(2005) 1 ΑΑΔ 509
[*509]4 Απριλίου, 2005
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΚΡΑΜΒΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11768)
ΑΝΔΡΟΥΛΛΑ Θ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ,
Εφεσείουσα,
v.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΧΑΡΗ ΑΝΔΡΕΑΔΗ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11772)
ΛΟΥΚΙΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ,
Εφεσείουσα,
v.
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΧΑΡΗ ΑΝΔΡΕΑΔΗ,
Εφεσιβλήτου.
(Πολιτικές Εφέσεις Αρ. 11768, 11772)
Πολιτική Δικονομία ― Αποπληρωμή εξ αποφάσεως χρέους με μηνιαίες δόσεις ― Οικονομική αδυναμία των εξ αποφάσεως οφειλετών, δεν δικαιολογούσε την έκδοση των διαταγμάτων για αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους τους με μηνιαίες δόσεις ως η εκκαλούμενη απόφαση.
Οι εξ αποφάσεως οφειλέτες ήταν μητέρα και κόρη, η Ανδρούλλα και η Λουκία Στυλιανού αντίστοιχα, και το εξ αποφάσεως χρέος τους ανερχόταν στις £12.000. Η μητέρα ήταν 54 χρόνων, είχε σοβαρά προβλήματα υγείας και δεν μπορούσε να εργάζεται λόγω αυτών των προβλημάτων. Μπορούσε να εκτελεί για λίγες ώρες καθιστική εργασία νοουμένου ότι δεν αισθανόταν ενόχληση στη μέση. Είναι ιδιοκτήτρια [*510]υποστατικού, μέρος του οποίου ενοικιάζεται ως καφενείο και παίρνει £250 το μήνα. Είναι επίσης ιδιοκτήτρια ανώγειας οικίας στην οποία διαμένει από το 2002 η κόρη της Λουκία με την πολυμελή οικογένειά της η οποία βρίσκεται σε άθλια οικονομική κατάσταση. Εκτός από το ενοίκιο, παίρνει βοήθημα £274,50 μηνιαίως από το Γραφείο Ευημερίας. Η οικία που παραχώρησε στην κόρη της είναι υποθηκευμένη για χρέος ύψους £20.000 ενώ το σύνολο των χρεών της ανέρχεται στις £50.000. Όλα τα χρέη δημιουργήθηκαν από το σύζυγό της με τον οποίο βρίσκεται σε διάσταση.
Η κόρη, Λουκία Στυλιανού, έχει τέσσερα μικρά παιδιά ηλικίας 2, 3, 5 και 6 χρόνων τα οποία είναι υποχρεωμένη να φροντίζει μένοντας στο σπίτι. Ο σύζυγός της έχει πενιχρό εισόδημα και για να καλύπτει τις οικονομικές της ανάγκες παίρνει βοήθημα από το Γραφείο Ευημερίας.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο με τη σκέψη ότι η Ανδρούλλα Στυλιανού ήταν σε θέση να εργαστεί αλλά δεν εργάζεται και ότι δεν δικαιολογείται η πληρωμή ενοικίου £100.- μηνιαίως για το σπίτι που νοικιάζει, αφού θα μπορούσε να διαμένει είτε μόνη είτε με την οικογένεια της κόρης της, έκρινε ότι θα μπορούσε να καταβάλλει το εν λόγω ποσό των £100 μηνιαίως για την αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους. Η δε Λουκία ότι θα μπορούσε να καταβάλλει το ποσό των £90 για τον ίδιο σκοπό.
Οι εφέσεις στρέφονται εναντίον της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου με την οποία εκδόθηκαν τα σχετικά διατάγματα για αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους με την καταβολή των πιο πάνω μηνιαίων ποσών.
Ο εφεσίβλητος δεν έλαβε μέρος στη διαδικασία της έφεσης.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Τα συμπεράσματα του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η Ανδρούλλα ήταν σε θέση να εργαστεί αλλά δεν το έπραξε και ότι θα μπορούσε να διαμένει με την οικογένεια της κόρης της αντί να πληρώνει £100 ενοίκιο το μήνα, είναι λανθασμένα. Φαίνεται πως το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν εξέτασε κατά πόσο η διαβίωση της με την οικογένεια της θυγατέρας της, συνάδει με συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης με αναφορά βέβαια στο χώρο και στην κατάσταση της υγείας της. Τα δε επιδόματα του Γραφείου Ευημερίας αποτελούν σημαντικό τεκμήριο οικονομικής αδυναμίας των εφεσειουσών που διαπιστώθηκε μετά από έρευνα λειτουργών του Γραφείου Ευημερίας.
[*511]
2. Η έκδοση των επίδικων διαταγμάτων θα επηρεάσει δυσμενώς την ικανότητα των εφεσειουσών να αντιμετωπίσουν βασικές ανάγκες των ιδίων και αναφορικά με την εφεσείουσα Λουκία Στυλιανού, της οικογένειάς της.
Οι εφέσεις επιτράπηκαν. Δεν εκδόθηκε διαταγή για έξοδα.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Λαϊκή Τράπεζα ν. Χαραλάμπους (1989) 1 Α.Α.Δ. 536.
Εφέσεις.
Εφέσεις από τις εφεσείουσες κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού που δόθηκε στις 28/3/03 (Αρ. Αγωγής 4067/98) με την οποία διατάχθηκαν να αποπληρώσουν το εξ αποφάσεως χρέος τους ανερχόμενο στις £12.000 με μηνιαίες πληρωμές των £100 και £90 αντίστοιχα μέχρι εξοφλήσεως, διαταγή η οποία εκδόθηκε βάσει των διατάξεων του Μέρους ΙΧ του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 6, όπως τροποποιήθηκε με το Νόμο 134(Ι)/99.
Π. Κλεοβούλου, για τις Εφεσείουσες.
Καμιά εμφάνιση, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι εφέσεις στρέφονται εναντίον απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού με την οποία οι εφεσείουσες, Ανδρούλλα Στυλιανού (έφεση αρ. 11768) και η κόρη της Λουκία Στυλιανού (έφεση αρ. 11772), διατάχθηκαν να αποπληρώσουν το εξ αποφάσεως χρέος τους ανερχόμενο στις £12.000 με μηνιαίες πληρωμές των £100 και £90 αντίστοιχα μέχρι εξοφλήσεως. Η διαταγή εκδόθηκε βάση των διατάξεων του Μέρους ΙΧ του περί Πολιτικής Δικονομίας Νόμου Κεφ. 6 όπως τροποποιήθηκε με το νόμο 134(Ι)/99.
Οι εφεσείουσες εξετάστηκαν ενόρκως για να διαπιστωθεί η ικα[*512]νότητά τους για αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους. Η πρώτη, κάλεσε μάρτυρες οι οποίοι επιβεβαίωσαν τους ισχυρισμούς της αναφορικά με την οικονομική της κατάσταση και την κατάσταση της υγείας της. Η εν λόγω εφεσείουσα κατέθεσε ότι είναι 54 χρόνων και ότι το 1994 υποβλήθηκε σε σοβαρή εγχείρηση. Από τότε, έπαυσε να εργάζεται λόγω των προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζει. Τα εν λόγω προβλήματα εντοπίζονται στο δεξί γόνατο και κάτω άκρο, στα χέρια και στην οσφυϊκή μοίρα. Αισθάνεται πόνους ύστερα από παρατεταμένη ορθοστασία, βαθύ κάθισμα και εκτέλεση χειρονακτικής εργασίας. Ο κ. Φ. Σιμιλλίδης, ειδικός χειρούργος ορθοπεδικός, αναφέρθηκε σε ακτινογραφίες που έγιναν το 1995 και έδειξαν οστεοαρθριτικές αλλοιώσεις. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του, τα αντικειμενικά ευρήματα των εξετάσεων δικαιολογούν τα παράπονά της που αφορούν στην κατάσταση της υγείας της και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει. Οι κιρσοί στο δεξί κάτω άκρο προκαλούν πόνο μετά την ορθοστασία και καθιστούν ακόμα χειρότερη την κατάστασή της. Η δισκοπάθεια από την οποία υποφέρει, προκαλεί πόνους υπό μορφή οσφυαλγίας που επεκτείνονται στους γλουτούς μετά την ορθοστασία και την εκτέλεση χειρονακτικής εργασίας. Οι ενοχλήσεις με την πάροδο του χρόνου παρουσιάζουν επιδείνωση. Ωστόσο, παρά τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζει θα μπορούσε να εκτελεί για λίγες ώρες καθιστική εργασία νοουμένου ότι δεν θα αισθάνεται ενόχληση στη μέση.
Η εφεσείουσα κατέθεσε ότι είναι ιδιοκτήτρια υποστατικού, μέρος του οποίου, ενοικιάζεται ως καφενείο και παίρνει ενοίκιο £250 το μήνα. Είναι επίσης ιδιοκτήτρια ανώγειας οικίας στην οποία διαμένει από το 2002 η κόρη της Λουκία (εφεσείουσα στην έφεση αρ. 11772) με την πολυμελή οικογένειά της η οποία, βρίσκεται σε άθλια οικονομική κατάσταση. Εκτός από το ενοίκιο, παίρνει βοήθημα £274.50 μηνιαίως από το Γραφείο Ευημερίας. Πληρώνει ενοίκιο £100 το μήνα για το σπίτι που διαμένει, το δε υπόλοιπο του εισοδήματος της μόλις επαρκεί για την κάλυψη των καθημερινών της αναγκών, έξοδα συντήρησης, φάρμακα, λογαριασμοί κλπ. Η οικία που παραχώρησε στην κόρη της είναι υποθηκευμένη για χρέος ύψους £20.000 ενώ το σύνολο των χρεών της ανέρχεται στις £50.000. Όλα τα χρέη της δημιουργήθηκαν από το σύζυγό της με τον οποίο βρίσκεται σε διάσταση και προέκυψαν ή έχουν σχέση με την κακή του συνήθεια της χαρτοπαιξίας.
Η εφεσείουσα Λουκία Στυλιανού, κατέθεσε ότι δεν έχει οικονομικούς πόρους για την αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους της. Έχει τέσσερα μικρά παιδιά ηλικίας 2, 3, 5 και 6 χρόνων τα οποία είναι υποχρεωμένη να φροντίζει μένοντας στο σπίτι. Το πενιχρό ει[*513]σόδημα του συζύγου της από την εργασία του δεν καλύπτει όλες τις βασικές ανάγκες της οικογένειας και λαμβάνει προς συμπλήρωση, οικονομική βοήθεια από το Γραφείο Ευημερίας. Η εφεσείουσα αναφέρθηκε αναλυτικά στις επί μέρους οικονομικές ανάγκες της οικογένειας που δεν είναι άλλες από τις συνηθισμένες βασικές ανάγκες κάθε πτωχής και πολυμελούς οικογένειας. Σπούδασε κομμώτρια πριν από χρόνια δεν ασκεί όμως το επάγγελμα της κομμώτριας γιατί αφιερώνει το χρόνο της για τη φροντίδα των παιδιών και της οικογένειάς της ενώ η δαπάνη για να ανοίξει δικό της κομμωτήριο ξεπερνά τις £6.000 ποσό που δεν έχει για να το διαθέσει.
Το πρωτόδικο δικαστήριο με τη σκέψη ότι η εφεσείουσα Ανδρούλλα Στυλιανού μπορεί να εργαστεί αλλά δεν εργάζεται και ότι δεν δικαιολογείται η πληρωμή ενοικίου £100 μηνιαίως για το σπίτι που νοικιάζει γιατί θα μπορούσε να διαμένει είτε μόνη είτε με την οικογένεια της κόρης της στην ανώγειο οικία της, έκρινε ότι θα μπορούσε να καταβάλλει το εν λόγω ποσό των £100 μηνιαίως για την αποπληρωμή του εξ αποφάσεως χρέους. Αναφορικά με την εφεσείουσα Λουκία Στυλιανού, το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι και αυτή θα μπορούσε να εργαστεί εφόσον τα παιδιά της φοιτούν τα πρωϊνά στο σχολείο πλην όμως δεν επέδειξε κανένα ενδιαφέρον για εξεύρεση εργασίας.
Κατά τη γνώμη μας το πρωτόδικο δικαστήριο δεν εκτίμησε σωστά τα γεγονότα της κάθε περίπτωσης με αποτέλεσμα να καταλήξει σε λανθασμένα συμπεράσματα. Το συμπέρασμα ότι η εφεσείουσα Ανδρούλλα Στυλιανού θα μπορούσε να εργαστεί αλλά δεν το έπραξε δεν δικαιολογείται από τα δεδομένα της υπόθεσης. Η εν λόγω εφεσείουσα είναι ηλικίας 54 χρόνων με μόρφωση γυμνασίου χωρίς πείρα εργασίας και με κλονισμένη σοβαρά την υγεία της. Θεωρούμε ότι η εξεύρεση εργασίας κάτω από αυτές τις περιστάσεις δεν θα ήταν καθόλου εύκολη υπόθεση για την εφεσείουσα. Λανθασμένο θεωρούμε επίσης και το συμπέρασμα ότι η εφεσείουσα θα μπορούσε να διαμένει μόνη ή με την οικογένεια της κόρης της στο σπίτι της τελευταίας αντί να πληρώνει ενοίκιο £100 το μήνα για το σπίτι που ενοικιάζει. Η παραχώρηση του σπιτιού στη θυγατέρα της σχετίζεται με την πραγματική ανάγκη για τη στέγαση πτωχής και πολυμελούς οικογένειας, πράξη η οποία συνάδει προς την κοινωνική πραγματικότητα και συνήθεια που επικρατεί στον τόπο μας για αρωγή των γονιών προς τα παιδιά τους με κύριο μέλημα την εξασφάλιση στέγης. Φαίνεται πως το πρωτόδικο δικαστήριο δεν εξέτασε κατά πόσο η συμβίωση της εφεσείουσας με την οικογένεια της θυγατέρας της κάτω από την ίδια στέγη, συνάδει με συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης με αναφορά βέβαια στο χώρο και στην κατάσταση της υγείας [*514]της (πρώτης εφεσείουσας). Τα επιδόματα που παίρνουν οι εφεσείουσες από το Γραφείο Ευημερίας, χορηγούνται για την κάλυψη βασικών αναγκών οι οποίες χωρίς την καταβολή των επιδομάτων δεν θα μπορούσαν να καλυφθούν. Αυτό ακριβώς το γεγονός, αποτελεί σημαντικό τεκμήριο οικονομικής αδυναμίας που διαπιστώθηκε προφανώς ύστερα από έρευνα λειτουργών του Γραφείου Ευημερίας. Η εξέταση πρωτοδίκως δεν έφερε στο φως στοιχεία αποκαλυπτικά άλλης καλύτερης οικονομικής κατάστασης που θα δικαιολογούσε την έκδοση των διαταγμάτων ως η εκκαλούμενη απόφαση.
Έχουμε την άποψη ότι η έκδοση των επίδικων διαταγμάτων θα επηρεάσει δυσμενώς την ικανότητα των εφεσειουσών να αντιμετωπίσουν βασικές ανάγκες των ιδίων και αναφορικά με την εφεσείουσα Λουκία Στυλιανού, της οικογένειάς της. Βλ. Λαϊκή Τράπεζα ν. Θεοχάρη Χαραλάμπους (1989) 1 Α.Α.Δ. 536.
Ο εφεσίβλητος δεν έλαβε μέρος στη διαδικασία της έφεσης και έτσι δεν είχαμε την ευκαιρία να ακούσουμε και τη δική του άποψη.
Για τους λόγους που εξηγήσαμε οι εφέσεις επιτυγχάνουν. Η πρωτόδικη απόφαση, στη βάση της οποίας εκδόθηκαν τα επίδικα διατάγματα, παραμερίζεται. Έχοντας υπόψη τις περιστάσεις που περιβάλλουν την υπόθεση δεν εκδίδουμε διαταγή για έξοδα.
Οι εφέσεις επιτρέπονται. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο