Cylaw

Ζαχαρία Δημητράκης και Άλλοι ν. Παναγιώτας Καραολή (2004) 1 ΑΑΔ 72

(2004) 1 ΑΑΔ 72

[*72]23 Ιανουαρίου, 2004

[ΠΙΚΗΣ, Π., ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ/στές]

1. ΔΗΜΗΤΡΑΚΗΣ ΖΑΧΑΡΙΑ,

2. Α/ΦΟΙ ΦΟΥΛΗ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ΛΤΔ,

Εφεσείοντες,

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΚΑΡΑΟΛΗ,

Εφεσίβλητης.

(Πολιτική Έφεση Αρ. 11219)

Αμέλεια ― Τροχαίο ατύχημα ― Οδηγός μπετονιέρας, στην προσπάθειά του να εισέλθει σε πάροδο στα δεξιά σε σχέση με την πορεία του χωρίς να λάβει προς τούτο τα δέοντα μέτρα για να καταστήσει ασφαλή την ενέργειά του, ανέκοψε την ελεύθερη πορεία της ενάγουσας, η οποία εκείνη τη στιγμή ανέπτυξε ταχύτητα για να προσπεράσει τη μπετονιέρα ― Οδηγός μπετονιέρας κρίθηκε αποκλειστικά υπεύθυνος για το ατύχημα.

Αμέλεια ― Τροχαίο ατύχημα ― Το καθήκον για επιμελή οδήγηση δεν επεκτείνεται στη λήψη προληπτικών μέτρων έναντι της πιθανότητας εκδήλωσης αμέλειας από άλλους οδηγούς.

Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Σωματικές βλάβες ― Γυναίκα ηλικίας 35 ετών καθηγήτρια μαθηματικών, σύζυγος και μητέρα τεσσάρων παιδιών, εκ των οποίων τα τρία ήταν ανήλικα, τραυματίστηκε σοβαρά στο δεξί χέρι, με άμεσο κίνδυνο την απώλειά του ― Είχε υποβληθεί σε 10 χειρουργικές επεμβάσεις τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό ― Μόνιμα κατάλοιπα: Μεγάλη δυσκαμψία και αδυναμία σύσφιξης του δεξιού χεριού με περιορισμό κινητικότητας ― Δυσκολία συγκράτησης αντικειμένων, απασχόλησης με όλες τις δουλειές του σπιτιού, και προσωπικής περιποίησης ― Ανάλογες δυσκολίες στην εργασία της ― Δημιουργία δύσμορφων ουλών σε όλη την έκταση του βραχίονα και στην εμπρόσθια επιφάνεια του αντιβραχίου ― Δημιουργία ψυχολογικών προβλημάτων ― Επιδικασθείσες γενικές αποζημιώσεις £28.000, επικυρώθηκαν κατ’ έφεση.

[*73]Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Μελλοντική απώλεια της ικανότητας για άσκηση των υποχρεώσεων της ενάγουσας ως οικοκυράς ― Ανάγκη για χρήση οικιακής βοηθού ― Πολλαπλασιαστής και πολλαπλασιαστέος ― Καθηγήτρια 40 ετών κατά το χρόνο της δίκης, σύζυγος και μητέρα τεσσάρων παιδιών ― Επιδικασθείσες αποζημιώσεις £28.800 οι οποίες υπολογίσθηκαν με πολλαπλασιαστή 15 και πολλαπλασιαστέο το ποσό των £160.- μηνιαίως ― Επικυρώθηκαν κατ’ έφεση.

Αποζημιώσεις ― Ειδικές αποζημιώσεις ― Επιδίκαση ειδικών αποζημιώσεων για απώλεια της ικανότητας για άσκηση των υποχρεώσεων της ενάγουσας ως οικοκυράς αναφορικά με την προ της εκδίκασης περίοδο.

Αμέλεια ― Τροχαίο ατύχημα ― Ήχηση της σειρήνας οχήματος ― Κατά το προσπέρασμα προπορευόμενου οχήματος ― Η παράλειψη ήχησης της σειρήνας δεν μπορεί από μόνη της να στοιχειοθετήσει αμέλεια.

Η εφεσίβλητη ακολουθούσε με το αυτοκίνητό της τη μπετονιέρα που οδηγούσε ο εφεσείων με χαμηλή ταχύτητα στον παλαιό δρόμο Λάρνακας-Αμμοχώστου. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής η εφεσίβλητη επιχείρησε να προσπεράσει τη μπετονιέρα, η πορεία της όμως ανακόπηκε από στροφή που έκαμε η μπετονιέρα προς δεξιά. Για να αποφύγει τη σύγκρουση, έστριψε δεξιότερα και έπεσε στο παγκέττο. Στην προσπάθεια της να επαναφέρει το αυτοκίνητο της στο δρόμο, έχασε τον έλεγχο της οδήγησης. Το αυτοκίνητο διήνυσε εκτός ελέγχου κάποια απόσταση και ανατράπηκε χωρίς να έλθει σε επαφή με την μπετονιέρα. Στο σημείο όπου έκαμε τη δεξιά στροφή η μπετονιέρα υπήρχε πάροδος/χωματόδρομος ιδιωτικής βασικά χρήσης, η ύπαρξη του οποίου δεν περιέπεσε ποτέ στην αντίληψη της εφεσίβλητης. Οι εφεσείοντες ισχυρίστηκαν ότι προτού ο εφεσείων επιχειρήσει τη στροφή δεξιά για να εισέλθει στον εν λόγω χωματόδρομο, ελάττωσε σταδιακά την ταχύτητα της μπετονιέρας και εκδήλωσε την πρόθεσή του με τον φωτεινό σηματοδότη του οχήματος. Αποτέλεσμα του ατυχήματος ήταν ο σοβαρός τραυματισμός της εφεσίβλητης, ηλικίας τότε 35 χρόνων, καθηγήτριας μαθηματικών, και μητέρας τεσσάρων παιδιών ηλικίας 18, 13, 13 και 10 χρόνων. Το πιο σοβαρό της τραύμα ήταν στο δεξί χέρι αναφορικά με το οποίο υποβλήθηκε σε δέκα επεμβάσεις με γενική αναισθησία οι οποίες παρά το καλό τους αποτέλεσμα της άφησαν μόνιμα προβλήματα τόσο στις επαγγελματικές όσο και στις οικογενειακές της υποχρεώσεις.

Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέδωσε την ευθύνη για το ατύχημα εξ ολοκλήρου στον εφεσείοντα. Το Δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον των εφεσειόντων: (α) γενικές αποζημιώσεις ύψους £28.000 για το φυσικό πόνο, την ταλαιπωρία, την απώλεια των ανέσεων και απολαύσεων της ζωής (β) γενικές αποζημιώσεις ύψους £28.800 για μελλοντική απώλεια της ικανότητας της εφεσίβλητης ως οικοκυράς, υπό μορφή απώλειας των ανέσεων της ζωής και (γ) ειδικές αποζημιώσεις ύψους £14.090, τόκους και έξοδα. Αναφορικά με την απώλεια της εφεσίβλητης στην παράγραφο β) ανωτέρω, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα για την αναγκαιότητα εργοδότησης μόνιμης οικιακής βοηθού. Το Δικαστήριο κατέληξε στο ποσό των £28.800 χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του πολλαπλασιαστή για τη χρονική περίοδο των 15 χρόνων και πολλαπλασιαστέο το ποσό των £160.- μηνιαίως.

Τα έξοδα εργοδότησης οικιακής βοηθού κατά την περίοδο από 9.1.98 μέχρι την εκκαλούμενη απόφαση, εξαιρουμένων των περιόδων από 8.7.2000 μέχρι 2.9.2000 και από 20.4.2001 μέχρι 1.5.2001 καθορίστηκαν σε £10.500 και επιδικάσθηκαν στην εφεσίβλητη ως ειδικές αποζημιώσεις μαζί με το συμφωνηθέν ποσό των £3.590 ήτοι σύνολο £14.090.

Το Δικαστήριο, με γνώμονα τις κατευθυντήριες γραμμές της νομολογίας και με βάση τα δεδομένα της υπόθεσης και ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν υπήρχαν ακριβή στοιχεία ως προς το χρόνο καταβολής των επί μέρους ποσών των ειδικών αποζημιώσεων, επιδίκασε επί του ½ του ποσού των ειδικών αποζημιώσεων νόμιμο τόκο από την ημερομηνία γένεσης του αγώγιμου δικαιώματος. Επιδικάστηκε επίσης νόμιμος τόκος επί του ποσού των γενικών αποζημιώσεων από της ημερομηνίας καταχώρησης.

Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση. Οι λόγοι έφεσης αφορούν:

α) Στην αξιολόγηση της μαρτυρίας και τις διαπιστώσεις του δικάσαντος δικαστηρίου,

β) Στο συμπέρασμα που αφορά στον καταλογισμό ευθύνης και

γ) Στον καθορισμό των αποζημιώσεων.

Αποφασίστηκε ότι:

[*75]

1. Η εφεσίβλητη κάτω από τις δοσμένες συνθήκες εύλογα θα μπορούσε να αναμένει ότι ο εφεσείων θα εκπλήρωνε, όπως είχε υποχρέωση, το καθήκον επιμέλειας που είχε έναντι της ιδίας και των άλλων οδηγών. Ωστόσο, η συμπεριφορά του εφεσείοντος ήταν υπό τις περιστάσεις εντελώς απρόβλεπτη.

2. Η παράλειψη ήχησης της σειρήνας δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει από μόνη της αμέλεια. Το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθά έκρινε, πως στην απουσία μαρτυρίας για ύπαρξη οποιωνδήποτε ενδείξεων δημιουργίας οποιουδήποτε κινδύνου λόγω της συμπεριφοράς του προπορευόμενου οχήματος, η παράλειψη της εφεσίβλητης να ηχήσει τη σειρήνα δεν στοιχειοθετεί αμέλεια εκ μέρους της.

3. Δεν έχει τεκμηριωθεί λόγος για επέμβαση του Εφετείου στα συμπεράσματα του δικάσαντος Δικαστηρίου. Τα συμπεράσματα αυτά δικαιολογούν τον τρόπο με τον οποίο αξιολόγησε τη μαρτυρία και άσκησε τη διακριτική του εξουσία.

Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα.

Αναφερόμενες υποθέσεις:

Κυριάκου ν. Φιλίππου (1992) 1(Α) Α.Α.Δ. 642,

Θρασυβούλου ν. Κουλέρμου κ.ά. (1996) 1(Α) Α.Α.Δ. 253,

Χριστοδούλου ν. Μπίλλη (1998) 1(Α) Α.Α.Δ. 164,

Ανδρέου ν. Γρηγορίου κ.ά. (1999) 1(Α) Α.Α.Δ. 57,

Tsialis v. Argyrides a.o. (1985) 1 C.L.R. 9,

Νικηφόρου ν. Αντωνίου κ.ά. (2001) 1 Α.Α.Δ. 937,

Σολέας ν. Σολέα (1999) 1(Β) Α.Α.Δ. 904,

Φαραζή ν. Τζιάρα (1999) 1(Α) Α.Α.Δ. 269,

Daly v. General Steam Navigation Co Ltd [1980] 3 All E.R. 696,

Φοινικαρίδης κ.ά. ν. Γεωργίου κ.ά. (1991) 1 Α.Α.Δ. 475,

Miller κ.ά. ν. Petek (1999) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2091,

[*76]

Θεοδούλου ν. Α. Panayides Contracting Ltd (1999) 1(Γ) 2134.

Έφεση.

Έφεση από τους εναγόμενους κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας που δόθηκε στις 28/9/01 (Αρ. Αγωγής 3216/97) με την οποία καταλόγισε σ’ αυτούς αποκλειστική ευθύνη για το τροχαίο ατύχημα το οποίο συνέβη στις 12/6/96 στη Λάρνακα με αποτέλεσμα η ενάγουσα να υποστεί σωματικές βλάβες, ζημιές και απώλειες και επιδίκασε υπέρ αυτής ποσό £28.000,- ως γενικές αποζημιώσεις, £28.000 για απώλεια ανέσεων ζωής και £14.090 ως ειδικές αποζημιώσεις.

Καμιά εμφάνιση, για τους Εφεσείοντες.

Κ. Χατζηπιέρας και Μ. Καννάβα, για την Εφεσίβλητη.

Cur. adv. vult.

ΠΙΚΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Α. Κραμβής.

ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λάρνακας καταλόγισε στους εφεσείοντες αποκλειστική ευθύνη για το τροχαίο δυστύχημα που έγινε στις 12.6.96 στον παλαιό δρόμο Λάρνακας – Αμμοχώστου με θύμα την εφεσίβλητη. Το δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον των εφεσειόντων γενικές αποζημιώσεις ύψους £28.000 για το φυσικό πόνο, την ταλαιπωρία, την απώλεια των ανέσεων και απολαύσεων της ζωής και £28.800 για μελλοντική απώλεια της ικανότητας της εφεσίβλητης ως οικοκυρά, υπό μορφή απώλειας των ανέσεων της ζωής. Επιδίκασε επίσης υπέρ της εφεσίβλητης και εναντίον των εφεσειόντων ειδικές αποζημιώσεις ύψους £14.090, τόκους και έξοδα.

Οι εφεσείοντες επιδιώκουν την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης. Οι λόγοι έφεσης μπορούν να ταξινομηθούν σε τρεις κατηγορίες οι οποίες αφορούν αντίστοιχα (α) στην αξιολόγηση της μαρτυρίας και τις διαπιστώσεις του δικάσαντος δικαστηρίου, (β) στο συμπέρασμα που αφορά στον καταλογισμό της ευθύνης και (γ) στον καθορισμό των αποζημιώσεων.

Αποτελεί κοινό έδαφος ότι κατά το χρόνο του δυστυχήματος ο εφεσείων 1 ήταν υπάλληλος των εφεσειόντων 2 και οδηγούσε μπε[*77]τονιέρα, δωδεκάτροχο, ψηλό και βαρετό όχημα, υπό συνθήκες καθιστώσες τους εργοδότες του εκ προστήσεως υπεύθυνους. Το δυστύχημα έγινε τη στιγμή που η εφεσίβλητη επιχείρησε να προσπεράσει με το αυτοκίνητο που οδηγούσε την μπετονιέρα η οποία, λόγω στροφής που έκαμε δεξιά, ανέκοψε την πορεία της. Οι εφεσείοντες ισχυρίστηκαν ότι προτού ο εφεσείων 1 επιχειρήσει στροφή δεξιά για να εισέλθει σε πάροδο/χωματόδρομο, ελάττωσε σταδιακά την ταχύτητα της μπετονιέρας και εκδήλωσε την πρόθεσή του με το φωτεινό σηματοδότη του οχήματος.

Το πρωτόδικο δικαστήριο, ύστερα από ενδελεχή αξιολόγηση της μαρτυρίας ως προς τις συνθήκες του δυστυχήματος, προέβη σε διαπιστώσεις θεμελιωμένες στην κριθείσα ως αξιόπιστη μαρτυρία της εφεσίβλητης. Τα γεγονότα, στη βάση των οποίων το δικαστήριο κατέληξε στα δικά του συμπεράσματα και διαπιστώσεις συνοπτικά είναι τα ακόλουθα:

Η εφεσίβλητη ακολουθούσε την μπετονιέρα που οδηγούσε ο εφεσείων με χαμηλή ταχύτητα. Σε κάποιο σημείο της διαδρομής αφού βεβαιώθηκε ότι ο δρόμος απέναντι ήταν ελεύθερος και δεν είχε προηγουμένως αντιληφθεί ο,τιδήποτε δηλωτικό πρόθεσης του προπορευόμενου οχήματος για στροφή δεξιά, πήρε τη δεξιά λωρίδα του δρόμου και ανέπτυξε ταχύτητα για να προσπεράσει τη μπετονιέρα. Φθάνοντας περίπου στο ύψος των πισινών τροχών της, αυτή άρχισε να παίρνει στροφή προς τα δεξιά. Για να αποφύγει τη σύγκρουση, έστριψε δεξιότερα και έπεσε στο παγκέττο. Στην προσπάθειά της να επαναφέρει το αυτοκίνητο της στο δρόμο, έχασε τον έλεγχο της οδήγησης. Το αυτοκίνητο διάνυσε εκτός ελέγχου κάποια απόσταση και χωρίς να έλθει σε επαφή με την μπετονιέρα, ανατράπηκε. Εξαιτίας του δυστυχήματος η εφεσίβλητη έπαθε σωματικές βλάβες, ζημιές και απώλειες.

Ο ισχυρισμός του εφεσείοντα ότι χρησιμοποίησε το σηματοδότη της μπετονιέρας εξουδετερώθηκε από ειδικό εξεταστή της αστυνομίας ο οποίος κατόπιν εξέτασης, διαπίστωσε ότι ο σηματοδότης ήταν εκτός λειτουργίας λόγω σκουριάς που δεν επέτρεπε τη μετάδοση ρεύματος στη λάμπα του σηματοδότη. Η μαρτυρία του ειδικού εξεταστή αναφορικά με αυτή τη πτυχή της υπόθεσης παρέμεινε αναντίλεκτη. Ο ισχυρισμός του εφεσείοντα ότι ελάττωνε συνεχώς ταχύτητα δεν έγινε αποδεκτός. Κρίθηκε ότι η προβολή του πιο πάνω ισχυρισμού έγινε προς ενίσχυση της θέσης της υπεράσπισης ότι η εφεσίβλητη έπρεπε να είχε αντιληφθεί ότι το προπορευόμενο όχημα ελάττωνε ταχύτητα και ως εκ τούτου όφειλε να αντιληφθεί ότι υπήρχε πιθανότητα στροφής δεξιά εφόσον δεν υπήρχε άλλος αποχρών λόγος [*78]μείωσης της ταχύτητας στο συγκεκριμένο σημείο του δρόμου. Αναφορικά με τον ισχυρισμό του εφεσείοντα ότι ήλεγχε τακτικά τα φώτα του οχήματος, το δικαστήριο παρατήρησε πως αν όντως έτσι είχαν τα πράγματα, ο εφεσείων έπρεπε να είχε αντιληφθεί τη σκουριά και τα προβλήματα που πιθανό αυτή να δημιουργούσε στην ομαλή λειτουργία του σηματοδότη. Παρέμεινε επίσης αναντίλεκτο το γεγονός ότι η πάροδος ήταν ένας χωμάτινος δρόμος ιδιωτικής βασικά χρήσης, η ύπαρξη του οποίου δεν περιέπεσε ποτέ στην αντίληψη της εφεσίβλητης. Η βασική διαπίστωση του δικάσαντος δικαστηρίου είναι ότι ο εφεσείων δεν εκδήλωσε με κανένα τρόπο την πρόθεση για στροφή δεξιά ούτε αντιλήφθηκε το αυτοκίνητο που τον προσπερνούσε παρά μόνο τη στιγμή που αυτό βρισκόταν στο πίσω δεξιό πλευρινό μέρος του δικού του οχήματος οπότε, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, χρησιμοποίησε τα φρένα του στην προσπάθειά του να αποφύγει τη σύγκρουση.

Η αμέλεια του εφεσείοντα, όπως ορθά διαπίστωσε το πρωτόδικο δικαστήριο, στοιχειοθετείται από το γεγονός ότι επιχείρησε κλίση προς τα δεξιά με σκοπό να εισέλθει στην παρακείμενη πάροδο χωρίς να βεβαιωθεί ότι ήταν ασφαλής η ενέργεια του και χωρίς να εκδηλώσει με οποιοδήποτε τρόπο την πρόθεση ή/και να βεβαιωθεί κατά πόσο η πρόθεση του αυτή έγινε αντιληπτή από τους οδηγούς οχημάτων που ακολουθούσαν. Ο εφεσείων είχε υποχρέωση να ελέγχει συνεχώς το δρόμο αφότου θα άρχιζε τη διαδικασία της στροφής δεξιά, πράγμα που δεν έπραξε όπως ο ίδιος ομολόγησε και αυτό, παρά το γεγονός ότι γνώριζε ότι τον ακολουθούσε από κάποια απόσταση αυτοκίνητο το οποίο είδε νωρίτερα.

Ο συνήγορος των εφεσειόντων αναγνώρισε ότι ο εφεσείων 1 υπήρξε οπωσδήποτε ένοχος αμέλειας. Ωστόσο, κάλεσε το πρωτόδικο δικαστήριο να καταλογίσει μέρος της ευθύνης για το δυστύχημα και στην εφεσίβλητη. Εισηγήθηκε συναφώς ότι η μείωση της ταχύτητας της μπετονιέρας και η ύπαρξη της παρόδου/χωματόδρομου στα δεξιά αποτελούσαν στοιχεία που έπρεπε να είχαν επενεργήσει στη σκέψη της εφεσίβλητης ώστε αυτή να υπολογίσει το ενδεχόμενο στροφής δεξιά του προπορευόμενου οχήματος. Εγινε επίσης εισήγηση ότι η εφεσίβλητη παρέλειψε να εκδηλώσει την πρόθεση ότι θα προσπερνούσε με ήχηση της σειρήνας του αυτοκινήτου της. Τέλος, ζητήθηκε όπως αποδοθεί στην εφεσίβλητη συντρέχουσα αμέλεια για ό,τι αυτή έπραξε αμέσως μετά την εκδήλωση του κινδύνου.

Αναφορικά με το πρώτο ζήτημα, το δικαστήριο ορθά αποφάσισε πως το καθήκον επιμέλειας της εφεσίβλητης δεν θα μπορούσε υπό τις περιστάσεις να επεκταθεί έναντι δυνητικού κινδύνου που θα μπορούσε να προκύψει από την αμέλεια άλλων οδηγών πριν την ύπαρξη ορατών σημείων εκδήλωσης ενός τέτοιου κινδύνου. Το καθήκον για επιμελή οδήγηση δεν επεκτείνεται στη λήψη προληπτικών μέτρων έναντι της πιθανότητας εκδήλωσης αμέλειας από άλλους οδηγούς. Ο νουνεχής οδηγός εύλογα μπορεί να υποθέσει ότι όπως ο ίδιος έτσι και οι άλλοι οδηγοί θα εκπληρώσουν το καθήκον επιμέλειας έναντι των ιδίων και των άλλων οδηγών. Βλ. Κυριάκου ν. Φιλίππου (1992) 1(Α) Α.Α.Δ. 642, Θρασυβούλου ν. Κουλέρμου κ.ά. (1996) 1(Α) Α.Α.Δ. 253 και Χριστοδούλου ν. Μπίλλη, (1998) 1(Α) Α.Α.Δ. 164. Η εφεσίβλητη κάτω από τις δοσμένες συνθήκες εύλογα θα μπορούσε να αναμένει ότι ο εφεσείων θα εκπλήρωνε, όπως είχε υποχρέωση, το καθήκον επιμέλειας που είχε έναντι του ιδίου και των άλλων οδηγών. Ωστόσο, η συμπεριφορά του εφεσείοντα ήταν υπό τις περιστάσεις εντελώς απρόβλεπτη.

Αναφορικά με το δεύτερο ζήτημα, έχει νομολογηθεί* ότι η παράλειψη ήχησης της σειρήνας δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει από μόνη της αμέλεια. Στην περίπτωση που εξετάζουμε η εφεσίβλητη θα είχε καθήκο να ηχήσει τη σειρήνα του αυτοκινήτου της προτού αρχίσει να προσπερνά ή όταν προσπερνούσε, μόνο αν αυτή αντιλαμβανόταν ότι ο οδηγός του προπορευόμενου οχήματος οδηγούσε με τέτοιο τρόπο που θα της προκαλούσε ανησυχία και να την έθετε σε εγρήγορση. Εδώ δεν υπάρχει μαρτυρία ότι υπήρχαν έστω κάποιες ενδείξεις δημιουργίας οποιουδήποτε κινδύνου λόγω της συμπεριφοράς του προπορευόμενου οχήματος και συνεπώς η παράλειψη της εφεσίβλητης να ηχήσει τη σειρήνα, ορθά κρίθηκε πρωτοδίκως ότι δεν στοιχειοθετεί αμέλεια εκ μέρους της. Η εφεσίβλητη μόλις αντιλήφθηκε τον κίνδυνο προσπάθησε με ελιγμό στα δεξιά να αποφύγει τη σύγκρουση με την μπετονιέρα. Κάθε αντίδραση της εφεσίβλητης από την εκδήλωση του κινδύνου και μετέπειτα, ορθά έχει αντικριστεί πρωτοδίκως κάτω από το πρίσμα της αγωνίας της στιγμής εξ αιτίας της δύσκολης κατάστασης στην οποία βρέθηκε αντιμέτωπη λόγω της αμέλειας του εφεσείοντα.

Το πρωτόδικο δικαστήριο αφού συνεκτίμησε όλα τα στοιχεία και παράγοντες που είχε ενώπιόν του, κατέληξε σε ορθά συμπεράσματα και διαπιστώσεις. Ορθή επίσης είναι η κατάληξη ότι η ευθύνη για την πρόκληση του δυστυχήματος βαρύνει αποκλειστικά τους εφεσείοντες. Αποδείχθηκε με περισσή σαφήνεια ότι ο εφεσείων, στην προσπάθεια του να εισέλθει στην πάροδο χωρίς να λάβει προς τούτο τα δέοντα μέτρα για να καταστήσει ασφαλή την ενέργειά του, απέκοψε [*80]την ελεύθερη πορεία της εφεσίβλητης.

Η εφεσίβλητη κατά το χρόνο του δυστυχήματος ήταν 35 χρόνων, υγιής και εργαζόταν ως καθηγήτρια μαθηματικών. Ηταν παντρεμένη και μητέρα τεσσάρων παιδιών ηλικίας 10, 13, 13 (δίδυμα) χρόνων, η δε μεγαλύτερη της κόρη ήταν φοιτήτρια. Αμέσως μετά το δυστύχημα μεταφέρθηκε στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας με τραύματα σε διάφορα μέρη του σώματος της. Το πιο σοβαρό τραύμα ήταν στο δεξί της χέρι. Ο κίνδυνος απώλειας του χεριού ήταν άμεσος και για την αντιμετώπισή του συνεργάστηκαν γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων όπως ορθοπεδικοί, αγγειοχειρουργοί και πλαστικοί χειρούργοι. Η επέμβαση έγινε κάτω από γενική αναισθησία. Το κάταγμα του βραχίονα ακινητοποιήθηκε με εξωτερική οστεοσύνθεση. Ακολούθησαν και άλλες επεμβάσεις σε νοσοκομεία της Κύπρου και του εξωτερικού. Πήγε μια φορά στην Ελλάδα και τρεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Και οι δέκα επεμβάσεις στις οποίες είχε υποβληθεί έγιναν με γενική αναισθησία. Παρά το καλό αποτέλεσμα που προέκυψε μετά τις αλλεπάλληλες επεμβάσεις και τη φυσιοθεραπεία που ακολούθησε εντούτοις παρέμειναν μόνιμα προβλήματα. Υπάρχει μεγάλη δυσκαμψία και αδυναμία σύσφιξης του δεξιού χεριού, κατάσταση η οποία περιορίζει την κινητικότητα. Η εφεσίβλητη δυσκολεύεται να συγκρατεί αντικείμενα με αυτό το χέρι και δεν μπορεί να ασχοληθεί πλήρως με όλες τις δουλειές του σπιτιού. δυσκολεύεται ακόμα στην προσωπική της περιποίηση. Ανάλογες δυσκολίες αντιμετωπίζει και στην εργασία της. Δεν μπορεί να χρησιμοποιεί με άνεση πέννα και κιμωλία οι δε κινήσεις της έγιναν αργές. Επειδή εκ των πραγμάτων είναι πλέον υποχρεωμένη να χρησιμοποιεί πιο έντονα το αριστερό της χέρι προς υποβοήθηση του δεξιού, παρουσιάστηκε ωλένιος νευρίτιδα για την οποία θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι στην περιοχή του δεξιού χεριού υπάρχουν δύσμορφες ουλές, τραυματικές και χειρουργικές, σε όλη την έκταση του βραχίονα και στην εμπρόσθια επιφάνεια του αντιβραχίου. Έμμεσο αποτέλεσμα των τραυμάτων και της ακινησίας που ακολούθησε ήταν η αύξηση του βάρους της, αρχικά κατά 30 κιλά. Οι επισκέψεις σε διαιτολόγο και σε κέντρο αδυνατίσματος, συνέτειναν στη μείωση του βάρους κατά 10 κιλά. Τέλος, η εφεσίβλητη αντιμετώπισε ένεκα της όλης κατάστασης και κάποιας μορφής ψυχολογικά προβλήματα.

Η πιο πάνω κατάσταση της εφεσίβλητης υπήρξε κατ’ ουσία αδιαμφισβήτητη και αποτέλεσε το υπόβαθρο για τον υπολογισμό των αποζημιώσεων (σύνολο £70.890) που έχουν επιδικαστεί. Το πρωτόδικο δικαστήριο, άντλησε καθοδήγηση από την Ανδρέας Νικηφόρου ν. Ανδρέα Αντωνίου κ.ά. (2001) 1 Α.Α.Δ. 937. Στην κρινόμενη υπό[*81]θεση το δικαστήριο έλαβε υπόψη την μελλοντική απώλεια της ικανότητας της εφεσίβλητης ως οικοκυρά, απώλεια συνυφασμένη με απώλεια των ανέσεων της ζωής. Βλ. Σολέας ν. Σολέα (1999) 1(Β) Α.Α.Δ. 904, Φαραζή ν. Τζιάρα (1999) 1(Α) Α.Α.Δ. 269 και Daly v. General Steam Navigation Co Ltd [1980] 3 All E.R. 696.

Με δεδομένη τη διαπίστωση ότι ο σοβαρός τραυματισμός της εφεσίβλητης στο δεξί της χέρι και τα κατάλοιπα των τραυμάτων της δεν της επιτρέπουν να λειτουργεί πλέον όπως μια κανονική οικοκυρά, το δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εργοδότηση οικιακής βοηθού επί μονίμου βάσεως ήταν υπό τις περιστάσεις απαραίτητη. Απασχόλησε το δικαστήριο ο τρόπος υπολογισμού της αμοιβής οικιακής βοηθού. Για το θέμα, κατέθεσε λειτουργός του Γραφείου Εργασίας η μαρτυρία της οποίας έγινε αποδεκτή και με βάση την εν λόγω μαρτυρία κατέληξε στο ορθό συμπέρασμα ότι απαιτείται δαπάνη £250.- μηνιαίως για την πληρωμή μισθού οικιακής βοηθού. Κατά τη διεργασία του υπολογισμού των αποζημιώσεων λήφθηκαν ακόμα υπόψη η ηλικία της εφεσίβλητης που κατά το χρόνο της δίκης ήταν 40 χρόνων, ότι τα τρία από τα τέσσερα παιδιά της ήταν ακόμα ανήλικα αλλά σε λίγα χρόνια θα έφθαναν στην ενηλικίωση και το καθένα θα αναλάμβανε τις δικές του ευθύνες καθώς και την υποχρέωση του συζύγου της εφεσίβλητης να συμβάλλει στις ανάγκες του συζυγικού οίκου και έγγαμης συμβίωσης. Βλ. Σολέα (ανωτέρω). Το δικαστήριο, για σκοπούς υπολογισμού των αποζημιώσεων χρησιμοποίησε τη μέθοδο του πολλαπλασιαστή. Καθόρισε ως πολλαπλασιαστή χρονική περίοδο 15 χρόνων και αφού συνεκτίμησε όλους τους άλλους σχετικούς παράγοντες θεώρησε δίκαιο το ποσό των £160.- μηνιαίως ως το πολλαπλασιαστέο ποσό. Συνακόλουθα και με δεδομένο πλέον το αποτέλεσμα της μαθηματικής πράξης ήτοι, το ποσό των £28.800, το δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της εφεσίβλητης το ποσό αυτό ως γενικές αποζημιώσεις.

Καθόσον αφορά το θέμα των ειδικών αποζημιώσεων είχε εκ των προτέρων συμφωνηθεί μεταξύ των διαδίκων ένα ποσό £3590 και παρέμεινε μόνο προς εξέταση ο υπολογισμός της δαπάνης για την εργοδότηση οικιακής βοηθού κατά την περίοδο από 9.1.98 μέχρι το Σεπτέμβριο 2001 που εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, εξαιρουμένων των περιόδων από 8.7.2000 μέχρι 2.9.2000 και από 20.4.2001 μέχρι 1.5.2001. Το πρωτόδικο δικαστήριο κατόπιν ορθής αξιολόγησης της μαρτυρίας που είχε ενώπιόν του κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η δαπάνη για την εργοδότηση της οικιακής βοηθού κατά την πιο πάνω χρονική περίοδο ήταν £250 μηνιαίως και κατόπιν υπολογισμού καθόρισε το σύνολο αυτής της δαπάνης στο ποσό των £10.500 το οποίο επιδίκασε υπέρ της εφεσίβλητης όπως και το συμφωνηθέν ποσό των £3590 ήτοι, σύνολο £14.090 ως ειδικές αποζημιώσεις.

Το δικαστήριο, με γνώμονα τις κατευθυντήριες γραμμές της νομολογίας* και με βάση τα δεδομένα της υπόθεσης και ιδιαίτερα το γεγονός ότι δεν υπήρχαν ακριβή στοιχεία ως προς το χρόνο καταβολής των επί μέρους ποσών των ειδικών αποζημιώσεων, επιδίκασε επί του ½ του ποσού των ειδικών αποζημιώσεων νόμιμο τόκο από την ημερομηνία γένεσης του αγώγιμου δικαιώματος. Επιδικάστηκε επίσης νόμιμος τόκος επί του ποσού των γενικών αποζημιώσεων από της ημερομηνίας καταχώρησης.

Έχουμε εξετάσει με προσοχή κάθε επιχείρημα που ανέπτυξε ο δικηγόρος των εφεσειόντων στο περίγραμμα αγόρευσή του. Κατά τη γνώμη μας δεν συντρέχει λόγος παρέμβασης. Τα συμπεράσματα του δικάσαντος δικαστηρίου δικαιολογούν τον τρόπο με τον οποίο αξιολόγησε τη μαρτυρία και άσκησε τη διακριτική του εξουσία.

Η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται με έξοδα.

Η�έφεση απορρίπτεται με έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο