(2006) 1 ΑΑΔ 242
[*242]24 Μαρτίου, 2006
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
ΦΥΛΑΚΤΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
EUROLIFE LTD,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 11912)
Ασφάλιση ― Ασφαλιστικό συμβόλαιο ― Ασφάλιση προσωπικών ατυχημάτων ― Εσφαλμένη ερμηνεία όρου για εξαίρεση ευθύνης της ασφαλιστικής εταιρείας ― Οι ασφαλιστές έχουν καθήκον να εξαιρούν την ευθύνη τους με καθαρές και σαφείς πρόνοιες.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή του εφεσείοντος, με την οποία αξίωνε καταβολή ποσού £10.000 από την εφεσίβλητη-εναγόμενη εταιρεία, στην οποία ήταν ασφαλισμένος με ασφάλεια προσωπικών ατυχημάτων και ασφαλιστήριο συμβόλαιο ημερομηνίας 14/9/92 (Τεκμήριο 2). Ο εφεσείων αξίωνε το πιο πάνω ποσό, το οποίο προνοείτο από το συμβόλαιο, λόγω μόνιμης ολικής ανικανότητας, την οποία υπέστη, κατά τον ισχυρισμό του, μετά από τραυματισμό του σε ατύχημα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι ο εφεσείων είχε ατύχημα και ως αποτέλεσμα του ατυχήματος αυτού υπέστη ρήξη αυχενικού δίσκου, συνεπεία την οποίας κατέστη μόνιμα και ολικά ανίκανος για εργασία. Εξετάζοντας όμως τους όρους του συμβολαίου κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η από το ατύχημα πάθηση του εφεσείοντος ενέπιπτε στις εξαιρέσεις του συμβολαίου που αφορούσαν δισκοπάθεια και έτσι δεν καλυπτόταν από το ασφαλιστήριο έγγραφο.
Με την παρούσα έφεση αμφισβητείται το συμπέρασμα του [*243]πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι οι εξαιρέσεις που περιέχονται στο Τεκμήριο 2 και συγκεκριμένα η εξαίρεση υπό την παράγραφο (δ) καλύπτουν την παρούσα περίπτωση.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το αιτιολογικό του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι το λεκτικό του συμβολαίου «σε συνδυασμό με την πραγματικά πλατειά διατύπωση του συγκεκριμένου λεκτικού της εξαίρεσης» δείχνει πρόθεση εκ μέρους της εταιρείας να εξαιρείται από τέτοιες παθήσεις, έστω και αν προκαλούνται από ατύχημα, δεν βρίσκει σύμφωνο το Εφετείο.
2. Παρά τη φαινομενική της γενικότητα, η πρόνοια για την εξαίρεση στο επίδικο ασφαλιστήριο συμβόλαιο είναι ασαφής. Επειδή οι εξαιρέσεις εισάγονται στο συμβόλαιο κυρίως για να απαλλάξουν τους ασφαλιστές από ευθύνη για απώλεια, που κατά τα άλλα θα καλυπτόταν από το ασφαλιστήριο, αυτές ερμηνεύονται εναντίον των ασφαλιστών με τη μεγαλύτερη αυστηρότητα. Είναι καθήκον των ασφαλιστών να εξαιρούν την ευθύνη τους με καθαρές και σαφείς πρόνοιες. Αν εδώ πρόθεση ήταν να εξαιρούνται τέτοιες περιπτώσεις, έστω κι αν προέρχονταν από ατύχημα και τραυματισμό, τούτο θα αναμενόταν να προνοείται σαφώς και ρητώς.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα πρωτοδίκως και κατ’ έφεση υπέρ του εφεσείοντος. Εκδόθηκε απόφαση υπέρ του εφεσείοντος για ποσό £10.000.
Έφεση.
Έφεση από τον ενάγοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Υπ. Αρ. 12104/97), ημερ. 6/11/03.
Κ. Ευσταθίου, για τον Eφεσείοντα.
Στ. Πολυβίου, για τους Eφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Π. Αρτέμη, Δ.:
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων-ενάγων ήταν ασφαλισμένος στην εφεσίβλητη-εναγόμενη εταιρεία με ασφάλεια προσωπικών ατυχημάτων και ασφαλιστήριο συμβόλαιο ημερομηνίας 14.9.92 (Τεκμήριο [*244]2).
Ήταν η απαίτηση του με την αγωγή του εναντίον της εταιρείας για καταβολή του προνοούμενου από το συμβόλαιο ποσού των £10.000 λόγω μόνιμης ολικής ανικανότητας, την οποία υπέστη, κατά τον ισχυρισμό του, μετά από τραυματισμό του σε ατύχημα.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πράγματι ο εφεσείων είχε ατύχημα και ως αποτέλεσμα του ατυχήματος αυτού υπέστη ρήξη αυχενικού δίσκου, συνεπεία της οποίας ο εφεσείων κατέστη μόνιμα και ολικά ανίκανος για εργασία. Ακολούθως, η πρωτόδικος Δικαστής προχώρησε και εξέτασε τους όρους του συμβολαίου και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η από το ατύχημα πάθηση του εφεσείοντα ενέπιπτε στις εξαιρέσεις του συμβολαίου που αφορούσαν δισκοπάθεια και έτσι δεν καλυπτόταν από το ασφαλιστήριο έγγραφο. Κατά συνέπεια απέρριψε και την αγωγή.
Με την παρούσα έφεση τίθεται υπό αμφισβήτηση μόνο το τελευταίο αυτό συμπέρασμα του πρωτόδικου Δικαστηρίου, ότι δηλαδή οι εξαιρέσεις που περιέχονται στο Τεκμήριο 2 και συγκεκριμένα η εξαίρεση υπό (δ) καλύπτουν την παρούσα περίπτωση. Τα υπόλοιπα ευρήματα και συμπεράσματα του Δικαστηρίου δεν αμφισβητούνται.
Κάτω από τον τίτλο «Ωφελήματα», αναφέρονται τα πιο κάτω στο Τεκμήριο 2:
«Αν οι σωματικές βλάβες από ατύχημα προκαλέσουν οποιαδήποτε από τις παρακάτω αναφερόμενες συνέπειες, η Εταιρεία θα καταβάλει την αντίστοιχη παροχή, εφόσον οι συνέπειες προκλήθηκαν μέσα σε εκατόν ογδόντα (180) μέρες από το ατύχημα και οφείλονται αποκλειστικά και μόνο στις σωματικές βλάβες από το ατύχημα και ανεξάρτητα από άλλη αιτία.
(α) (i) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (ii) Mόνιμη Ολική Ανικανότητα: Καταβάλλεται το Ασφαλισμένο Κεφάλαιο εφόσον ο Ασφαλισμένος καταστεί μόνιμα και ολικά ανίκανος για οποιαδήποτε προσοδοφόρα εργασία. Η πληρωμή γίνεται μετά το δωδέκατο μήνα της ανικανότητας.»
Ο όρος «ατύχημα» ορίζεται ως εξής στο Τεκμήριο 2:
«Ατύχημα» είναι περιστατικό (συμβάν) που οφείλεται σε αιτία αιφνίδια, εξωτερική, ορατή, βίαιη, τυχαία και απόλυτα ανεξάρ[*245]τητη από τη θέληση του Ασφαλισμένου και που προκαλεί σ’ αυτόν, σαν αποκλειστική αιτία και ανεξάρτητα από κάθε άλλη αιτία σωματική βλάβη ή θάνατο. Διευκρινίζεται ότι δεν θεωρούνται ότι είναι συνέπειες ατυχήματος (και δεν καλύπτονται από αυτό το Συμβόλαιο) κάθε φύσεως ασθένειες καθώς και οι επιπλοκές και τα επακόλουθά τους, έστω και αν όλα αυτά είναι συνέπειες εκθέσεως σε σκληρές ανθυγιεινές συνθήκες.»
Κάτω από τον τίτλο «ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ», το ασφαλιστήριο συμβόλαιο προνοεί τα ακόλουθα:
«Το Συμβόλαιο δεν καλύπτει απαιτήσεις που προέρχονται ή έχουν σχέση άμεσα ή έμμεσα ή είναι αποτέλεσμα οποιασδήποτε από τις παρακάτω αιτίες:
(α) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(β) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(γ) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(δ) Ισχιαλγίες, οσφυαλγίες, κιρσοί, μηνίσκος, κήλες γενικώς περιλαμβανομένης και της κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοπάθεια), επιληψία, νευρική κατάπτωση, υπερκόπωση.»
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, προτού καταλήξει στο τελικό του συμπέρασμα αναφέρεται στις δύο πιθανές ερμηνείες που μπορεί να δοθούν στο λεκτικό της εξαίρεσης, επισημαίνοντας τα εξής:
«1η πιθανή ερμηνεία:
Το συμβόλαιο να μην καλύπτει απαιτήσεις όταν ο ασφαλιζόμενος υπέστη μόνιμη ολική ανικανότητα λόγω κήλης κλπ. ανεξαρτήτως του ατυχήματος. Δηλαδή η μόνιμη ολική ανικανότητα να είχε προκληθεί αποκλειστικά από την κήλη κλπ. η οποία είχε δημιουργηθεί ανεξαρτήτως του ατυχήματος.
Το συμβόλαιο δεν θα καλύπτει εν πάση περιπτώσει τέτοια απαίτηση όχι λόγω εξαιρέσεως αλλά γιατί η σωματική βλάβη δεν θα έχει προκληθεί από το ατύχημα. Συνεπώς δεν μπορεί να δοθεί τέτοια ερμηνεία στην εξαίρεση γιατί θα ήταν άνευ αντικειμένου.
2η πιθανή ερμηνεία:
Το συμβόλαιο να μη καλύπτει απαιτήσεις όταν ο ασφαλιζόμενος υποστεί μόνιμη ολική ανικανότητα λόγω κήλης κλπ. η οποία έχει δημιουργηθεί από το ατύχημα. Δηλαδή ακόμα και όταν η κήλη, δισκοπάθεια (η οποία δημιουργεί τη μόνιμη ανικανότητα) είναι η φυσική συνέπεια του ατυχήματος, το συμβόλαιο δε θα καλύ[*246]πτει τη σχετική απαίτηση. Υιοθετείται από το Δικαστήριο αυτή η ερμηνεία.
Ενάντια σ’ αυτή την ερμηνεία δυνατόν να υπάρχουν οι εξής προβληματισμοί (οι οποίοι συναντώνται μεταξύ άλλων και στις σελίδες 48-54 στο σύγγραμμα “Personal Accident Life and Other Insurances” Ivamy).
Ότι δηλαδή αν δοθεί τέτοια ερμηνεία τότε αυτή θα εξουδετερώνει την όλη φιλοσοφία και σκοπό του ασφαλιστηρίου συμβολαίου το οποίο έχει γίνει για να χρησιμεύει στον ασφαλιζόμενο σε περίπτωση ατυχήματος. Ότι θα πρέπει να δοθεί προσοχή ότι στην προκειμένη περίπτωση η αιτία της απαίτησης είναι το ατύχημα ενώ η ρήξη του δίσκου (δισκοπάθεια) είναι το αποτέλεσμα του ατυχήματος. Ότι αιτία της απαίτησης δεν μπορεί να θεωρηθεί η ρήξη του δίσκου (δισκοπάθεια) η οποία είναι το αποτέλεσμα του ατυχήματος.»
Τελικά το Δικαστήριο κατέληξε στη 2η πιθανή εξήγηση με το αιτιολογικό ότι το λεκτικό του συμβολαίου «σε συνδυασμό με την πραγματικά πλατειά διατύπωση του συγκεκριμένου λεκτικού της εξαίρεσης» δείχνει πρόθεση εκ μέρους της εταιρείας να εξαιρείται από τέτοιες παθήσεις, έστω και αν προκαλούνται από ατύχημα.
Η κατάληξη αυτή δεν μας βρίσκει σύμφωνους.
Αναφορικά με το σχόλιο του Δικαστηρίου σε σχέση με την πρώτη πιθανή ερμηνεία, έχουμε να παρατηρήσουμε τα ακόλουθα. Το ότι το συμβόλαιο δεν θα εκάλυπτε εν πάση περιπτώσει μία απαίτηση όχι λόγω της εξαίρεσης, αλλά λόγω του ότι η σωματική βλάβη δεν θα είχε προκληθεί από ατύχημα, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι δεν θα έμπαινε τέτοια εξαίρεση στη σύμβαση. Τέτοιες εξαιρέσεις πολύ συχνά υπάρχουν σε ασφαλιστήρια έγγραφα, και περιλαμβάνονται σ’ αυτά εκ του περισσού και λόγω υπερβολικής προσοχής (ex abundanti cautella). Επισημαίνουμε επί του προκειμένου πως, για παράδειγμα, η «υπερκόπωση» που αναφέρεται στην εξαίρεση κάτω από το (δ) δεν θα μπορούσε εν πάση περιπτώσει να είχε ως αιτία ατύχημα και ακόμη περισσότερο ούτε αποτέλεσμα ατυχήματος θα μπορούσε να είναι οι καταστάσεις που αναφέρονται στην εξαίρεση υπό (θ), δηλαδή «εγκυμοσύνη, γέννα». Ως εκ τούτου, το επιχείρημα αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί έγκυρο για να υποστηρίξει την απόρριψη της πρώτης πιθανής ερμηνείας που θα μπορούσε, σύμφωνα με το πρωτόδικο Δικαστήριο, να δοθεί στο υπό κρίση κείμενο.
[*247]Περαιτέρω παρατηρούμε πως μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται γενικός ο όρος της εξαίρεσης, εν πάση περιπτώσει όμως θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η «αιτία» της ανικανότητας που προνοείται στην πρώτη παράγραφο των εξαιρέσεων ως γενεσιουργός του αποτελέσματος δεν είναι οι «κήλες γενικώς, συμπεριλαμβανομένης και της κήλης μεσοσπονδυλίου δίσκου (δισκοπάθεια)», οπωσδήποτε και αν προέκυψαν, αλλά το ατύχημα, που ήταν η πρωτογενής και αρχική αιτία που προκάλεσε την μόνιμη ολική ανικανότητα.
Έχοντας τα πιο πάνω υπόψη αλλά και το ότι το επίδικο ασφαλιστήριο συμβόλαιο αφορά ασφάλιση προσωπικών ατυχημάτων, το λιγότερο που μπορούμε να πούμε είναι ότι, παρά τη φαινομενική της γενικότητα, η πρόνοια για την εξαίρεση είναι ασαφής. Στο σύγγραμμα Ivamy, General Principles of Insurance Law, 2η έκδοση στη σελ. 225, αναφέρεται ότι επειδή οι εξαιρέσεις εισάγονται στο συμβόλαιο κυρίως για να απαλλάξουν τους ασφαλιστές από ευθύνη για απώλεια, που κατά τα άλλα θα καλυπτόταν από το ασφαλιστήριο, αυτές ερμηνεύονται εναντίον των ασφαλιστών με τη μεγαλύτερη αυστηρότητα. Είναι, όπως αναφέρεται, καθήκον των ασφαλιστών να εξαιρούν την ευθύνη τους με καθαρές και σαφείς πρόνοιες. Αν εδώ πρόθεση ήταν να εξαιρούνται τέτοιες περιπτώσεις, έστω κι αν προέρχονταν από ατύχημα και τραυματισμό, τούτο θα αναμενόταν να προνοείται σαφώς και ρητώς.
Κατά συνέπεια η έφεση γίνεται αποδεκτή και η πρωτόδικη απόφαση ακυρώνεται. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα-ενάγοντα για ποσό £10.000. Επιδικάζονται επίσης έξοδα υπέρ του, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα πρωτοδίκως και κατ’ έφεση υπέρ του εφεσείοντος. Εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντος για ποσό £10.000.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο