(2009) 1 ΑΑΔ 217
[*217]27 Φεβρουαρίου, 2009
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
ΝΙΚΟΣ ΛΙΛΛΗΣ,
Εφεσείων,
v.
ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΥΛΑΣ ΞΕΝΗ,
Εφεσίβλητης.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 46/2007)
Συμβάσεις ― Ερμηνεία όρων σύμβασης ― Σκοπός είναι η ανεύρεση της πραγματικής πρόθεσης των συμβαλλομένων από το λεκτικό του κειμένου, κοιταγμένο στο σύνολό του.
Συμβάσεις ― Σύμβαση για επιστροφή ποσού το οποίο ο εφεσείων όφειλε στην εφεσίβλητη ― Εφεσείων δεν εκπλήρωσε την ανειλημμένη με τη σύμβαση υποχρέωσή του ― Εάν η εφεσίβλητη αποδείξει την αθέτηση της σύμβασης δικαιούται αυτομάτως το οφειλόμενο προς αυτήν ποσό.
Συμβάσεις ― Ποινική Ρήτρα ― Σκοπός της ποινικής ρήτρας είναι ο εκφοβισμός (in terrorem) ενός των συμβαλλομένων, μέσω υπερβολικών αποζημιώσεων, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των όρων της σύμβασης.
Περί τις αρχές του 2002 ο εφεσείων πώλησε μετοχές της εφεσίβλητης διαφόρων εταιρειών και εισέπραξε ποσό £59.000, το οποίο με τη συγκατάθεσή της, επένδυσε σε άλλες μετοχές. Έκτοτε ο εφεσείων δεν ενημέρωσε την εφεσίβλητη για την κατάληξη των χρημάτων της.
Με συμφωνία ημερομηνίας 11.5.2002 (τεκμ. 2) ο εφεσείων ανέλαβε υποχρέωση να καταβάλει στην εφεσίβλητη, άμα τη υπογραφή της συμφωνίας, το ποσό των £20.000 και εντός επτά ημερών από την υπογραφή να μεταβιβάσει επ’ ονόματί της 80.000 μετοχές της εταιρείας Marketrends Insurance Ltd. Η εφεσίβλητη εξουσιοδοτούσε τον εφεσείοντα να προβεί στην πώληση των 80.000 μετοχών μέχρι τις 31.12.2002, επιτυγχάνοντας τουλάχιστον τιμή 50 σεντ για κάθε μια. Σε διαφορετική περίπτωση, ο εφεσείων αναλάμβανε ότι στις 31.12.2002 θα κατέβαλλε στην εφεσίβλητη το ποσό των £40.000.
[*218]Η εφεσίβλητη καταχώρησε αγωγή εναντίον του εφεσείοντος αξιώνοντας το ποσό των £40.000, αφού αυτός δεν της το κατέβαλε και δικαιώθηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση. Ήγειρε τους ακόλουθους λόγους έφεσης:
1. Το πρωτόδικο Δικαστήριο ερμήνευσε λανθασμένα την παράγραφο 3 της συμφωνίας και λανθασμένα εξέδωσε απόφαση για το ποσό των £40.000, αφού καμιά μαρτυρία δεν δόθηκε για την αξία των μετοχών κατά την 31.12.2002.
2. Η εφεσίβλητη δεν απέδειξε το ύψος των ζημιών της. Αποδεικνύοντας δε μόνο την αθέτηση της σύμβασης, δεν δικαιούται αυτομάτως το ποσό των £40.000, όπως κατέληξε το πρωτόδικο Δικαστήριο.
3. Η επίμαχη διάταξη συνιστά ποινική ρήτρα.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Κάθε όρος μιας σύμβασης δεν θα πρέπει να διαβάζεται απομονωμένος από το όλο πνεύμα της συμφωνίας και της πρόθεσης των συμβαλλομένων. Η ερμηνεία που δίδεται σε μια σύμβαση πρέπει να είναι λογική και να οδηγεί στην πραγμάτωση του σκοπού και της πρόθεσης των συμβαλλομένων, όπως αυτή συνάγεται από το κείμενο εξεταζόμενο ως ένα σύνολο, χωρίς να απομονώνεται οποιαδήποτε φράση.
2. Ο εφεσείων είχε αναλάβει την υποχρέωση καταβολής των £40.000 προς την εφεσίβλητη. Δεν πρόκειται για επιδίκαση αποζημιώσεων αλλά για επιστροφή του ποσού το οποίο ο εφεσείων όφειλε προς την εφεσίβλητη.
3. Το θέμα της ποινικής ρήτρας δεν έχει εγερθεί πρωτοδίκως στην υπεράσπιση. Εν πάση όμως περιπτώσει η παρούσα περίπτωση κάθε άλλο παρά τέτοια περίπτωση είναι.
Η έφεση απορρίφθηκε με έξοδα €2.000, πλέον Φ.Π.Α., εναντίον του εφεσείοντος.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακος (Γερολέμου, Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 42/03), ημερομ. 15.1.2007.
[*219]Γ. Ζαχαρίου για Α. Ζαχαρίου, για τον Εφεσείοντα.
Γ. Λουκαΐδης για Α. Ποιητή, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστήριου απαγγέλλεται από τον Δικαστή Νικολαΐδη.
ΝΙΚΟΛΑЇΔΗΣ, Δ.: Η εφεσίβλητη περί τις αρχές του 2002 παρέδωσε για διαχείριση στον εφεσείοντα το χαρτοφυλάκιό της, το οποίο περιλάμβανε μετοχές διάφορων εταιρειών. Δύο με τρεις μέρες μετά την παράδοση, ο εφεσείων την ενημέρωσε ότι πώλησε τις μετοχές και εισέπραξε ποσό £59.000, το οποίο με τη συγκατάθεσή της, επένδυσε σε άλλες μετοχές. Έκτοτε, παρά τις επανειλημμένες της προσπάθειες, ο εφεσείων δεν την ενημέρωσε για την κατάληξη των χρημάτων της.
Προς διευθέτηση των διαφορών τους οι διάδικοι υπέγραψαν συμφωνία ημερομηνίας 11.5.2002 (τεκμήριο 2). Σύμφωνα με τη συμφωνία, ο εφεσείων ανέλαβε την υποχρέωση να καταβάλει στην εφεσίβλητη, άμα τη υπογραφή της συμφωνίας, το ποσό των £20.000. Επίσης, μέσα σε επτά μέρες από της υπογραφής θα έπρεπε να μεταβιβάσει επ’ ονόματί της 80.000 μετοχές της εταιρείας Marketrends Insurance Ltd. Ως προς τις 80.000 μετοχές η εφεσίβλητη εξουσιοδοτούσε τον εφεσείοντα να προβεί σε πώλησή τους μέχρι τις 31.12.2002, επιτυγχάνοντας τουλάχιστον τιμή 50 σεντ για κάθε μια. Σε διαφορετική περίπτωση, ο εφεσείων αναλάμβανε ότι στις 31.12.2002 θα κατέβαλλε στην εφεσίβλητη το ποσό των £40.000.
Επειδή πολλά έχουν λεχθεί για το ακριβές νόημα της πιο πάνω παραγράφου, νομίζουμε ότι είναι σκόπιμο να την παραθέσουμε:
«3. Όσον αφορά τις 80.000 η κ. Παρασκευούλλα Ξενή εξουσιοδοτεί διά του παρόντος τον κ. Λίλλη να προβή στην πώληση τους μέχρι 31.12.02 το αργότερο επιτυγχάνοντας τουλάχιστο την τιμή των 0.50 σεντ την κάθε μια. Αν δεν επιτευχθεί τίποτε από τα ανωτέρω τότε ο κ. Λίλλης αναλαμβάνει να αγοράση ο ίδιος στην ίδια πιο πάνω τιμή όλες τις μετοχές και αναλαμβάνει από τώρα ότι στις 31.12.02 θα καταβάλη στην κ. Ξενή το ποσό των Λ.Κ. 40.000».
Τελικά το ποσό των £40.000 δεν καταβλήθηκε και έτσι η εφεσίβλητη έχει εγείρει σχετική αγωγή. Το πρωτόδικο δικαστήριο κατέ[*220]ληξε ότι ο εφεσείων παρελθούσης της 31.12.2002, παρέλειψε να αγοράσει τις 80.000 μετοχές και να της καταβάλει το ποσό των £40.000, παραβιάζοντας έτσι τη συμφωνία, με αποτέλεσμα η εφεσίβλητη να δικαιούται στην αξίωσή της για το ποσό των £40.000.
Με την παρούσα έφεση ο εφεσείων εγείρει δύο λόγους. Κατ’ αρχάς υποστηρίζει ότι το δικαστήριο λανθασμένα ερμήνευσε την παράγραφο 3 της συμφωνίας, ενώ από την άλλη ότι λανθασμένα εκδόθηκε απόφαση για το ποσό των £40.000, αφού καμιά μαρτυρία δεν δόθηκε για την αξία των μετοχών κατά την 31.12.2002.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από την ευπαίδευτο συνήγορο του εφεσείοντα στις λέξεις «αν δεν επιτευχθεί τίποτε από τα ανωτέρω τότε ο κ. Λίλλης αναλαμβάνει να αγοράση ο ίδιος στην ίδια πιο πάνω τιμή όλες τις μετοχές…». Είναι η θέση της ότι αφού καταβλήθηκε προς την εφεσίβλητη το ποσό των £20.000 που προνοούσε η παράγραφος 1, κάποιοι όροι της σύμβασης έχουν εκπληρωθεί και συνεπώς δεν ισχύει η πρόνοια της αγοράς εκ μέρους του των μετοχών, μια και κάτι από τα προβλεπόμενα στη συμφωνία έχει επιτευχθεί. Είναι η θέση του εφεσείοντα ότι θα είχαμε αθέτηση της σύμβασης μόνο αν καμιά από τις υποχρεώσεις του, σύμφωνα με τις παραγράφους 1, 2 και 3 της σύμβασης, δεν εκπληρωνόταν.
Το επιχείρημα θα πρέπει να απορριφθεί. Κάθε όρος μιας σύμβασης δεν θα πρέπει να διαβάζεται απομονωμένος από το όλο πνεύμα της συμφωνίας και της πρόθεσης των συμβαλλομένων. Η ερμηνεία που δίδεται σε μια σύμβαση πρέπει να είναι λογική και να οδηγεί στην πραγμάτωση του σκοπού και της πρόθεσης των συμβαλλομένων, όπως αυτή συνάγεται από το κείμενο εξεταζόμενο ως ένα σύνολο, χωρίς να απομονώνεται οποιαδήποτε φράση.
Είναι φανερό ότι σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης ο εφεσείων αναλάμβανε την υποχρέωση να προβεί στην πώληση των μετοχών μέχρι τις 31.12.2002, επιτυγχάνοντας τιμή τουλάχιστον 50 σεντ για κάθε μία, διαφορετικά αναλάμβανε να αγοράσει ο ίδιος στην πιο πάνω τιμή όλες τις μετοχές. Αναλάμβανε ότι στις 31.12.02 θα κατέβαλλε στην εφεσίβλητη το ποσό των Λ.Κ.40.000.
Είναι προφανές ότι η σύμβαση προνοούσε την επιστροφή των χρημάτων που η εφεσίβλητη είχε καταβάλει στον εφεσείοντα για την αγορά μετοχών. Αν το ποσό των £20.000 που πληρώθηκε στην εφεσίβλητη δυνάμει της παραγράφου 1, προστεθεί στο ποσό των £40.000 που ο εφεσείων αναλάμβανε την υποχρέωση να μαζέψει, είτε πουλώντας τις μετοχές αλλού ή αγοράζοντας τες ο ίδιος, κα[*221]ταλήγουμε στις £60.000, ποσό το οποίο, σύμφωνα με τη μαρτυρία που αποδέχτηκε το δικαστήριο, ήταν το ποσό που η εφεσίβλητη είχε καταβάλει στον εφεσείοντα.
Αλλά και ο δεύτερος λόγος έφεσης θα πρέπει να απορριφθεί. Ο εφεσείων υποστηρίζει ότι η εφεσίβλητη παρέλειψε να αποδείξει το ύψος των ζημιών της. Δεν δικαιούται αυτομάτως το ποσό των £40.000, όπως κατέληξε το πρωτόδικο δικαστήριο, μόνο και μόνο αποδεικνύοντας την αθέτηση της σύμβασης.
Είναι φανερό από τη διατύπωση της παραγράφου 3 της συμφωνίας ότι ο εφεσείων είχε εν προκειμένω, αναλάβει την καταβολή προς την εφεσίβλητη των £40.000, που θα εξασφάλιζε από τη διάθεση των μετοχών. Δεν πρόκειται για επιδίκαση αποζημιώσεων, αλλά για επιστροφή του ποσού το οποίο ο εφεσείων όφειλε προς την εφεσίβλητη. Η αξία των μετοχών κατά την 31.12.2002, είναι άνευ σημασίας. Ο εφεσείων είχε αναλάβει την υποχρέωση να καταβάλει προς την εφεσίβλητη £40.000. Γι’ αυτό και θα αγόραζε τις μετοχές, ανεξαρτήτως της αξίας τους, έναντι του πιο πάνω ποσού.
Ο εφεσείων υποστήριξε, τέλος, ότι η επίμαχη διάταξη συνιστά ποινική ρήτρα. Κατ’ αρχάς θα πρέπει να επισημάνουμε ότι θέμα ποινικής ρήτρας δεν έχει εγερθεί πρωτοδίκως στην υπεράσπιση. Εν πάση όμως περιπτώσει, για να έχουμε ποινική ρήτρα θα πρέπει στη σύμβαση να προνοείται κάποια υποχρέωση η οποία, αν δεν εκπληρωθεί, δημιουργεί, σύμφωνα με άλλο όρο της σύμβασης, την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης, υπερβολικής υπό τις περιστάσεις. Γι’ αυτό και ο σχετικός όρος περιέχει την έννοια της τιμωρίας. Σκοπός της ποινικής ρήτρας είναι ο εκφοβισμός (in terrorem) ενός των συμβαλλομένων, μέσω υπερβολικών αποζημιώσεων, ούτως ώστε να εξασφαλίζεται η τήρηση των όρων της σύμβασης. Η παρούσα υπόθεση κάθε άλλο παρά τέτοια περίπτωση είναι.
Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, η παρούσα έφεση θα πρέπει να απορριφθεί και απορρίπτεται, με έξοδα €2.000, πλέον Φ.Π.Α., εναντίον του εφεσείοντα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα €2.000, πλέον Φ.Π.Α., εναντίον του εφεσείοντος.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο