(2007) 1 ΑΑΔ 1299
[*1299]17 Δεκεμβρίου, 2007
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, Δ/στές]
ΚΟΥΛΛΗΣ ΚΥΡΙΑΛΛΗΣ,
Εφεσείων - Εναγόμενος,
ν.
ΑΝΝΗΣ ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ ΥΠΟ ΤΗΝ ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΩΣ
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΠΟΒΙΩΣΑΝΤΟΣ
ΑΝΔΡΕΑ ΤΕΛΕΒΑΝΤΟΥ,
Εφεσίβλητης - Ενάγουσας.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 292/2005)
Αμέλεια ― Ιατρική αμέλεια ― Ισχυριζόμενη ιατρική αμέλεια εκ μέρους ιατρού του Ινστιτούτου Γενετικής και Νευρολογίας που είχε ως συνέπεια τον θάνατο ασθενούς ― Κατά πόσο είχε αποδειχθεί αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της αιτίας εισαγωγής του ασθενούς στο Νοσοκομείο, για την οποία, καθ’ υπόθεση, ευθυνόταν λόγω αμέλειας ο ιατρός, και της αιτίας του θανάτου.
Η εφεσίβλητη διαχειρίστρια της περιουσίας του αποβιώσαντος συζύγου της Ανδρέα Τελεβάντου, αξίωσε από τον εφεσείοντα, Ειδικό Νευρολόγο στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας, γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για ιατρική αμέλεια που είχε ως συνέπεια το θάνατό του.
Τα γεγονότα της υπόθεσης είναι εν συντομία τα ακόλουθα: Ο εφεσείων είναι ειδικός Νευρολόγος στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας. Στις 9.11.1998 ο αποβιώσας επισκέφθηκε τον εφεσείοντα στο γραφείο του με συμπτώματα δυσαρθρίας και αστάθειας. Πληροφόρησε τον εφεσείοντα ότι έπαιρνε λίθιο από το 1980 επειδή υπέφερε από χρόνια κατάθλιψη. Έπαιρνε επίσης Daonil γιατί ήταν διαβητικός. Ο εφεσείων ήλεγξε το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του αποβιώσαντος και κατέληξε ότι αυτό ήταν εντός των φυσιολογικών πλαισίων. Στη συνέχεια συμβούλευσε τον αποβιώσαντα να υποβληθεί σε ιατρικές εξετάσεις για να εξετάσει το ενδεχόμενο ελαφρού εγκεφαλικού επεισοδίου. Οι εξετάσεις δεν έδειξαν οτιδήποτε το παθολογικό. Εν τω μεταξύ ο αποβιώσας συνέχιζε να παίρνει τα χάπια [*1300]λιθίου κανονικά. Στις 20.11.1998 ο αποβιώσας επισκέφθηκε πάλι τον εφεσείοντα. Ήταν σε κακή κατάσταση. Η νευρολογική του κατάσταση ήταν αμετάβλητη αν και τα συμπτώματα της αστάθειας και της δυσαρθρίας ήταν πιο έντονα. Ο εφεσείων έγραψε στον αποβιώσαντα μια συνταγή διεξαγωγής σειράς αναλύσεων, περιλαμβανόμενου και του επιπέδου του λιθίου και εισηγήθηκε την εισαγωγή του σε κλινική. Στις 23.11.1998 ο αποβιώσας, μεταφέρθηκε στο Τμήμα Πρώτων Βοηθειών του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Ήταν σε ημικωματώδη κατάσταση. Ο επί καθήκοντι ιατρός υποψιάστηκε τοξική δηλητηρίαση από λίθιο. Ως εκ τούτου το διέκοψε. Οι αιματολογικές εξετάσεις που έγιναν την επόμενη έδειξαν ότι όντως είχε υποστεί τοξική δηλητηρίαση από λίθιο. Σαράντα – έξι μέρες μετά την εισαγωγή του στο Νοσοκομείο, απεβίωσε.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αποδέχθηκε τη θέση της εφεσίβλητης σε όλα τα θέματα, μεταξύ των οποίων ήταν και η θέση ότι ο εφεσείων έπρεπε, από τις 9.11.1998 να διέτασσε και ανάλυση του επιπέδου του λιθίου στο αίμα του αποβιώσαντος και να επιμένει σθεναρά στην άμεση εισαγωγή του σε κλινική. Το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι υπήρχε αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της αμέλειας του εφεσείοντος και του θανάτου του αποβιώσαντος, αφού η εισαγωγή του αποβιώσαντος στο Νοσοκομείο στις 23.11.1998, με τοξική δηλητηρίαση από λίθιο, οφειλόταν στην αμέλεια του εφεσείοντος.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση, αμφισβητώντας για σειρά λόγων, την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, τόσο αναφορικά με το θέμα της αμέλειας, όσο και αναφορικά με το θέμα της αιτιώδους συνάφειας.
Αποφασίστηκε ότι:
Η ιατρική μαρτυρία των μαρτύρων που κάλεσε η εφεσίβλητη δεν αποδείκνυε αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της αιτίας για την οποία ο αποβιώσας εισήχθη, στις 23.11.1998, στο Νοσοκομείο, ήτοι της τοξικής δηλητηρίασης από λίθιο, για την οποία, καθ’ υπόθεση, ευθυνόταν, λόγω αμέλειας, ο εφεσείων και της αιτίας του θανάτου, σαράντα – έξι μέρες αργότερα, που ήταν η πνευμονία.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα εις βάρος της εφεσίβλητης, υπό την ιδιότητά της ως διαχειρίστριας, πρωτόδικα και κατ’ έφεση.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Υπόθ. Αρ. 5107/99), ημερομ. 30.6.2005.
Αντ. Ανδρέου, για τον Εφεσείοντα.
Μεν. Κυπριανού, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γαβριηλίδης, Δ..
ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ.: Με την υπ’ αριθμό 5107/99 αγωγή που ήγειρε ενώπιον του Ε.Δ. Λευκωσίας, υπό την ιδιότητά της ως διαχειρίστριας της περιουσίας του συζύγου της Ανδρέα Τελεβάντου (o Ανδρέας), τέως εκ Λευκωσίας, αποβιώσαντος, η εφεσίβλητη αξίωσε από τον εφεσείοντα, Ειδικό Νευρολόγο στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας, γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για ιατρική αμέλεια που είχε ως συνέπεια το θάνατο του συζύγου της.
Τα γεγονότα που αποτέλεσαν κοινό έδαφος ήταν τα ακόλουθα:
Στις 9.11.1998 ο Ανδρέας, 67 ετών, επισκέφθηκε τον εφεσείοντα στο γραφείο του με συμπτώματα δυσαρθρίας και αστάθειας. Πληροφόρησε τον εφεσείοντα για το ιατρικό ιστορικό του. Έπαιρνε λίθιο, Priadel, από το 1980, δύο καψούλες κάθε βράδυ, των 200mg η κάθε μια, επειδή υπέφερε από χρόνια ελαφριά κατάθλιψη. Έπαιρνε επίσης Daonil γιατί ήταν διαβητικός. Από το 1980, και μέχρι πρόσφατα, έλεγχε ανά εξαμηνία το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του. Ο τελευταίος έλεγχος έδειξε ότι το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του ήταν μέσα στα φυσιολογικά πλαίσια.* Ο εφεσείων συμβούλευσε τον Ανδρέα να υποβληθεί σε εξέταση MRI (αξονική τομογραφία) και έλεγχο καρωτίδων. Ήθελε να εξετάσει το ενδεχόμενο ελαφρού εγκεφαλικού επεισοδίου. Η εξέταση MRI έγινε στις 10.11.1998. Στις 12.11.1998 ο εφεσείων μελέτησε τα αποτελέσματα του MRI. Του τα είχε φέρει ο Ανδρέας. Το MRI δεν έδειξε οτιδήποτε το ανησυχητικό. Για να αποκλείσει εντελώς το ενδεχόμενο εγκεφαλικού επεισοδίου, ο εφεσείων συμβούλευσε τον Ανδρέα να κάνει και εξέταση Doppler (καρωτίδων). Η εξέταση έγινε στο Ινστιτούτο Γενετικής και Νευρολογίας, στις 18.11.1998. Την ίδια μέρα ο Ανδρέας πήρε τα αποτελέσματα, αν και δεν είχε διευθετήσει ραντεβού, στον εφεσείοντα. Η συνάντηση διήρκεσε δύο-τρία λεπτά. Η εξέταση δεν έδειξε οτιδήποτε το παθολογικό. Το ενδεχόμενο εγκεφαλικού επεισοδίου είχε εκλείψει παντελώς. Το επόμενο ραντεβού με τον εφεσείοντα θα το διευθετούσε ο Ανδρέας μέσω των γραμματέων. Εν τω μεταξύ ο Ανδρέας συνέχιζε να παίρνει τα χάπια λιθίου κανονικά. Στις 20.11.1998, ημέρα Σάββατο, οι οικείοι του Ανδρέα τηλεφώνησαν στον εφεσείοντα λέγοντάς του ότι ο Ανδρέας ήταν σοβαρά και ότι έπρεπε να τον δει αμέσως. Τους είπε να παν. Λίγο αργότερα ο αποβιώσας επισκέφθηκε τον εφεσείοντα μαζί με τη σύζυγό του. Ήταν όντως σε κακή κατάσταση. Ήταν αφυδατωμένος και καταπονημένος. Η νευρολογική του κατάσταση ήταν αμετάβλητη, αν και τα συμπτώματα της αστάθειας και της δυσαρθρίας ήταν πιο έντονα. Ο εφεσείων, αφού είχε ήδη αποκλεισθεί το ενδεχόμενο εγκεφαλικού επεισοδίου, έγραψε για τον αποβιώσαντα μια συνταγή για τη διεξαγωγή σειράς αναλύσεων, περιλαμβανομένου και του επιπέδου του λιθίου. Ταυτόχρονα εισηγήθηκε την εισαγωγή του Ανδρέα σε κλινική. Ανάλογη εισήγηση είχε ήδη κάμει στον Ανδρέα και ο ιατρός Κάσιος που ήταν ο παθολόγος του. Ο Ανδρέας τον είχε επισκεφθεί με τη σύζυγό του προηγουμένως, την ίδια μέρα, 20.11.1998, για τους “εμετούς”. Τη Δευτέρα, 23.11.1998, ο Ανδρέας κατέρρευσε με αποτέλεσμα να μεταφερθεί εσπευσμένα στο Τμήμα Πρώτων Βοηθειών του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας. Ήταν σε ημικωματώδη κατάσταση. Ο επί καθήκοντι ιατρός ΜΕ4, Σόλων Χειμωνίδης, υποψιάστηκε τοξική δηλητηρίαση από λίθιο. Ως εκ τούτου το διέκοψε. Δεν έγραψε, δηλαδή, να πάρει ο Ανδρέας λίθιο την επόμενη μέρα. Οι αιματολογικές εξετάσεις που έγιναν στο Νοσοκομείο την επομένη, 24.11.1998, έδειξαν ότι το επίπεδο λιθίου στο αίμα του Ανδρέα ήταν 4.15 meq/L. Είχε όντως υποστεί τοξική δηλητηρίαση από λίθιο. Η κατάστασή του ήταν αναστρέψιμη. Μετά τη διακοπή του λιθίου, το επίπεδο του στο αίμα του Ανδρέα έπεσε στο 2.56 στις 25.11.1998, στο 1.67 στις 26.11.1998, 1.42 στις 27.11.1998 και 0.71 στις 30.11.1998.* Σαράντα-έξι μέρες μετά την εισαγωγή του στο Νοσοκομείο, στις 8.1.1999, ο Ανδρέας απεβίωσε.
Τα θέματα που αποτέλεσαν αντικείμενο αντιδικίας μεταξύ των διαδίκων ήταν τα ακόλουθα:
[*1303](α) Κατά πόσο ο εφεσείων έπρεπε να είχε, ήδη από τις 9.11.1998, διατάξει, παράλληλα με την υποβολή του Ανδρέα σε εξέταση MRI, τη διεξαγωγή ανάλυσης ως προς το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του, όπως ήταν η θέση της εφεσίβλητης, ή κατά πόσο τέτοια εξέταση, εφόσον μάλιστα ο Ανδρέας διαβεβαίωσε τον εφεσείοντα ότι πρόσφατη ανάλυση έδειξε ότι το επίπεδο λιθίου στο αίμα του ήταν κανονικό, θάπρεπε να γίνει, αφού πρώτα αποκλειόταν εντελώς το ενδεχόμενο εγκεφαλικού επεισοδίου, όπως ήταν η θέση του εφεσείοντος.
(β) Κατά πόσο, αν όχι ήδη από τις 9.11.1998, ο εφεσείων έπρεπε να είχε διατάξει τη διεξαγωγή ανάλυσης ως προς το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του Ανδρέα, το αργότερο στις 12.11.1998, ήτοι μετά που έλαβε τα αρνητικά αποτελέσματα της εξέτασης MRI, όπως ήταν η θέση της εφεσίβλητης, ή κατά πόσο τέτοια εξέταση θάπρεπε να γίνει, αφού πρώτα αποκλειόταν εντελώς το ενδεχόμενο εγκεφαλικού επεισοδίου, ήτοι αφού θα είχε προηγηθεί και η εξέταση Doppler με αρνητικά αποτελέσματα, όπως ήταν η θέση του εφεσείοντος.
(γ) Κατά πόσο, στις 20.11.1998, η εισήγηση του εφεσείοντος για την εισαγωγή του Ανδρέα σε κλινική και τη διεξαγωγή σειράς αναλύσεων, περιλαμβανομένου του λιθίου στο αίμα, δεν ήταν σθεναρή, όπως ήταν η θέση της εφεσίβλητης, ή ήταν σθεναρή, όπως ήταν η θέση του εφεσείοντος. Και,
(δ) Κατά πόσο, αν ήθελε κριθεί ότι ο εφεσείων υπήρξε αμελής, κατά πόσο απεδείχθη αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της αμέλειας του και του θανάτου του Ανδρέα, όπως ήταν η θέση της εφεσίβλητης, ή όχι, όπως ήταν η θέση του εφεσείοντος.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού αξιολόγησε την εκατέρωθεν μαρτυρία, αποδέχθηκε τη θέση της εφεσίβλητης σε όλα τα θέματα. Έπρεπε, έκρινε, ανεξάρτητα από τη διαβεβαίωση του Ανδρέα, ήδη από τις 9.11.1998, παράλληλα με την εξέταση MRI, ο εφεσείων να διέτασσε και ανάλυση του επιπέδου του λιθίου στο αίμα του Ανδρέα. Πολύ περισσότερο, έπρεπε να διέτασσε τέτοια ανάλυση στις 12.11.1998, όταν είχε τα αρνητικά αποτελέσματα της εξέτασης MRI. Περαιτέρω, στις 20.11.1998, έπρεπε να επιμένει σθεναρά στην άμεση εισαγωγή του Ανδρέα σε κλινική και τη διεξαγωγή σειράς αναλύσεων, περιλαμβανομένου του επιπέδου του λιθίου στο αίμα, πράγμα που δεν έπραξε. Απεδείχθη, τέλος, αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της αμέλειας του εφεσείοντος και του θανάτου του Ανδρέα.
Με την ενώπιόν μας έφεση ο εφεσείων αμφισβητεί, για σειρά λόγων, την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης, τόσο αναφορικά με το θέμα της αμέλειας, όσο και αναφορικά με το θέμα της αιτιώδους συνάφειας.*
Θα εξετάσουμε το θέμα της αιτιώδους συνάφειας λαμβάνοντας ως δεδομένο, χωρίς, δηλαδή, να εκφέρουμε κρίση, ότι η εισαγωγή του Ανδρέα στο Νοσοκομείο στις 23.11.1998, με τοξική δηλητηρίαση από λίθιο, οφειλόταν στην αμέλεια του εφεσείοντος, όπως έκρινε το πρωτόδικο Δικαστήριο. Και τούτο διότι, αν η κατάληξή μας θα είναι, όπως και θα είναι, ότι η εφεσίβλητη απέτυχε να αποδείξει αιτιώδη συνάφεια μεταξύ της αμέλειας του εφεσείοντος και του θανάτου του Ανδρέα, η εκ μέρους μας ενασχόληση με το θέμα της αμέλειας δεν θα έχει οποιαδήποτε πρακτική αξία.
Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, αποτέλεσε κοινό έδαφος ότι, στις 23.11.1998, ο Ανδρέας εισήχθη στο Νοσοκομείο με τοξική δηλητηρίαση από λίθιο. Το επίπεδο λιθίου στο αίμα του ήταν 4.15 meq/L. Η κατάστασή του ήταν όμως αναστρέψιμη. Μετά τη διακοπή του λιθίου, το επίπεδο στο αίμα του Ανδρέα έπεσε στο 2.56 στις 25.11.1998, στο 1.67 στις 26.11.1998, 1.42 στις 27.11.1998 και 0.71 στις 30.11.1998.
Αναφορικά με την αιτία του θανάτου του Ανδρέα, υπήρχε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου η μαρτυρία της ΜΕ6 Δρος Μαρίας Κοντού και της ΜΕ9 Δρος Ανδρούλας Μαλεκκίδου.
Το σχετικό απόσπασμα από τη μαρτυρία της Δρος Μαρίας Κοντού, Ειδικού Παθολόγου στο Νοσοκομείο, έχει ως εξής:
“ΚΥΡΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ:
............................................................................................................
Ε: Και όπως μας είπατε πέθανε στις 8.1.99 και θέλω να δείτε το Τεκμ. 17 (βλέπει το Τεκμ. 17 ο μάρτυρας). Ποια ήταν η αιτία του θανάτου;
Α: Τοξικότης από λίθιο, άποιος διαβήτης, σακχαρώδης διαβήτης, πνευμονία και σηψαιμία.
Ε: Και η κύρια αιτία ποια ήταν;
Α: Κύρια ή άμεση αιτία;
[*1305]Ε: Πώς το μεταφράζετε εσείς;
Α: Main, χωρίς να είμαι άριστος γνώστης των Αγγλικών, στους γιατρούς είναι η άμεση αιτία.
Ε: Εγώ θέλω την κύρια αιτία. Σε ποιο πράγμα η κύρια αιτία του θανάτου του;
Α: Δεν μπορώ να απαντήσω έτσι ακριβώς. Είχε διάφορα προβλήματα, ήταν ασθενής ο οποίος είχε πολλά προβλήματα τα οποία τον οδήγησαν εκεί που τον οδήγησαν.
Ε: Η τοξικότητα από λίθιο πώς τον οδήγησε στο θάνατο;
Ανδρέου: Δεν είπε έτσι.
Κυπριανού προς μάρτυρα:
Ε. Πώς αποτέλεσε αιτία θανάτου το λίθιο;
Α. Αυτό, δεν είμαι επαΐων επί του θέματος, επειδή είμαι παθολόγος, δεν είμαι νευρολόγος ή νεφρολόγος να σας απαντήσω. Αλλά παρουσίασε και μια λοίμωξη στο τέλος ο ασθενής, η οποία συμπαρομαρτορούντων όλων των άλλων δεν τον βοήθησε.
Ε. Τίποτε άλλο.
ΑΝΤΕΞΕΤΑΣΗ – κ. Ανδρέου:
Ε: Αντιλαμβάνομαι, απ΄ ότι είπατε στο τέλος της κατάθεσής σας, αυτός ο ασθενής έπασχε από διάφορες ασθένειες, αλλά εάν είμαι σωστός από το Τεκμ. 17 φαίνεται ότι ο θάνατός του προήλθε από πνευμονία και σηψαιμία.
Α: Ναι, είχε στο τέλος, ναι.
Ε: Αυτός ήταν ο λόγος του θανάτου του;
Α: Ναι, η άμεση.
Ε: Θέλω να μας διευκρινίσετε το εξής. Από τα όσα μας έχετε πει ως τώρα, αντιλαμβάνομαι ότι την πληροφόρηση την πήρατε από τα διάφορα έγγραφα που διαβάζετε.
Α: Ναι.”
Το Τεκμήριο 17 κατατέθηκε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου, ως “Έκθεση Νοσοκομείου ημερ. 8.1.99 (2 σελίδες)”, εκ συμφώνου, κατά την έναρξη της διαδικασίας. Είναι έντυπο του Νοσοκομείου, στα Αγγλικά. Περιέχει διάφορες ενδείξεις για συμπλήρωση. Πολλές από αυτές είναι συμπληρωμένες είτε με δαχτυλογράφηση, στα Αγγλικά, είτε με χειρόγραφη γραφή, άλλοτε στα Αγγλικά και άλλοτε στα Ελληνικά. Φέρει ημερομηνία 8.1.1999 σε δύο σημεία. Δίπλα από κάθε ημερομηνία φέρει την υπογραφή διαφορετι[*1306]κού, προφανώς, προσώπου. Αναφέρεται στον Ανδρέα και τιτλοφορείται χειρόγραφα “Report from General Hospital the day he died”. Κάτω από τον Αγγλικό τίτλο “Diagnoses” γίνεται αναφορά, αλλού στα Ελληνικά και αλλού στα Αγγλικά, σε τοξικότητα από λίθιο, άποιο διαβήτη, σακχαρώδη διαβήτη, πνευμονία και σηψαιμία. Δεν δόθηκε μαρτυρία ως προς το ποιος ή ποιοι και πότε έκαμαν εγγραφές ή καταχωρήσεις σε αυτό το έντυπο ή έβαλαν την υπογραφή τους σ’ αυτό, στις 8.1.1999, και υπό ποίαν ιδιότητα. Πουθενά δεν γίνεται λόγος για την αιτία ή τα αίτια του θανάτου του Ανδρέα. Το μόνο που μπορεί ένας να αντιληφθεί είναι ότι στο Τεκμήριο 17 γίνεται απλώς καταγραφή των παθήσεων που διαγνώστηκαν στον Ανδρέα κατά την περίοδο της παραμονής του στο Νοσοκομείο, ήτοι από τις 23.11.1998 μέχρι τις 8.1.1999.
Το σχετικό απόσπασμα από τη μαρτυρία της Δρος Αντρούλας Μαλεκκίδου, Νευρολόγου στο Νοσοκομείο, έχει ως εξής:
“ΚΥΡΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗ:
.............................................................................................................
Ε: Όσον αφορά τον ασθενή, απεβίωσε στις 8.1.99, παρατηρήθηκε οποιαδήποτε βελτίωση στην κατάσταση του;
Α: Ναι, είχε σταδιακή καλυτέρευση και ο λόγος θανάτου ήταν η πνευμονία. Κάπου το ξεπερνούσε, σταδιακά.
Ε: Δέστε το Τεκμήριο 17. Εδώ αναφέρεται ως κύρια αιτία θανάτου, τι;
Δικαστήριο: Ότι γράφει το Τεκμήριο. Αφού το γράφει, δεν χρειάζεται να το επαναλαμβάνει ο μάρτυρας.
..............................................................................................................
“ΑΝΤΕΞΕΤΑΣΗ του μάρτυρα:
Ε. Ο ασθενής είχε μπει σε αιμοδιάλυση;
Α. Είχε ήδη διαγνωστεί και είχε αρχίσει θεραπεία πριν να τον δω.
Ε. Η αιμοδιάλυση, πόσο διήρκεσε;
Α. Δεν θυμούμαι, όμως πρέπει να είναι γραμμένο, βασικά χρησιμοποιείται μέχρι να διορθωθούν οι διαταραχές που έχουν εντοπιστεί.
Ε. Και είχε σταθεροποιηθεί σε κάποια επίπεδα η τοξικότητα;
Α. Ναι.
[*1307]Ε. Αν δείτε το Τεκμήριο 8, έχει ημερομηνία 5.1.99;
Α. Ναι, είναι ένα παραπεμπτικό προς εμένα για τον ασθενή. (Διαβάζει) Ο ασθενής έχει τις αισθήσεις του, είναι συνεργάσιμος και υπακούει στις οδηγίες μου. Παρουσιάζει εκούσιες κινήσεις και παρουσιάζει χορειοαθετωτικές κινήσεις, όπως και τρέμουλο στο κεφάλι και στο αριστερό χέρι. .........».
Ε. Φαίνεται ότι αυτό γράφηκε στις 5.1.99 και το δικό σας μέρος γράφηκε στις 7.1.99;
Α. Ναι, μπορεί να έτυχε Σαββατοκυρίακο, διότι 6.1.99 είναι αργία, γι΄ αυτό, αυτό το παραπεπτικό μπήκε σε ώρες που δεν ήταν εργάσιμες. Δηλαδή δεν είδα τον ασθενή αυθημερόν.
Ε. Δεν έχει σημασία, όμως η θέση μου είναι ότι υπήρξε ουσιαστική βελτίωση του ασθενή από την είσοδο του στο Νοσοκομείο και είχε ξεπεράσει το θέμα τοξικότητας από το lithium.
Α. Όντως έτσι είναι. Ο ασθενής καλυτέρευσε.
Ε. Δηλαδή, η αιτία θανάτου ήταν πνευμονία;
Α. Ναι, η αιτία θανάτου ήταν πνευμονία.
Καμία άλλη ερώτηση.
ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ από τον κ. Κυπριανού: Καμία ερώτηση.”
Θεωρούμε, αντίθετα απ’ ότι έκρινε το πρωτόδικο Δικαστήριο, ότι, ούτε με τη μαρτυρία της Δρος Μαρίας Κοντού, σε συνάρτηση με το Τεκμήριο 17, ούτε με τη μαρτυρία της Δρος Ανδρούλας Μαλεκκίδου, μπόρεσε η εφεσίβλητη να αποδείξει αιτιώδη συνάφεια ή άλλως, τη σχέση αιτίου και αιτιατού μεταξύ της αιτίας για την οποία ο Ανδρέας εισήχθη, στις 23.11.1998, στο Νοσοκομείο, ήτοι της τοξικής δηλητηρίασης από λίθιο, για την οποία, καθ’ υπόθεση, όπως είπαμε, ευθυνόταν, λόγω αμέλειας, ο εφεσείων, και της αιτίας του θανάτου του, σαράντα-έξι μέρες αργότερα, ήτοι στις 8.1.1999.
Η μαρτυρία της Δρος Μαρίας Κοντού, σε συνάρτηση με το Τεκμήριο 17, δεν ήταν καθόλου διαφωτιστική επί του θέματος. Ούτε μπορούσε να της δοθεί οποιαδήποτε βαρύτητα. Στηριζόταν σε πληροφόρηση από το Τεκμήριο 17 το οποίο, όπως αναφέραμε, είναι άγνωστο από ποιο ή ποιους και πότε συμπληρώθηκε και υπό ποια ιδιότητα, όπως επίσης είναι άγνωστο ποιοι υπογράφουν και τι, δίπλα από τις ημερομηνίες 8.1.1999, και υπό ποια ιδιότητα. Και το οποίο, Τεκμήριο 17, όπως τονίσαμε, δεν αναφέρει οτιδήποτε ως προς την αιτία ή τις αιτίες του θανάτου του Ανδρέα. Πέραν τούτου, στην ερώτηση, κατά την κύρια εξέταση, “Πώς αποτέλεσε αιτία θανάτου το λίθιο;”, η Δρ. Μαρία Κοντού απάντησε “Αυτό, δεν εί[*1308]μαι επαΐων επί του θέματος, επειδή είμαι παθολόγος, δεν είμαι νευρολόγος ή νεφρολόγος να σας απαντήσω.”. Για να προσθέσει στη συνέχεια, γενικά και αόριστα, “Αλλά παρουσίασε και μια λοίμωξη στο τέλος ο ασθενής, η οποία συμπαρομαρτορούντων όλων των άλλων δεν τον βοήθησε.” Στη δε αντεξέταση, πάντοτε με αναφορά στο Τεκμήριο 17, η ίδια μάρτυς είπε, για ότι μπορούσε να σημαίνει, ότι η πνευμονία και σηψαιμία που “είχε στο τέλος” ήταν η “άμεση” αιτία του θανάτου του Ανδρέα. Δεν μπορούσε, με μαρτυρία αυτής της ποιότητας, να αποδειχθεί το ζητούμενο.
Αλλά, ούτε η μαρτυρία της Δρος Αντρούλας Μαλεκκίδου ήταν διαφωτιστική επί του θέματος της αιτιώδους συνάφειας. Η Δρ. Μαλεκκίδου κατέθεσε, χωρίς οποιαδήποτε αναφορά στο Τεκμήριο 17, ότι η αιτία του θανάτου του Ανδρέα ήταν η πνευμονία και ότι ο Ανδρέας είχε ουσιαστική βελτίωση από την είσοδό του στο Νοσοκομείο αναφορικά με το θέμα της τοξικής δηλητηρίασης από το λίθιο. Δεν μας διαφεύγει, συναφώς, ότι το επίπεδο του λιθίου στο αίμα του Ανδρέα είχε, ήδη από τις 30.11.1998, τριάντα-εννέα μέρες πριν το θάνατό του, πέσει στο 0.71 meq/L. Πουθενά στη μαρτυρία της δεν συνέδεσε η Δρ. Μαλεκκίδου την πνευμονία, ως αιτία του θανάτου του Ανδρέα, με την αιτία της εισαγωγής του στο Νοσοκομείο, ήτοι με την τοξική δηλητηρίαση από λίθιο ή με οποιαδήποτε παρενέργεια της τοξικότητας από λίθιο, όπως π.χ. ανεπανόρθωτη βλάβη στα νεφρά, που είναι, σύμφωνα με τη μαρτυρία που δόθηκε, μια ενδεχόμενη, θεωρητικά, παρενέργεια της τοξικότητας. Χωρίς τέτοια σύνδεση, δεν μπορούσε να αποδειχθεί αιτιώδης συνάφεια.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα εις βάρος της εφεσίβλητης, υπό την ιδιότητά της ως διαχειρίστριας, πρωτόδικα και κατ’ έφεση.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα εις βάρος της εφεσίβλητης, υπό την ιδιότητά της ως διαχειρίστριας, πρωτόδικα και κατ’ έφεση.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο