(2005) 1 ΑΑΔ 556
[*556]13 Απριλίου, 2005
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΚΡΑΜΒΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΦΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΙΔΗΣ,
Εφεσείων,
v.
LASER PLASTICS INDUSTRY LTD,
Εφεσιβλήτων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11375)
Αμέλεια ― Εργατικό ατύχημα ― Επιμερισμός ευθύνης ― Παράλειψη εκπλήρωσης καθήκοντος εργοδοτών για επιτήρηση του χώρου στον οποίο ο εργοδοτούμενος έθεσε σε λειτουργία μηχανή χωρίς οδηγίες και χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις και την έγκριση του χειριστή της μηχανής, με αποτέλεσμα να τραυματισθεί σοβαρά στο χέρι ― Επιμερισμός ευθύνης 1/3 για τους εργοδότες και 2/3 για τον εργοδοτούμενο ― Επικυρώθηκε κατ’ έφεση.
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Σωματικές βλάβες ― Ακρωτηριασμός του δείκτη, μέσου και παράμεσου δακτύλου και των δύο χεριών ― Υπό γενική αναισθησία, επανασυγκολλήθηκαν τα ακρωτηριασθέντα δάκτυλα ― Πόνος, παραμόρφωση και δυσκαμψία καθιστούν αδύνατη την διεξαγωγή εργασίας και/ή χειρωνακτικής εργασίας και την εκτέλεση και των πιο απλών προσωπικών αναγκών ― Μόνιμα κατάλοιπα: αγκύλωση στην πρώτη μεταφαλαγγική άρθρωση του δεξιού μέσου δακτύλου και την τελευταία φαλαγγική άρθρωση του δεξιού μέσου δακτύλου ― Ύπαρξη περιθωρίων βελτίωσης της λειτουργικότητας των χεριών με πρόγραμμα φυσιοθεραπείας, το οποίο όμως δεν ακολουθήθηκε ― Επιδικασθείσες γενικές αποζημιώσεις £8.000 επί πλήρους ευθύνης ― Επικυρώθηκαν κατ’ έφεση.
Αποζημιώσεις ― Γενικές αποζημιώσεις ― Απώλεια μελλοντικών απολαβών ― Πολλαπλασιαστής ― Υιοθέτηση πολλαπλασιαστή 3 σε άντρα ηλικίας 58 ετών, κατά την έκδοση της εκκαλούμενης απόφασης, ο οποίος τραυματίσθηκε σε εργατικό ατύχημα ― Επικυρώθηκε κατ’ έφεση.
Ο εφεσείων-ενάγων, υπάλληλος των εφεσιβλήτων-εναγομένων, [*557]τραυματίσθηκε κατά τη διάρκεια της εργασίας του, κατά τον χειρισμό μηχανής (πρέσας κύρτωσης λαμαρίνων). Το ατύχημα συνέβη όταν ο εφεσείων δεν πρόλαβε να αποσύρει έγκαιρα τα χέρια του από ένα ενδιάμεσο διάκενο της μηχανής με αποτέλεσμα τον ακρωτηριασμό του δείκτη, μέσου και παράμεσου δακτύλου και των δύο χεριών. Τα δάκτυλα διασώθηκαν μετά από επανασυγκόλλησή τους, όμως λόγω της παρουσιαζόμενης παραμόρφωσης και της δυσκαμψίας ο εφεσείων δεν μπορεί πλέον να εργαστεί ή να κάνει χειρωνακτική εργασία αλλά ούτε και να περιποιηθεί τον εαυτό του μέχρι και τις πιο απλές προσωπικές του ανάγκες. Ο εφεσείων είχε προσληφθεί στην εταιρεία των εφεσιβλήτων εννέα περίπου μήνες προ του ατυχήματος και τα καθήκοντα που του ανατέθηκαν δεν είχαν καμιά σχέση ή συνάφεια με την επίδικη πρέσα. Ο χειριστής της πρέσας ήταν άλλος υπάλληλος, ο οποίος απαγόρευε σε κάθε άλλο υπάλληλο να τη χρησιμοποιεί. Ο εφεσείων χωρίς οδηγίες και χωρίς τις απαραίτητες γνώσεις και παρά τη στάση του χειριστή της, έθεσε σε λειτουργία την εν λόγω μηχανή με αποτέλεσμα να συμβεί το δυστύχημα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, μετά από δίκη, καταλόγισε στους εφεσίβλητους το 1/3 της ευθύνης και τα υπόλοιπα 2/3 στον εφεσείοντα, προς όφελος του οποίου επιδίκασε αποζημιώσεις, ήτοι,
α) £862,00 ειδικές αποζημιώσεις με τόκο προς 3% από 24.5.1996 (ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής) και προς 8% από 29.11.1996 μέχρι εξόφλησης.
β) £2.667,00 γενικές αποζημιώσεις με τόκο προς 6% από 24.5.1996 και 8% από 29.11.1996 μέχρι εξόφλησης.
γ) £2.626,00 απώλεια μελλοντικών απολαβών.
δ) Έξοδα.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση αμφισβητώντας την ορθότητά της στην έκταση που αυτή αφορά τον καταμερισμό της ευθύνης και τον καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Η συμβολή του εφεσείοντος στην πρόκληση της ζημιάς ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερη από την ευθύνη των εφεσιβλήτων. Η ευθύνη των τελευταίων εντοπίστηκε στην έλλειψη επιτήρησης του χώρου που, σύμφωνα με τη σκέψη του πρωτόδικου Δικαστηρίου, επέτρεψε στον εφεσείοντα να θέσει σε λειτουργία την πρέσα χωρίς να γίνει προηγουμένως αντιληπτός. Στον καταμερισμό της ευθύνης προσμέτρησαν και οι ρητές οδηγίες και απαγορεύσεις που υπήρχαν αναφορικά με την επίδικη πρέσα τις οποίες ο εφεσείων αγνόησε παρά το αναντίλεκτο γεγονός ότι γνώριζε την ύπαρξή τους.
[*558]
2. Αναφορικά με την επιδίκαση του ποσού των £8.000 ως γενικές αποζημιώσεις, επί πλήρους ευθύνης, το Δικαστήριο έλαβε υπόψη και το γεγονός ότι ο εφεσείων παρέλειψε να ακολουθήσει πρόγραμμα φυσιοθεραπείας που του συνέστησαν οι γιατροί για τη βελτίωση της λειτουργικότητας των δακτύλων και την υποβοήθηση στην αύξηση της ικανότητας για αυτοσυντήρηση και εκτέλεση ελαφρών εργασιών. Το Δικαστήριο υιοθετώντας πολλαπλασιαστή 3 για τον καθορισμό της χρονικής διάρκειας της απώλειας του εφεσείοντος, ηλικίας 58 ετών όταν εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση, δεν έχει εκφύγει από το μέτρο που καθιέρωσε η νομολογία.
3. Το πρωτόδικο Δικαστήριο συνεκτίμησε όλους τους σχετικούς παράγοντες και ορθά κατέληξε ότι το επιδικασθέν ποσό των γενικών αποζημιώσεων, ήτοι, £8.000 επί πλήρους ευθύνης, αποτελούσε δίκαιη και λογική αποζημίωση. Το ποσό αυτό είναι χαμηλό, εξακολουθεί όμως να βρίσκεται μέσα στα λογικά όρια του μέτρου. Και εφόσον δεν είναι έκδηλα χαμηλό δεν δικαιολογείται η επέμβαση του Εφετείου προς ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων και εναντίον του εφεσείοντος.
Αναφερόμενη υπόθεση:
Smith v. Chasterfield District Co-Operative Society Ltd [1953] 1 All E.R. 447.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας που δόθηκε στις 29/3/02 (Αρ. Αγωγής 4473/96) με την οποία καταλόγισε στους εναγόμενους-εργοδότες του το 1/3 της ευθύνης για το εργατικό ατύχημα το οποίο του συνέβη ενώ χειριζόταν μηχανή στο χώρο εργασίας του και τα 2/3 στον ίδιο καθώς και εναντίον του ποσού το οποίο του επιδικάστηκε ως αποζημιώσεις.
Μ. Κωνσταντίνου, για τον Εφεσείοντα.
Θ. Ιωαννίδης, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα [*559]δώσει ο Δικαστής Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι εφεσίβλητοι είναι ιδιοκτήτες εργοστασίου κατασκευής ταπέλλων και φωτιστικών. Ο εφεσείων ήταν υπάλληλός τους και κατά τον ουσιώδη χρόνο εργαζόταν στο εν λόγω εργοστάσιο. Την 31.5.95 συνέβηκε εργατικό δυστύχημα στο χώρο του εργοστασίου την ώρα που ο εφεσείων χειριζόταν μηχανή (πρέσα) κύρτωσης λαμαρίνων. Διαπιστώθηκε ότι δεν πρόλαβε να αποσύρει έγκαιρα τα χέρια του από ένα ενδιάμεσο διάκενο της μηχανής όπου το κινητό μέρος της, στην κίνησή του προς τα κάτω, συναντά το σταθερό με αποτέλεσμα το κινητό, στη φορά του προς τα κάτω, να πλήξει τον εφεσείοντα στα δάκτυλα.
Ο εφεσείων θεώρησε τους εφεσίβλητους υπεύθυνους για το δυστύχημα και εναντίον τους κίνησε αγωγή για αποζημιώσεις. Οι εφεσίβλητοι αρνήθηκαν κάθε ευθύνη και αμφισβήτησαν τη ζημιά και το ύψος των αποζημιώσεων. Κατόπιν δίκης, το δικαστήριο καταλόγισε στους εφεσίβλητους το 1/3 της ευθύνης και τα υπόλοιπα 2/3 στον εφεσείοντα προς όφελος του οποίου επιδίκασε αποζημιώσεις, ήτοι,
(α) £862,00 ειδικές αποζημιώσεις με τόκο προς 3% από 24.5.1996 (ημερομηνία καταχώρησης της αγωγής) και προς 8% από 29.11.1996 μέχρι εξόφλησης.
(β) £2.667,00 γενικές αποζημιώσεις με τόκο προς 6% από 24.5.1996 και 8% από 29.11.1996 μέχρι εξόφλησης.
(γ) £2.626,00 απώλεια μελλοντικών απολαβών.
(δ) Έξοδα.
Ο εφεσείων αμφισβητεί την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, στην έκταση που αυτή αφορά στον καταμερισμό της ευθύνης και στον καθορισμό των γενικών αποζημιώσεων. Εισηγείται ότι ο καταμερισμός της ευθύνης είναι αντίθετος προς τα ευρήματα του δικαστηρίου που αφορούν στην αξιοπιστία των μαρτύρων. Επικαλείται συναφώς τη μαρτυρία του κ. Ι. Πίσση (ΜΕ1), Επιθεωρητή Εργασίας στο Τμήμα Επιθεωρήσεων του Υπουργείου Εργασίας ο οποίος, κατόπιν επιθεώρησης της μηχανής μετά το δυστύχημα, διαπίστωσε ότι κατά την ώρα του δυστυχήματος η πρέσα ήταν ρυθμισμένη με διάκενο 1 mm, πράγμα που την καθιστούσε άκρως επικίνδυνη. Με αυτό το διάκενο, ο χειριστής της μηχανής θα μπορούσε να λυγίσει σε λιγότερο χρόνο μεγαλύτερο αριθμό λαμαρίνων και αυ[*560]τό βέβαια προς όφελος του εργοδότη. Είναι η θέση του εφεσείοντα ότι το πρωτόδικο δικαστήριο, μολονότι δέχθηκε ως γενικά αξιόπιστη τη μαρτυρία του κ. Πίσση εντούτοις παρέλειψε να λάβει επαρκώς υπόψη το πιο πάνω μέρος της μαρτυρίας του.
Ο μάρτυρας διαπίστωσε πράγματι ότι η επικινδυνότητα της μηχανής οφειλόταν στη ρύθμιση του διάκενου στο 1 mm όπου δηλαδή, ο χειριστής τοποθετεί με τα χέρια του αντικείμενα για να υποστούν την επιθυμητή κύρτωση. Έχουμε ωστόσο την άποψη ότι αυτό το μέρος της μαρτυρίας του κ. Πίσση δεν είχε καθοριστική σημασία στο θέμα του καταμερισμού της ευθύνης. Στην κρίση του δικαστηρίου προσμέτρησαν και κάποια άλλα, πολύ πιο σημαντικά γεγονότα που αφορούσαν στις συνθήκες του δυστυχήματος και αυτό επιμαρτυρείται στις σελίδες 26-27 της πρωτόδικης απόφασης, όπου διαβάζουμε,
«Από τα γεγονότα της παρούσας υπόθεσης προκύπτει ότι ο Ενάγοντας προέβη σε χρήση της επίδικης μηχανής χωρίς να έχει τις απαραίτητες γνώσεις και χωρίς να του έχουν δοθεί προς τούτο οδηγίες. Η μηχανή ήταν επικίνδυνη να χρησιμοποιείται από κάποιο χωρίς τις απαιτούμενες γνώσεις μια που το κινητό του μέρος μπορούσε με ένα πάτημα του ποδομοχλού να τεθεί σε λειτουργία όπως έγινε στην παρούσα περίπτωση και να τραυματίσει τα χέρια του χειριστή που βρισκόταν στο σημείο που κατέβαινε το κινητό μέρος της πρέσας. Ο Ενάγοντας είχε εργοδοτηθεί από την εν λόγω εταιρεία 9 περίπου μήνες προηγουμένως. Το δυστύχημα έγινε κατά τις ώρες συνήθους εργασίας του εργοστασίου. Όπως καθορίστηκε από τον Ενάγοντα και δεν αμφισβητήθηκε, μετά το διάλειμμα των 09.00 ξεκίνησε το κύρτωμα των λαμαρίνων και είχε προλάβει να κυρτώσει περί τις 60 πριν το δυστύχημα. Είναι επίσης παραδεκτό πως την ώρα του δυστυχήματος ο κ. Χουλίδης, διευθυντής του εργοστασίου δεν βρισκόταν στη μεγάλη αίθουσα του εργοστασίου όπου ευρίσκονται τα μηχανήματα. Απών ήταν και ο κ. Μ. Βασιλειάδης, υπεύθυνος του μηχανήματος. Υπήρξε η θέση της υπεράσπισης ότι η μηχανή δεν είχε λειτουργήσει εκείνη την ημέρα από τον υπεύθυνο της. Συνεπώς ο Ενάγοντας μπορούσε να τη θέσει σε λειτουργία. Με αυτά τα δεδομένα υπήρξε οποιαδήποτε αμέλεια εκ μέρους της Εναγομένης; η απάντηση είναι θετική. Η έλλειψη επιτήρησης στο χώρο επέτρεψε στον Ενάγοντα να θέσει σε λειτουργία και να χρησιμοποιήσει τη μηχανή και μάλιστα για κάποιο χρόνο αφού είχε ήδη κυρτώσει 60 λαμαρίνες χωρίς να τον αντιληφθεί κανείς. Θεωρώ πως ο κάθε εργοδότης έχει ευθύνη να παράσχει ασφαλή μέθοδο εργασίας και η ορθή επιτήρηση του χώρου όπου διεξάγο[*561]νται οι εργασίες και ειδικότερα όταν σ’ αυτό υπάρχουν μηχανήματα που η χρήση τους εμπεριέχει κινδύνους και προϋποθέτει γνώσεις, η ανάγκη αυτή καθίσταται ακόμα πιο επιτακτική. Επίσης το γεγονός ότι η μηχανή αυτή με τους κινδύνους που έχω προαναφέρει τίθεται σε λειτουργία από οποιονδήποτε ενισχύει την υποχρέωση του εργοδότη σ’ αυτό τον τομέα.
Για τους πιο πάνω λόγους θεωρώ ότι ο Ενάγοντας απέδειξε την ύπαρξη αμέλειας εκ μέρους του εργοδότη. Θα προχωρήσω τώρα να εξετάσω αν ο Ενάγοντας έχει συμβάλει στη ζημιά που υπέστη.
Ο Ενάγοντας έκανε χρήση της μηχανής χωρίς να έχει οδηγίες περί τούτου και χωρίς να γνωρίζει τη χρήση αυτής. Εξέθεσε τον εαυτό του σε αυτόν τον κίνδυνο χωρίς λόγο και ενώ από τη μαρτυρία του προκύπτει ότι γνώριζε ότι με το πάτημα του ποδομοχλού τίθετο σε λειτουργία το κινητό μέρος της μηχανής, το πάτησε τη στιγμή που τα χέρια του βρίσκονταν πάνω στη λαμαρίνα κάτω από το κινητό μέρος. Σίγουρα συνέτεινε με τη συμπεριφορά του αυτή στο τραυματισμό που υπέστη και μάλιστα έχει το μεγαλύτερο ποσοστό της ευθύνης κυρίως ενόψει του γεγονότος ότι δεν είχε οδηγίες να εργαστεί στην εν λόγω μηχανή. Με βάση τα γεγονότα όπως τα έχω αποδεχθεί πιο πάνω θεωρώ ότι η ευθύνη θα πρέπει να κατανεμηθεί κατά 1/3 στην Εναγομένη και κατά 2/3 στον Ενάγοντα.»
Ο ευπαίδευτος συνήγορος των εφεσιβλήτων, στην προσπάθειά του να βοηθήσει ώστε να γίνουν πλήρως κατανοητά τα πιο πάνω συμπεράσματα και διαπιστώσεις του πρωτόδικου δικαστηρίου, μας παρέπεμψε στη μαρτυρία του εφεσείοντα κατά την αντεξέταση, σελίδες 64-66 των πρακτικών, όπου ο εφεσείων αποκαλύπτει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ο ίδιος έθεσε σε λειτουργία την πρέσα.
«Ε. Προσελήφθης στην εταιρεία των εναγομένων. Θυμάσαι ημερομηνία που προσελήφθης;
Α. Πριν εννέα μήνες πριν από το ατύχημα. Ως εταιρεία πρέπει να έχει τα στοιχεία μου.
Ε. Προσελήφθης 2.6. κύριε. Είμαι σωστός;
Α. Είπα σας δεν θυμούμαι πότε προσελήφθηκα.
Ε. Περίπου 9½-10 μήνες;
Α. Δεν θυμούμαι.
Ε. Εν πάση περιπτώσει, όταν πήγες εκεί στη δουλειά τί καθήκοντα είχες; Τί καθήκοντα έκαμνες; Τί δουλειά έκαμνες;
Α. Οταν πήγα, πήγα στο γραφείο του κ. Λοϊζου Χουλούδη.
[*562]Ε. Την πρώτη ημέρα που προσελήφθηκες;
Α. Ναι την πρώτη ημέρα. Μου είπε «Θα σε βάλω δίπλα από τον αδελφό μου να βάζεις εξαρτήματα στις φλωρέντζες 60 Χ 60. Αυτή είναι η δουλειά σου.»
Ε. Τούτη τη δουλειά έκαμνες την για εννέα μήνες;
Α. Ναι.
Ε. Έβαζες εξαρτήματα;
Α. Ναι.
Ε. Ο πάγκος που ήσουν τούτος είναι στον ίδιο χώρο που είναι και η πρέσα;
Α. Μάλιστα. Απέναντι.
Ε. Αυτή η πρέσα δουλεύετο από ποιον;
Α. Από τον Μάριο.
Ε. Μόνο:
Α. Ηταν υπεύθυνος.
Ε. Δουλεύετο από τον Μάριο. Θυμάσαι και το άλλο του όνομα;
Α. Δεν θυμούμαι. Μάριο τον ξέρω.
Ε. Είναι αυτό που μας είπε ο κ. Πίσσης ότι πήρε κατάθεση, Μάριος Βασιλειάδης;
Α. Εγώ Μάριο τον ξέρω.
Ε. Εργαζόταν μόνο εκείνος πάνω στην πρέσα;
Α. Μάλιστα.
Ε. Κανένας άλλος;
Α. Κανένας άλλος. Ηταν υπεύθυνος, ναι. Ηταν δική του, κατάδικη του. Σαν να τη χρέωση δική του.
Ε. Δηλαδή ήταν αυστηρός τούτος ο άνθρωπος;
Α. Πολλά.
Ε Επρόσεχε την πρέσα του;
Α. Ηταν δική του.
Ε. Επρόσεχε την;
Α. Ο,τι εργασίες ήταν να κάμει σχετικά με την πρέσα αυτός τις έκαμνε.
Ε. Δεν άφηνε κανένα άλλο να αγγίσει πάνω στην πρέσα;
Α. Οχι.
Ε. Στους εννιά μήνες τούτους δεν επέτρεψε σε κανένα να αγγίσει την πρέσα;
Α. Οχι.
Ε. Αυτός θύμωνε αν πήγαινε κανένας εκεί στην πρέσα;
Α. Μάλιστα, θύμωνε.
Ε. Ούτε έδειχνε σε κανένα τη δουλειά της πρέσας;
Α. Οχι.
Ε. Εσύ λες θύμωνε. Τον είδες να φωνάζει, να θυμώνει κάποιου ανθρώπου που πλησίαζε την πρέσα; Εσύ προσωπικά τον είδες;
[*563]Α. Πολλές φορές.
Ε. Φωναχτά; Φώναζε;
Α. Θύμωνε «Γιατί να μου την πειράξεις; Γιατί να μου την ενοχλήσεις;»
Ε. Εσύ πήγες καμιά φορά να αγγίσεις πάνω στην πρέσα;
Α. Όχι. Καθόλου.
Ε. Γιατί;
Α. Δεν ήταν η δουλειά μου.»
Η μαρτυρία του εφεσείοντα είναι πράγματι αποκαλυπτική του βαθμού της δικής του αμέλειας που συνέβαλε στην πρόκληση της ζημιάς. Προσλήφθηκε στην υπηρεσία των εφεσιβλήτων περίπου εννέα μήνες πριν από το δυστύχημα και οι εργοδότες του καθόρισαν επακριβώς τα καθήκοντα και τη φύση της εργασίας του. Με την επίδικη πρέσα ο εφεσείων δεν είχε καμιά σχέση ή συνάφεια. Ο χειριστής της εν λόγω μηχανής ήταν ο κ. Μάριος Βασιλειάδης ο οποίος απαγόρευε σε κάθε άλλο υπάλληλο να χρησιμοποιεί ή να επεμβαίνει με οποιοδήποτε τρόπο στην πρέσα· θύμωνε ακόμα και όταν κάποιος ήθελε να την περιεργαστεί. Ο Μάριος ήταν αυστηρός και δεν έδειχνε σε άλλο «τη δουλειά της μηχανής». Την ημέρα του δυστυχήματος ενώ η μηχανή ήταν σβηστή και ο χειριστής απουσίαζε, ο εφεσείων χωρίς οδηγίες και παρά τη γνωστή στάση του Μάριου, έθεσε σε λειτουργία την εν λόγω μηχανή και ακολούθως συνέβηκε το δυστύχημα. Η ευπαίδευτη συνήγορος εισηγήθηκε ότι η πράξη του εφεσείοντα να θέσει σε λειτουργία την πρέσα μπορεί μεν να έγινε κατά παράβαση οδηγιών ανωτέρου του ωστόσο, δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως παράλογη (unreasonable or deliberately foolhardy) ενέργεια και επικαλέστηκε προς τούτο την Smith v. Chasterfield District Co-Operative Society Ltd [1953] 1 All E.R. 447 όπου η πράξη της ενάγουσας ανκαι θα μπορούσε να είχε χαρακτηριστεί παράλογη, το δικαστήριο της απέδωσε ευθύνη 60%. Υπενθυμίζουμε ότι η ευθύνη που εδώ αποδόθηκε στον εφεσείοντα ήταν 66.6%.
Έχουμε επομένως την άποψη πως ένα άλλο δικαστήριο με βάση τα ίδια περιστατικά θα μπορούσε να χαρακτηρίσει την πράξη του εφεσείοντα παράλογη και να καταμερίσει σε βάρος του το ίδιο ή και μεγαλύτερο ποσοστό ευθύνης χωρίς να διαπράττει λάθος αρχής. Ο καταμερισμός της ευθύνης έχει ως συνισταμένη τη συμβολή του καθενός από τα μέρη στην πρόκληση της ζημιάς και το μέτρο είναι η λογική πρόβλεψη των συνεπειών που θα προκύψουν εξαιτίας της παρέκκλισης από το καθήκον επιμέλειας που αναλογεί στο καθένα από τα μέρη. Στην προκείμενη περίπτωση, η συμβολή του εφεσείοντα στην πρόκληση της ζημιάς ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερη από την ευθύνη των εφεσιβλήτων η οποία εντοπίστηκε στην έλλειψη [*564]επιτήρησης του χώρου που σύμφωνα με τη σκέψη του δικάσαντος δικαστηρίου, επέτρεψε στον εφεσείοντα να θέσει σε λειτουργία την πρέσα και να κυρτώσει περίπου 60 λαμαρίνες μέχρι την ώρα που συνέβηκε το δυστύχημα χωρίς να γίνει προηγουμένως αντιληπτός. Στον καταμερισμό της ευθύνης προσμέτρησαν και οι ρητές οδηγίες και απαγορεύσεις που υπήρχαν αναφορικά με τη χρησιμοποίηση της συγκεκριμένης πρέσας τις οποίες ο εφεσείων αγνόησε παρά το αναντίλεκτο γεγονός ότι γνώριζε την ύπαρξή τους. Ο καταμερισμός της ευθύνης γίνεται με γνώμονα τη λογική και την κοινή εμπειρία και αποτελεί έργο του πρωτόδικου δικαστηρίου. Το Εφετείο επεμβαίνει μόνο όταν διαπιστωθεί σφάλμα αρχής ή πλάνη περί το νόμο ή τα ουσιώδη πραγματικά γεγονότα. Το Εφετείο επεμβαίνει επίσης προς ανατροπή του καταμερισμού αν ικανοποιηθεί ότι είναι έκδηλα εσφαλμένος. Στην υπόθεση που εξετάζουμε η σκέψη του πρωτόδικου δικαστηρίου (ανωτέρω) μας βρίσκει απόλυτα σύμφωνους και συνεπώς δεν υπάρχει λόγος επέμβασης προς ανατροπή του καταμερισμού.
Ο εφεσείων θεωρεί και έκδηλα ανεπαρκές το ποσό των γενικών αποζημιώσεων (£8.000) που το πρωτόδικο δικαστήριο επιδίκασε επί βάσεως πλήρους ευθύνης. Κατά το χρόνο του δυστυχήματος ο εφεσείων ήταν 53 χρόνων και οι κακώσεις στα δάκτυλα των χεριών του άφησαν κατάλοιπα μόνιμης ανικανότητας. Η κατάστασή του θα μπορούσε να ήταν καλύτερη αν ακολουθούσε τα προγράμματα φυσιοθεραπείας που του συνέστησαν οι γιατροί. Δυστυχώς ο εφεσείων δεν έκαμε καθόλου φυσιοθεραπεία και η κατάσταση των δακτύλων δεν παρουσίασε τη βελτίωση που αντικειμενικά αναμενόταν ότι θα παρουσίαζε αν ακολουθούσε τα σχετικά προγράμματα. Η μαρτυρία των ειδικών ορθοπεδικών Κ. Κωνσταντινίδη (ΜΕ4) και Ο. Αθάνατου (ΜΥ3) βοήθησε το πρωτόδικο δικαστήριο στη συναγωγή συμπερασμάτων αναφορικά με την κατάσταση της υγείας του εφεσείοντα. Σύμφωνα με τη μαρτυρία των ιατρών ο εφεσείων λόγω του δυστυχήματος έπαθε ακρωτηριασμό του δείκτη, μέσου και παράμεσου δακτύλου και των δύο χεριών. Έγινε υπό γενική αναισθησία επανασυγκόλληση των δακτύλων που είχαν ακρωτηριασθεί και σύμφωνα με τα αντικειμενικά ευρήματα του ιατρού Κωνσταντινίδη, ο εφεσείων δεν μπορεί να κλείσει τα δάκτυλα του και να κάνει γροθιά και στα δύο χέρια. Η αγκύλωση είναι μόνιμη στην πρώτη μεταφαλαγγική άρθρωση του δεξιού μέσου δακτύλου και την τελευταία φαλαγγική άρθρωση του αριστερού μέσου δακτύλου. Οι κινήσεις των άλλων δακτύλων είναι πολύ περιορισμένες και επώδυνες. Δύναται να κάμψει την τελευταία φαλαγγική άρθρωση του δεξιού παράμεσου μόνο 20 μοίρες, του δεξιού δείκτη μόνο 40 μοίρες και του αριστερού δείκτη στις 45 μοίρες. Υπάρχει [*565]επίσης πόνος και παραμόρφωση της τελευταίας φάλαγγας του αριστερού παράμεσου δακτύλου. Παρά το γεγονός ότι τελικά τα δάκτυλα έχουν σωθεί εντούτοις λόγω της παρουσιαζόμενης παραμόρφωσης και της δυσκαμψίας ο εφεσείων δεν μπορεί πλέον να εργαστεί ή να κάνει χειρωνακτική εργασία αλλά ούτε και τον εαυτό του δεν μπορεί να περιποιηθεί μέχρι και τις πιο απλές προσωπικές του ανάγκες. Ο εφεσείων παρέμεινε στο Απολλώνειο Νοσοκομείο για 15 ημέρες και ακολούθως προσερχόταν για παρακολούθηση ως εξωτερικός ασθενής.
Ο ιατρός Ο. Αθάνατος εξέτασε τον εφεσείοντα στις 20.12.96 και 24.1.97. Οι διαπιστώσεις του είναι σχεδόν ταυτόσημες με εκείνες του ιατρού Κωνσταντινίδη. Οι απόψεις των ιατρών συγκλίνουν ότι οι κακώσεις ήταν επώδυνες και έθεσαν σε κίνδυνο την επιβίωση των άκρων φαλάγγων σε μερικά δάκτυλα. Λόγω των χειρουργικών επεμβάσεων αποφεύχθηκε ο ακρωτηριασμός. Κατά την εκτίμηση του ιατρού Ο. Αθάνατου υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης της λειτουργικότητας των χεριών με ένα πρόγραμμα φυσιοθεραπείας για κινητοποίηση των άλλων φαλαγγοφαλαγγικών και μετακαρποφαλαγγικών αρθρώσεων οι οποίες δεν υπέστησαν καμιά βλάβη από το ατύχημα αλλά παρουσιάζουν προσωρινή δυσκαμψία. Με τη βελτίωση των πιο πάνω αρθρώσεων η ικανότητα να κάνει γροθιά και να ανυψώνει μικρά βάρη θα βελτιωνόταν σε αρκετό βαθμό. Αν ο εφεσείων ακολουθούσε πρόγραμμα κινησιοθεραπείας των δακτύλων θα μπορούσε να βελτιωθεί η λειτουργικότητά τους και ο ασθενής θα μπορούσε να κάνει ελαφρά εργασία με τη χρήση του αντίχειρα και δείκτη να βοηθούν τα άλλα δάκτυλα όχι όμως να παίρνει μεγάλο βάρος ή να εκτελεί δύσκολη χειρωνακτική εργασία.
Το πρωτόδικο δικαστήριο δέχθηκε ότι η κατάσταση της υγείας του εφεσείοντα ήταν σύμφωνα με τη μαρτυρία των γιατρών που μόλις συνοψίσαμε. Δεν διέφυγε της προσοχής του ότι ο εφεσείων παρέλειψε να ακολουθήσει πρόγραμμα φυσιοθεραπείας που του συνέστησαν οι γιατροί για τη βελτίωση της λειτουργικότητας των δακτύλων και θα υποβοηθούσε στην αύξηση της ικανότητας για αυτοσυντήρηση και εκτέλεση ελαφρών εργασιών. Η παράλειψη του εφεσείοντα να υποβληθεί σε φυσιοθεραπεία ορθά λήφθηκε υπόψη στον καθορισμό του ύψους των γενικών αποζημιώσεων από το πρωτόδικο δικαστήριο. Ο εφεσείων είχε καθήκον να πράξει ό,τι ήταν λογικά δυνατό υπό τις περιστάσεις για τη βελτίωση της κατάστασης της υγείας του και την ανάλογη μείωση των γενικών αποζημιώσεων. Με την επιδίκαση χρηματικών αποζημιώσεων σίγουρα δεν αποκαθίσταται η υγεία του θύματος αστικού αδικήματος και συνεπώς οι αποζημιώσεις δεν αποτελούν το τέλειο μέτρο αποκατά[*566]στασης πλην όμως δεν υπάρχει άλλο καλύτερο (μέτρο). Η χρηματική αποζημίωση συναρτάται άμεσα με τη σοβαρότητα των τραυμάτων, τον πόνο, την οδύνη και τη δυσχέρεια που προκαλούν τα τραύματα ενόσω υπάρχουν. Όταν δε οι κακώσεις προκαλούν μόνιμη αναπηρία, ο υπολογισμός των αποζημιώσεων γίνεται στη βάση μακροχρόνιας προοπτικής. Όταν εκδόθηκε η εκκαλούμενη απόφαση ο εφεσείων ήταν 58 χρόνων (γεννήθηκε στις 29.5.1943). Ο πολλαπλασιαστής 3 που το πρωτόδικο δικαστήριο υιοθέτησε για τον καθορισμό της χρονικής διάρκειας της απώλειας δεν εκφεύγει του μέτρου που καθιέρωσε η νομολογία. Σημειώνουμε ότι ο εφεσείων κατέθεσε πως δεν είχε πρόθεση να εργαστεί για δυο χρόνια. Στην Σταύρος Συκοπετρίτης ν. Ανδρέα Χριστοδούλου (2004) 1 Α.Α.Δ. 218 υιοθετήθηκε ο πολλαπλασιαστής 4 για άτομο το οποίο συνέχιζε ανελλιπώς την εργασία και είχε την ίδια περίπου ηλικία με τον εφεσείοντα.
Το πρωτόδικο δικαστήριο συνεκτίμησε όλους τους σχετικούς παράγοντες που κάτω από τις δοσμένες περιστάσεις έπρεπε να λάβει υπόψη και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ποσό των £8.000 αποτελούσε δίκαιη και λογική αποζημίωση επί βάσεως πλήρους ευθύνης. Το ποσό των γενικών αποζημιώσεων άνκαι είναι χαμηλό, θεωρούμε πως εξακολουθεί να βρίσκεται μέσα στα λογικά όρια του μέτρου. Και εφόσον δεν είναι έκδηλα χαμηλό δεν δικαιολογείται επέμβαση του Εφετείου προς ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης.
Συνεκτιμώντας γενικά όλα τα στοιχεία της έφεσης που έχουν τεθεί ενώπιόν μας, καταλήξαμε στο συμπέρασμα πως δεν υπάρχει οποιοδήποτε λάθος στην πρωτόδικη απόφαση που θα δικαιολογούσε την ανατροπή της.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων και εναντίον του εφεσείοντα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα υπέρ των εφεσιβλήτων και εναντίον του εφεσείοντος.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο