(2007) 1 ΑΑΔ 1121
[*1121]3 Οκτωβρίου, 2007
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΚΡΑΜΒΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΧΡΗΣΤΟΣ Χ”ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ,
Εφεσείων - Ενάγων,
ν.
ΚΩΣΤΑ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ,
Εφεσιβλήτου - Εναγομένου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 12172)
Αποζημιώσεις — Γενικές αποζημιώσεις — Σωματικές βλάβες ? Ενάγων είχε υποστεί διάφορα τραύματα σ’ όλο του το σώμα, με σοβαρότερο το κάταγμα του 6ου θωρακικού σπονδύλου — Είχε υποβληθεί σε συντηρητική θεραπεία και σε φυσιοθεραπεία — Έλαβε αναρρωτική άδεια ενός χρόνου και λόγω των συνεπειών του τραύματος στον σπόνδυλο δεν ήταν σε θέση να εργαστεί και τον επόμενο χρόνο ? Μόνιμα κατάλοιπα: Κύφωση της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ανάλογη με την απώλεια ύψους του σπονδύλου η οποία προκαλεί πόνο ανάλογα με τις δραστηριότητες του ατόμου ? Πρόκληση πόνου κατά την ορθοστασία, το οδήγημα, τις αθλοπαιδιές και την κατάκλιση στην ίδια θέση για διάστημα μισής ώρας ? Πιθανότητα ανάπτυξης οστεοαρθριτικών αλλοιώσεων ? Επιδικασθείσες γενικές αποζημιώσεις £10.000 αυξήθηκαν κατ’ έφεση σε £15.000 επί πλήρους ευθύνης.
Αμέλεια — Τροχαίο ατύχημα — Επιμερισμός ευθύνης — Παράλειψη πρόσδεσης ?? ζώνη ασφαλείας ? Απόδοση συντρέχουσας αμέλειας σε ποσοστό 15% ? Επικύρωση πρωτόδικης απόφασης κατ’ έφεση.
Αμέλεια ? Τροχαίο ατύχημα ? Ζώνη ασφαλείας ? Προσφέρει προστασία ? Όμως σε κάθε περίπτωση το ζήτημα ανάγεται στα ιδιαίτερα περιστατικά της ? Αναγκαία η μαρτυρία εμπειρογνώμονα για να βοηθήσει το Δικαστήριο να κρίνει το ρόλο που διαδραματίζει η πρόσδεση ή μη της ζώνης ασφαλείας.
Εφετείο — Παρατήρηση Εφετείου για την ευθύνη των Δικαστηρίων να περατώνουν τη δικαστική διαδικασία μέσα σε εύλογο χρόνο.
Στις 25.2.1993 ο εφεσείων - ενάγων τραυματίστηκε όταν την πορεία [*1122]του αυτοκινήτου το οποίο οδηγούσε στον κύριο δρόμο Πάφου – Πόλεως Χρυσοχούς με κατεύθυνση την Πόλη, ανέκοψε φορτωτήρας που οδηγούσε, από την αντίθετη κατεύθυνση, ο εφεσίβλητος – εναγόμενος.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέδωσε ευθύνη σε ποσοστό 15% στον εφεσείοντα για τον λόγο ότι δεν ήταν προσδεδεμένος με τη ζώνη ασφαλείας κατά το χρόνο του ατυχήματος. Σε σχέση με τις σωματικές βλάβες που είχε υποστεί ο εφεσείων το πρωτόδικο Δικαστήριο του επεδίκασε ποσό £ 10.000
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση σε σχέση (α) με τον επιμερισμό της ευθύνης και (β) με το ποσό των γενικών αποζημιώσεων, υποστηρίζοντας ότι το επιδικασθέν ποσό των £10.000 είναι έκδηλα ανεπαρκές. Καταχώρησε και ο εφεσίβλητος έφεση με την οποία διατείνεται ότι το ποσοστό 15% μόνον ευθύνης που επιμερίστηκε στον εφεσείοντα δεν είναι ορθό. Εισηγήθηκε πως αν ο εφεσείων ήταν προσδεδεμένος στη ζώνη ασφαλείας δεν θα υφίστατο οποιαδήποτε σωματική βλάβη.
Αποφασίστηκε ότι:
1) Το θέμα ως προς το κατά πόσο η ζώνη ασφαλείας προστατεύει σε περίπτωση δυστυχήματος, ανάγεται στην κάθε υπόθεση στα ιδιαίτερα περιστατικά της, γι’ αυτό και μόνο η μαρτυρία εμπειρογνώμονα μπορεί να βοηθήσει το Δικαστήριο να κρίνει τι ρόλο διεδραμάτισε η πρόσδεση ή μη της ζώνης ασφαλείας.
2) Δεν προβλήθηκε κανένας απολύτως λόγος που να οδηγεί το Εφετείο σε διαφορετική κατάληξη από αυτή του πρωτόδικου Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία εάν ο εφεσείων ήταν προσδεδεμένος στο κάθισμά του δεν θα υφίστατο κάταγμα του θωρακικού σπονδύλου, αφού υπήρχε αρκετό περιθώριο μεταξύ της κεφαλής του και του σημείου καθίζησης της οροφής του αυτοκινήτου. Μέσα στο πλαίσιο της διακριτικής εξουσίας του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν επίσης και ο επιμερισμός ευθύνης του εφεσείοντος.
3) Το επιδικασθέν ποσό των γενικών αποζημιώσεων είναι ανεπαρκές ενόψει των τραυμάτων που είχε υποστεί ο εφεσείων και αυξάνεται στο ποσό των £15.000 επί πλήρους ευθύνης. Το ποσό αυτό μειώνεται στις £12.750 ενόψει του ποσοστού 15% ευθύνης του εφεσείοντος, με τόκο 6% από 25.2.1993 και 8% από 29.11.1996
Η έφεση επιτράπηκε μερικώς με £900.- έξοδα εναντίον του εφεσίβλητου. Εκδόθηκε απόφαση ως ανωτέρω.
[*1123]Παρατήρηση Εφετείου:
Ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά των διαδίκων ή τον τρόπο χειρισμού της υπόθεσης από τους δικηγόρους, το Δικαστήριο έχει τον απόλυτο χειρισμό της υπόθεσης και την αποκλειστική ευθύνη να περατώνεται η δικαστική διαδικασία μέσα σε εύλογο χρόνο, όπως ρητά προβλέπει το Άρθρο 30 του Συντάγματος και η ανάλογη πρόνοια στη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου (Υπόθεση Αρ. 1762/94), ημερομ. 9.9.2004.
Λ. Γεωργίου, για τον Eφεσείοντα-Ενάγοντα.
Πρ. Μιχαήλ για Γ. Σαββίδη, για τον Εφεσίβλητο - Εναγόμενο.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Την ομόφωνη απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο Αρτεμίδης, Π..
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Ο εφεσείων-ενάγων στις 25.2.1993 οδηγούσε το αυτοκίνητο του στον κύριο δρόμο Πάφου-Πόλεως Χρυσοχούς με κατεύθυνση την Πόλη. Ο εφεσίβλητος - εναγόμενος κατά τον ίδιο χρόνο οδηγούσε φορτωτήρα με αντίθετη κατεύθυνση. Σε κάποιο σημείο του δρόμου ο εφεσίβλητος στην προσπάθεια του να οδηγήσει σε στροφή δεν κατόρθωσε να ελέγξει το φορτωτήρα με αποτέλεσμα να μπει στη δεξιά λωρίδα του δρόμου αποκόπτοντας έτσι την πορεία του αυτοκινήτου του εφεσείοντος. Επήλθε σύγκρουση από την οποία ο εφεσείων υπέστη κακώσεις. Kαταχώρισε αγωγή εναντίον του εφεσίβλητου στην οποία ζητούσε αποζημιώσεις για τις σωματικές βλάβες που έπαθε και την πραγματική του υλική ζημιά.
Μας προκαλεί θλίψη, και δεν είναι η πρώτη φορά που αντιμετωπίζουμε την ίδια κατάσταση, αγωγή που καταχωρίστηκε στις 16.6.1994 με τέτοιο επίδικο θέμα να φτάνει την τελεσιδικία στις 9.9.2004. Βέβαια, λίγο πριν από την έναρξη της ακρόασης της υπόθεσης έγιναν τροποποιήσεις της εκθέσεως απαιτήσεως, υπερασπίσεως και ανταπαιτήσεως και αυτά τα τροποποιημένα δικόγραφα αποτελούσαν ουσιαστικά την τελευταία θέση των διαδίκων επί [*1124]των επιδίκων θεμάτων. Δεν θα παύσουμε να επισημαίνουμε πως, ανεξάρτητα από τη συμπεριφορά των διαδίκων ή του τρόπου χειρισμού της υπόθεσης από τους δικηγόρους το δικαστήριο έχει τον απόλυτο χειρισμό της υπόθεσης και την αποκλειστική ευθύνη να περατώνεται η δικαστική διαδικασία μέσα σε εύλογο χρόνο, όπως ρητά προβλέπει το Άρθρο 30 του Συντάγματος μας και η ανάλογη πρόνοια στη Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα.
Στους λόγους έφεσης γίνονται δύο εισηγήσεις: (α) Είναι εσφαλμένη η απόφαση του πρωτόδικου Δικαστηρίου, με την οποία επιμερίστηκε 15% ευθύνη στον εφεσείοντα γιατί δεν ήταν προσδεδεμένος με τη ζώνη ασφαλείας κατά το χρόνο του δυστυχήματος, και (β) το ποσό των γενικών αποζημιώσεων είναι έκδηλα ανεπαρκές. Καταχώρισε και ο εφεσίβλητος έφεση στην οποία προτείνει πως το ποσοστό 15% μόνον ευθύνης που επιμερίστηκε στον εφεσείοντα είναι εσφαλμένο. Κατά την εισήγηση του αν ο εφεσείων ήταν προσδεδεμένος στη ζώνη ασφαλείας δεν θα υφίστατο καθόλου σωματικές βλάβες.
Ο πρωτόδικος Δικαστής, αφού παρέθεσε εκτεταμένη σύνοψη της μαρτυρίας του κάθε μάρτυρα στην υπόθεση, μια αχρείαστη πρέπει να πούμε με εκτίμηση άσκηση, έκρινε πως η εκδοχή του εφεσείοντος ήταν αληθής. Παρέμεινε ως εκ τούτου να εξετάσει κατά πόσο ο εφεσείων είχε συντρέχουσα αμέλεια επειδή, ως γεγονός, δεν ήταν προσδεδεμένος με τη ζώνη ασφαλείας. Επί του σημείου αυτού ο εφεσίβλητος προσκόμισε μαρτυρία ειδήμονος, παθολογοανατόμου ιατροδικαστή, ο οποίος υποστήριξε πως, έχοντας υπόψη τη σύγκρουση των αυτοκινήτων, τη ζημιά που υπέστησαν και τη σωματική βλάβη του εφεσείοντος, αν αυτός ήταν προσδεδεμένος με τη ζώνη ασφαλείας, δεν θα υφίστατο αυτή την βλάβη, κάταγμα του 6ου θωρακικού σπονδύλου. Ο μάρτυρας ανέφερε πως ο εφεσείων υπέστη το κάταγμα όταν εκτινάχθηκε με τη σύγκρουση από τη θέση του οδηγού. Αυτό, υποστήριξε, καταδεικνύεται από τη φύση του τραύματος. Αν ήταν προσδεδεμένος στο κάθισμα δεν θα υφίστατο κάταγμα του θωρακικού σπονδύλου. Αμφισβητήθηκε έντονα από το δικηγόρο του εφεσείοντος η γνώμη του ειδικού και ο συνήγορος μας κάλεσε να διαφωνήσουμε και εμείς, υποβάλλοντας πως το θέμα ανάγεται στην κοινή λογική. Θα μπορούσαμε και εμείς, είπε ο συνήγορος, βλέποντας τις φωτογραφίες να διαπιστώσουμε πως αν ήταν προσδεδεμένος ο εφεσείων στο κάθισμα του θα υφίστατο σοβαρότερο τραυματισμό, ενόψει του γεγονότος ότι η οροφή του αυτοκινήτου είχε υποστεί καθίζηση προς το κεφάλι του οδηγού. Η ίδια εισήγηση υπεβλήθη και στον εμπειρογνώμονα ο οποίος όμως είπε πως υπήρχε αρκετό περιθώριο μετα[*1125]ξύ της κεφαλής του οδηγού και του σημείου καθίζησης της οροφής του αυτοκινήτου.
Ότι η ζώνη ασφαλείας προστατεύει τον οδηγό και τους επιβάτες του οχήματος είναι σχεδόν παγκοσμίως διαπιστωμένο, γι΄ αυτό και πλείστες χώρες έχουν καταστήσει υποχρεωτική τη χρήση ζώνης ασφαλείας κατά τη διάρκεια της οδήγησης. Από 1.7.1987, η ζώνη ασφαλείας έγινε υποχρεωτική και στη χώρα μας. (Δες Κ.Δ.Π. 109/87.) Εφόσον με νομοθετική διάταξη η πρόσδεση με τη ζώνη ασφαλείας κατά τη διάρκεια της οδήγησης είναι υποχρεωτική, λογικό είναι να θεωρήσουμε πως η γενική αντίληψη ως προς την προστασία που προσφέρει η ζώνη σε περίπτωση δυστυχήματος είναι ορθή. Στην κάθε υπόθεση βεβαίως το ζήτημα ανάγεται στα ιδιαίτερα περιστατικά της, γι’ αυτό και μόνο η μαρτυρία εμπειρογνώμονα μπορεί να βοηθήσει το δικαστήριο να κρίνει τι ρόλο έπαιξε η πρόσδεση ή μη της ζώνης ασφαλείας.
Ο δικαστής που δίκασε πρωτοδίκως την υπόθεση δέχτηκε τη μαρτυρία του εμπειρογνώμονα και σε μας δεν προβλήθηκε κανένας απολύτως λόγος για να καταλήξουμε διαφορετικά. Μέσα στο πλαίσιο της διακριτικής εξουσίας του Δικαστή ήταν επίσης και ο επιμερισμός της ευθύνης του εφεσείοντος. Δεν διακρίνουμε οποιοδήποτε λάθος που να ανάγεται σε εφαρμογή εσφαλμένης αρχής ή κρίσης.
Οι ειδικές αποζημιώσεις είχαν ως επί το πλείστον προσυμφωνηθεί και δεν θα επέμβουμε σε αυτό το μέρος της απόφασης. Μας απασχόλησε όμως το ποσό των γενικών αποζημιώσεων που πρωτοδίκως υπολογίστηκαν σε δέκα χιλιάδες λίρες. Τα τραύματα που υπέστη ο εφεσείων και η θεραπευτική αγωγή συνοψίζονται πολύ καλά στην απόφαση που συζητούμε. Τα μεταφέρουμε εδώ αυτούσια.
«… Ο Ενάγων συνεπεία του αυτοκινητιστικού δυστυχήματος στο οποίο ενεπλάκη στις 25.2.93, υπέστη διάφορα τραύματα σ΄ όλο του το σώμα, με σοβαρότερο το κάταγμα του 6ου θωρακικού σπονδύλου.
Παρέμεινε στο νοσοκομείο όπου μεταφέρθηκε μετά το δυστύχημα για διάστημα 19-20 ημερών και του δόθηκε συντηρητική θεραπεία. Ακολούθως, του έγινε φυσιοθεραπεία, του δόθηκε αναρρωτική άδεια ενός χρόνου και λόγω των συνεπειών του τραύματος στο σπόνδυλο δεν ήταν σε θέση να εργαστεί και τον επόμενο χρόνο. Σήμερα παρατηρείται ελαφριά μπρόσθια καθίζηση του 6ου θωρακικού σπονδύλου γύρω στο 30%.
[*1126]Τα μόνιμα κατάλοιπα του τραύματος του Ενάγοντος είναι η κύφωση της θωρακικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης ανάλογη με την απώλεια ύψους του σπόνδυλου η οποία προκαλεί πόνο ανάλογα με τις δραστηριότητες του ατόμου. Η ορθοστασία, το ανεβοκατέβασμα σκαλών, η μεταφορά βάρους στο χέρι είναι επιβαρυντικά στοιχεία, το γονάτισμα, το βαθύ κάθισμα, το σκύψιμο εάν έχουν διάρκεια προκαλούν πόνο στην περιοχή του κατάγματος.
Επίσης, στην καθημερινή ζωή το τραύμα αυτής της φύσης στον ασθενή προκαλεί πόνο, η ορθοστασία, το οδήγημα για διάστημα πέραν της μισής ώρας, οι αθλοπαιδιές, ακόμη και η κατάκλιση του ασθενούς στην ίδια θέση για διάστημα μισής ώρας θα προκαλούν πόνο.
Στην περιοχή του κατάγματος θα αναπτυχθούν οστεοαρθρικές αλλοιώσεις.»
Η νομολογία στην οποία αναφέρεται ο δικαστής δίδει τις κατευθυντήριες γραμμές και ορθά προσπάθησε να αντλήσει βοήθεια από αυτή. Εμείς απλώς έχουμε διαφορετική γνώμη ως προς το ύψος του ποσού των γενικών αποζημιώσεων, που κρίνουμε πως πρέπει να είναι, επί πλήρους ευθύνης, £15,000.- (δεκαπέντε χιλιάδες λίρες). Εφόσον αφαιρεθεί το ποσοστό 15% ευθύνης του εφεσείοντος το πιο πάνω ποσό γίνεται £12.750.- (δώδεκα-χιλιάδες, επτακόσιες-πενήντα λίρες), με τόκο 6% από 25.2.1993 και 8% από 29.11.1996. Επομένως, η έφεση γίνεται αποδεχτή και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται ως προς το ποσό των γενικών αποζημιώσεων μόνο, για το οποίο εκδίδεται απόφαση ως ανωτέρω. Το υπόλοιπο μέρος της απόφασης παραμένει ανέπαφο.
Ο εφεσίβλητος θα καταβάλει επίσης τα έξοδα της έφεσης που καθορίζουμε σε £900 λίρες.
Η έφεση επιτρέπεται μερικώς με £900,- έξοδα εναντίον του εφεσίβλητου. Εκδίδεται απόφαση ως ανωτέρω.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο