(2004) 1 ΑΑΔ 570
[*570]27 Φεβρουαρίου, 2004
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΗΛΙΑΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11306)
ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ,
Εφεσείων,
ν.
ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΚΑΪΜΑΚΚΑΜΗ, ΔΙΑ ΤΩΝ ΑΣΚΟΥΝΤΩΝ ΤΗ ΓΟΝΙΚΗ ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥ, ΣΩΤΗΡΗ ΚΑΙ
ΒΙΡΓΙΝΙΑΣ ΚΑΪΜΑΚΑΜΜΗ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11307)
ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ,
Εφεσείων,
ν.
ΠΑΡΗ ΠΙΕΡΗ, ΔΙΑ ΤΩΝ ΑΣΚΟΥΝΤΩΝ ΤΗ ΓΟΝΙΚΗ
ΜΕΡΙΜΝΑ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥ, ΜΑΡΚΟΥ ΚΑΙ ΜΑΓΔΑΣ ΠΙΕΡΗ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτικές Εφέσεις Αρ. 11306, 11307)
―――――――――――――-
Αμέλεια ― Συντρέχουσα αμέλεια ― Απόδοση αποκλειστικής ευθύνης για πρόκληση τροχαίου ατυχήματος σε οδηγό αυτοκινήτου ο οποίος, επιχειρώντας να στρίψει από λεωφόρο σε πάροδο, ανέκοψε την πορεία εξ αντιθέτου επερχομένου μοτοποδηλάτου, το οποίο δεν έφερε φώτα ― Το Εφετείο έκρινε ότι ο οδηγός και ο επιβάτης του μοτοποδηλάτου ήταν ένοχοι συντρέχουσας αμέλειας σε ποσοστό 25%.
Στις 22.12.1994, λίγη ώρα μετά τις 5.00 μ.μ., ο εφεσείων οδηγώντας το αυτοκίνητό του στη λεωφόρο Ιλαρίωνος και επιχειρώντας να στρίψει σε δεξιά πάροδο σε σχέση με την πορεία του, ανέκοψε την πορεία μοτοποδηλάτου το οποίο εκινείτο ευθείαν στη λεωφόρο, με κατεύθυνση προς Καϊμακλί και είχε την πάροδο στα αριστερά του. Το μο[*571]τοποδήλατο έκαμε ελιγμό στα αριστερά αλλά η σύγκρουση δεν αποφεύχθηκε. Ο εφεσείων δεν είχε δει το μοτοποδήλατο. Στην πάροδο υπήρχε σταματημένο αυτοκίνητο, αναμένοντας να βγει στη λεωφόρο. Το μοτοποδήλατο είχε οδηγό τον εφεσίβλητο Κ. Καϊμακκάμη και επιβάτη τον εφεσίβλητο Π. Πιερή.
Τόσο ο οδηγός του μοτοποδηλάτου, ο οποίος δεν είχε άδεια οδήγησης, όσο και ο επιβάτης ήταν άτομα δεκαπέντε ετών και δεν φορούσαν κράνος. Το μοτοποδήλατο δεν έφερε φως, ενώ το αυτοκίνητο και τα άλλα οχήματα στο δρόμο, είχαν τα φώτα τους αναμμένα.
Ο εφεσείων αμφισβήτησε ότι ο οδικός φωτισμός ήταν αναμμένος, ή ότι βρισκόταν στο ανώτατο όριο απόδοσής του και αντέτεινε ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορούσε να δει το αφώτιστο μοτοποδήλατο.
Σε γραπτή του κατάθεση στην αστυνομία, ο εφεσείων ανέφερε ότι το δυστύχημα έγινε γύρω στις 5.15 μ.μ. ώρα κατά την οποία υπήρχε επαρκής φωτισμός. Στο Δικαστήριο παραδέχθηκε σε ποινική κατηγορία για αμελή οδήγηση. Είχε δεχθεί ότι: “Κατά την ώρα του δυστυχήματος ο καιρός ήταν αίθριος και η άσφαλτος ξηρή η δε ορατότητα καλή καθ’ ότι ο δρόμος ήταν ευθύς και με καλό φωτισμό”. Το πρωτόδικο Δικαστήριο έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην παραδοχή του εφεσείοντος.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε ότι ο εφεσείων, ενόψει του οδικού φωτισμού που απέδιδε πλήρως, όφειλε να δει το μοτοποδήλατο, το δε γεγονός ότι το μοτοποδήλατο δεν έφερε φως δεν άμβλυνε την ευθύνη του. Ο εφεσείων κρίθηκε αποκλειστικά υπεύθυνος.
Με την έφεση προσβάλλεται το εύρημα αναφορικά με τον οδικό φωτισμό και επίσης το συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε συντρέχουσα αμέλεια εκ μέρους των εφεσιβλήτων.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το εύρημα που αφορά τον οδικό φωτισμό υποστηρίζεται από τη μαρτυρία και δεν δικαιολογείται επέμβαση του Εφετείου προς ανατροπή του.
2. Η έλλειψη φωτός στο μοτοποδήλατο μείωνε τη δυνατότητα του εφεσείοντος να το εντοπίσει παρά την ύπαρξη καλού οδικού φωτισμού. Ενόψει του πιο πάνω παράγοντος, το πρωτόδικο Δικαστήριο [*572]έπρεπε να καταλογίσει στους εφεσίβλητους κάποιο ποσοστό συντρέχουσας αμέλειας. Το ποσοστό ευθύνης του εφεσείοντος καθορίζεται σε 75% και των εφεσιβλήτων σε 25%. Οι επιδικασθείσες αποζημιώσεις αναπροσαρμόζονται ανάλογα. Τα έξοδα πρωτόδικα στις αγωγές να είναι στην ανάλογη κλίμακα.
Οι εφέσεις επιτράπηκαν μερικώς με το ήμισυ των εξόδων υπέρ του εφεσείοντος.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Dawrant v. Nutt [1961] 1 W.L.R. 253.
Εφέσεις.
Εφέσεις από τον εφεσείοντα-εναγόμενο κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 30/1/02 (Αρ. Αγωγής 13506/96) με την οποία αποδέχτηκε τις συνενωθείσες αγωγές των εφεσιβλήτων για αποζημιώσεις και καταλόγισε στον εναγόμενο πλήρη ευθύνη και καμία συντρέχουσα αμέλεια στους εφεσίβλητους για το τροχαίο ατύχημα το οποίο συνέβη στις 22/12/94, όταν μοτοποδήλατο με οδηγό και επιβάτη τους ενάγοντες συγκρούστηκε με αυτοκίνητο με οδηγό τον εφεσείοντα.
Ν. Χατζηϊωάννου, για τον Εφεσείοντα και στις δύο Εφέσεις.
Γ. Γεωργίου, για τον Εφεσίβλητο στην Πολιτική Έφεση Αρ. 11306.
Ι. Αβρααμίδης, για τον Εφεσίβλητο στην Πολιτική Έφεση Αρ. 11307.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Δικαστή Νικολάου.
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Στις 22 Δεκεμβρίου 1994, λίγη ώρα μετά τις 5.00 μ.μ., μοτοποδήλατο με οδηγό τον εφεσίβλητο Κυριάκο Καϊμακκάμη και επιβάτη τον εφεσίβλητο Πάρη Πιερή συγκρούστηκε με αυτοκίνητο που οδηγούσε ο εφεσείων. Η σύγκρουση έγινε στην ένωση της λεωφόρου Αγ. Ιλαρίωνος με μια πάροδο, την οδό Πλαπούτα. Το μοτοποδήλατο εκινείτο ευθείαν στη λεωφόρο, με κατεύθυνση προς Καϊμακλί και είχε την πάροδο στα αριστερά του. Το [*573]αυτοκίνητο, με αντίθετη κατεύθυνση, σταμάτησε στο ύψος της παρόδου λόγω τροχαίας κίνησης προς Καϊμακλί και ανέμενε ευκαιρία να στρίψει δεξιά για να εισέλθει στην πάροδο. Για τον ίδιο λόγο υπήρχε και αυτοκίνητο σταματημένο στην πάροδο, αναμένοντας να βγει στη λεωφόρο. Το οδηγούσε μάρτυρας που κάλεσαν οι εφεσίβλητοι. Όταν τελικά ο εφεσείων επιχείρησε να εισέλθει στην πάροδο, ανέκοψε την πορεία του μοτοποδηλάτου το οποίο βρισκόταν τόσο κοντά ώστε, παρά τον ελιγμό του μοτοποδηλάτου στα αριστερά, να καταστεί αναπόφευκτη η σύγκρουση. Ο εφεσείων δεν είχε δει το μοτοποδήλατο.
Στις συνενωθείσες αγωγές των εφεσιβλήτων για αποζημιώσεις απασχόλησε, αναφορικά με το θέμα της ευθύνης, κυρίως το γιατί ο εφεσείων δεν εντόπισε την παρουσία του μοτοποδηλάτου στο δρόμο. Άλλες πτυχές αφορούσαν το ότι ο οδηγός και ο επιβάτης – και οι δύο δεκαπεντάχρονοι – δεν φορούσαν κράνος. Και ότι βέβαια ο οδηγός δεν είχε άδεια οδήγησης. Ως προς τις αποζημιώσεις, σημειώθηκε στη διάρκεια της δίκης συμφωνία και δηλώθηκαν, σε υποθετική βάση πλήρους ευθύνης, £6.000 για τον Κυριάκο Καϊμακκάμη, ενάγοντα στην Αγωγή αρ. 13507/96 και £40.000 για τον Πάρη Πιερή, ενάγοντα στην Αγωγή αρ. 13506/96, με τόκο που θα άρχιζε να τρέχει 30 ημέρες μετά την έκδοση απόφασης.
Εκείνη την ημέρα ο ήλιος είχε δύσει στις 4.40 μ.μ. και στις 5.07 μ.μ. επήλθε πλήρες σκότος. Τα φώτα του δρόμου ήταν προγραμματισμένα να ανάβουν 30 λεπτά μετά τη δύση ηλίου. Επρόκειτο για σύγχρονους δυνατούς λαμπτήρες τοποθετημένους με τρόπο ώστε να παρέχεται καλός φωτισμός σε όλο το δρόμο. Για τη συγκεκριμένη ημέρα αυτό σήμαινε 5.10 μ.μ.. Απέδιδαν δε πλήρως σε 3 λεπτά. Δηλαδή από τις 5.13 μ.μ.. Το μοτοποδήλατο δεν έφερε φως. Αυτό το γνώριζαν και οι δύο εφεσίβλητοι. Ενώ το αυτοκίνητο, όπως και τα άλλα οχήματα στο δρόμο, είχαν τα φώτα τους αναμμένα. Κατά τους εφεσιβλήτους ο δρόμος φωτιζόταν πλήρως όταν συνέβηκε το ατύχημα και επομένως ο εφεσείων έπρεπε να έβλεπε το μοτοποδήλατο. Ο εφεσείων αμφισβήτησε ότι ήταν αναμμένος ο οδικός φωτισμός ή, εν πάση περιπτώσει, ότι βρισκόταν στο ανώτατο όριο απόδοσης και αντέτεινε ότι υπό αυτές τις συνθήκες δεν μπορεί να αναμενόταν πως θα έβλεπε το αφώτιστο μοτοποδήλατο.
Για να προσδιοριστεί επακριβώς η ώρα του ατυχήματος, με την οποία συναρτήθηκε ο οδικός φωτισμός, προσήχθη μαρτυρία που εκτεινόταν σε διάφορους τομείς. Κατέθεσε μετεωρολόγος για το πότε έδυε ο ήλιος και πότε επερχόταν σκότος. Υπάλληλοι της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου αναφέρθηκαν σε λεπτομέρειες της ισχύος του [*574]φωτισμού, της διάταξης του και του προγραμματισμού της λειτουργίας του. Η μαρτυρία των εφεσιβλήτων περιέλαβε εξηγήσεις για τις κινήσεις τους πριν από το ατύχημα, με αναφορά πάντοτε στην ώρα και επίσης διερευνήθηκε το πώς, κατόπιν του ατυχήματος, εκφράστηκαν σε σχέση με αυτή. Απασχόλησαν και οι αντιδράσεις του εφεσείοντος. Στη σκηνή και αργότερα σε γραπτή κατάθεση του στην αστυνομία αυτός ανέφερε ότι το ατύχημα έγινε γύρω στις 5.15 μ.μ.. Ώρα κατά την οποία υπήρχε επαρκής φωτισμός. Ιδιαίτερη όμως έμφαση δόθηκε στην παραδοχή του στο Δικαστήριο, σε ποινική κατηγορία για αμελή οδήγηση. Είχε δεχθεί ότι: «Κατά την ώρα του δυστυχήματος ο καιρός ήταν αίθριος και η άσφαλτος ξηρή η δε ορατότητα καλή καθ΄ ότι ο δρόμος ήταν ευθύς και με καλό φωτισμό.»
Με βάση όλη αυτή τη μαρτυρία το Δικαστήριο κατέληξε ότι κατά τον χρόνο του ατυχήματος υπήρχε οδικός φωτισμός που απέδιδε πλήρως. Επειδή λοιπόν η λεωφόρος φωτιζόταν επαρκώς, το Δικαστήριο έκρινε πρώτο, ότι ο εφεσείων όφειλε να είχε δει το μοτοποδήλατο και δεύτερο, ότι το γεγονός πως το μοτοποδήλατο δεν έφερε φως δεν άμβλυνε την ευθύνη του εφεσείοντος. Επίσης έκρινε ότι η οδήγηση από τον ένα εφεσίβλητο χωρίς άδεια, έχοντας ως επιβάτη τον άλλο που το γνώριζε, δεν επιδρούσε στην ευθύνη, όπως το ίδιο δεν επιδρούσε και το ότι δεν φορούσαν κράνος. Επομένως καταλόγισε πλήρη ευθύνη στον εφεσείοντα και καθόλου συντρέχουσα αμέλεια στους εφεσιβλήτους.
Με την έφεση προσβάλλεται, πρώτο, το εύρημα αναφορικά με τον οδικό φωτισμό και, δεύτερο, το συμπέρασμα ότι δεν υπήρξε από μέρους των εφεσιβλήτων συντρέχουσα αμέλεια. Ως προς το δεύτερο ο εφεσείων προέβαλε ότι ο οδηγός του μοτοποδηλάτου θα έπρεπε να λάμβανε υπόψη τον κίνδυνο να μην τον έβλεπε ο οδηγός του σταματημένου αυτοκινήτου το οποίο έδειχνε πως επρόκειτο να στρίψει δεξιά. Και θα έπρεπε επομένως να ρύθμιζε την πορεία του ανάλογα. Εξειδίκευσε περαιτέρω πως το γεγονός ότι το μοτοποδήλατο δεν έφερε φως δικαιολογούσε από μόνο του την απόδοση συντρέχουσας αμέλειας. Παρέπεμψε σχετικά στην πρωτόδικη Dawrant v. Nutt [1961] 1 W.L.R. 253 όπου καταλογίστηκε 25% συντρέχουσα αμέλεια σε ζεύγος που ταξίδευε το βράδυ χωρίς φως σε μοτοσυκλέτα (με καροτσάκι στο πλάϊ), την οποία οδηγούσε ο σύζυγος έχοντας ως επιβάτιδα στο καροτσάκι τη σύζυγο του. Ο εφεσείων επίσης προέβαλε ότι συντρέχουσα αμέλεια προέκυπτε και από το ότι το μοτοποδήλατο οδηγείτο χωρίς άδεια. Για δε τον επιβάτη, ο οποίος υπέστη κάκωση και στο κεφάλι, τέθηκε ως σχετικός παράγοντας το ότι δεν φορούσε κράνος.
[*575]
Θεωρούμε ότι το εύρημα που αφορά στον οδικό φωτισμό υποστηρίζεται από τη μαρτυρία και δεν δικαιολογείται επέμβαση. Ως προς το ζήτημα όμως της ευθύνης δεν συμμεριζόμαστε την πρωτόδικη άποψη ότι αυτή βάρυνε εξ ολοκλήρου τον εφεσείοντα. Το ότι με τον καλό οδικό φωτισμό το μοτοποδήλατο ήταν ευδιάκριτο και το ότι ο εφεσείων θα έπρεπε, αν ήταν προσεκτικός, να το έβλεπε έγκαιρα ώστε να μην ανέκοπτε την πορεία του, δεν σημαίνει κατά τη γνώμη μας ότι η έλλειψη φωτός στο μοτοποδήλατο δεν μείωνε τη δυνατότητα του εφεσείοντος να το εντοπίσει. Θεωρούμε φυσικό η προσοχή ενός οδηγού στη θέση του εφεσείοντος να συγκεντρωνόταν στα φώτα των οχημάτων που έβλεπε να έρχονται προς το μέρος του. Αυτό βέβαια δεν τον απάλλασσε από την υποχρέωση ευρύτερης παρατηρητικότητας. Εξηγεί ωστόσο κατά την άποψη μας πόσο χρήσιμο θα ήταν για τους εφεσιβλήτους, για τη δική τους προστασία, το μοτοποδήλατο να έφερε φως. Θα αύξανε τις πιθανότητες να γινόταν έγκαιρα αντιληπτό. Πιο εύκολα θα μπορούσε ο εφεσείων να έβλεπε μοτοποδήλατο με φως παρά μοτοποδήλατο χωρίς φως. Διακρίνουμε λοιπόν σφάλμα σε ό,τι αφορά την πρωτόδικη αντίκρυση αυτού του στοιχείου. Κατά τη γνώμη μας δεν μπορούσε ένεκα του υπό αναφορά παράγοντα, να μην καταλογιστεί στους εφεσιβλήτους κάποιο ποσοστό συντρέχουσας αμέλειας, έστω μικρό. Όχι όμως εν προκειμένω σε σχέση με ο,τιδήποτε άλλο. Το ίδιο ποσοστό και για τους δυό. Καθορίζουμε το ποσοστό ευθύνης του εφεσείοντος σε 75% και των εφεσιβλήτων σε 25%.
Οι εφέσεις επιτυγχάνουν μερικώς. Οι πρωτόδικες αποφάσεις παραμερίζονται. Στην Αγωγή αρ. 13507/96 η απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου Κυριάκου Καϊμακκάμη θα είναι για £4.500,= με νόμιμο τόκο από 1 Μαρτίου 2002. Στην Αγωγή αρ. 13506/96 η απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου Πάρη Πιερή θα είναι για £30.000,= με νόμιμο τόκο από 1 Μαρτίου 2002. Τα έξοδα πρωτόδικα στις αγωγές να είναι στην ανάλογη κλίμακα.
Επιδικάζεται υπέρ του εφεσείοντος το ήμισυ των εξόδων του στην έφεση.
Οι εφέσεις επιτρέπονται μερικώς με το ήμισυ των εξόδων υπέρ του εφεσείοντος.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο