(2008) 1 ΑΑΔ 550
23 Απριλίου, 2008
[ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π., ΚΡΑΜΒΗΣ, ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, Δ/στές]
ΕΤΑΙΡΕΙΑ SUREBUILD CONSTRUCTION LTD,
Εφεσείοντες,
v.
ΒΕΡΕΓΓΑΡΙΑΣ Π. ΠΑΠΑΚΟΚΚΙΝΟΥ (AP. 2),
Εφεσίβλητης.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 302/2005)
Αποζημιώσεις ― Παραδειγματικές αποζημιώσεις (exemplary damages) ― Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη ― Συμπεριφορά εναγομένου ― Διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο.
Αποζημιώσεις ― Παράνομη επέμβαση σε ακίνητη περιουσία ― Επιδίκαση παραδειγματικών αποζημιώσεων ― Ακυρώθηκε κατ’ έφεση και επιδικάσθηκαν ονομαστικές αποζημιώσεις.
Δίκαιη δίκη ― Ισχυρισμός διαδίκου ότι παραβιάσθηκε το δικαίωμά του για δίκαιη δίκη λόγω της καθυστέρησης της εκδίκασης της υπόθεσης ― Κατά πόσο ο εν λόγω ισχυρισμός ευσταθούσε ― Το θέμα της καθυστέρησης πρέπει να τίθεται αρχικά προς εξέταση ενώπιον του δικάσαντος Δικαστηρίου και η απόφανσή του να τίθεται ενώπιον του Εφετείου.
Η εφεσίβλητη κίνησε αγωγή εναντίον των εφεσειόντων και άλλων εναγομένων, καταλογίζοντάς τους ευθύνη για παράνομη επέμβαση στο χωράφι της το οποίο βρίσκεται σε περιοχή του χωριού Τάλα στην Πάφο. Η παράνομη επέμβαση συνίστατο στην εναπόθεση μεγάλων όγκων χώματος στο κτήμα της που είχαν μεταφερθεί από το κτήμα των εφεσειόντων όταν οι τελευταίοι ασχολούνταν με εργασίες ανάπτυξης του κτήματός τους. Με την αγωγή, η εφεσίβλητη αξίωσε αποζημιώσεις για ζημιές που προκλήθηκαν από διάφορες επιμέρους αιτίες με κύρια γενεσιουργό αιτία την προαναφερόμενη παράνομη επέμβαση. Μεταξύ των θεραπειών που ζητούσε η εφεσίβλητη ήταν ΛΚ40.000 για έξοδα που απαιτούντο για τη μετακίνηση των χωμάτων, ΛΚ50.000 για τη μείωση της αξίας του χωραφιού, αποζημιώσεις για οχληρία και τιμωρητικές αποζημιώσεις.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, κατόπιν δίκης, απάλλαξε τους εναγόμενους από κάθε ευθύνη, εκτός από τους εφεσείοντες οι οποίοι, κρίθηκαν ένοχοι διάπραξης του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης στο χωράφι της εφεσίβλητης. Επειδή η τελευταία απέτυχε να αποδείξει το ύψος των ειδικών και άλλων ζημιών που ζητούσε με την αγωγή της, το πρωτόδικο δικαστήριο επιδίκασε προς όφελος της ΛΚ500 ως αποζημιώσεις λόγω της κατ’ ισχυρισμόν απρεπούς συμπεριφοράς του οδηγού του εκσκαφέα των εφεσειόντων προς αυτήν η οποία της προκάλεσε αισθήματα πικρίας.
Οι εφεσείοντες καταδικάστηκαν στην καταβολή τιμωρητικών αποζημιώσεων ύψους ΛΚ1.500.- σύνολο ΛΚ2.000, πλέον τόκους και έξοδα.
Οι εφεσείοντες θεωρήθησαν ότι η πρωτόδικη απόφαση είναι λανθασμένη και καταχώρησαν έφεση με στόχο τον παραμερισμό της.
Η εφεσίβλητη καταχώρησε αντέφεση προβάλλοντας πολλούς λόγους, οι περισσότεροι από τους οποίους, αναφέρονται στην αξιολόγηση της μαρτυρίας, και στην ορθότητα των συμπερασμάτων και διαπιστώσεων που στηρίζονται στη μαρτυρία που έγινε αποδεκτή ως αξιόπιστη. Η εφεσίβλητη εισηγήθηκε, μεταξύ άλλων, ότι το Άρθρο 148 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου δεν έτυχε σωστής εφαρμογής, το Δικαστήριο κατέστησε τον εαυτό του εμπειρογνώμονα επί τεχνικών θεμάτων, η δίκη δεν ήταν δίκαιη λόγω της καθυστέρησης στην εκδίκαση της υπόθεσης και των συχνών παρεμβάσεων του Δικαστηρίου κατά την ακροαματική διαδικασία και λήφθηκε υπόψη μαρτυρία που δεν καλυπτόταν από τις γραπτές προτάσεις.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το πρωτόδικο Δικαστήριο ορθά απέφυγε να εκδώσει διάταγμα αποκατάστασης του κτήματος της εφεσίβλητης ενόψει της απουσίας του στοιχείου της ποσότητας των χωμάτων που βρίσκονταν στο χωράφι της εφεσίβλητης, χωρίς το οποίο, θα ήταν αδύνατος ο υπολογισμός της ζημιάς/ αποκατάστασης.
2. Η απρεπής συμπεριφορά του οδηγού του εκσκαφέα και τα αισθήματα της εφεσίβλητης εξ αιτίας εκείνης της συμπεριφοράς είναι ζήτημα που δεν μπορούσε να συνδεθεί με την παράνομη επέμβαση των εφεσειόντων στο χωράφι της. Ούτε βέβαια θα μπορούσε η απρεπής συμπεριφορά του οδηγού να καταλογιστεί σε βάρος των εφεσειόντων εφόσον, με βάση τη μαρτυρία, δεν προσδιορίζεται η σχέση του οδηγού με τους εφεσείοντες ή τους λοιπούς εναγόμενους.
3. Η συμπεριφορά των εφεσειόντων δεν εμπίπτει στις περιπτώσεις εκείνες όπου με βάση τη νομολογία δικαιολογείται η επιδίκαση παραδειγματικών αποζημιώσεων. Αντίθετα οι εφεσείοντες ήραν την επέμβαση σε σύντομο χρονικό διάστημα από τη διάπραξή της.
4. Η όποια καθυστέρηση παρατηρήθηκε, οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στους χειρισμούς της εφεσίβλητης. Το θέμα της καθυστέρησης έπρεπε βεβαίως να είχε τεθεί προς εξέταση ενώπιον του δικάσαντος δικαστηρίου και η απόφανσή του να τεθεί υπό την κρίση του Εφετείου.
5. Ενόψει των ανωτέρω, η εφεσίβλητη δικαιούται μόνο στην επιδίκαση ονομαστικών αποζημιώσεων οι οποίες και καθορίζονται στο ποσό των €400.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα έφεσης €600 υπέρ των εφεσειόντων. Τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας υπέρ της εφεσίβλητης να υπολογιστούν στην κλίμακα των ονομαστικών αποζημιώσεων.
Η αντέφεση απορρίφθηκε χωρίς έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Παπακόκκινου κ.ά. v. Θεοδοσίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 379,
Papakokkinou a.o. v. Kanther (1982) 1 C.L.R. 65,
Κωνσταντίνου ή Μήτα v. Γ. & Κ. Σοφοκλέους Λτδ (2003) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1952.
Έφεση.
Έφεση από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Πάφου (Μαλαχτός, Α.Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 1290/05), ημερομ. 7.9.05.
Θ. Ιωαννίδης, για τους Εφεσείοντες.
Α. Παπακόκκινου, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Οι εφεσείοντες ασχολούνταν με εργασίες ανάπτυξης των τεμαχίων με αριθμούς 4 και 7 αντίστοιχα του Φ/Σχ. XLV/35.E1 σε περιοχή του χωριού Τάλα στην Πάφο. Τα εν λόγω τεμάχια, βρίσκονται απέναντι από το χωράφι της εφεσίβλητης με αρ. τεμαχίου 487 του Φ/Σχ. 45/35 τοποθεσία «Μουττάλια». O κύριος δρόμος Τρεμιθούσας – Αγίου Νεοφύτου χωρίζει το χωράφι της εφεσίβλητης από το κτήμα των εφεσειόντων.
Η εφεσίβλητη, κίνησε αγωγή εναντίον των εφεσειόντων και άλλων εναγομένων, καταλογίζοντας σε όλους ευθύνη για παράνομη επέμβαση στο χωράφι της, συνιστάμενη στην εναπόθεση μεγάλων όγκων χώματος που είχε μεταφερθεί από το κτήμα απέναντι, στο δικό της χωράφι. Με την αγωγή, αξίωσε αποζημιώσεις για ζημιές που προέκυψαν ή προκλήθηκαν από διάφορες επιμέρους αιτίες με κύρια γενεσιουργό αιτία την προαναφερόμενη παράνομη επέμβαση. Συγκεκριμένα η εφεσίβλητη ζήτησε,
(α) γενικές αποζημιώσεις,
(β) ΛΚ40.000 για δαπάνες και έξοδα που απαιτούνται για τη μετακίνηση των χωμάτων και άλλων αντικειμένων από το χωράφι της, συμπεριλαμβανομένων και των εξόδων που θα απαιτηθούν για την κατασκευή έργων που θα διευκολύνουν τη μετακίνηση των χωμάτων κλπ,
(γ) ΛΚ50.000 για τη μείωση της αξίας του χωραφιού,
(δ) αποζημιώσεις για οχληρία,
(ε) τιμωρητικές αποζημιώσεις.
Το πρωτόδικο δικαστήριο, κατόπιν δίκης, απάλλαξε τους εναγόμενους από κάθε ευθύνη, εκτός από τους εφεσείοντες οι οποίοι, κρίθηκαν ένοχοι διάπραξης του αστικού αδικήματος της παράνομης επέμβασης στο χωράφι της εφεσίβλητης. Επειδή η τελευταία απέτυχε να αποδείξει το ύψος των ειδικών και άλλων ζημιών που ζητούσε με την αγωγή της, το πρωτόδικο δικαστήριο επιδίκασε προς όφελος της ΛΚ500 ως αποζημιώσεις «για τη βλάβη στα αισθήματά της και την πικρία που αισθάνθηκε όταν έχοντας διαπιστώσει επέμβαση στην περιουσία της και ζητώντας εξηγήσεις άκουσε τις φωνές του υπαλλήλου της εναγομένης 3 που οδηγούσε τον εκσκαφέα τον οποίο μάλιστα έστρεψε κατά πάνω της όπως αποδέχομαι πως έγινε».
Η αναφερόμενη ως εναγόμενη 3 στο πιο πάνω απόσπασμα της πρωτόδικης απόφασης, είναι οι εφεσείοντες οι οποίοι καταδικάστηκαν στην καταβολή τιμωρητικών αποζημιώσεων ύψους ΛΚ1500.-, σύνολο ΛΚ2.0000, πλέον τόκους και έξοδα. Η αγωγή εναντίον των άλλων εναγομένων απορρίφθηκε χωρίς έξοδα.
Οι εφεσείοντες θεωρούν ότι η πρωτόδικη απόφαση είναι λανθασμένη και ζητούν τον παραμερισμό της. Προβλήθηκαν τρεις λόγοι έφεσης ήτοι,
(α) λανθασμένα το δικαστήριο επιδίκασε αποζημιώσεις ΛΚ500 υπέρ της εφεσίβλητης για βλάβη των αισθημάτων της και την πικρία που ένιωσε όταν διαπίστωσε την επέμβαση στην περιουσία της. Οι εφεσείοντες λέγουν ότι η εφεσίβλητη δεν πρόβαλε στην αγωγή της τέτοιο ισχυρισμό ή αξίωση ούτε είχε τεθεί ενώπιον του δικαστηρίου μαρτυρία για βλάβη αισθημάτων κλπ,
(β) λανθασμένα το δικαστήριο επιδίκασε υπέρ της εφεσίβλητης τιμωρητικές αποζημιώσεις. Η θέση των εφεσειόντων επί του προκειμένου είναι ότι το πρωτόδικο δικαστήριο, ενόψει της διαπίστωσής του ότι η εφεσίβλητη απέτυχε να αποδείξει οποιαδήποτε από τις ζημιές που απαιτούσε, δεν μπορούσε να επιδικάσει τιμωρητικές ή άλλες αποζημιώσεις εκτός από ονομαστικές.
(γ) Τέλος, οι εφεσείοντες αμφισβητούν την ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης αναφορικά με τα έξοδα που επιδικάστηκαν εναντίον τους.
Την πρωτόδικη απόφαση προσβάλλει και η εφεσίβλητη η οποία παραθέτει πολλούς λόγους αντέφεσης, οι περισσότεροι από τους οποίους, αναφέρονται στην αξιολόγηση της μαρτυρίας, και στην ορθότητα των συμπερασμάτων και διαπιστώσεων που στηρίζονται στη μαρτυρία που έγινε αποδεκτή ως αξιόπιστη. Η εφεσίβλητη εισηγείται ότι το πρωτόδικο δικαστήριο λανθασμένα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι κανένας από τους εναγόμενους δεν μπορούσε να κριθεί υπεύθυνος για να επωμισθεί το κόστος της μετακίνησης των χωμάτων που εξακολουθούν να υπάρχουν στο χωράφι της και ότι το Άρθρο 148 του περί Αστικών Αδικημάτων Νόμου Κεφ. 148 δεν έτυχε σωστής εφαρμογής στα γεγονότα της υπόθεσης και λανθασμένα επίσης το δικαστήριο κατέστησε τον εαυτό του εμπειρογνώμονα πάνω σε τεχνικά και άλλα θέματα που αφορούσαν στον τρόπο μετακίνησης των χωμάτων. Προβάλλεται επίσης ισχυρισμός ότι η δίκη δεν ήταν δίκαιη, λόγω της καθυστέρησης στην εκδίκαση της υπόθεσης και των συχνών παρεμβάσεων του δικαστηρίου κατά τη διάρκεια της ακροαματικής διαδικασίας. Η εφεσίβλητη λέγει επίσης ότι με ανοχή του δικαστηρίου, υπήρξε παράβαση των κανονισμών πολιτικής δικονομίας από πλευράς εναγομένων με αποτέλεσμα να ληφθεί υπόψη μαρτυρία που δεν καλυπτόταν από τις γραπτές προτάσεις.
Στις 4.8.1996 η εφεσίβλητη περνώντας τυχαία, είδε στο χωράφι της όγκους από ξένα χώματα που είχαν μεταφερθεί, όπως αντιλήφθηκε, από το απέναντι κτήμα των εφεσειόντων. Επισκέφθηκε το μέρος και τις επόμενες δύο μέρες όπου διαπίστωσε ότι εκσκαφέας κουβαλούσε χώματα από το κτήμα των εφεσειόντων και τα έριχνε στο χωράφι της όπου στη συνέχεια τα έσπρωχνε προς την πλευρά της πλάγιας κατωφέρειας και ακόμα βαθύτερα προς το αργάκι. Διπλωματούχος τοπογράφος (Μ.Ε.2) επισκέφθηκε κατ΄ εντολή της δύο φορές το χωράφι της και με τη χρήση οργάνου, υπολόγισε ότι ο όγκος των ξένων χωμάτων ανερχόταν στα 3.803 κ.μ. Ετοίμασε έκθεση (τεκμ. 4) και σχέδια (τεκμ. 2 και 3).Οι διαπιστώσεις του εν λόγω μάρτυρα δεν αμφισβητήθηκαν και η μαρτυρία του έγινε αποδεκτή από το πρωτόδικο δικαστήριο. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι τα χώματα των οποίων ο όγκος είχε υπολογιστεί από τον προαναφερόμενο τοπογράφο στα 3803 κ.μ. απομακρύνθηκαν από τους εφεσείοντες πριν από την καταχώρηση της αγωγής. Το μέρος του χωραφιού μετά την απομάκρυνση των χωμάτων, εμφάνιζε όψη χωμάτινης πλατείας. Υπό αμφισβήτηση μέχρι τέλους παρέμειναν τρία ζητήματα ήτοι,
(α) κατά πόσο η «πλατεία» υπήρχε στο χωράφι της εφεσίβλητης πριν από την εναπόθεση των χωμάτων και σε περίπτωση που η απάντηση είναι καταφατική, ποιος την κατασκεύασε,
(β) κατά πόσο οι εφεσείοντες ηθελημένα έσπρωχναν χώματα προς το αργάκι ή κατά πόσο κατρακύλησαν μόνα τους από το σημείο που ήταν συσσωρευμένα,
(γ) κατά πόσο οι εφεσείοντες απομάκρυναν τα χώματα από το αργάκι ή παρέμειναν εκεί.
Το πρωτόδικο δικαστήριο, ύστερα από σχολαστική ανάλυση της μαρτυρίας, κατέληξε στο ορθό συμπέρασμα ότι η «πλατεία» στο χωράφι της εφεσίβλητης υπήρχε πριν από την έναρξη των εργασιών στο κτήμα των εφεσειόντων· και η κατασκευή/δημιουργία της δεν μπορούσε να συνδεθεί με πράξεις ή ενέργειες οποιουδήποτε από τους εναγόμενους και κατ’ επέκταση με τη μείωση της αξίας του χωραφιού όπως ισχυριζόταν εφεσίβλητη.
Η μαρτυρία του εκτιμητή ακινήτων που κάλεσε η εφεσίβλητη για να αποδείξει ζημιά εξαιτίας της μείωσης της αξίας του χωραφιού της ένεκα της παράνομης επέμβασης, δικαίως δεν έγινε αποδεκτή από το πρωτόδικο δικαστήριο. Οι λόγοι εξηγούνται λεπτομερώς και πειστικά στην εφεσιβαλλόμενη απόφαση. Το δικαστήριο δέχθηκε ότι η απομάκρυνση των χωμάτων από το χωράφι, αποτελούσε προϋπόθεση για την ανάπτυξή του. Ωστόσο, ορθά επισημαίνεται πως δεν υπήρχε οποιαδήποτε μαρτυρία για ζημιές οφειλόμενες στην καθυστέρηση της ανάπτυξης του χωραφιού λόγω των χωμάτων που είχαν εναποτεθεί. Ορθή επί του προκειμένου είναι και η παρατήρηση πως ούτε στα δικόγραφα της εφεσίβλητης γίνεται οποιαδήποτε αναφορά για τέτοια ζημιά.
Από πλευράς εφεσειόντων υπήρξε παραδοχή μέσω της μαρτυρίας του διευθυντή τους Κ. Γαβριηλίδη (Μ.Υ.4) ότι χώματα που είχαν εναποτεθεί σε σωρούς στην άκρη της «πλατείας» κατρακύλησαν προς το αργάκι τα οποία ωστόσο, οι εφεσείοντες απομάκρυναν με τη χρήση ειδικού μηχανήματος με μακρύ βραχίονα που μπορούσε αποτελεσματικά να συλλέξει τα ξένα χώματα από το αργάκι. Το πρωτόδικο δικαστήριο, με αναφορά στη μαρτυρία που ορθά αξιολόγησε ως αξιόπιστη, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι από τα χώματα που τοποθετήθηκαν στην πλατεία, κατρακύλησαν μερικά προς το αργάκι. Η περί του αντιθέτου μαρτυρία της εφεσίβλητης ότι εκσκαφέας των εφεσειόντων έσπρωχνε τα χώματα προς την πλάγια κατωφέρεια του χωραφιού και το αργάκι δεν έγινε πιστευτή. Η προαναφερόμενη διαπίστωση, ερείδεται στο λογικό συμπέρασμα πως, αν η πρόθεση των εφεσειόντων ήταν να αφήσουν μονίμως τα χώματα στο χωράφι της εφεσίβλητης θα ήταν γι’ αυτούς πιο εύκολο και οικονομικό να τα έσπρωχναν κατ’ ευθεία προς το αργάκι αντί να τα τοποθετούσαν πρώτα στην πλατεία.
Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν αποδέχθηκε τη μαρτυρία των εφεσειόντων ότι ανέσυραν και μετακίνησαν τα χώματα που κύλισαν μόνα τους από τους σωρούς προς το αργάκι. Η διαπίστωση επί του προκειμένου είναι ότι άγνωστης ποσότητας χώματα προερχόμενα από το κτήμα των εφεσειόντων, εξακολουθούν να υπάρχουν στο χωράφι της εφεσίβλητης. Το πρωτόδικο δικαστήριο, με βάση την πιο πάνω διαπίστωση κατέληξε στο συμπέρασμα πως ο υπολογισμός των εξόδων μετακίνησης των χωμάτων από το αργάκι δεν ήταν δυνατός εφόσον με βάση άλλη μαρτυρία, τα έξοδα αυτά διαφοροποιούνται ανάλογα με την ποσότητα των χωμάτων, παρότι το κόστος κατασκευής δρόμου πρόσβασης προς το αργάκι είναι το ίδιο ασχέτως αν είναι μεγάλη ή μικρή η ποσότητα. Σύμφωνα με τη σκέψη του δικαστηρίου, η περαιτέρω εξέταση του συγκεκριμένου θέματος θα είχε νόημα μόνο αν επρόκειτο για μια σοβαρή ποσότητα χωμάτων που θα απαιτούσε τη χρήση μηχανημάτων και φορτηγών για τη μετακίνησή τους. Όμως, δεν υπάρχει υπό τις περιστάσεις τέτοια ανάγκη καθότι, ελλείπει το στοιχείο της ποσότητας των χωμάτων, χωρίς το οποίο, ήταν αδύνατος ο υπολογισμός της ζημιάς/αποκατάστασης. Παρενθετικά σημειώνουμε πως δεν υπήρξε μαρτυρία αναφορικά με τον προσδιορισμό της ποσότητας των χωμάτων που κύλισαν στο αργάκι έστω και κατά προσέγγιση.
Το πρωτόδικο δικαστήριο, ορθά κατά τη γνώμη μας, απέφυγε να εκδώσει διάταγμα αποκατάστασης αφού ένα τέτοιο διάταγμα θα ήταν αόριστο ως προς την ποσότητα των χωμάτων και δεν θα μπορούσε να ελεγχθεί η εφαρμογή του.
Ερχόμαστε τώρα στο θέμα των αποζημιώσεων που έχουν επιδικαστεί. Το πρωτόδικο δικαστήριο αφού ανακεφαλαίωσε συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους η εφεσίβλητη απέτυχε να αποδείξει συγκεκριμένη αξία ζημιάς, αναφέρεται στην αρχή δικαίου ότι το αστικό αδίκημα της παράνομης επέμβασης σε ακίνητη ιδιοκτησία είναι αγώγιμο per se δηλαδή δεν απαιτείται απόδειξη ζημιάς οπότε μπορεί να επιδικαστούν ονομαστικές αποζημιώσεις. Βλ. Παπακόκκινου κ.ά. ν. Θεοδοσίου (1991) 1 Α.Α.Δ. 379. Η επιδίκαση ονομαστικών αποζημιώσεων ήταν ό,τι απέμενε να πράξει το δικαστήριο ενόψει των ευρημάτων του. Τα γεγονότα της υπόθεσης όπως είχαν τελικά αποκρυσταλλωθεί, δεν παρείχαν έρεισμα ή δικαιολογία για επιδίκαση αποζημίωσης για βλάβη των αισθημάτων της εφεσίβλητης όταν αυτή διαπίστωσε την επέμβαση στην περιουσία της και ο οδηγός του εκσκαφέα προς τον οποίο διαμαρτυρήθηκε, συμπεριφέρθηκε αγενώς. Η απρεπής συμπεριφορά του οδηγού του εκσκαφέα και τα αισθήματα της εφεσίβλητης εξαιτίας εκείνης της συμπεριφοράς είναι ζήτημα που δεν μπορούσε να συνδεθεί κάτω από τις δοσμένες περιστάσεις με την παράνομη επέμβαση των εφεσειόντων στο χωράφι της. Ούτε βέβαια θα μπορούσε η απρεπής συμπεριφορά του οδηγού να καταλογιστεί σε βάρος των εφεσειόντων εφόσον, με βάση τη μαρτυρία, δεν προσδιορίζεται η σχέση του οδηγού με τους εφεσείοντες ή τους λοιπούς εναγόμενους.
Η συμπεριφορά των εφεσειόντων δεν εμπίπτει στις περιπτώσεις εκείνες όπου με βάση τη νομολογία δικαιολογείται η επιδίκαση παραδειγματικών αποζημιώσεων. Βλ. McGregor on Damages, 15η έκδοση, παρ. 428, Papakokkinou and Others v. Kanther (1982) 1 C.L.R. 65 και Κωνσταντίνου ή Μήτα ν. Γ. & Κ. Σοφοκλέους Λτδ (2003) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1952. Αντίθετα, μέσα σε σύντομο χρόνο από τη διάπραξη της επέμβασης, οι εφεσείοντες μετακίνησαν τα χώματα από το χωράφι, αίροντας την επέμβαση, με εξαίρεση τα χώματα που παρέμειναν στο αυλάκι. Εχουμε τη γνώμη ότι δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις για επιδίκαση τιμωρητικών αποζημιώσεων.
Η δικηγόρος της εφεσίβλητης ζήτησε την επέμβαση του Εφετείου προς ανατροπή συμπερασμάτων και διαπιστώσεων του πρωτόδικου δικαστηρίου που αφορούν στην αξιολόγηση της αξιοπιστίας μαρτύρων και σε γεγονότα της υπόθεσης. Εξετάσαμε την κάθε επιμέρους εισήγηση αλλά δεν έχουμε διαπιστώσει οποιοδήποτε σφάλμα που αφορά στην αξιολόγηση της μαρτυρίας που θα δικαιολογούσε την δική μας επέμβαση. Η αξιοπιστία των μαρτύρων και όλο το ουσιώδες μέρος της μαρτυρίας αξιολογήθηκαν επιμελώς από το δικαστήριο και οι διαπιστώσεις του συνάδουν με τη μαρτυρία που κρίθηκε αξιόπιστη.
Αναφορικά με το θέμα της καθυστέρησης που επικαλείται η εφεσίβλητη για να εισηγηθεί ότι δεν έτυχε δίκαιης δίκης επιγραμματικά σημειώνουμε ότι προκύπτει από τα πρακτικά της υπόθεσης πως η όποια καθυστέρηση έχει παρατηρηθεί, αυτή οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στους χειρισμούς της εφεσίβλητης. Επανειλημμένα χρειάστηκε η παρέμβαση του δικαστηρίου προκειμένου να επανέλθει η διαδικασία στην ορθή της πορεία όταν εμφανιζόταν κίνδυνος εκτροχιασμού της ένεκα κάποιων αντιπαραγωγικών χειρισμών της δικηγόρου της εφεσίβλητης. Το θέμα της καθυστέρησης έπρεπε βεβαίως να είχε τεθεί προς εξέταση ενώπιον του δικάσαντος δικαστηρίου και η απόφανση του να τεθεί υπό την κρίση του Εφετείου.
Ενόψει των λεχθέντων θεωρούμε πως η εφεσίβλητη δικαιούται μόνο στην επιδίκαση ονομαστικών αποζημιώσεων τις οποίες καθορίζουμε στο ποσό των €400. Η έφεση επιτυγχάνει και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Επιδικάζονται έξοδα έφεσης €600 υπέρ των εφεσειόντων. Τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας υπέρ της εφεσίβλητης να υπολογιστούν στην κλίμακα των ονομαστικών αποζημιώσεων που έχουμε επιδικάσει. Η αντέφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα έφεσης €600 υπέρ των εφεσειόντων. Τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας υπέρ της εφεσίβλητης να υπολογιστούν στην κλίμακα των ονομαστικών αποζημιώσεων.
Η αντέφεση απορρίπτεται χωρίς έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο