(2009) 1 ΑΑΔ 428
[*428]27 Απριλίου, 2009
[ΚΡΑΜΒΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στές]
ΑΝΔΡΕΑΣ ΧΡΙΣΤΟΦΗ, ΑΝΗΛΙΚΟΣ, ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΛΗΣΙΕΣΤΕΡΩΝ
ΦΙΛΩΝ, ΣΥΓΓΕΝΩΝ ΚΑΙ ΓΟΝΕΩΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΑΚΗ ΧΡΙΣΤΟΦΗ
ΚΑΙ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛ,
Εφεσείων,
v.
ΚΩΣΤΑΚΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ,
Εφεσιβλήτου,
v.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛ,
Εφεσίβλητης-Τριτοδιάδικου.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 265/2006)
Αμέλεια ― Τροχαίο ατύχημα ― Πρέπει να υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ της οδικής συμπεριφοράς του εναγομένου και της πρόκλησης του ατυχήματος, για να καταλογισθεί σ’ αυτόν αμέλεια.
Απόδειξη ― Βάρος αποδείξεως σε υποθέσεις αστικών αδικημάτων ― Το φέρει ο ενάγων.
Απόδειξη ― Aξιοπιστία μαρτύρων ― Aξιολόγηση αξιοπιστίας μαρτύρων ― Aποτελεί κατ’ εξοχήν έργο του πρωτόδικου Δικαστηρίου ― Προϋποθέσεις επέμβασης Eφετείου.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την αγωγή του εφεσείοντος με την οποία αξίωνε γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για τις σωματικές βλάβες που υπέστη σε τροχαίο ατύχημα για την πρόκληση του οποίου ισχυρίστηκε ότι την ευθύνη έφερε ο εφεσίβλητος. Ο εφεσείων ο οποίος ήταν 5 ½ περίπου ετών κατά το χρόνο του ατυχήματος και κατά την ακρόαση της υπόθεσης περίπου 10 ετών, δεν προσήλθε στο Δικαστήριο να καταθέσει ως μάρτυρας. Για τις συνθήκες του ατυχήματος κατέθεσε ο πατέρας του ο οποίος δεν ήταν παρών κατά την ώρα του ατυχήματος και η εξ ακοής μαρτυρία του, στηρίχθηκε αποκλειστικά στις πληροφορίες που πήρε από τον εφεσείοντα λίγες ημέ[*429]ρες μετά το ατύχημα. Αυτός κατέθεσε ότι το ατύχημα επεσυνέβη σε κάποιο σημείο του ιδιωτικού χώρου μεταξύ της εισόδου του γκαράζ της οικίας του εφεσίβλητου και του δημόσιου δρόμου, όταν ο εφεσίβλητος με οπίσθια ταχύτητα οδηγούσε το αυτοκίνητό του τύπου Pajero για να εξέλθει από το γκαράζ προς το δρόμο.
Ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου τέθηκε και η κατάθεση του εφεσείοντος στην Αστυνομία στην οποία αναφέρετο ότι την ημέρα του ατυχήματος ήταν ξαπλωμένος εκεί στο καντζιέλλι του γκαράζ και διάβαζε παραμύθι.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αξιολόγησε τη μαρτυρία υπό το φως των προνοιών των Άρθρων 24 (1) και 27 (2) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων απέτυχε να αποδείξει στο βαθμό που απαιτείται σε αστικές υποθέσεις ότι οι σωματικές βλάβες και ζημιές που υπέστη οφείλονταν σε τροχαίο ατύχημα που προκάλεσε ο εφεσίβλητος. Το Δικαστήριο καθόρισε και τις αποζημιώσεις στις οποίες ο εφεσείων θα δικαιούτο αν η απόφαση επί του θέματος της ευθύνης ανατρέπετο κατ’ έφεση.
Με την έφεση, αμφισβητείται η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης τόσο για το θέμα της ευθύνης όσο και για το θέμα των αποζημιώσεων.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το κύριο ζήτημα προς εξέταση είναι το κατά πόσο ήταν εφικτό για το Δικαστήριο, στη βάση της προσαχθείσας μαρτυρίας, να διαπιστώσει θετικά την αιτιώδη συνάφεια του τραυματισμού του εφεσείοντος με αμέλεια κατά την οδήγηση του αυτοκινήτου από τον εφεσίβλητο.
2. Η απόδειξη που πρέπει να παρουσιάσει ο ενάγων, ο οποίος φέρει το βάρος αποδείξεως των ισχυρισμών του σε αστικές υποθέσεις, πρέπει να επεκτείνεται πέραν από την καθαρή πιθανολόγηση και να φθάνει μέχρι το πεδίο των νομικών συμπερασμάτων.
3. Το Δικαστήριο αξιολόγησε ορθά τη μαρτυρία και για τους λόγους που εξηγούνται στην εκκαλούμενη απόφαση ορθά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξ ακοής μαρτυρία του εφεσείοντος δεν ήταν από μόνη της αρκετή για την απόδειξη των ισχυρισμών του στο βαθμό που απαιτείται σε παρόμοιες υποθέσεις.
Η έφεση απορρίφθηκε με €1.500 έξοδα υπέρ του εφεσίβλητου.
[*430]Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας (Χριστοδουλίδου-Μέσσιου, Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 1276/03), ημερομ. 31.7.2006.
Γ. Λουκαΐδης για Α. Ποιητή, για τον Εφεσείοντα.
Ν. Δαμιανού για Χ. Κυριακίδη, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων, μέσω των γονέων του, ενήγαγε τον εφεσίβλητο αξιώνοντας γενικές και ειδικές αποζημιώσεις για σωματικές βλάβες και ζημιές που υπέστη σε τροχαίο δυστύχημα για την πρόκληση του οποίου ισχυρίστηκε ότι την ευθύνη φέρει ο εφεσίβλητος. Ο τελευταίος, αρνήθηκε ότι προκάλεσε οποιοδήποτε τροχαίο δυστύχημα με θύμα τον εφεσείοντα και συνακόλουθα, αρνήθηκε και την απαίτηση για αποζημιώσεις. Η μητέρα του εφεσείοντα, προστέθηκε στη διαδικασία ως τριτοδιάδικος.
Κατά το χρόνο του δυστυχήματος ο εφεσείων ήταν 5½ περίπου ετών ενώ κατά την ακρόαση της υπόθεσης, ήταν 10 περίπου ετών. Ο εφεσείων δεν προσήλθε στο δικαστήριο να καταθέσει ως μάρτυρας. Για τις συνθήκες του δυστυχήματος κατέθεσε ο πατέρας του. Ωστόσο, ο μάρτυρας αυτός δεν ήταν παρών κατά την ώρα του δυστυχήματος και η εξ ακοής μαρτυρία του, στηρίχθηκε αποκλειστικά στις πληροφορίες που πήρε από τον εφεσείοντα λίγες ημέρες μετά το δυστύχημα.
Στο δικαστήριο κατατέθηκαν ως τεκμήρια, σχέδιο της σκηνής του δυστυχήματος, φωτογραφίες, ιατρικές εκθέσεις και πιστοποιητικά, καταθέσεις που λήφθηκαν από την αστυνομία, αποδείξεις πληρωμών, το κατηγορητήριο εναντίον του εφεσίβλητου για το δυστύχημα και τα πρακτικά της ποινικής δίκης.
Το πρωτόδικο δικαστήριο, αξιολόγησε τη μαρτυρία υπό το φως των προνοιών των Άρθρων 24(1) και 27(2) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9 και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων απέτυχε να αποδείξει στο βαθμό που απαιτείται σε αστικές υποθέσεις ότι οι σωματικές βλάβες και ζημιές που υπέστη οφείλονταν σε τροχαίο δυστύχημα που προκάλεσε ο εφεσίβλητος. Παρά το γεγονός ότι η πιο πάνω διαπίστωση, προδίκασε και το αποτέλεσμα της υπόθεσης, η ευπαίδευτη δικαστής προχώρησε στον καθορισμό των αποζημιώ[*431]σεων στις οποίες θα δικαιούται ο εφεσείων σε περίπτωση που η απόφαση για το θέμα της ευθύνης, ανατραπεί από το Εφετείο.
Με την έφεση, αμφισβητείται η ορθότητα της πρωτόδικης απόφασης τόσο για το θέμα της ευθύνης όσο και για το θέμα των αποζημιώσεων. Πρώτα όμως θα σκιαγραφήσουμε την εκδοχή του εφεσείοντα αναφορικά με τις συνθήκες του δυστυχήματος, όπως αναδύεται από την εξ ακοής μαρτυρία του πατέρα του κ. Χρ. Χριστοφή.
Ο κ. Χρ. Χριστοφή, κατέθεσε ότι το δυστύχημα επεσυνέβη σε κάποιο σημείο του ιδιωτικού χώρου μεταξύ της εισόδου του γκαράζ της οικίας του εφεσίβλητου και του δημόσιου δρόμου. Εκείνη την ώρα ο εφεσείων ήταν ξαπλωμένος και διάβαζε παραμύθι. Το αυτοκίνητο τύπου Pajero που οδήγησε ο εφεσίβλητος με οπίσθια ταχύτητα από το γκαράζ της οικίας του προς το δρόμο, κτύπησε τον εφεσείοντα με αποτέλεσμα να υποστεί σωματικές κακώσεις στο πρόσωπο και στο πόδι. Λίγες ημέρες αργότερα και αφού το παιδί βγήκε από το νοσοκομείο, πήγε μαζί του στο μέρος του δυστυχήματος και εκεί, ο εφεσείων του υπέδειξε το σημείο στο οποίο, όπως του είπε, «ήμουν ξαπλωμένος εκεί στο πεζοδρόμιο που ξεκινά η ράμπα». Ο δικηγόρος του εφεσείοντα, παρουσίασε στο μάρτυρα σχέδιο της σκηνής του δυστυχήματος (τεκμ. 1) και τον κάλεσε να υποδείξει επί του σχεδίου, το σημείο στο οποίο βρισκόταν ο γιός του την ώρα που κτυπήθηκε από το αυτοκίνητο δηλαδή, το σημείο που του είχε υποδείξει το παιδί όταν επισκέφθηκαν μαζί το μέρος. Ο μάρτυρας υπέδειξε ένα σημείο επί του σχεδίου με την εξής διευκρίνιση, ύστερα από σχετική ερώτηση του δικηγόρου του (βλ. σελ. 6 των πρακτικών της δίκης):
«Ε. Δηλαδή στο πεζοδρόμιο στη μέση του γκαράζ της οικίας του κ. Κωστάκη;
Α. Εκεί που ξεκινά να βγαίνει το αυτοκίνητο ναι. Που έπιασε κατάθεση η αστυνομία εγώ δεν ήξερα ακριβώς πού ήταν ξαπλωμένο το μωρό ή οτιδήποτε απλώς μου είπε η σύζυγός μου κτύπησε το αυτοκίνητο του Ανδρέα που έπαιζε εκεί στη γειτονιά. Που βγήκε το μωρό μετά από ένα μήνα και μου είπε ο αστυνομικός να βάλω κάπου του είπα δεν ξέρω ακριβώς και μου είπε τί εδώ τί εδώ και έβαλε κάπου στο περίπου εκείνος.»
Εκτός από τη μαρτυρία του πατέρα του εφεσείοντα, τέθηκαν ενώπιον του δικάσαντος δικαστηρίου και κάποια άλλα στοιχεία μαρτυρίας τα οποία, μεταξύ άλλων, αφορούν στο σημείο όπου βρισκόταν το παιδί την ώρα που κτυπήθηκε, όπως ισχυρίστηκε, από [*432]το αυτοκίνητο του εφεσίβλητου. Τα στοιχεία αυτά είναι η κατάθεση που έδωσε στην αστυνομία στην παρουσία του πατέρα του όπου αναφέρει:
«Τζείνην την ημέραν που μου λαλείς εγιώ έπεφτα τζιαμαί που εν το καντζιέλλι του γκαράζ έξω από τζείνον το σπίτι το μεγάλο με τη κκελλέ μου προς τα κάτω τζιαι εδκιάβαζα ένα παραμυθάκι. Ύστερα είδα ένα αυτοκίνητο μεγάλο να φκαίνει πισινήν που το γκαράζ τζιαί ήταν πολλά κοντά μου εγώ άρκησα να το δω τζιαι εν επρόλαβα να σηκωθώ …..»
Ο αστυνομικός εξεταστής του δυστυχήματος που πήρε την πιο πάνω κατάθεση από τον εφεσείοντα, σημείωσε στο σχέδιο της σκηνής (τεκμ. 1) με το γράμμα «Χ» το σημείο που του είχε υποδείξει ο εφεσείων, ως το σημείο που βρισκόταν όταν κτυπήθηκε από το αυτοκίνητο.
Ένα άλλο στοιχείο μαρτυρίας που είχε τεθεί ενώπιον του πρωτόδικου δικαστηρίου είναι και αντίγραφο μέρους των πρακτικών της ποινικής δίκης του εφεσίβλητου στο οποίο καταγράφεται η χωρίς όρκο προφορική μαρτυρία του εφεσείοντα. Προκύπτει από εκείνη τη μαρτυρία ότι ενώ διάβαζε παραμύθι σε κάποιο σημείο μεταξύ της ράμπας και του δρόμου, κτυπήθηκε από αυτοκίνητο που έβγαινε όπισθεν από το γκαράζ.
Ο εφεσίβλητος κατέθεσε ότι αφού τοποθέτησε την αθλητική του τσάντα στο χώρο αποσκευών του αυτοκινήτου και είδε ότι δεν υπήρχε κανένα εμπόδιο, έθεσε σε κίνηση το αυτοκίνητο προς τα πίσω και ταυτόχρονα άνοιξε με τηλεχειριστήριο την καγκελόπορτα. Η καγκελόπορτα απέχει περί τα 20-25 μέτρα από την είσοδο του γκαράζ και βρίσκεται στο σημείο όπου αρχίζει η κατωφέρεια της ράμπας. Η απόσταση της καγκελόπορτας από το πεζοδρόμιο είναι 7 μέτρα. Ο ιδιωτικός χώρος μεταξύ της καγκελόπορτας και του πεζοδρομίου έχει πλάτος 5,10 μέτρα, είναι επίπεδος και στο ίδιο ύψος με το δρόμο. Όταν το αυτοκίνητο του έφθασε προς το έξω μέρος της καγκελόπορτας, είδε από το δεξιό καθρεφτάκι ένα σκουτεράκι πεσμένο στο έδαφος και σταμάτησε. Κατέβηκε από το αυτοκίνητο και είδε ένα μικρό παιδί με αίμα στο πρόσωπο να τρέχει από την έξοδο του γκαράζ προς το δρόμο. Ύστερα από λίγα λεπτά, μετέφερε με το αυτοκίνητό του το παιδί με τη μητέρα του στο νοσοκομείο όπου παρέμεινε μέχρι που σιγουρεύτηκε ότι ο μικρός δεν αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα. Ο εφεσίβλητος ήταν βέβαιος, όπως είπε, ότι δεν κτύπησε το παιδί με το αυτοκίνητό του.
[*433]Η πρωτόδικος δικαστής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν αποδείχθηκαν καίρια γεγονότα στη βάση των οποίων θα μπορούσε να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα και διαπιστώσεις αναφορικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες τραυματίστηκε ο εφεσείων. Ως ένα τέτοιο γεγονός αναφέρεται ο ακριβής προσδιορισμός της θέσης του εφεσείοντα κατά την ώρα που τραυματίστηκε. Η μαρτυρία σχετικά με αυτό το θέμα ήταν πράγματι ασαφής και δικαίως το πρωτόδικο δικαστήριο δεν ήταν σε θέση να προβεί σε θετική διαπίστωση για το ακριβές σημείο. Ωστόσο, προκύπτει από το σύνολο της μαρτυρίας ότι το σημείο αυτό δεν πρέπει να ήταν πολύ μακριά από την έξω πλευρά της καγκελόπορτας του γκαράζ. Επομένως, υπάρχει ως δεδομένο ότι ο εφεσείων τραυματίστηκε ενώ βρισκόταν κάπου, έξω από την καγκελόπορτα και όχι μακριά από αυτή.
Θεωρούμε ότι το κύριο ζήτημα προς εξέταση είναι το κατά πόσο το δικαστήριο, στη βάση της μαρτυρίας που είχε τεθεί ενώπιόν του, μπορούσε να καταλήξει σε ασφαλές συμπέρασμα αναφορικά με την αιτία του τραυματισμού του εφεσείοντα δηλαδή κατά πόσο ήταν εφικτό να διαπιστωθεί θετικά με βάση τη μαρτυρία, η αιτιώδης συνάφεια του τραυματισμού του εφεσείοντα με αμέλεια κατά την οδήγηση του αυτοκινήτου από τον εφεσίβλητο. Υπάρχει από τη μια, η μαρτυρία του παιδιού ότι κτυπήθηκε από το αυτοκίνητο και από την άλλη η μαρτυρία του εφεσίβλητου ότι ουδέποτε συνέβηκε ένα τέτοιο γεγονός. Ο εφεσίβλητος κατέθεσε ενόρκως και χωρίς η μαρτυρία του να κλονιστεί από την αντεξέταση. Ο εφεσείων επέλεξε να μην καταθέσει ως μάρτυρας.
Η εξ ακοής μαρτυρία που προσκομίστηκε από πλευράς εφεσείοντα έγινε αποδεκτή, κατ’ εφαρμογή των προνοιών του Άρθρου 24(1) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9. Το πρωτόδικο δικαστήριο, προκειμένου να αποδώσει στην εν λόγω μαρτυρία τη βαρύτητα που της αξίζει, έλαβε υπόψη τις σχετικές επί τούτου πρόνοιες του Άρθρου 27(2) του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ. 9 ήτοι,
«27(2)(α) κατά πόσο θα ήταν εύλογο και εφικτό ο διάδικος που έχει προσαγάγει τη μαρτυρία να είχε κλητεύσει ως μάρτυρα στη διαδικασία το πρόσωπο που έκαμε την αρχική δήλωση,
(β) το χρονικό διάστημα μεταξύ της αρχικής δήλωσης και του γεγονότος στο οποίο αυτή αναφέρεται,
(γ) κατά πόσο οποιοδήποτε εμπλεκόμενο πρόσωπο είχε [*434]κίνητρο να αποκρύψει ή να παραποιήσει τα γεγονότα,
(δ) κατά πόσο η εξ ακοής μαρτυρία είναι ουσιωδώς διαφορετική από την αρχική δήλωση.»
Ενώπιον του δικαστηρίου δεν είχαν τεθεί οποιαδήποτε άλλα στοιχεία μαρτυρίας τα οποία να δείχνουν ότι ο εφεσείων κτυπήθηκε από το αυτοκίνητο ή ότι οι σωματικές κακώσεις που έχει υποστεί οφείλονται αμέσως ή εμμέσως σε υπαιτιότητα του εφεσίβλητου. Δεν είναι δυνατή η εξαγωγή συμπερασμάτων με εικασίες ή πιθανολογήσεις. Όπως ορθά αναφέρεται στην εκκαλούμενη απόφαση, η απόδειξη που πρέπει να παρουσιάσει ο ενάγοντας, ο οποίος φέρει και το βάρος απόδειξης των ισχυρισμών του σε αστικές υποθέσεις, πρέπει να επεκτείνεται πέρα από την καθαρή πιθανολόγηση και να φθάνει μέχρι το πεδίο των νομικών συμπερασμάτων.
Η αξιολόγηση της μαρτυρίας είναι έργο του πρωτόδικου δικαστηρίου το οποίο βρίσκεται σε καλύτερη θέση μέσα στη ζωντανή ατμόσφαιρα της δίκης να αξιολογήσει και να συνεκτιμήσει τη μαρτυρία. Η δυνατότητα παραμερισμού ή ανατροπής ευρημάτων αναφορικά με την αξιοπιστία παρέχεται μόνο όταν τα εν λόγω ευρήματα κρίνονται εξ αντικειμένου ανυπόστατα. Στην προκείμενη περίπτωση το δικαστήριο αξιολόγησε ορθά τη μαρτυρία και για τους λόγους που εξηγούνται στην εκκαλούμενη απόφαση ορθά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εξ ακοής μαρτυρία του εφεσείοντα δεν ήταν από μόνη της αρκετή για την απόδειξη των ισχυρισμών του στο βαθμό που απαιτείται σε παρόμοιες υποθέσεις. Από τη στιγμή που δεν αποδόθηκε οποιαδήποτε βαρύτητα στη μαρτυρία του εφεσείοντα και ενόψει του γεγονότος ότι δεν υπήρχε οποιοδήποτε άλλο στοιχείο μαρτυρίας προς απόδειξη των ισχυρισμών του, το δικαστήριο ορθά απέρριψε την αγωγή ως ατεκμηρίωτη.
Η έφεση αποτυγχάνει και απορρίπτεται με €1.500 έξοδα υπέρ του εφεσίβλητου.
Η έφεση απορρίπτεται με €1.500 έξοδα υπέρ του εφεσίβλητου.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο