(2007) 1 ΑΑΔ 235
[*235]22 Φεβρουαρίου, 2007
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
ΔΗΜΗΤΡΑ ΑΝΔΡΕΑ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ,
ΣΥΖΥΓΟΣ ΝΙΚΟΥ ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ,
Εφεσείουσα - Αιτήτρια,
ν.
1. ΑΝΘΙΜΟΥ ΑΝΤΩΝΗ ΚΟΛΟΣΙΑΤΗ,
2. ΜΑΡΩΣ ΔΗΜΟΥ ΠΑΠΑΔΗΜΑ,
Εφεσιβλήτων - Καθ’ ων η αίτηση.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 23/2005)
Ακίνητη ιδιοκτησία ? Δικαίωμα διόδου ? Αίτηση για κατάργηση δικαιώματος διόδου εκ μέρους της ιδιοκτήτριας του δουλεύοντος ακινήτου, στη βάση των προνοιών του Άρθρου 12(3) του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμησ?ς) Νόμου, Κεφ. 224 ? Κατά ποσό επληρούντο οι σχετικές προϋποθέσεις του Νόμου.
Ακίνητη ιδιοκτησία ? Απόφαση Διευθυντή του Κτηματολογίου ? Πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη.
Οι διάδικοι είναι ιδιοκτήτες ομόρων κτημάτων στη Λεμεσό. Η μεν εφεσείουσα-αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια κτήματος το οποίο εφάπτεται της κύριας οδού Ελευθερίας, οι δε εφεσίβλητοι-καθ’ ων η αίτηση ιδιοκτήτες όμορου κτήματος το οποίο εφάπτεται επί δρόμου δευτερευούσης σημασίας σε σύγκριση με την οδό Ελευθερίας. Οι εφεσίβλητοι είχαν δικαίωμα διάβασης δια μέσου του κτήματος της εφεσείουσας, το οποίο ενεγράφη στα βιβλία του Κτηματολογίου το 1966. Η εφεσείουσα απευθύνθηκε στο Διευθυντή του Κτηματολογίου για την κατάργηση του δικαιώματος αυτού, στη βάση των προνοιών του Άρθρου 12(3) του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμησις) Νόμου, Κεφ. 224. Οι λόγοι για τους οποίους ζητήθηκε η κατάργηση του δικαιώματος διάβασης ήταν βασικά, δύο:
(α) Η συμφωνία δυνάμει της οποίας δημιουργήθηκε το δικαίωμα, υπεγράφη από τη μητέρα της εφεσείουσας κάτω από ψυχολογική πίεση, και, επομένως δεν εκδηλώνεται η ελεύθερη βούληση της.
[*236](β) Επήλθε αλλαγή της κατάστασης από το χρόνο δημιουργίας του δικαιώματος διάβασης, γιατί στο μεταξύ έχει ανοίξει δημόσιος δρόμος με τον οποίο εφάπτεται το δεσπόζον κτήμα, στον οποίο και έχει ελεύθερη πρόσβαση.
Ο Διευθυντής απέρριψε το αίτημα επειδή δεν επληρούντο οι σχετικές προϋποθέσεις του Νόμου. Η εφεσείουσα καταχώρησε έφεση εναντίον της απόφασης του Διευθυντή, δυνάμει των διατάξεων του Άρθρου 80 του Κεφ. 224. Το Δικαστήριο απέρριψε την έφεση με αποτέλεσμα να καταχωρηθεί η υπό συζήτηση έφεση.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Σύμφωνα με τα αδιαμφισβήτητα πραγματικά γεγονότα, το δικαίωμα διάβασης ήταν το αποτέλεσμα γραπτής συμφωνίας της προηγούμενης ιδιοκτήτριας του κτήματος, μητέρας της εφεσείουσας, στη βάση της οποίας το δικαίωμα διάβασης διδόταν για να εξισορροπηθεί η αξία των δύο τεμαχίων, ήτοι του τεμαχίου που εφάπτεται του κύριου δρόμου, οδός Ελευθερίας το οποίο έδωσε στην εφεσείουσα κόρη της και του τεμαχίου που είναι πίσω από αυτό και εφάπτεται της οδού Μάντζαρου, δρόμος δευτερευούσης σημασίας στην τούρκικη συνοικία της πόλης, το οποίο έδωσε στους γιούς της. Το δικαίωμα διάβασης ενεγράφη ως εμπράγματο βάρος στη βάση αυτών των υπαρκτών τότε καταστάσεων οι οποίες υφίστανται μέχρι σήμερα. Ορθά επομένως κρίθηκε πως δεν μεταβλήθηκε η κατάσταση από το χρόνο εγγραφής του δικαιώματος διάβασης.
2. Η απόφαση το Διευθυντή Κτηματολογίου πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη και δεν ήταν στην παρούσα υπόθεση. Πιο εμπεριστατωμένη ήταν η ενώπιον του Δικαστηρίου κατατεθείσα έκθεσή του.
3. Εναπόκειται στους διάδικους να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη χρήση του ιδιωτικού δικαιώματος μόνο από τους δικαιούχους για να αποφεύγεται η δημιουργία οχληρίας.
Η έφεση απορρίφθηκε με £800 έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από την εφεσείουσα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Υπόθ. Αρ. 39/02), ημερ. 8.12.04.
Τ. Κουκούνης, για την Εφεσείουσα.
[*237]Αιμ. Θεοδούλου, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: H εφεσείουσα είναι εγγεγραμμένη ιδιοκτήτρια του τεμαχίου 252, Φ/Σχ.54/58.5.ΙΙΙ στην ενορία Jami Jedid στη Λεμεσό, ενώ οι εφεσίβλητοι του όμορου τεμαχίου 242, το οποίο έχει δικαίωμα διάβασης δια μέσου του κτήματος της εφεσείουσας. Το δικαίωμα διάβασης είναι μέσα από στοά από την κύρια οδό Ελευθερίας. Το δικαίωμα ενεγράφη στα βιβλία του κτηματολογίου το 1966.
Η εφεσείουσα απευθύνθηκε στο Διευθυντή του Κτηματολογίου για την κατάργηση του δικαιώματος αυτού, στη βάση των προνοιών του άρθρου 12(3) του περί Ακινήτου Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμησις) Νόμου Κεφ.224. Το εδάφιο 3 του Νόμου εισήχθη με τον τροποποιητικό Ν.16/80. Ολόκληρο το άρθρο έχει ως ακολούθως:
12.-(1) Οσάκις οιονδήποτε δικαίωμα, προνόμιον, ελευθερία, δουλεία ή έτερον πλεονέκτημα έχει αποκτηθή ως εν εδαφίω (1) του άρθρου 11 εν σχέσει προς οιανδήποτε ακίνητον ιδιοκτησίαν, τούτο λογίζεται ως προσηρτημένον τη τοιαύτη ιδιοκτησία και ως περιλαμβανόμενον εν πάση συναλλαγή διενεργουμένη ως προς την τοιαύτην ιδιοκτησίαν.
(2) Οσάκις οιονδήποτε τοιούτο δικαίωμα, προνόμιον, ελευθερία, δουλεία ή οιονδήποτε άλλο πλεονέκτημα έχει εγκαταλειφθή δι΄εγγράφου ειδοποιήσεως προς το Επαρχιακόν Κτηματολογικόν Γραφείον ή δεν έχει ασκηθή δια πλήρη περίοδον τριάκοντα ετών αδιαλείπτως, τούτο λογίζεται ως παραγραφέν.
(3) Οσάκις το τοιούτο είναι δικαίωμα διόδου, εάν συνεπεία διανοίξεως δημοσίου δρόμου ή ετέρας διόδου ή εξ άλλου λόγου δεν υφίσταται πλέον ή ανάγκη αυτού ο κύριος του δουλεύοντος ή του δεσπόζοντος ακινήτου δικαιούται να απαιτήση την κατάργησιν αυτού, ο δε Διευθυντής ερευνά την υπόθεσιν, αποφασίζει εάν το δικαίωμα τούτο, δέον να καταργηθή ή μη, γνωστοποιεί την απόφασιν αυτού προς άπαντας τους ενδιαφερόμενους και, εάν η απόφασις αυτού είναι ότι το δικαίωμα δέον να καταργηθή, χωρεί εις την κατάργησιν αυτού μετά πάροδον τριάκοντα ημερών από της ημερομηνίας της ρηθείσης γνωστοποιήσεως:
[*238]Νοείται ότι, εάν υποβληθή οιαδήποτε αξίωσις δια την υπό του κυρίου του δουλεύοντος ακινήτου καταβολήν οιασδήποτε αποζημιώσεως δια την κατάργησιν του ρηθέντος δικαιώματος, ο Διευθυντής αφού λάβη υπ΄όψιν τα γεγονότα εκάστης περιπτώσεως, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου χρήσεως του δικαιώματος καθορίζει την τυχόν καταβλητέαν αποζημίωσιν και γνωστοποιεί ταύτην εις άπαντας τους ενδιαφερομένους και δεν χωρεί εις την κατάργησιν του δικαιώματος προτού ικανοποιηθή ότι η υπ΄αυτού εκτιμηθείσα αποζημίωσις κατεβλήθη».
Ο Διευθυντής απέρριψε το αίτημα και ειδοποίησε εγγράφως περί τούτου την εφεσείουσα. Στη σχετική επιστολή του αναφέρει πως οι λόγοι για τους οποίους η εφεσείουσα ζητούσε την κατάργηση του δικαιώματος δεν πληρούσαν τις πιο πάνω προϋποθέσεις του Νόμου. Η εφεσείουσα καταχώρισε έφεση εναντίον της απόφασης του Διευθυντή, δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 80 του Κεφ.224. Ο Διευθυντής παρουσίασε στο Δικαστήριο την έκθεση του η δε υπόθεση προχώρησε στην ακρόαση, κατά την οποία κατέθεσαν μάρτυρες και προσκομίστηκαν ως τεκμήρια διάφορα έγγραφα. Το Δικαστήριο απέρριψε την έφεση, με αποτέλεσμα να καταχωριστεί ενώπιον μας η υπό συζήτηση έφεση.
Δεν θα χρειαστεί να αναφερθούμε σε έκταση στη μαρτυρία που προσκομίστηκε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστή, ο οποίος την αναλύει με λεπτομέρεια. Θα σταθούμε μόνο στα αδιαμφισβήτητα στοιχεία τα οποία, από μόνα τους, οδήγησαν πρωτοδίκως στην ορθή ετυμηγορία.
Οι λόγοι για τους οποίους ζητήθηκε η κατάργηση του δικαιώματος διάβασης ήταν, βασικά, δύο:
(α) Προβλήθηκε ο ισχυρισμός πως η έγγραφη συμφωνία, δυνάμει της οποίας δημιουργήθηκε το δικαίωμα, και θα αναφερθούμε στη συνέχεια σ΄αυτή, υπεγράφη από τη μητέρα της εφεσείουσας κάτω από ψυχολογική πίεση, και, επομένως, δεν εκδηλώνεται αυτή η ελεύθερη βούληση της.
(β) επήλθε αλλαγή της κατάστασης, από το χρόνο δημιουργίας του δικαιώματος διάβασης, γιατί στο μεταξύ έχει ανοίξει δημόσιος δρόμος με τον οποίο εφάπτεται το δεσπόζον κτήμα, στον οποίο και έχει ελεύθερη πρόσβαση.
Επιπλέον, η εφεσείουσα εισηγήθηκε πως δια μέσου της στοάς, όπου και το δικαίωμα διάβασης, περνούν, εκτός από τους δικαι[*239]ούχους, και άλλα πρόσωπα με τα οχήματα τους, με αποτέλεσμα να δημιουργείται οχληρία στην εφεσείουσα, της οποίας το σπίτι βρίσκεται πάνω από τα καταστήματα στη στοά.
Οι πιο πάνω λόγοι τους οποίους πρόβαλε η εφεσείουσα για την κατάργηση του δικαιώματος διάβασης καταρρίπτονται από τα αδιαμφισβήτητα πραγματικά γεγονότα. Το δικαίωμα διάβασης ήταν το αποτέλεσμα γραπτής συμφωνίας της προηγούμενης ιδιοκτήτριας του κτήματος, μητέρας της εφεσείουσας, όταν με αίτημα της διαιρέθηκε το κτήμα, από το οποίο και προέκυψαν τα δύο τεμάχια, που σήμερα ανήκουν το ένα στην εφεσείουσα και το άλλο στους εφεσίβλητους. Η ιδιοκτήτρια έδωσε στην εφεσείουσα, κόρη της, το τεμάχιο που εφάπτεται του κύριου δρόμου, οδός Ελευθερίας, ενώ στους γιους της το τεμάχιο που είναι πίσω από αυτό και εφαπτόταν της οδού Μάντζαρου, δρόμος δευτερευούσης σημασίας στην τούρκικη συνοικία της πόλης. Αναφέρεται δε ειδικά στο έγγραφο αυτό, που κατατέθηκε ως τεκμήριο ενώπιον του Δικαστηρίου, πως το δικαίωμα διάβασης διδόταν για να ισορροπηθεί η αξία των δύο τεμαχίων, και επομένως να είναι δίκαιη η διανομή της μητέρας. Η οδός Μάντζαρου υπήρχε και όταν υπεγράφη το έγγραφο, και στη βάση αυτών των υπαρκτών τότε καταστάσεων ενεγράφη το δικαίωμα ως εμπράγματο βάρος στα βιβλία του κτηματολογίου. Ορθά, επομένως, κρίθηκε πως δεν μεταβλήθηκε η κατάσταση από το χρόνο εγγραφής του δικαιώματος διάβασης.
Είναι γεγονός πως η γνωστοποίηση της απόφασης του Διευθυντή, όπως στάληκε στην εφεσείουσα, δεν έχει επαρκή αιτιολογία. Και σ΄αυτό το σημείο διαφωνούμε με τον πρωτόδικο δικαστή. Η αναφορά μόνο, πως η αίτηση δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις του Νόμου, χωρίς να αναφέρονται οι λόγοι, δεν αρκεί. Πιο εμπεριστατωμένη ήταν η ενώπιον του Δικαστηρίου κατατεθείσα έκθεση του.
Ο ενδιαφερόμενος έχει το δικαίωμα έφεσης στο Επαρχιακό Δικαστήριο, το οποίο διερευνά πλήρως την επίδικη διαφορά, για να εκδώσει επί της ουσίας απόφαση, με πάρα πέρα δικαίωμα έφεσης ενώπιον του εφετείου. Σημειώνουμε όμως πως ο Διευθυντής οφείλει να ακολουθεί αυτό που έχει επαναληφθεί από το Δικαστήριο μας, ότι δηλαδή η απόφαση του, που κοινοποιείται στον ενδιαφερόμενο, πρέπει να είναι επαρκώς αιτιολογημένη.
Δεν θα ασχοληθούμε με τον άλλο λόγο που προβλήθηκε για την ακύρωση της έγγραφης συμφωνίας, ότι δηλαδή το δικαίωμα διάβασης που ενεγράφη το 1966, που καταρτίστηκε το 1965, ήταν το αποτέλεσμα ψυχολογικής πίεσης προς τη μητέρα. Το περιεχόμενο [*240]του εγγράφου, αλλά και ο χρόνος που παρήλθε για να προβληθεί τέτοιο επιχείρημα, το καθιστούν ανάξιο περαιτέρω σχολιασμού.
Τέλος, και σε ό,τι αφορά το επιχείρημα της οχληρίας της εφεσείουσας από τη χρήση της διάβασης, στους διαδίκους εναπόκειται να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για τη χρήση του ιδιωτικού δικαιώματος μόνο από τους δικαιούχους.
Η έφεση απορρίπτεται με £800 έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με £800 έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο