(2005) 1 ΑΑΔ 1322
[*1322]31 Οκτωβρίου, 2005
[ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΓΙΑΝΝΗΣ Π. ΜΑΚΕΔΟΝΑΣ,
Εφεσείων,
v.
1. ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΛΑΖΑΡΟΥ,
2. ΣΤΕΛΛΑΣ ΛΑΖΑΡΟΥ,
Εφεσιβλήτων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11502)
Συμβάσεις ― Εξασφάλιση δανείου με γραμμάτιο συνήθους τύπου και εγγύηση ― Κατά πόσο η απαίτηση πληρωμής αποτελούσε προϋπόθεση για την έγερση αγωγής από τον πιστωτή εναντίον του πρωτοφειλέτη και του εγγυητή για ανάκτηση του δανείου βάσει του γραμματίου.
Με την έφεση αυτή ο εφεσείων – ενάγων αμφισβητεί την πρωτόδικη άποψη ότι χρειαζόταν απαίτηση πληρωμής προτού κινηθεί η αγωγή του εναντίον των εφεσιβλήτων – εναγομένων για ποσό ύψους £10.000, το οποίο ο εφεσείων ισχυρίσθηκε ότι στις 8/12/1989 δάνεισε τον 1ον εφεσίβλητο και σε σχέση με το οποίο έλαβε γραμμάτιο συνήθους τύπου πληρωτέο σε πρώτη ζήτηση και η 2η εφεσίβλητη παρέσχε, από κοινού και χωριστά με τρίτο πρόσωπο, εγγύηση και κάλυψη με ρητή πρόνοια ότι ο εφεσείων, ως πιστωτής, θα είχε το δικαίωμα να θεωρήσει και τη 2η εφεσίβλητη ως πρωτοφειλέτιδα. Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε απορρίψει σχετική απαίτηση του εφεσείοντος εναντίον των εφεσιβλήτων.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Με βάση τη νομολογία, σε ό,τι αφορά τον πρωτοφειλέτη δεν χρειάζεται απαίτηση πληρωμής. Αυτό ισχύει ακόμα και αν θεωρηθεί ότι εδώ η πρόνοια στο γραμμάτιο περί απαίτησης αντανακλούσε και στο ίδιο το δάνειο.
2. Το ίδιο και για τη 2η εφεσίβλητη, η οποία δεσμεύτηκε με όρο ότι θα ευθυνόταν για το χρέος ως πρωτοφειλέτιδα και επομένως η ευθύνη της δεν ‘ήταν μόνο δευτερεύουσα – «collateral» - που αλλιώς θα [*1323]αντικριζόταν.
Η έφεση επιτράπηκε. Εκδόθηκε απόφαση υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον των εφεσιβλήτων, από κοινού και χωριστά για ποσό £10.000 με τόκο προς 9% ετησίως από 8 Δεκεμβρίου 1989 μέχρι εξοφλήσεως. Έξοδα, πρωτόδικα και έφεσης, υπέρ του εφεσείοντος.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
J. Brown’s Estate [1983] 2 Ch. 300,
Bradford Old Bank v. Sutcliffe [1918] 2 K.B. 833,
MS Fashions Ltd a.o. v. Bank of Credit and Commerce International SA a.o. (No.2) [1993] 3 All E.R. 769,
Ioannou v. Hassan 3 C.L.R. 30,
Lombard Natwest Ltd v. Παναγιώτη Λαζαρίδη (1999) 1 Α.Α.Δ. 1465.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα κατά της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού που δόθηκε στις 30/9/02 (Αρ. Αγωγής 4665/95) με την οποία έκρινε ότι το υπό αναφορά χρέος των Λ.Κ. 10.000.- οφείλετο από τους εναγόμενους προς τον ενάγοντα δυνάμει γραμματίου συνήθους τύπου, απέρριψε όμως την αγωγή ως ασκηθείσα πρόωρα κρίνοντας ότι δεν γεννάται αγώγιμο δικαίωμα εκτός εάν προηγουμένως απαιτηθεί η πληρωμή του χρέους του γραμματίου πράγμα το οποίο ο ενάγοντας δεν έπραξε.
Π. Μουαΐμης, για τον Εφεσείοντα.
Δ. Αραούζος, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου δίδεται από τον Δικαστή Γ. Νικολάου.
Α Π ΝΙΚΟΛΑΟΥ, Δ.: Στην αγωγή του εναντίον των εφεσιβλήτων, ο [*1324]εφεσείων ισχυρίστηκε ότι στις 8 Δεκεμβρίου 1989 δάνεισε στον 1ο εφεσίβλητο ποσό £10.000 σε σχέση με το οποίο έλαβε γραμμάτιο συνήθους τύπου πληρωτέο σε πρώτη ζήτηση και ότι κατά την ίδια ημερομηνία η 2η εφεσίβλητη παρέσχε, από κοινού και χωριστά με τρίτο πρόσωπο, εγγύηση και κάλυψη με ρητή πρόνοια ότι ο εφεσείων, ως πιστωτής, θα είχε το δικαίωμα να θεωρήσει και τη 2η εφεσίβλητη ως πρωτοφειλέτιδα. Οι εφεσίβλητοι αρνήθηκαν την από μέρους τους οφειλή. Προέβαλαν ότι ολόκληρο το ποσό του εμφανιζομένου ως γραμματίου συνήθους τύπου προοριζόταν για αλλοδαπό προς τον οποίο δεν μπορούσε να γινόταν απευθείας νόμιμη δανειοδότηση· ότι το καταβληθέν ποσό θα αποπληρωνόταν με αφαίρεση από την εξαμηνιαία δόση ενοικίου το οποίο επρόκειτο να όφειλε εταιρεία του εφεσείοντος προς εταιρεία του 1ου εφεσιβλήτου· ότι με αυτό τον τρόπο επήλθε από ενωρίς εξόφληση· και ότι, ως εκ τούτου, ποτέ πριν από την αγωγή δεν υποβλήθηκε απαίτηση πληρωμής.
Επειδή η υπεράσπιση ενέταξε την περίπτωση σε ευρύ πλέγμα σχέσεων και συναλλαγών μεταξύ των διαδίκων, όπως και τρίτων μαζί τους προσώπων, προσήχθη επακόλουθα ανάλογη μαρτυρία και η δίκη πήρε μάκρος. Το Δικαστήριο θεώρησε ότι η εκδοχή του εφεσείοντος αναφορικά με το δάνειο προς τον 1ο εφεσίβλητο, το γραμμάτιο συνήθους τύπου και τη συνοδεύουσα εξασφάλιση από μέρους της 2ης εφεσίβλητης, υποστηριζόταν από μαρτυρία την οποία πίστωσε ως αξιόπιστη παρόλον που προέβη και σε αρνητικά σχόλια για τον ίδιο τον εφεσείοντα ως μάρτυρα. Παράλληλα, η εκδοχή των εφεσιβλήτων, η οποία ουσιαστικά εξαρτάτο από τη μαρτυρία του 1ου, κατέρρευσε με την απόρριψη της μαρτυρίας του. Με δεδομένο ότι αναλώθηκε πολύς δικαστικός χρόνος εξ αιτίας της εκδοχής τους, αξίζει να δούμε τι ήταν ακριβώς που το Δικαστήριο είπε για τον 1ο εφεσίβλητο και τη μαρτυρία του:
«Ο Εναγόμενος 1 μου έκαμε πάρα πολύ φτωχή εντύπωση σαν μάρτυρας της αλήθειας την οποία είμαι βέβαιος ότι επαραποίησε σε μια απέλπιδα προσπάθεια να απαλλαγεί τις εκ του επιδίκου γραμματίου οικονομικές υποχρεώσεις του προς τον Ενάγοντα.
Ο Εναγόμενος 1 τρέφει αισθήματα μεγάλης απέχθειας προς τον Ενάγοντα. Αισθήματα τα οποία εδράζονται στην αντίληψη και πεποίθηση του πως κατά τη διάρκεια της μεταξύ των συνεργασίας και ιδιαίτερα κατά τη συνομολόγηση και υλοποίηση της συμφωνίας της 20.11.1991 με την οποία ο ίδιος και η σύζυγος του πώλησαν τις μετοχές τους στην Amathos προς την IPM, ο [*1325]Ενάγοντας τους ξεγέλασε και δεν έχουν λάβει ούτε τα χρήματα που εδικαιούντο.
Ως εκ τούτου αισθανόταν πολύ έντονα προ του ενδεχομένου να βρεθούν αυτός και η σύζυγος του υπόλογοι να πληρώσουν στον Ενάγοντα το ποσό του γραμματίου.
Είμαι πεπεισμένος πως τα περί συμφωνίας για εξόφληση του γραμματίου με την αφαίρεση του ποσού από το πρώτο ενοίκιο για το “Estella” και η θέση πως το γραμμάτιο εξοφλήθηκε συνιστούν αναληθή σενάρια που, μετά την αξίωση του χρέους που αφορά το γραμμάτιο, ο Εναγόμενος 1 επινόησε.»
Το Δικαστήριο έκρινε λοιπόν ότι το υπό αναφορά χρέος οφειλόταν στη βάση στην οποία το είχε θέσει ο εφεσείων.
Έπειτα από αυτά το Δικαστήριο προχώρησε και εξέτασε το κατά πόσο ο εφεσείων είχε ζητήσει πληρωμή προτού κινήσει την αγωγή. Έδωσε στο ερώτημα αρνητική απάντηση. Θεώρησε δε πως δεν γεννάται αγώγιμο δικαίωμα εκτός αν προηγουμένως απαιτηθεί πληρωμή και κατέληξε ότι εφόσον «δεν απαιτήθηκε η πληρωμή του χρέους του γραμματίου δεν υπήρχε δικαίωμα για την ανάκτηση του ποσού δικαστικά». Γι’ αυτό έκρινε πρόωρη την αξίωση και την απέρριψε με έξοδα εναντίον του εφεσείοντος.
Με την έφεση αμφισβητείται η πρωτόδικη άποψη ότι χρειαζόταν οποιαδήποτε απαίτηση πληρωμής προτού κινηθεί η αγωγή για το χρέος. Η επί του θέματος συζήτηση κάλυψε διάφορα είδη νομικών σχέσεων όπου είχε απασχολήσει το κατά πόσο τέτοια απαίτηση ήταν ή όχι αναγκαία και είχαν, συναφώς, επισημανθεί διακρίσεις μεταξύ περιπτώσεων. Έγινε εκτενής αναφορά σε νομολογία, αγγλική και κυπριακή. Νομίζουμε πως αρκούν, για να φωτίσουν το πεδίο, οι αποφάσεις στις υποθέσεις In re J. Brown’s Estate [1893] 2 Ch. 300, Bradford Old Bank v. Sutcliffe [1918] 2 K.B. 833, MS Fashions Ltd and Οthers v. Bank of Credit and Commerce International SA and Οthers (No. 2) [1993] 3 All E.R. 769, Ioannou v. Hassan 3 C.L.R. 30 και Lombard Natwest Ltd v. Παναγιώτη Λαζαρίδη (1999) 1 Α.Α.Δ. 1465 στις οποίες μας παρέπεμψε ο συνήγορος του εφεσείοντος και, σε μερικές από αυτές, ο συνήγορος των εφεσιβλήτων.
Θεωρούμε πως δεν χρειάζεται να επεκταθούμε. Μπορούμε εν προκειμένω να περιοριστούμε στην πτυχή της απαίτησης που αφορούσε σε απλό δάνειο. Με βάση τη νομολογία, σε ό,τι αφορά τον πρωτοφειλέτη δεν χρειάζεται απαίτηση πληρωμής. Αυτό ισχύει ακό[*1326]μα και αν θεωρηθεί ότι εδώ η πρόνοια στο γραμμάτιο περί απαίτησης αντανακλούσε και στο ίδιο το δάνειο. Στην re J. Brown’s Estate (ανωτέρω) το ζήτημα τέθηκε ως εξής:
«…. Where there is a present debt and a promise to pay on demand, the demand is not considered to be a condition precedent to the bringing of the action. But it is otherwise on a promise to pay a collateral sum on request, for then the request ought to be made before action brought.»
Το ίδιο και για τη 2η εφεσίβλητη, η οποία δεσμεύτηκε με όρο ότι θα ευθυνόταν για το χρέος ως πρωτοφειλέτιδα και επομένως η ευθύνη της δεν ήταν μόνο δευτερεύουσα – «collateral» – που αλλιώς θα αντικριζόταν. Παράδειγμα προσφέρει η MS Fashions Ltd and Οthers (ανωτέρω). Εξάλλου, όπως επισημάνθηκε στη Lombard Natwest Ltd (ανωτέρω), ακόμα και αναγκαία να είναι η απαίτηση πληρωμής, αυτή:
«δεν αποτελεί προϋπόθεση για τη γένεση του δικαιώματος αλλά δευτερεύοντα όρο για την εκτελεστότητα του χρέους δηλαδή της ευχέρειας ανάκτησής του.»
Τέλος υπενθυμίζουμε την Ioannou v. Hasan (ανωτέρω) όπου, με δεδομένο ότι χρειαζόταν απαίτηση πληρωμής, κρίθηκε ότι η ίδια η αγωγή αποτελούσε επαρκή απαίτηση και ότι το θέμα των εξόδων ρυθμιζόταν εν συνεχεία ανάλογα με την περίπτωση. Καταλήγουμε λοιπόν ότι η απαίτηση του εφεσείοντος εναντίον των εφεσιβλήτων θα έπρεπε να είχε επιτύχει.
Η έφεση επιτρέπεται. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Εκδίδεται υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον των εφεσιβλήτων, από κοινού και χωριστά, απόφαση για ποσό £10.000 με τόκο προς 9% ετησίως από 8 Δεκεμβρίου 1989 μέχρις εξοφλήσεως. Έξοδα, πρωτόδικα και έφεσης, υπέρ του εφεσείοντος.
Η έφεση επιτρέπεται. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον των εφεσιβλήτων, από κοινού και χωριστά για ποσό £10.000 με τόκο προς 9% ετησίως από 8 Δεκεμβρίου 1989 μέχρι εξοφλήσεως. Έξοδα, πρωτόδικα και έφεσης, υπέρ του εφεσείοντος.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο