(2008) 1 ΑΑΔ 1004
[*1004]7 Οκτωβρίου, 2008
[ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΗΣ
ΑΝΤΡΟΥΛΛΑΣ ΤΣΑΓΓΑΡΙΔΟΥ (AP. 2), ΓΙΑ ΑΔΕΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΕΙ ΑΙΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ
MANDAMUS ΚΑΙ/ Ή CERTIORARI
ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
(Η «ΑΙΤΗΤΡΙΑ»)
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΑΡΧΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ
(Η «ΕΠΑΡΧΟΣ») ΗΜΕΡ. 22/09/2008 ΜΕ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΑΡΝΕΙΤΑΙ ΤΗΝ ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΔΟΣΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ
ΣΤΟ ΦΑΚΕΛΟ Β483/08.
(Αίτηση Αρ. 72/2008)
Προνομιακά εντάλματα ― Mandamus ― Αίτηση για άδεια καταχώρησης αίτησης προς έκδοση εντάλματος Mandamus το οποίο να διατάσσει την Έπαρχο Λεμεσού να εισπράξει τα αναγκαία τέλη για την έκδοση άδειας οικοδομής, σε σχέση με δυόροφη οικοδομή την οποία η αιτήτρια προτίθεται να ανεγείρει σε ιδιόκτητο τεμάχιο γης στο χωριό Πισσούρι της Επαρχίας Λεμεσού ― Παραχώρηση άδειας, ικανοποιούντο οι απαιτούμενες προϋποθέσεις.
Προνομιακά εντάλματα ― Mandamus ― Εκδίδονται κατ’ αποκλειστικότητα από το Ανώτατο Δικαστήριο κατ’ εξουσιοδότηση του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος ― Δύνανται να εκδοθούν ως κατάλοιπο της εγγενούς εξουσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ελέγχει τη νομιμότητα όχι μόνο των αποφάσεων των κατωτέρων Δικαστηρίων, αλλά και κατά παντός οργάνου, προσώπου, ή αρχής η οποία οφείλει να εκτελέσει καθήκον ― Έχουν μεγάλη εμβέλεια εφόσον, σ’ αντίθεση με τα εντάλματα Certiorari και Prohibition δύνανται να απευθυνθούν προς πάσα αρχή, όχι κατ’ ανάγκη δικαστική.
Η αιτήτρια καταχώρησε την παρούσα αίτηση για άδεια καταχώρησης αίτησης για έκδοση προνομιακού εντάλματος Mandamus με το οποίο να διατάσσεται η Έπαρχος Λεμεσού όπως εισπράξει τα αναγκαία τέλη για την έκδοση άδειας οικοδομής για την ανέγερση δυόροφης κατοικίας στο χωριό Πισσούρι της Επαρχίας Λεμεσού σε τεμάχιο [*1005]το οποίο ανήκει στην αιτήτρια.
Ο συνήγορος της αιτήτριας υπέβαλε ότι η παραχώρηση Mandamus είναι δυνατή και στις περιπτώσεις όπου διοικητικό όργανο ή αρχή αρνείται άνευ νόμιμης αιτιολογίας να εκτελέσει νομοθετικό καθήκον και υποχρέωσή της.
Αποφασίστηκε ότι:
1. To Mandamus δεν εκδίδεται όπου το επιδιωκόμενο προς εκτέλεση καθήκον εμπίπτει στο δημόσιο δίκαιο, διότι τότε η ορθή θεραπεία είναι η καταχώρηση προσφυγής κάτω από το Άρθρο 146 του Συντάγματος. Το δημόσιο καθήκον θα πρέπει να ασκείται στη συγκεκριμένη περίπτωση σε σχέση με ζήτημα που ανακύπτει ως θέμα ιδιωτικού δικαίου και όχι δημοσίου, το δε ενδιαφερόμενο πρόσωπο πρέπει να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
2. Το Mandamus εκδίδεται όπου δεν υπάρχει άλλη καταλληλότερη θεραπεία στο αστικό δίκαιο ή όπου δεν είναι πρόσφορη άλλη ευχερέστερη διαδικασία, ή δεν παρέχεται νομοθετική θεραπεία.
3. Στην υπό εξέταση περίπτωση, σ’ αυτό το στάδιο και ενόψει του όλου ιστορικού της υπόθεσης, κρίνεται ότι ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις παροχής της αιτούμενης άδειας.
Η αίτηση έγινε δεκτή.
Αναφερόμενες υποθέσεις:
In re Moschatos (1985) 1 C.L.R. 381,
BNK East Med Limited (1997) 1 Α.Α.Δ. 1302,
Παπαχριστοδούλου κ.ά. (2006) 1 Α.Α.Δ. 1180,
Ozcan v. The High Council of Evcaf 23 C.L.R. 228,
HajiSoteriou v. Weston 21 C.L.R. 211,
R. v. Charity Commissioners [1987] 1 Q.B. 407,
Pasmose v. Oswaldtwistle Urban District Council [1898] AC 387,
R. v. ILEA, ex parte Ali [1990] COD 317.
[*1006]Αίτηση.
Α. Χαβιαράς, για την Αιτήτρια.
Cur. adv. vult.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Η αιτήτρια επί τη βάσει του ιστορικού που ακολουθεί επιδιώκει την άδεια του Δικαστηρίου για καταχώρηση αίτησης για έκδοση εντάλματος mandamus και/ή certiorari κατά της Επάρχου Λεμέσου με το οποίο να εντέλλεται η τελευταία να εισπράξει τα αναγκαία τέλη για την έκδοση άδειας οικοδομής.
Σύμφωνα με την έκθεση που έχει καταχωρηθεί με βάση τη λαμβανόμενη διαδικασία και τη σχετική προς τούτο ένορκη δήλωση της ίδιας της αιτήτριας, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την ένορκη δήλωση της ημερ. 29.9.08 μετά από άδεια του Δικαστηρίου, η αιτήτρια εξασφάλισε πολεοδομική άδεια για την ανέγερση δυόροφης κατοικίας σε τεμάχιο που της ανήκει, αλλά κατά τη διαδικασία έκδοσης της συνακόλουθης οικοδομικής άδειας αποτάθηκε στο Κοινοτικό Συμβούλιο Πισσουρίου όπου κείται το τεμάχιο της προς πληρωμή των σχετικών τελών μετά από παραπομπή της σ’ αυτό από την Επαρχιακή Διοίκηση Λεμεσού. Το Συμβούλιο αρνήθηκε την είσπραξη με σχετική επιστολή του ημερ. 8.8.08, λόγω του ότι δεν είχε ακόμη προσκομιστεί στα γραφεία του ο σχετικός φάκελος από την Επαρχιακή Διοίκηση για τη διατύπωση σκέψεων, ο δε κοινοτάρχης απαίτησε προφορικά σε συζήτηση που ακολούθησε να παραχωρηθεί δρόμος από το τεμάχιο της ως προϋπόθεση είσπραξης των σχετικών τελών. Η αιτήτρια υπέβαλε σχετική αίτηση για άδεια στο Ανώτατο Δικαστήριο στην Αίτηση αρ. 58/2008 για mandamus και/ή certiorari και αφού την εξασφάλισε, καταχώρησε την υπ’ αρ. 63/2008 Αίτηση, η οποία απέληξε στις 22.9.08 σε απόφαση του Γαβριηλίδη, Δ. ότι την ευθύνη για την είσπραξη των τελών προς έκδοση άδειας οικοδομής δεν την είχε το Κοινοτικό Συμβούλιο Πισσουρίου, αλλά η Έπαρχος Λεμεσού, ενόψει του γεγονότος ότι αυτό δεν είχε καθοριστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο ως αρμοδία αρχή για την περιοχή εκείνη με βάση το Άρθρο 3(2)(β) του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, Κεφ. 96, όπως τροποποιήθηκε, και το σχετικό επί τούτου Κανονισμό 62(1) της Κ.Δ.Π. 587/03. Συνεπώς, εφόσον η υποχρέωση είσπραξης των τελών ανήκε στην Έπαρχο Λεμεσού, η αίτηση για την έκδοση mandamus εναντίον του Κοινοτικού Συμβουλίου απορρίφθηκε.
Στη συνέχεια η αιτήτρια αποτάθηκε αυθημερόν μετά την έκδοση της απόφασης στην επαρχιακή διοίκηση για να πληρώσει τα τέλη, μέσω του συζύγου της, για να συναντήσει όμως σε πρώτο στάδιο [*1007]την άρνηση των αρμοδίων υπαλλήλων και σε δεύτερο στάδιο την άρνηση του Βοηθού Επάρχου, ο οποίος ανέφερε ότι είχαν οδηγίες να μην εισπραχθούν τα τέλη, αρνούμενος να δώσει γραπτώς τους λόγους περί της άρνησης είσπραξης. Σημειώνεται ότι ο δικηγόρος της αιτήτριας απέστειλε επείγον τηλεομοιότυπο στις 22.9.08 στην Έπαρχο Λεμεσού επισυνάπτοντας αντίγραφο της απόφασης, ζητώντας επιτακτικά την είσπραξη των τελών, χωρίς όμως οποιαδήποτε γραπτή ή προφορική απάντηση. Στη συμπληρωματική ένορκη δήλωση της αιτήτριας καταγράφεται στην παρ. 2.d, ότι λέχθηκε στο σύζυγο της από τον Βοηθό Έπαρχο ότι «ο Υπουργός, γιατί πιέζει ο κοινοτάρχης Πισσουρίου», είχε δώσει τις οδηγίες να μην εισπραχθούν τα τέλη.
Κατά τη διαδικασία της εν τω Δικαστηρίω συζήτησης κατά πόσο η περίπτωση είναι πρέπουσα για να δοθεί άδεια, ο κ. Χαβιαράς ουσιαστικά περιόρισε το αίτημα του σε άδεια για καταχώρηση αίτησης για mandamus, εγκαταλείποντας το σκέλος με το οποίο επιδιωκόταν άδεια για certiorari. Παρέπεμψε σε νομολογία η οποία υποδεικνύει ότι η παραχώρηση mandamus είναι δυνατή και στις περιπτώσεις όπου διοικητικό όργανο ή αρχή αρνείται άνευ νόμιμης αιτιολογίας να εκτελέσει νομοθετικό καθήκον και υποχρέωση της. Τα προνομιακά εντάλματα εκδίδονται βεβαίως κατ’ αποκλειστικότητα από το Ανώτατο Δικαστήριο κατ’ εξουσιοδότηση του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος και αντιδιαστέλλονται με τη δικαιοδοσία που δίδεται και πάλι κατ’ αποκλειστικότητα στο Ανώτατο Δικαστήριο στη βάση του Άρθρου 146. Τα προνομιακά εντάλματα, όπως εφαρμόζονται στην Κύπρο έχουν τις καταβολές τους στο Αγγλικό δίκαιο και ενώ κατά κανόνα απευθύνονται εναντίον των κατώτερων Δικαστηρίων, η φύση του καθενός είναι διαφορετική και είναι δυνατόν να επεκταθεί και σ’ άλλους τομείς. Όπως το quo warranto (που στην Αγγλία έχει καταργηθεί με το Άρθρο 9 του Administration of Justice (Miscellaneous Provisions) Act 1938), απευθύνεται σε πρόσωπο που κατά νόσφιση εξουσίας, παράνομα ασκεί δημόσια καθήκοντα, έτσι και το mandamus δύναται να εκδοθεί ως κατάλοιπο της εγγενούς εξουσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ελέγχει τη νομιμότητα όχι μόνο των αποφάσεων των κατωτέρων Δικαστηρίων, αλλά και κατά παντός οργάνου, προσώπου, ή αρχής η οποία οφείλει να εκτελέσει καθήκον. Έχει μεγάλη εμβέλεια εφόσον, σ’ αντίθεση με τα εντάλματα certiorari και prohibition, δύναται να απευθυνθεί προς πάσα αρχή, όχι κατ’ ανάγκη δικαστική. Όπως αναφέρεται στον O. Hood Phillips: Constitutional and Administrative Law 5η έκδ. σελ. 542:
«The order of mandamus may be issued to any person or body (note necessarily an inferior court) commanding him or them to [*1008]carry out some public duty. It is a residual remedy of use where no other remedy is available.»
Αναφέρεται επίσης στο σύγγραμμα του Michal T. Molan: Administrative Law 4η έκδ., 2003, σελ. 314 παρ. 11.6 ότι:
«A mandatory order is a prerogative order, directed at an inferior body, compelling it to act in accordance with duties to which it is subject. It will only lie against a public body, in relation to public law duties.»
Η πιο πάνω γραμμή ακολουθήθηκε και ακολουθείται και στην Κύπρο. Σχετικές αναφορές γίνονται στο σύγγραμμα του Πέτρου Αρτέμη: Προνομιακά Εντάλματα, 2004, σελ. 248-252, όπου καταγράφονται σχετικές αποφάσεις όπως η In re Moschatos (1985) 1 C.L.R. 381 και η BNK East Med Limited (1997) 1 Α.Α.Δ. 1302. Στην τελευταία δόθηκε άδεια για καταχώρηση αίτησης για έκδοση εντάλματος mandamus με σκοπό να υποχρεωθεί το Δημοτικό Συμβούλιο Πόλης Χρυσοχούς να εκτελέσει έγκαιρα διάταγμα κατεδάφισης παράνομης δισκοθήκης όπου η περιουσία της αιτήτριας γειτνίαζε με αυτή. Πιο πρόσφατα στην Παπαχριστοδούλου κ.ά. (2006) 1 Α.Α.Δ. 1180 εκδόθηκε ένταλμα mandamus με το οποίο διατάχθηκε ο Αρχηγός της Αστυνομίας όπως συνδράμει στην εκτέλεση διατάγματος του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας για εκτέλεση επαναφοράς της χρήσης υποστατικών σε καταστήματα όταν αυτά μετατράπηκαν παράνομα σε κέντρο αναψυχής.
Για ιστορικούς πλέον σκοπούς, να λεχθεί ότι η νομολογία πριν την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας το 1960 και την εισαγωγή του Συντάγματος και πάλιν αναγνώριζε την αποκλειστική αφενός δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου να εκδίδει προνομιακά εντάλματα, αλλά και τη δυνατότητα αφετέρου να ελέγχονται μ’ αυτά αποφάσεις και διαδικασίες σωμάτων οιωνεί δικαστικών («quasi-judicial tribunals») ή ασκούντων εκτελεστική εξουσία («ministerial authority») (δέστε την υπόθεση Ozcan v. The High Council of Evcaf 23 C.L.R. 228 και την ερμηνεία του Άρθρου 20(d) του τότε Courts of Justice Law, 1953 και HajiSoteriou v. Weston 21 C.L.R. 211).
Προκύπτει επίσης σαφώς από τη νομολογία ότι το mandamus δεν εκδίδεται όπου το επιδιωκόμενο προς εκτέλεση καθήκον εμπίπτει στο δημόσιο δίκαιο, διότι τότε η ορθή θεραπεία είναι η καταχώρηση προσφυγής κάτω από το Άρθρο 146 του Συντάγματος (δέστε In re Moschatos – πιο πάνω – σελ. 385). Το δημόσιο καθήκον θα πρέπει να ασκείται στη συγκεκριμένη περίπτωση σε σχέση με ζή[*1009]τημα που ανακύπτει ως θέμα ιδιωτικού δικαίου και όχι δημοσίου, το δε ενδιαφερόμενο πρόσωπο πρέπει να έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Δεν αρκεί το γενικό ενδιαφέρον στην εκτέλεση του κατ’ ισχυρισμόν νομικού καθήκοντος που έχει το δημόσιο όργανο (δέστε BNK East Med Limited – πιο πάνω –). Το ζήτημα τίθεται και ως εξής στον O. Hood Phillips: Constitutional and Administrative Law, ibid:
«It may be issued on the application of the Crown, or of a private individual who has a specific right or an interest over and above that of the public generally.»
Τέλος, το mandamus δεν εκδίδεται όπου υπάρχει άλλη καταλληλότερη θεραπεία στο αστικό δίκαιο ή όπου είναι πρόσφορη άλλη ευχερέστερη διαδικασία (R. v. Charity Commissioners [1987] 1 Q.B. 407), ή, παρέχεται νομοθετική θεραπεία (Pasmose v. Oswaldtwistle Urban District Council [1898] AC 387 και R. v. ILEA, ex parte Ali [1990] COD 317).
Στα τεθέντα ενώπιον του Δικαστηρίου γεγονότα, φαίνεται ότι όλα τα πιο πάνω κριτήρια ικανοποιούνται. Στην αιτήτρια έχει δοθεί πολεοδομική άδεια και εναπόκειται στην αρμόδια αρχή που με βάση την απόφαση του Γαβριηλίδη Δ., είναι η Έπαρχος Λεμεσού, να εισπράξει τα τέλη με βάση τον Καν. 62(1). Η υποχρέωση είσπραξης είναι αυτόδηλη από το λεκτικό του Κανονισμού όπου για να χορηγηθεί η άδεια με βάση το Κεφ. 96, πρέπει να καταβληθούν στην οικεία αρμόδια αρχή τα σχετικά δικαιώματα. Η αιτήτρια έχει ίδιον ενδιαφέρον στην καταβολή των δικαιωμάτων (που αποτελεί τη δική της υποχρέωση), αλλά και στην αντίστοιχη είσπραξη τους από την αρμόδια αρχή (που αποτελεί την υποχρέωση της διοίκησης). Εμπλέκει την αρμόδια τοπική αρχή σε ένα καθαρό θέμα ιδιωτικού δικαίου, και δεν παρουσιάζεται στη βάση του υπάρχοντος υλικού να υπάρχει άλλη διαδικασία ευχερέστερη της παρούσας ή άλλη διαζευκτική θεραπεία. Η αρμόδια αρχή έχει προειδοποιηθεί να εισπράξει, αλλά αρνείται και αυτό είναι ακόμη μια προϋπόθεση προς έκδοση τους εντάλματος mandamus. Σχετική είναι η παραπομπή στον Basu: “Commentary on the Constitution of India” 5η έκδ. 3ος τόμος, σελ. 479.
Το Δικαστήριο σ’ αυτό το στάδιο και ενόψει όλων των προηγηθέντων κρίνει ότι οι προϋποθέσεις παροχής της ζητούμενης άδειας ικανοποιούνται. Σχετική αίτηση για την έκδοση εντάλματος mandamus, κατά συνέπεια, να κατατεθεί εντός δεκαπέντε ημερών από σήμερα και να ορισθεί από το αρμόδιο Πρωτοκολλητείο στις 30.10.08 ώρα 8.30 π.μ.. Η αίτηση να επιδοθεί στην Έπαρχο [*1010]Λεμεσού.
Το αίτημα για παροχή άδειας για έκδοση εντάλματος certiorari απορρίπτεται.
Η αίτηση γίνεται δεκτή.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο