδικασίας — Το μέσο για την αμφισβήτηση της οντότητας του ενάγοντος είναι αίτηση για διαγραφή της αγωγής — Η Δ.27, θ.3 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας παρέχει το δικονομικό πλαίσιο για την κίνηση του μηχανισμού για τη διαγραφή αγωγής εκ μέρους ανύπαρκτου διαδίκου.
Εταιρείες — Απόδειξη ύπαρξης εταιρείας — Μαρτυρία ότι η προβαλλόμενη ως εταιρεία διεξήγαγε εργασίες ως τέτοια, είναι αρκετή προς απόδειξη της ύπαρξής της.
Εφετείο — Παρατήρηση Εφετείου ως προς την ορθότητα του μέτρου αναστολής αγωγής όπου διαπιστώνεται έλλειψη δικαιοδοσίας.
Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας ανέστειλε την αγωγή των εφεσειόντων-εναγόντων, για το μόνο λόγο ότι δεν είχε [*1447]στοιχειοθετηθεί η κατά τόπο αρμοδιότητα του να επιληφθεί της υπόθεσης. Το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας είχε εγερθεί στο στάδιο των τελικών αγορεύσεων ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου. Με την αγωγή τους οι εφεσείοντες-ενάγοντες αξίωναν από τον εφεσίβλητο-εναγόμενο ποσό £972,00, ίσο προς την αξία τεσσάρων ομπρελών τις οποίες του πώλησαν. Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε διαπιστώσει ότι οι εφεσείοντες απέδειξαν την οφειλή του εφεσίβλητου προς αυτούς του πιο πάνω ποσού.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέφερε στην απόφασή του ότι η αρχή στην Kyriacos Theofanous v. Artemis Georghiou, δεν μπορούσε να τύχει εφαρμογής στην παρούσα υπόθεση, λόγω του ότι ο εφεσίβλητος στην έκθεση υπερασπίσεώς του, αρνείται τον ισχυρισμό της πρώτης παραγράφου της εκθέσεως απαιτήσεως ότι οι εφεσείοντες συνιστούν εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, «..... νομοτύπως εγγεγραμμένη με έδρα τους τη Λάρνακα». Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέφερε επίσης ότι το όνομα και η διεύθυνση των εφεσειόντων στον τίτλο της αγωγής δεν αποτελεί, μέρος της ταυτότητας του διαδίκου. Ως εκ τούτου, έπρεπε να αποδειχθεί, ως έκρινε, ο τόπος εργασίας του πωλητή, ως υπαρκτό γεγονός, προς στοιχειοθέτηση της κατά τόπο αρμοδιότητας του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας να επιληφθεί του αντικειμένου της αγωγής.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση.
Αποφασίστηκε ότι:
Α. Υπό Πική, Π. συμφωνούντος και του Κραμβή, Δ.:
1. Η δικαιοδοσία δικαστηρίου να επιληφθεί διαφοράς προσδιορίζεται από τα γεγονότα που συνθέτουν την απαίτηση. Στην προκείμενη περίπτωση, η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου στοιχειοθετείται από τα γεγονότα που προσδιορίζονται στο κλητήριο ένταλμα και την έκθεση απαιτήσεως.
2. Η ύπαρξη διαδίκου αποτελεί προϋπόθεση για την όποια διεκδίκηση.
3. Η Δ.27, θ.3 των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας παρέχει το δικονομικό πλαίσιο για την κίνηση του μηχανισμού για τη διαγραφή αγωγής εκ μέρους ανύπαρκτου διαδίκου.
4. Ο προσδιορισμός του ενάγοντος, όπως και του εναγομένου, καθώς και η πλήρης διεύθυνσή τους προβλέπονται από τη Δ.2, θ.3 των Θεσμών ως συστατικά στοιχεία της οντότητας και της ταυτότητάς [*1448]τους. Ο εφεσίβλητος δεν αμφισβήτησε την οντότητα και ταυτότητα των εφεσειόντων στο προδικαστικό στάδιο και με το μηχανισμό που προβλέπει η Δ.27, θ.1 των Θεσμών. Η ύπαρξή τους δεν αποτελούσε επίδικο θέμα της αγωγής.
Πέραν τούτου ο διευθυντής των εφεσειόντων γνωστοποίησε στον εφεσίβλητο ότι είχαν έδρα τους τη Λάρνακα.
Διαπιστώνεται ότι:
α) Στην υπεράσπιση γίνεται παραδεκτή η ύπαρξη και η ταυτότητα των εφεσειόντων.
β) Η ύπαρξη και η ταυτότητα των εφεσειόντων δεν μπορούσε να αποτελέσει πεδίο αντιδικίας. Προσβολή της ύπαρξης και της ταυτότητας της εταιρείας μπορούσε να γίνει μόνο προδικαστικά, με την επίκληση των διατάξεων της Δ.27,θ.3, των Θεσμών.
γ) Υπήρξε μαρτυρία, που έτεινε να καταδείξει ότι οι εφεσείοντες είχαν την έδρα τους στη Λάρνακα. Πέραν τούτου, ο εφεσίβλητος ουδέποτε αναζήτησε τους εφεσείοντες, ως είναι παραδεκτό, για να καταβάλει την οφειλή του προς αυτούς.
Η έφεση πρέπει να γίνει δεκτή για κάθε ένα από τους τρεις λόγους που προσδιορίζονται ανωτέρω.
Β. Υπό Καλλή, Δ.:
1. Ο ισχυρισμός των εφεσειόντων στην παράγραφο 1 της εκθέσεως απαιτήσεως ότι “είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης νομοτύπως εγγεγραμμένη με έδρα τους τη Λάρνακα” δεν έγινε παραδεκτός από τον εφεσίβλητο στην παράγραφο 1 της υπεράσπισής του ο οποίος και καλούσε τους εφεσείοντες σε αυστηρή απόδειξη των ισχυρισμών τους.
2. Το ζήτημα της τοπικής αρμοδιότητας δεν είναι ζήτημα που μπορεί να στοιχειοθετηθεί με τη διεύθυνση που αναγράφεται στον τίτλο της αγωγής, ούτε και μπορεί να συνδεθεί με την ύπαρξη της εταιρείας και τον τρόπο αμφισβήτησής της.
3. Εν όψει της πιο πάνω θέσης του εφεσίβλητου το βάρος της απόδειξης της τοπικής αρμοδιότητας το έφεραν οι εφεσείοντες. Ο τρόπος απόδειξης είναι με μαρτυρία ή με παραδοχή γεγονότων από τον εναγόμενο από τα οποία μπορεί να στοιχειοθετηθεί η ύπαρξη τοπικής αρμοδιότητας. Είναι αυτονόητο πως ο τίτλος της αγωγής δεν αποτελεί μαρτυρία. Περαιτέρω δεν αποτελεί μέρος των εγγράφων προτάσεων με συνέπεια να μη παρίσταται ανάγκη από τον εναγόμενο να αρνηθεί ή να δεχθεί το περιεχόμενό του.
[*1449]4. Στην παρούσα υπόθεση οι εφεσείοντες δεν παρουσίασαν οποιαδήποτε μαρτυρία σχετικά με το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας. Ούτε υπάρχει οποιαδήποτε παραδοχή ή μαρτυρία από τον εφεσίβλητο σε σχέση με το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας. Στην υπόθεση Theofanous υπήρχε μαρτυρία ότι ο ενάγων διέμενε εντός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
Η έφεση επιτράπηκε κατά πλειοψηφία με έξοδα. Εκδόθηκε απόφαση υπέρ των εφεσειόντων για ποσό £972,00 πλέον τόκο και έξοδα.
Παρατήρηση Εφετείου: Ως προς την ορθότητα του μέτρου της αναστολής υπόθεσης, όπου διαπιστώνεται έλλειψη δικαιοδοσίας, υφίστανται επιφυλάξεις, υπό το φως της απόφασης στην Ελληνική Τράπεζα Λτδ (1994) 1 Α.Α.Δ. 87 (Απόφαση Ολομέλειας).
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Theofanous v. Georghiou (1969) 1 C.L.R. 203,
Sevegep Ltd v. United Sea Transport (1989) 1(E) A.A.Δ. 729,
Μούρτζινος ν. Global Cruises Ltd (1992) 1 A.A.Δ. 1160,
K.N.G. Autoparts Ltd v. Ιωάννου (1996) 1 Α.Α.Δ. 689,
Lioufis and Co. Ltd ν. Ανδρονίκου κ.ά. (1996) 1 Α.Α.Δ. 773,
ΕΔΑΞΥΛ ΛΤΔ κ.ά. ν. Αγαθοκλέους (1996) 1 Α.Α.Δ. 1337,
C. & K. Kyriakou & Α/φοί Λτδ ν. Ιωάννου (1990) 1 Α.Α.Δ. 479,
Stefanidou v. Pirgoti (1975) 1 C.L.R. 100,
Πουγιούκα κ.ά. ν. Θρασυβούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 2014,
Χριστοφόρου κ.ά. ν. Paneuropean Insurance Co. Ltd, Πολιτική Έφεση Αρ. 11072, ημερ. 21.10.2002,
Kolokoudias v. Varnavidou (1988) 1 A.A.Δ. 566,
Θεοχάρους ν. Παστελλή (1993) 1 Α.Α.Δ. 240,
Αγρόκτημα Λανίτη Λτδ κ.ά. ν. Γενικού Εισαγγελέα κ.ά. (1991) 1 Α.Α.Δ. 225,
Safarino Shoes Industry & Trading Company Ltd v. Βιομηχανίας Υποδημάτων Ε. Σταυρινού Λτδ (1991) 1 Α.Α.Δ. 1059.
Έφεση.
Έφεση από τους ενάγοντες κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας που δόθηκε στις 5/10/01 (Αρ. Αγωγής 439/00) με την οποία ανέστειλε την αγωγή τους παρά τη διαπίστωση ότι απέδειξαν την οφειλή του εναγομένου προς αυτούς για ποσό £972.00, ίσο προς την αξία τεσσάρων ομπρελών τις οποίες του πώλησαν, για ένα και μόνο λόγο - ότι δεν αποδείχτηκε, κατά το πέρας της δίκης, ότι οι εφεσείοντες είχαν την έδρα των εργασιών τους στη Λάρνακα
Γ. Λουκαΐδης, για τους Εφεσείοντες.
Μ. Κωνσταντίνου για Π. Βράχα, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η απόφαση που ακολουθεί είναι η απόφαση της πλειοψηφίας. Με αυτή είναι σύμφωνος ο Κραμβής, Δ.. Ο Καλλής, Δ., καταλήγει σε διαφορετικό αποτέλεσμα, για τους λόγους που εξηγεί στη δική του ξεχωριστή απόφαση.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέστειλε* την αγωγή των εφεσειόντων (εναγόντων), παρά τη διαπίστωση ότι απέδειξαν την οφειλή του εφεσίβλητου (εναγομένου) προς αυτούς για ποσό £972.00, ίσο προς την αξία τεσσάρων ομπρελών τις οποίες του πώλησαν, για ένα και μόνο λόγο - ότι δεν αποδείχτηκε, κατά το πέρας της δίκης, ότι οι εφεσείοντες είχαν την έδρα των εργασιών τους στη Λάρνακα. Στην απουσία τέτοιας μαρτυρίας, έλειπε, σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, η στοιχειοθέτηση της κατά τόπο αρμοδιότητας του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας να επιληφθεί της αγωγής.
Η μαρτυρία κατέδειξε ότι η συμφωνία και η παράδοση των πωληθέντων εμπορευμάτων έγινε στη Λευκωσία. Το Δικαστήριο ανα[*1451]γνωρίζει στην απόφασή του την αρχή ότι, όπου δεν καθορίζεται, όπως στην προκείμενη περίπτωση, ο τόπος καταβολής της οφειλής του αγοραστή, απόκειται στον ίδιο να αναζητήσει τον πωλητή και να τον πληρώσει στον τόπο της εργασίας ή της διαμονής (κατοικίας) του – Kyriacos Theofanous v. Artemis Georghiou (1969) 1 C.L.R. 203. Η αρχή αυτή δεν μπορούσε να τύχει εφαρμογής στην προκείμενη περίπτωση, όπως αναφέρει το πρωτόδικο Δικαστήριο, λόγω του ότι ο εφεσίβλητος, στην Έκθεση Υπερασπίσεώς του, αρνείται τον ισχυρισμό ο οποίος προβάλλεται στην πρώτη παράγραφο της Εκθέσεως Απαιτήσεως - ότι οι εφεσείοντες συνιστούν εταιρεία περιορισμένης ευθύνης, «... νομοτύπως εγγεγραμμένη με έδρα τους την Λάρνακα». Διαφεύγει του πρωτόδικου Δικαστηρίου η πεμπτουσία του λόγου της Kyriacos Theofanous v. Artemis Georghiou, (ανωτέρω), στην οποία παραπέμπει, η οποία εστιάζεται στην υποχρέωση του οφειλέτη να αναζητήσει το δανειστή και να τον πληρώσει, είτε στον τόπο της εργασίας του είτε στον τόπο της διαμονής του. Στην προκείμενη περίπτωση, ο εφεσίβλητος, όχι μόνο δεν αναζήτησε την εφεσείουσα εταιρεία, που θα μπορούσε εύκολα να το πράξει με αναφορά στο Μητρώο των Εταιρειών, αλλά αρνήθηκε οποιαδήποτε οφειλή προς αυτή. Το όνομα της εταιρείας (των εφεσειόντων) καταγράφεται στο τιμολόγιο, που η ίδια του εξέδωσε.
Το Άρθρο 102(1) του περί Εταιρειών Νόμου, ΚΕΦ. 113, ορίζει ότι κάθε εταιρεία πρέπει να έχει εγγεγραμμένο γραφείο εντός της Κύπρου, ενώ το Άρθρο 103(1)(α) καθορίζει ότι, έξωθεν του γραφείου ή του τόπου εργασίας της εταιρείας, πρέπει να εκτίθεται το όνομά της σε περίοπτο μέρος και με ευανάγνωστα γράμματα.
Παρά την προβληθείσα άγνοια και, συν αυτή, την άρνηση του εφεσίβλητου στην παράγραφο 1 της Εκθέσεως Υπερασπίσεως για την ύπαρξη των εφεσειόντων και της έδρας των εργασιών τους, στην επόμενη παράγραφο της Υπεράσπισης ο εφεσίβλητος αναφέρεται σ’ αυτούς ως υπαρκτή οντότητα, σε συνάρτηση με τον ισχυρισμό του ότι η συμφωνία στην οποία ήλθαν και η πώληση στην οποία προέβηκαν δεν ήταν προς τον ίδιο αλλά προς τρίτα πρόσωπα, τα οποία, ως διακηρύττει, επροτίθετο να προσεπικαλεσθεί ως τριτοδιαδίκους. πράγμα που δεν έπραξε. Οι ισχυρισμοί αυτοί αναιρούν την προβληθείσα άγνοια του εφεσίβλητου για το υπαρκτό των εφεσειόντων.
Δεν αμφισβήτησε το πρωτόδικο Δικαστήριο την ύπαρξη της εταιρείας. Η νομολογία ορίζει ότι αμφισβήτηση της ύπαρξης του ενάγοντος χωρεί μόνο προδικαστικά, με τον προβλεπόμενο από τη Δ.27, θ.1, των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, (οι Θεσμοί), τρόπο. [*1452]Η ύπαρξη αντιδίκων αποτελεί προϋπόθεση για τη στοιχειοθέτηση αντιδικίας και την εξέτασή της. Οι εφεσείοντες ανέγραψαν στον τίτλο της αγωγής όχι μόνο το όνομά τους αλλά και τη διεύθυνση της εταιρείας – «εκ Λάρνακος, Ζακύνθου 27». Το στοιχείο αυτό στον τίτλο της αγωγής δεν αποτελεί, κατά το πρωτόδικο Δικαστήριο, μέρος της ταυτότητας του διαδίκου. Ως εκ τούτου, έπρεπε να αποδειχθεί, ως έκρινε, ο τόπος εργασίας του πωλητή, ως υπαρκτό γεγονός, προς στοιχειοθέτηση της κατά τόπο αρμοδιότητας του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας να επιληφθεί του αντικειμένου της αγωγής.
Η νομολογία ορίζει, ως σημειώνει το πρωτόδικο Δικαστήριο, ότι η δικαιοδοσία δικαστηρίου να επιληφθεί διαφοράς προσδιορίζεται από τα γεγονότα που συνθέτουν την απαίτηση – (βλ., μεταξύ άλλων, Sevegep Ltd. v. United Sea Transport (1989) 1(Ε) Α.Α.Δ. 729. Μούρτζινος ν. Global Cruises Ltd (1992) 1 Α.Α.Δ. 1160). Στην προκείμενη περίπτωση, η δικαιοδοσία του Δικαστηρίου στοιχειοθετείται από τα γεγονότα που προσδιορίζονται στο Κλητήριο Ένταλμα και την Έκθεση Απαιτήσεως. Ως εκ τούτου, δικαιολογημένα το πρωτόδικο Δικαστήριο ανέλαβε και άσκησε δικαιοδοσία προς επίλυσή της.
Στην K.N.G. Autoparts Ltd v. Ιωάννου (1996) 1 Α.Α.Δ. 689, διαπιστώθηκε ότι: «Η ύπαρξη διαδίκου αποτελεί προϋπόθεση για την όποια διεκδίκηση.» - (σελ. 691).
Στη Lioufis and Co. Ltd v. Ανδρονίκου κ.ά. (1996) 1 Α.Α.Δ. 773, που ακολούθησε, επαναλαμβάνεται η αρχή αυτή και επεξηγείται:- (σελ. 780)
«Αν ο ενάγων δεν είναι υπαρκτό πρόσωπο, φυσικό ή νομικό, δεν τίθεται, ούτε θα μπορούσε να τεθεί ζήτημα αντιδικίας με τον εναγόμενο. Αγωγή εκ μέρους ανύπαρκτου προσώπου συνιστά κατάχρηση της διαδικασίας. Το μέσο για την αμφισβήτηση της οντότητας του ενάγοντα είναι αίτηση για τη διαγραφή της αγωγής.»
Καθορίζεται δε ότι:- (σελ 780)
«Η Δ.27, θ.3, των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας παρέχει το δικονομικό πλαίσιο για την κίνηση του μηχανισμού για τη διαγραφή αγωγής εκ μέρους ανύπαρκτου διαδίκου.»
Συγχρόνως, υποδεικνύεται ότι:- (σελ. 780)
«Τα στοιχεία, τα οποία ο ενάγων υποχρεούται να παραθέσει για την ταυτότητά του στον τίτλο της αγωγής, προβλεπόμενα από τη Δ.2, θ.3, των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας, σκοπούν στον προσδιορισμό τόσο της οντότητας όσο και της ταυτότητας του ενάγοντα. Η κίνηση του μηχανισμού για την έγερση της αγωγής προϋποθέτει την ύπαρξή του. Με τα στοιχεία τα οποία παρέχονται, δίνεται η ευκαιρία στον εναγόμενο να ελέγξει και, εν ανάγκη, να αμφισβητήσει την οντότητα του ενάγοντα.»
Ο προσδιορισμός του ενάγοντος, όπως και του εναγομένου, καθώς και η πλήρης διεύθυνσή τους προβλέπονται από τη Δ.2, θ.3, των Θεσμών ως συστατικά στοιχεία της οντότητας και της ταυτότητάς τους*. Η διεύθυνση του ενάγοντος τον διακρίνει από συνώνυμα άτομα· αποτελεί στοιχείο προσδιοριστικό της ταυτότητάς του. Στην περίπτωση εταιρείας, το εγγεγραμμένο γραφείο της εταιρείας αποτελεί τη διεύθυνσή της. Σ’ αυτή τη διεύθυνση μπορούσε ο εφεσίβλητος να αναζητήσει τους εφεσείοντες και να τους πληρώσει. Ο εφεσίβλητος δεν αμφισβήτησε την οντότητα και ταυτότητα των εφεσειόντων στο προδικαστικό στάδιο και με το μηχανισμό που προβλέπει η Δ.27, θ.1, των Θεσμών. Η ύπαρξή τους δεν αποτελούσε επίδικο θέμα της αγωγής.
Πέραν τούτου, ο ίδιος ο διευθυντής των εφεσειόντων γνωστοποίησε στον εφεσίβλητο ότι είχαν την έδρα τους στη Λάρνακα. Η μαρτυρία αυτή, σύμφωνα με το πρωτόδικο Δικαστήριο, δεν μπορούσε να πληρώσει το κενό ως προς το πού είχε την έδρα της η εταιρεία, εφόσον ο διευθυντής των εφεσειόντων αναφερόταν στην έδρα των εργασιών του. Το Δικαστήριο παραγνώρισε, στο σημείο αυτό, το τιμολόγιο που εκδόθηκε από τους εφεσείοντες προς τον εφεσίβλητο – τεκμήριο 1, στο οποίο αναγράφεται το όνομα της εταιρείας και το οποίο υπογράφεται από το διευθυντή της. Χρήσιμη παραπομπή επί τούτου μπορεί να γίνει και στην απόφαση στην ΕΔΑΞΥΛ ΛΤΔ κ.ά. ν. Αγαθοκλέους (1996) 1 Α.Α.Δ. 1337, όπου λήφθηκε υπόψη μαρτυρία που κατέθεσε ο εναγόμενος, η οποία έτεινε να καταδείξει ότι «... ο τελευταίος εδέχετο την ύπαρξη της ενάγουσας 1 εταιρείας και ότι η τελευταία λειτουργούσε στη Ρόδο ως εταιρεία, όπως ήταν και η θέση του ευπαίδευτου συνήγορου των εφεσειόντων.» - (σελ. 1340)
Διαπιστώνουμε ότι:-
(α) Στην Υπεράσπιση, γίνεται παραδεκτή η ύπαρξη και η ταυτότητα των εφεσειόντων.
(β) Η ύπαρξη και η ταυτότητα των εφεσειόντων δεν μπορούσε να αποτελέσει πεδίο αντιδικίας. Προσβολή της ύπαρξης και της ταυτότητας της εταιρείας μπορούσε να γίνει μόνο προδικαστικά, με την επίκληση των διατάξεων της Δ.27, θ.3, των Θεσμών.
(γ) Υπήρξε μαρτυρία, που έτεινε να καταδείξει ότι οι εφεσείοντες είχαν την έδρα τους στη Λάρνακα. Πέραν τούτου, ο εφεσίβλητος ουδέποτε αναζήτησε τους εφεσείοντες, ως είναι παραδεκτό, για να καταβάλει την οφειλή του προς αυτούς.
Για κάθε ένα από τους τρεις λόγους που έχουμε προσδιορίσει, η έφεση πρέπει να γίνει δεκτή, όπως και γίνεται.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα κατ’ έφεση και πρωτοδίκως.
Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται καθ’ ολοκληρίαν. Αντικαθίσταται με απόφαση υπέρ των εφεσειόντων για ποσό £972,00, πλέον τόκο και έξοδα.
ΚΑΛΛΗΣ, Δ.: Για τους λόγους που ακολουθούν έχω καταλήξει σε διαφορετικό αποτέλεσμα από εκείνο της πλειοψηφίας.
Το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας διέπεται από το άρ. 21(1) (α)(β) και 2* (ορισμός του όρου «βάσις της αγωγής») του περί Δικαστηρίων Νόμου, 1960 (Ν 14/60, όπως έχει τροποποιηθεί).
Βάση της αγωγής θεωρείται ότι έχει προκύψει εντός της δικαιοδοσίας αν σ’ αυτήν είχε συναφθεί η σύμβαση ή είχε επέλθει η διάρρηξη της συμφωνίας ανάλογα με την περίπτωση (βλ. και C. & K. Κyriakou & Α/φοί Λτδ ν. Ιωάννου (1990) 1 Α.Α.Δ. 479). Προκειμένου περί παράλειψης αποπληρωμής οφειλής έχει νομολογηθεί ότι όπου δεν καθορίζεται ο τόπος αποπληρωμής ο οφειλέτης υπέχει υποχρέωση ν’ αναζητήσει τον πιστωτή για να τον πληρώσει στον τόπο της εργασίας του ή της διαμονής του. Αυτός ο κανόνας είχε διατυπωθεί αρχικά στην Theofanous v. Georghiou (1969) 1 C.L.R. 203, 205, 206* και υιοθετηθεί στην Stefanidou v. Pirgoti (1975) 1 C.L.R. 100, 102, C & K Kyriakou και Α/φοί Λτδ ν. Ιωάννου (1990) 1 Α.Α.Δ. 479, 481, 482, Πουγιούκα κ.ά. ν. Θρασυβούλου (1998) 1 Α.Α.Δ. 2014 και Χριστοφόρου κ.ά. ν. Paneuropean Insurance Co. Ltd, Πολιτική Έφεση 11072, 21.10.2002.
Στην παρούσα υπόθεση το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας ηγέρθη στο στάδιο των τελικών αγορεύσεων ενώπιον του Πρωτόδικου Δικαστηρίου. Ο συνήγορος του εφεσίβλητου υπέβαλε, συναφώς, ότι από την μαρτυρία που είχε προσαχθεί ενώπιον του Δικαστηρίου προκύπτει ότι το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας στερείται δικαιοδοσίας να επιληφθεί της υπόθεσης εφόσον η σύναψη της συμφωνίας και η ολοκλήρωση της έγινε στη Λευκωσία, όπου θα γινόταν και η πληρωμή των κατ’ ισχυρισμό πωληθέντων εμπορευμάτων, σύμφωνα με όρο της συμφωνίας.
Από την άλλη ο συνήγορος των εφεσειόντων υπέβαλε – ενώπιον του Πρωτόδικου Δικαστηρίου – ότι η κατά τόπο δικαιοδοσία του Δικαστηρίου προσδιορίζεται από τη βάση της αγωγής των εφεσειόντων, η οποία αποτελείται από χρέος που προέκυψε από κάποια συμφωνία. Έκαμε αναφορά στη νομολογία σχετικά με την δικαιοδοσία που προσδίδεται στον τόπο διάρρηξης της συμφωνίας με την εισήγηση ωστόσο ότι η αρχή που εφαρμόζεται στην παρούσα υπόθεση είναι ότι όταν δεν προβλέπεται, είτε ρητά είτε εξυπακουόμενα, τόπος πληρωμής σε μια συμφωνία που εκπληρώθηκε, ο χρεώστης έχει καθήκον να αναζητήσει τον πιστωτή του για να τον πληρώσει στον τόπο εργασίας ή διαμονής του, νοουμένου ότι είναι στην Κύπρο. Υπέβαλε, επίσης, ότι τα στοιχεία και η διεύθυνση των εναγόντων όπως περιλαμβάνονται στις έγγραφες προτάσεις δεν αμφισβητήθηκαν με αποτέλεσμα να μην έχει αμφισβητηθεί τόσο η οντότητα όσο και η ταυτότητά τους και κατ’ επέκταση παρέμεινε αναμφισβήτητη η ύπαρξη της εταιρείας των εφεσειόντων, βάσει του νομικού τεκμηρίου της κανονικότητας και δεδομένου ότι δεν λήφθηκαν από τον εφεσίβλητο νομικά μέτρα για διαγραφή της αγωγής λόγω ανύπαρκτου ενάγοντα, σύμφωνα με τη νομολογία. Τέλος υπέβαλε ότι και ο ίδιος ο εφεσίβλητος ανέφερε ότι ο μάρτυρας των εφεσειόντων του είχε πει* ότι η έδρα των εφεσιβλήτων είναι στη Λάρνακα. Κατ’ επέκταση – κατέληξε – το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας έχει κατά τόπο αρμοδιότητα να επιληφθεί της παρούσας αγωγής.
Το Πρωτόδικο Δικαστήριο υπέδειξε ότι πρωταρχικό καθήκον του εκδικάζοντος Δικαστηρίου είναι να εξετάσει το θέμα της δικαιοδοσίας και μόνο αν κρίνει ότι έχει δικαιοδοσία θα πρέπει να προχωρήσει και να επιληφθεί της ουσίας της υπόθεσης (βλ. Kolokoudias v. Varnavidou (1988) 1 Α.Α.Δ. 566). Θα πρέπει όμως – συνέχισε – όλα τα γεγονότα τα οποία έχει το Δικαστήριο ενώπιον του για να αποφασίσει να είναι αδιαμφισβήτητα ή παραδεκτά (βλ. Θεοχάρους ν. Παστελλή (1993) 1 Α.Α.Δ. 240).
Ακολούθως το Πρωτόδικο Δικαστήριο σημείωσε ότι η συμφωνία για πώληση των επίδικων εμπορευμάτων έγινε στη Λευκωσία όπου βρίσκεται η κατοικία και ο τόπος εργασίας του εφεσίβλητου. Σημείωσε, επίσης, ότι η βάση της αγωγής πηγάζει από παράλειψη αποπληρωμής οφειλής και επομένως τυγχάνει εφαρμογής η αρχή η οποία έχει διατυπωθεί στην Theofanous (πιο πάνω).
[*1457]Το Πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε ως εξής:
«Αναμφίβολα, όταν αμφισβητούνται από τον αντίδικο ισχυρισμοί που περιέχονται στα δικόγραφα θα πρέπει να προσφερθεί αποδεκτή μαρτυρία κατά την ακρόαση της υπόθεσης για απόδειξή τους. Όπως αναφέρθηκε στην υπόθεση Μαυρομιχάλη κ.ά. ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας (1996) 1 Α.Α.Δ. 530, στη σελίδα 533:
‘Η δικογραφία επενεργεί στον προσδιορισμό των επιδίκων θεμάτων. Δε συνιστά μαρτυρία ούτε αποδεικτικό υλικό για την απόδειξη των εκατέρωθεν ισχυρισμών.’
Στην παρούσα υπόθεση ο Μ.Ε. δεν αναφέρθηκε σε οποιοδήποτε στάδιο σε ποιό τόπο βρίσκεται η έδρα της εταιρείας των εναγόντων ούτε και προσφέρθηκε οποιαδήποτε μαρτυρία από τους ενάγοντες για την έδρα της εταιρείας ή/και το εγγεγραμμένο γραφείο της. Υπό τα πιο πάνω δεδομένα, όπως ήταν φυσικό άλλωστε, ο Μ.Ε. δεν αντεξετάστηκε αναφορικά με την έδρα εργασιών της εταιρείας. Δεν αντεξετάστηκε βέβαια ούτε ως προς την ύπαρξη της εταιρείας ή την ιδιότητά του σε σχέση με αυτήν, αν και έδωσε μαρτυρία για τα θέματα αυτά.
Το κενό που υπάρχει δεν μπορεί να αναπληρωθεί από την αναφορά του εναγόμενου στο ότι ο Μ.Ε. του είχε πεί ότι η έδρα του είναι στη Λάρνακα που, εν πάση περιπτώσει, δεν μπορεί να της αποδοθεί σαφώς η έννοια ότι αφορούσε την έδρα της εταιρείας, δεδομένου μάλιστα ότι ο εναγόμενος δήλωσε άγνοια για την ύπαρξη τόσο της εταιρείας όσο και του διευθυντή των εναγόντων.
Περαιτέρω και έχοντας υπόψη μου ότι ο Μ.Ε. δεν αντεξετάστηκε ως προς την ύπαρξη της εταιρείας των εναγόντων και την ιδιότητά του ως διευθυντής τους, στην παρούσα υπόθεση μπορεί να λεχθεί ότι δεν τίθεται θέμα αμφισβήτησης της ύπαρξης των εναγόντων. Τίθεται ωστόσο θέμα κατά τόπο δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου και η αναφορά ως και η απόδειξη των στοιχείων που την προσδιορίζουν, εκ μέρους των εναγόντων, κρίνεται αναγκαία υπό τις περιστάσεις. Καταλήγω ότι δεν έχει δοθεί από τους ενάγοντες ίχνος μαρτυρίας που να οδηγεί το Δικαστήριο στο να αποφασίσει ότι είναι αρμόδιο κατά τόπο να εκδικάσει την παρούσα αγωγή. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τη Δ.30 θ.10 των περί Πολιτικής Δικονομίας Θεσμών η παρούσα διαδικασία θα πρέπει να ανασταλεί με έξοδα εναντίον των εναγόντων και [*1458]υπέρ του εναγομένου (βλ. Chloe Garment Ind. Ltd v. J. Vassiliades Serv. Ltd (1997) 1 Α.Α.Δ. 1575).»
Ο κ. Λουκαϊδης, εκ μέρους των εφεσειόντων, υποστήριξε ότι «οι εφεσείοντες φαίνονταν επί του κλητηρίου ότι είναι η Εταιρεία Sartas – Importers – Distributors Ltd εκ Λάρνακος, Ζακύνθου 27». Αν – συνέχισε – «ο εφεσίβλητος ήθελε να αρνηθή την ύπαρξη τους θα έπρεπε να καταχωρήση αίτηση για ακύρωση του κλητηρίου πριν ακόμη καταχωρήση οποιαδήποτε υπεράσπιση (βλ. K.N.G. Autoparts Ltd v. Ιωάννου (1996) 1 Α.Α.Δ. 689 και Lioufis and Co. Ltd v. Ανδρονίκου (1996) 1 Α.Α.Δ. 773, 780).
Έχει νομολογηθεί ότι τα γεγονότα τα οποία στοιχειοθετούν τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου είναι εκείνα τα οποία συνθέτουν την απαίτηση και αποκλειστική πηγή αναζήτησης τους είναι η έκθεση απαίτησης (Βλ. Sevegep Ltd v. United Sea Transport Ltd and Others (1989) 1(E) A.A.Δ. 729, Αγρόκτημα Λανίτη Λτδ κ.α. ν. Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας κ.ά. (1991) 1 Α.Α.Δ. 225, Safarino Shoes Industry & Trading Company Ltd v. Βιομηχανίας Υποδημάτων Ε. Σταυρινού Λτδ (1991) 1 Α.Α.Δ. 1059, Μουρτζινός ν. Global Cruises S.A. (1992) 1 Α.Α.Δ. 1160). Στην παρούσα υπόθεση οι εφεσείοντες έχουν επιχειρήσει να στοιχειοθετήσουν τη δικαιοδοσία μέσα από την παραγ. 1 της έκθεσης απαιτήσεως. Ισχυρίσθηκαν ότι «είναι εταιρεία περιορισμένης ευθύνης νομοτύπως εγγεγραμμένη με έδρα τους τη Λάρνακα». Ο ισχυρισμός αυτός των εφεσειόντων δεν έγινε παραδεκτός από τον εφεσίβλητο. Παραθέτω την παραγ. 1 της υπεράσπισης του:
«Ο εναγόμενος αγνοεί και συνεπώς αρνείται τους ισχυρισμούς των εναγόντων στην παραγ. 1 της εκθέσεως απαιτήσεως και καλεί τους ενάγοντες σε αυστηρή απόδειξη των ισχυρισμών τους.»
Έχω την άποψη ότι το ζήτημα της τοπικής αρμοδιότητας δεν είναι ζήτημα που μπορεί να στοιχειοθετηθεί με τη διεύθυνση που αναγράφεται στον τίτλο της αγωγής, ούτε και μπορεί να συνδεθεί με την ύπαρξη της εταιρείας και τον τρόπο αμφισβήτησης της.
Εν όψει της πιο πάνω θέσης του εφεσίβλητου (βλ. παραγ. 1 της υπεράσπισης) το βάρος απόδειξης της τοπικής αρμοδιότητας το έφεραν οι εφεσείοντες. Ο τρόπος απόδειξης είναι με μαρτυρία ή με παραδοχή γεγονότων από τον εναγόμενο από τα οποία μπορεί να στοιχειοθετηθεί η ύπαρξη τοπικής αρμοδιότητας. Είναι, κατά την κρίση μου, αυτονόητο ότι ο τίτλος της αγωγής δεν αποτελεί μαρτυρία. Περαιτέρω δεν αποτελεί μέρος των εγγράφων προτάσεων με συνέ[*1459]πεια να μην παρίσταται ανάγκη για τον εναγόμενο να αρνηθεί ή να δεχθεί το περιεχόμενο του.
Στην παρούσα υπόθεση αποτελεί κοινό έδαφος ότι οι εφεσείοντες δεν παρουσίασαν οποιαδήποτε μαρτυρία – άμεση ή έμμεση – σχετικά με το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας. Ούτε υπάρχει οποιαδήποτε παραδοχή ή μαρτυρία από τον εφεσίβλητο σε σχέση με το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας. Η μαρτυρία του εφεσίβλητου – στη σελ. 15 των πρακτικών – την οποία είχαν επικαλεσθεί οι εφεσείοντες (έχει παρατεθεί στη σελ. 4, πιο πάνω) δεν είναι ικανή να θεμελιώσει τοπική αρμοδιότητα. Αποτελούσε μέρος της απάντησης του εφεσίβλητου η οποία δόθηκε σε ερώτηση άσχετη με το θέμα της τοπικής αρμοδιότητας. Με την επίμαχη μαρτυρία ο εφεσίβλητος δεν διαδήλωσε τη γνώση του, την πίστη του ή την αποδοχή του ότι η έδρα των εφεσειόντων ήταν στη Λάρνακα αλλά – απλώς – μετέφερε στο Δικαστήριο τί του είχε πεί ο Παναγιώτης Παραλιμνίτης σε σχέση με την έδρα του.
Επαναλαμβάνω ότι ζητήματα τοπικής αρμοδιότητας εφόσον δεν γίνονται παραδεκτά στα δικόγραφα πρέπει να αποδεικνύονται με θετική μαρτυρία ή με παραδοχή γεγονότων τα οποία είναι ικανά να θεμελιώσουν την ύπαρξη τοπικής αρμοδιότητας. Υπογραμμίζω ότι στην υπόθεση Theofanous (πιο πάνω) υπήρχε μαρτυρία ότι ο ενάγων διέμενε εντός της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου.
Ενόψει της κατάστασης της μαρτυρίας θεωρώ ότι ορθά το Πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι εστερείτο τοπικής αρμοδιότητας.
Η έφεση επιτρέπεται κατά πλειοψηφία με έξοδα. Εκδίδεται απόφαση υπέρ των εφεσειόντων για ποσό £972,00 πλέον τόκο και έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο