(2007) 1 ΑΑΔ 850
[*850]10 Ιουλίου, 2007
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ
[ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗ,
Εφεσείων,
ν.
ΘΑΛΕΙΑΣ ΚΧΑΛΙΔ ΑΛΣΑΡΙΦ ΓΡΗΓΟΡΗ,
Εφεσίβλητης.
(Έφεση Αρ. 10/2007)
Οικογενειακό Δίκαιο ? Σχέσεις γονέων και τέκνων ? Έφεση εναντίον αναστολής διατάγματος πρωτοβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου με το οποίο απαγορευόταν η έξοδος ανήλικου παιδιού από την Κύπρο για να περάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές στην Ιορδανία μαζί με τη μητέρα του ? Κατά πόσο το πρωτοβάθμιο Οικογενειακό Δικαστήριο άσκησε τη διακριτική του ευχέρεια προς το συμφέρον του παιδιού.
Το πρωτοβάθμιο Οικογενειακό Δικαστήριο εξέδωσε διάταγμα με το οποίο απαγορεύετο η έξοδος οκτάχρονου κοριτσιού με Κύπριο πατέρα (εφεσείοντα) και Ιορδανή μητέρα (εφεσίβλητη), από την Κύπρο στην Ιορδανία, όταν οι σχέσεις των γονιών του που διέμεναν και εργάζονταν στην Κύπρο από το 1999, διαταράχθηκαν. Αντικείμενο της έφεσης είναι το μεταγενέστερο διάταγμα του πρωτόδικου Δικαστηρίου για αναστολή της ισχύος του προαναφερθέντος απαγορευτικού διατάγματος ώστε να επιτραπεί η έξοδος του παιδιού από την Κύπρο για να περάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές στην Ιορδανία μαζί με την μητέρα του. Το θέμα που συζητήθηκε είναι αν το πρωτόδικο δικαστήριο έχει υπερβεί τα όρια της διακριτικής του ευχέρειας σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε να δικαιολογείται επέμβαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου. Ο συνήγορος της εφεσίβλητης εξέφρασε την προθυμία της, για να διασκεδαστούν οι φόβοι του εφεσείοντος για μη επάνοδό της στην Κύπρο, να αυξηθεί το ποσό της εγγύησης ύψους £20.000 με αξιόχρεο εγγυητή σε £50.000 και επιπλέον να τεθεί ως όρος για τη σύνταξη και εν τέλει έναρξη της ισχύος του διατάγματος η κατάθεση [*851]στο Πρωτοκολλητείο αποδεικτικών στοιχείων ότι η εφεσίβλητη καταχώρησε σε αρμόδιο δικαστήριο της Ιορδανίας ένορκη δήλωση στην οποία θα αναφέρει ότι:
1. Δεσμεύεται για την επιστροφή της ανήλικης στην Κύπρο σύμφωνα με το διάταγμα του Κυπριακού Δικαστηρίου.
2. Σε περίπτωση άρνησής της να συμμορφωθεί, αποδέχεται ανεπιφύλακτα το δικαίωμα του εφεσείοντος να διοριστεί ως κηδεμόνας της ανήλικης με σκοπό την επιστροφή της στην Κύπρο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο, αφού χαρακτήρισε ως ισοζυγισμένη την άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του πρωτόδικου Δικαστηρίου, απέρριψε την έφεση κατά της απόφασης του πρωτόδικου Δικαστηρίου να επιτρέψει το ταξίδι της ανήλικης στην Ιορδανία και ενέκρινε το ταξίδι της αυτό για περίοδο 33 ημερών από 29.6.07 μέχρι 31.7.07.
Το Ανώτατο Δικαστήριο διέταξε όπως η σύνταξη και συνεπώς η έναρξη της ισχύος του διατάγματος θα τελεί υπό τους ακόλουθους όρους:
1. Η εφεσίβλητη θα καταθέσει τραπεζική εγγύηση ύψους £10.000 όπως έχει καθοριστεί με την πρωτόδικη απόφαση.
2. Επιπρόσθετα θα υπογράψει εγγύηση με αξιόχρεο εγγυητή της έγκρισης του Πρωτοκολλητή για το ποσό των £50.000.
3. Η εφεσίβλητη θα καταθέσει στο Πρωτοκολλητείο αποδεικτικά στοιχεία ότι έχει καταχωρήσει στο αρμόδιο Δικαστήριο της Ιορδανίας ένορκη δήλωση με περιεχόμενο όπως αυτό που έχει προσδιοριστεί προηγουμένως.
Η έφεση απορρίφθηκε χωρίς έξοδα.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Οικογενειακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Υπόθεση Αρ. 374/06), ημερομ. 27.6.07.
Γ. Παπαντωνίου, για τον Εφεσείοντα.
Λ. Βραχίμης, για την Εφεσίβλητη.
[*852]Ο Εφεσείων και η Εφεσίβλητη είναι παρόντες.
Εx tempore
ΑΡΤΕΜΗΣ, Δ.: Η απόφαση είναι ομόφωνη και θα απαγγελθεί από το Δικαστή Κωνσταντινίδη.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων είναι Κύπριος και η εφεσίβλητη Ιορδανή. Συνήψαν γάμο το 1998 και από το 1999 διαμένουν στην Κύπρο όπου εργάζονται. Το 1999 γεννήθηκε η κόρη τους Σάρα-Αντρια και από τότε, κάθε καλοκαίρι, βεβαίως υπό ομαλές συνθήκες συμβίωσης, το παιδί μεταφερόταν στην Ιορδανία για να διατηρήσει την επαφή με τους γονείς της εφεσίβλητης και τους άλλους συγγενείς αλλά και για να πηγαίνει, όταν ήλθε ο χρόνος, και σε καλοκαιρινό σχολείο.
Περί το τέλος της άνοιξης του 2006 οι σχέσεις των διαδίκων διαταράχθηκαν και το ταξίδι του παιδιού στην Ιορδανία εκείνο το καλοκαίρι ήταν επεισοδιακό. Η εφεσίβλητη δεν επανήλθε με το παιδί στο χρόνο που είχε συμφωνηθεί, ο εφεσείοντας αναγκάστηκε να μεταβεί στην Ιορδανία για να προωθήσει διαδικασίες επιστροφής του παιδιού, και ενώ ήταν εκεί βρέθηκε αντιμέτωπος ποινικής κατηγορίας για επίθεση εναντίον της εφεσίβλητης για την οποία καταδικάστηκε σε φυλάκιση 15 ημερών την οποία εξαγόρασε. Στο τέλος επέστρεψε αυτοβούλως η εφεσίβλητη στην Κύπρο μαζί με το παιδί το Δεκέμβριο του 2006, οπότε και άρχισαν οι διαδικασίες που οδήγησαν στην παρούσα. Δεν χρειάζεται να μας απασχολήσει η λεπτομέρειά τους. Αρκεί να αναφερθεί πως αφορούν στη γονική μέριμνα αλλά και επιμέλεια και φύλαξη του παιδιού με προοπτική, όπως είναι το αίτημα της εφεσίβλητης στην Αίτηση 30/07, να της επιτραπεί να κατοικήσει μόνιμα στην Ιορδανία μαζί με το παιδί. Στο πλαίσιο εκείνων των διαδικασιών και συγκεκριμένα της 374/06 εκδόθηκε διάταγμα απαγορευτικό της εξόδου του παιδιού από την Κύπρο και αντικείμενο της έφεσης είναι το μεταγενέστερο διάταγμα του πρωτόδικου δικαστηρίου για αναστολή της ισχύος του ώστε να επιτραπεί η έξοδος του παιδιού από την Κύπρο για να περάσει τις καλοκαιρινές του διακοπές στην Ιορδανία μαζί με τη μητέρα του.
Το πρωτόδικο δικαστήριο στάθμισε τα επιχειρήματα των δυο πλευρών και κατέληξε πως στο πλαίσιο της άσκησης της διακριτικής του ευχέρειας θα ήταν ορθό και προς το συμφέρον του παιδιού, να επιτρέψει το ταξίδι. Θέτοντας ως όρο την κατάθεση τραπεζικής εγγύησης ύψους £10.000 και την υπογραφή περαιτέρω εγ[*853]γύησης ύψους £20.000 με αξιόχρεο εγγυητή.
Οι λόγοι έφεσης αφορούν σε ζητήματα που συζητήθηκαν και πρωτοδίκως. Στο επίκεντρό τους βρίσκεται η βεβαιότητα την οποία ο εφεσείων εκφράζει πως σκοπός της μητέρας είναι να μην επιστρέψει αλλά να παραμείνει μόνιμα στην Ιορδανία μαζί με το παιδί. Οπότε θα βρεθεί σε θέση μεγάλης αδυναμίας αφού, όπως ισχυρίζεται, δεν του επιτρέπεται πλέον η είσοδος στην Ιορδανία και, εν πάση περιπτώσει, θα υποχρεωθεί να υποβληθεί σε ταλαιπωρίες και τεράστια έξοδα για την εξασφάλιση της επιστροφής του παιδιού. Για να υποστηρίξει το δικαιολογημένο του φόβου του αναφέρθηκε στο προηγούμενο του 2006. Τότε, όμως, δεν υπήρχε διάταγμα σε σχέση με το θέμα και, εν πάση περιπτώσει, η μητέρα αυτοβούλως τελικά επανήλθε στην Κύπρο μαζί με το παιδί. Ο εφεσείων υποστηρίζει πως δεν θα έπρεπε να προσδοθεί μεγάλη σημασία σ’ αυτό το γεγονός αφού ήταν με υστεροβουλία που επέστρεψε η εφεσίβλητη στην Κύπρο τότε. Αν δεν επέστρεφε δεν θα της κατέβαλλε ένα ποσό της τάξης των $5.000 και δεν θα της επέτρεπε να παραλάβει τα προσωπικά της αντικείμενα. Αυτό δημιουργούσε πρόβλημα συσχετισμού με την άλλη εισήγηση του πως η εγγύηση των £30.000 θα ήταν αναποτελεσματική ενόψει της μεγάλης οικονομικής άνεσης της εφεσίβλητης αλλά και της οικογένειάς της. Το ερώτημα ήταν πώς θα μπορούσε να της αποδοθεί υστερόβουλο κίνητρο για να εξασφαλίσει το μικρό οικονομικό όφελος το οποίο αναφέρθηκε όταν είναι διατεθειμένη, ακριβώς επειδή έχει μεγάλη οικονομική άνεση, να υποστεί την πολλαπλάσια ζημιά της εγγύησης. Η απάντηση ήταν ότι με την επάνοδό της στην Κύπρο θα γίνονταν και επαφές για διευθέτηση του θέματος μεταξύ των δικηγόρων. Δεν προβαλλόταν τέτοια εκδοχή στην σχετική ένορκη δήλωση που θα επεξηγούσε και γιατί τέτοια προοπτική θα ήταν μοχλός τέτοιας πίεσης και, εν πάση περιπτώσει, δεν έχει γίνει αναφορά σε οποιεσδήποτε τέτοιες επαφές αλλά σε δικαστικές διαδικασίες που άρχισαν ακριβώς από το Δεκέμβριο του 2006.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έδωσε ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός ότι η εφεσίβλητη, αφού επανήλθε στην Κύπρο, υπέβαλε αίτηση για να της δοθεί η γονική μέριμνα για να εγκατασταθεί, με την ανήλικη, μονίμως στην Ιορδανία. Αυτό, βέβαια, όπως ορθά υποδεικνύει ο ευπαίδευτος συνήγορος για τον εφεσείοντα, αποκαλύπτει από μόνο του την πρόθεσή της για μόνιμη διαμονή στην Ιορδανία. Όπως, όμως, του παρατηρήθηκε από την έδρα κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, στο οποίο συμφώνησε, αποκαλύπτει πρόθεση παραμονής στην Ιορδανία νόμιμα.
[*854]Δεν θα χρειαστεί άλλη εξειδίκευση των λόγων έφεσης. Υποστηρίχθηκε, όμως, ως ξεχωριστό ζήτημα, η παράλειψη του πρωτόδικου δικαστηρίου να ζητήσει την ετοιμασία έκθεσης κοινωνικής έρευνας. Το πρωτόδικο δικαστήριο αναφέρθηκε στο θέμα σημειώνοντας πως δεν θεωρούσε αναγκαία την ετοιμασία τέτοιας έκθεσης για ταξίδι τέτοιας μικρής διάρκειας. Ζητήσαμε από τον εφεσείοντα να συγκεκριμενοποιήσει το κενό που προέκυπτε εξ αιτίας της μη ετοιμασίας τέτοιας έκθεσης. Δέχτηκε πως δεν ήταν υπό αμφισβήτηση ότι το ταξίδι της ανηλίκου στην Ιορδανία για τους λόγους που αναφέρθηκαν, θα ήταν προς το συμφέρον της ανήλικης, αλλά εισηγήθηκε πως θα ήταν καλύτερα αν εκφραζόταν επ’ αυτού και η άποψη λειτουργού του Γραφείου Ευημερίας.
Και οι δυο πλευρές συμφώνησαν με τις αρχές που διέπουν το θέμα της επέμβασης στον τρόπο με τον οποίο ασκήθηκε η διακριτική εξουσία και μας παρέπεμψαν σε σχετική νομολογία. Το θέμα είναι αν το πρωτόδικο δικαστήριο έχει υπερβεί τα όρια σε τέτοιο βαθμό έτσι ώστε να δικαιολογείται επέμβαση του Δευτεροβάθμιου Οικογενειακού Δικαστηρίου.
Δεν είμαστε έτοιμοι να συμφωνήσουμε με τον εφεσείοντα. Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έχει υπερβεί τα όρια της διακριτικής του ευχέρειας έτσι ώστε η λύση στην οποία κατέληξε να εμφανίζεται ως εσφαλμένη σε τέτοιο βαθμό που να δικαιολογεί την επέμβασή μας. Αντίθετα, μας φαίνεται πως ήταν ισοζυγισμένη.
Ενώπιον μας ο ευπαίδευτος συνήγορος για την εφεσίβλητη εξέφρασε την προθυμία της, για να διασκεδαστούν περαιτέρω οι φόβοι του εφεσείοντα, να αυξηθεί το ποσό της εγγύησης αλλά και να της επιβληθεί επιπρόσθετος όρος. Πρότεινε να αυξηθεί το ποσό των £20.000 με αξιόχρεο εγγυητή σε £50.000 και επιπλέον να τεθεί ως όρος για τη σύνταξη και εν τέλει έναρξη της ισχύος του διατάγματος η κατάθεση στο Πρωτοκολλητείο αποδεικτικών στοιχείων ότι η εφεσίβλητη καταχώρησε σε αρμόδιο δικαστήριο της Ιορδανίας ένορκη δήλωση στην οποία θα αναφέρει ότι:
1. Δεσμεύεται για την επιστροφή της ανήλικης στην Κύπρο σύμφωνα με το διάταγμα του Κυπριακού Δικαστηρίου.
2. Σε περίπτωση άρνησης της να συμμορφωθεί, αποδέχεται ανεπιφύλακτα το δικαίωμα του εφεσείοντα να διοριστεί ως κηδεμόνας της ανήλικης με σκοπό την επιστροφή της στην Κύπρο.
Ενεργούντες στη βάση αυτής της δήλωσης θα τροποποιήσουμε [*855]το διάταγμα του πρωτόδικου δικαστηρίου αναλόγως.
Υπάρχει ένα θέμα ακόμα. Αφορά στο χρονικό διάστημα της αναστολής. Αυτή, σύμφωνα με την πρωτόδικη απόφαση θα διαρκούσε από την 29.6.07 μέχρι την 31.7.07. Ο προγραμματισμός και η εκδίκαση της έφεσης θα απαιτούσε κάποιες ημέρες και εκ συμφώνου εγκρίθηκε αναστολή της ισχύος του πρωτόδικου διατάγματος, με την αντίληψη πως αυτός ο χρόνος θα προστίθετο στο τέλος. Αυτός ο χρόνος θα προστεθεί έτσι ώστε η συνολική περίοδος παραμονής στην Ιορδανία να είναι η ίδια. Υπό τον όρο όμως ότι σε καμιά περίπτωση δεν θα υπερβεί την 31.8.07 που σηματοδοτεί και το τέλος των σχολικών καλοκαιρινών διακοπών.
Ενόψει όλων των ανωτέρω, η έφεση κατά της απόφασης του πρωτόδικου δικαστηρίου να επιτρέψει το ταξίδι της ανήλικης στην Ιορδανία, απορρίπτεται. Εγκρίνεται το ταξίδι στην Ιορδανία για περίοδο 33 ημερών αλλά, εν πάση περιπτώσει, όχι πέραν της 31ης Αυγούστου 2007. Συναφώς, οι υποχρεώσεις ενημέρωσης και ενθάρρυνσης της επικοινωνίας όπως επιβλήθηκαν πρωτοδίκως, θα ισχύουν.
Η σύνταξη και συνεπώς η έναρξη της ισχύος του διατάγματος θα τελεί υπό τους ακόλουθους όρους:
1. Η εφεσίβλητη θα καταθέσει τραπεζική εγγύηση ύψους £10.000 όπως έχει καθοριστεί με την πρωτόδικη απόφαση.
2. Επιπρόσθετα θα υπογράψει εγγύηση με αξιόχρεο εγγυητή της έγκρισης του Πρωτοκολλητή για το ποσό των £50.000.
3. Η εφεσίβλητη θα καταθέσει στο Πρωτοκολλητείο αποδεικτικά στοιχεία ότι έχει καταχωρήσει στο αρμόδιο Δικαστήριο της Ιορδανίας ένορκη δήλωση με περιεχόμενο όπως αυτό που έχει προσδιοριστεί προηγουμένως.
Προσανατολιζόμαστε στο να μη εκδώσουμε διάταγμα για έξοδα. Αν υπάρχει άλλη άποψη θα την ακούσουμε.
Βραχίμης - Συμφωνώ.
Παπαντωνίου - Συμφωνώ.
Καμιά διαταγή για έξοδα.
Η�έφεση απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο