(2009) 1 ΑΑΔ 1423
[*1423]13 Νοεμβρίου, 2009
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΧΑΤΖΗΧΑΜΠΗΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ/στές]
ΝΙΚΟΣ ΚΥΡΑΤΖΗΣ,
Εφεσείων-Εναγόμενος,
v.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντος.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 145/2007)
Απόδειξη ― Εσφαλμένη ερμηνεία και αξιολόγηση τεκμηρίων που τέθηκαν ενώπιον του εκδικάζοντος Δικαστηρίου ― Οδήγησε σε ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης κατ’ έφεση.
Ο εφεσίβλητος καταχώρησε αγωγή εναντίον του εφεσείοντος στη βάση γραμματίου για το ποσό των £100.000 (Αγγλικών Στερλίνων) το οποίο δόθηκε ως δάνειο από τον εφεσίβλητο στον εφεσείοντα.
Η υπεράσπιση του εφεσείοντος ήταν η εξόφληση του γραμματίου, την οποία όμως το πρωτόδικο Δικαστήριο δεν αποδέχθηκε και εξέδωσε απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντος για ολόκληρο το ποσό με νόμιμο τόκο πλέον έξοδα.
Ο εφεσείων εφεσίβαλε την απόφαση. Η έφεση επικεντρώνεται στην ουσία στον μοναδικό λόγο της λανθασμένης αξιολόγησης και ερμηνείας συγκεκριμένων τεκμηρίων που κατατέθηκαν ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου και από τα οποία, όπως υποστηρίχθηκε, εξαγόταν αβίαστα το συμπέρασμα ότι το αξιούμενο ποσό με εξαίρεση ένα υπόλοιπο της τάξης των £2.053, είχε εξοφληθεί πλήρως.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Από τα ίδια τα τεκμήρια εξάγεται το συμπέρασμα ότι το δάνειο των £100.000 είχε ουσιαστικά εξοφληθεί στη βάση ευρύτερων δοσοληψιών των διαδίκων, όπως ακριβώς ανέφερε στη μαρτυρία του ο εφεσείων, ότι δηλαδή η εξόφληση δεν έγινε με μετρητά, αλλά με άλλες εργασίες.
[*1424]2. Με δεδομένο, επομένως, ότι δεν έγινε σωστή ερμηνεία και αξιολόγηση των ίδιων των τεκμηρίων από το πρωτόδικο Δικαστήριο, η έφεση πρέπει να επιτύχει εφόσον τα ίδια τα τεκμήρια αντιστρατεύονταν την προώθηση της θέσης του ίδιου του εφεσίβλητου.
Η έφεση επιτράπηκε. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίσθηκε και αντικαταστάθηκε με απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντος στο ποσό των £2.053 (Αγγλικές Στερλίνες) ή το αντίστοιχο σε ευρώ ποσό με βάση την ισοτιμία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, κατά την ημερομηνία πληρωμής, με νόμιμο τόκο από 31.5.07, ημερομηνία έκδοσης της πρωτόδικης απόφασης.
Η πρωτόδικη απόφαση επί των εξόδων παραμερίσθηκε και εκδόθηκε διαταγή για επιδίκαση των εξόδων πρωτοδίκως υπέρ του εφεσίβλητου στην αντίστοιχη κλίμακα που περικλείει το ποσό για το οποίο εκδόθηκε απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα υπέρ του
εφεσείοντος στην κλίμακα που περικλείει το ποσό των £100.000 (Αγγλικές Στερλίνες) για το οποίο και έγινε η έφεση.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας (Σάντης, A.Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 9669/04), ημερομ. 31.5.2007.
Χρ. Τριανταφυλλίδης, για τον Εφεσείοντα.
Α. Χαβιαράς, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Ναθαναήλ.
ΝΑΘΑΝΑΗΛ, Δ.: Στη βάση γραμματίου, ημερ. 12.8.03, το οποίο εν τέλει δεν θεωρήθηκε ως γραμμάτιο συνήθους τύπου (Τεκμ. 1), ο εφεσείων αναγνώρισε την εκ μέρους του είσπραξη στις 11.8.03 του ποσού των £100.000 (Αγγλικών Στερλίνων), ως δάνειο που του δόθηκε από τον εφεσίβλητο και το οποίο θα εξοφλείτο το αργότερο μέχρι 30.9.03. Το δάνειο έφερε τόκο από 12.8.03, μέχρι την εξόφλησή του.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο αφού αξιολόγησε την ενώπιον του [*1425]δοθείσα μαρτυρία από τους δύο διαδίκους, αλλά και τον Ανδρέα Θρασυβούλου, ελεγκτή, που κλήθηκε να καταθέσει εκ μέρους του εφεσίβλητου μετά την ολοκλήρωση της μαρτυρίας του εφεσείοντος, εξέδωσε απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντος για ολόκληρο το ως άνω ποσό με νόμιμο τόκο πλέον έξοδα. Στο σκεπτικό του απέρριψε την εκδοχή του εφεσείοντος ως αναξιόπιστη, δεχόμενο την προς το αντίθετο μαρτυρία του εφεσίβλητου και του ελεγκτή Θρασυβούλου. Έκρινε ότι η υπεράσπιση της εξόφλησης του γραμματίου δεν τεκμηριώθηκε ποσώς από τον εφεσείοντα, ο οποίος προξένησε στο Δικαστήριο «πολύ αρνητική εντύπωση», εφόσον ήταν ασαφής και αόριστος ως προς τον τρόπο εξόφλησης. Δεν ήταν σε θέση να δώσει λεπτομέρειες, αναφερόμενος γενικώς και αορίστως σε εμπορικές δοσοληψίες που είχε με τον εφεσίβλητο μέσω εταιρειών που έδιναν διαφορετική διάσταση στη μεταξύ τους σχέση. Κρίθηκε ότι μια εταιρεία ονόματι Centric Developments Ltd που ο εφεσείων διατηρούσε στην Αγγλία και είχε προσφέρει εργασίες προς όφελος του εφεσίβλητου, δεν είχε εν τέλει σχέση με το καθαυτό δάνειο που προήλθε από το γραμμάτιο, ούτε και τίθετο θέμα συμψηφισμού που εν πάση περιπτώσει δεν είχε δικογραφηθεί. Κρίθηκε επίσης από το πρωτόδικο Δικαστήριο ότι ο ελεγκτής Θρασυβούλου, τον οποίο ο εφεσείων επικαλέστηκε στη μαρτυρία του ως το πρόσωπο που θα μπορούσε να δώσει εξηγήσεις ως προς την εξόφληση του δανείου, δεν επιβεβαίωσε τις θέσεις του εφεσείοντος, εφόσον αρνήθηκε ότι δήλωσε σε οποιοδήποτε ότι το επίδικο δάνειο είχε εξοφληθεί από τον εφεσείοντα ή ότι είχε εξοφληθεί με οποιοδήποτε άλλο τρόπο ή ότι υπήρξε συμψηφισμός στη βάση ευρύτερου διακανονισμού των μεταξύ των διαδίκων δοσοληψιών.
Η έφεση επικεντρώνεται στην ουσία σε ένα και μοναδικό λόγο. Αυτό της λανθασμένης αξιολόγησης και ερμηνείας των Τεκμ. 2, 3(1), 4(2) και 5, που επίσης κατατέθηκαν ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου και από τα οποία, κατά την εισήγηση, εξαγόταν αβίαστα το συμπέρασμα ότι το αξιούμενο ποσό, με εξαίρεση ένα υπόλοιπο της τάξης των £2.053, είχε εξοφληθεί πλήρως. Ο κ. Τριανταφυλλίδης, τόσο στο περίγραμμα της αγόρευσής του, όσο και προφορικά ενώπιον του Εφετείου, δήλωσε ότι δεν αμφισβητεί την καθαυτή αξιολόγηση της μαρτυρίας. Το λάθος, όμως, του πρωτοδίκου Δικαστηρίου έγκειται στην κατ’ ισχυρισμόν μη εξαγωγή των ορθών συμπερασμάτων περί εξόφλησης του δανείου, όπως αυτή η εξόφληση απορρέει από τα ίδια τα τεκμήρια και τη λογική ερμηνεία τους.
Ο κ. Χαβιαράς, από την άλλη, στο δικό του περίγραμμα υποστηρίζει την πρωτόδικη κρίση τόσο επί της αξιολόγησης της μαρ[*1426]τυρίας, όσο και της ερμηνείας των εγγράφων τα οποία παραπέμπουν σε εργασίες που έκαμε η Centric Developments Ltd προς όφελος του εφεσίβλητου στην Αγγλία και όχι προς εξόφληση προσωπικών οφειλών του εφεσείοντος προς τον εφεσίβλητο. Πρόσθετα, συμφωνία συμψηφισμού δεν είναι δυνατή στο Κυπριακό Δίκαιο εφόσον δεν μπορούν να συμψηφιστούν υποχρεώσεις που απορρέουν από διαφορετικές και ανεξάρτητες μεταξύ τους δοσοληψίες.
Στη μαρτυρία του ο εφεσίβλητος δέχθηκε κατά την αντεξέταση του ότι ένα και μοναδικό δάνειο αυτό των £100.000 είχε παραχωρήσει στον εφεσείοντα, δεχόμενος επίσης ότι το ποσό που αναφέρεται στο Τεκμ. 3(1) ως £100.115 είναι το επίδικο δάνειο, το οποίο επίσης αναφέρεται και στο Τεκμ. 4(2). Όπως παρουσιάζεται επίσης από τη μαρτυρία του εφεσίβλητου κατά την αντεξέταση, το δάνειο προς τον εφεσείοντα και το δάνειο προς την Centric Developments Ltd ήταν ένα και το αυτό, ο δε εφεσίβλητος εργαζόταν και εμπορευόταν στην Αγγλία κάτω από την επωνυμία Christo & Co, οι δε επιστολές που αποστάληκαν υπό αυτή την επωνυμία, Τεκμ. 3 και 4, προήλθαν από τον ίδιο.
Τόσο στο Τεκμ. 3(1), όσο και στο Τεκμ. 4(2), που είναι συνημμένα στα Τεκμ. 3 και 4, υπάρχει σε πλαίσιο προς το τέλος των τεκμηρίων αυτών η ακόλουθη καταγραφή, εδώ, από το Τεκμ. 4(2):
Η μόνη διαφορά μεταξύ του πλαισίου στα δύο τεκμήρια, είναι ότι στο προηγηθέν Τεκμ. 3(1), το τελικό ποσό φαίνεται να είναι £4.513. Για να εξηγηθεί, όμως, στην καλυπτική χειρόγραφη επιστολή (Τεκμ. 4), από τον ίδιο τον εφεσίβλητο, ότι από την πώληση του οχήματος Mitsubishi, το ποσό που έπρεπε να προστεθεί στις £100.115, ήταν μόνο £390, αντί £2.850 που καταγραφόταν στο [*1427]αντίστοιχο πλαίσιο του Τεκμ. 3(1), παραμένοντας έτσι το τελικό υπόλοιπο των £2.053 που φαίνεται στο πλαίσιο του Τεκμ. 4(2).
Αυτή η καταγραφή σε πλαίσιο στα Τεκμ. 3(1) και 4(2), παρερμηνεύθηκε ή και δεν λήφθηκε ουσιαστικά υπόψη από το πρωτόδικο Δικαστήριο ως προς τη σημασία της. Εξάγεται αβίαστα από την καταγραφή αυτή, ότι ο εφεσείων χρωστούσε προς τον εφεσίβλητο λόγω δανείου £100.115 (ο εφεσείων θεώρησε ότι ενσωματώθηκαν κάποιοι τόκοι στο αρχικό ποσό των £100.000), από το οποίο αφαιρέθηκαν £112.745, αφού προηγουμένως είχαν προστεθεί σε αυτό τα διάφορα άλλα ποσά που φαίνονται σ’ αυτό, περιλαμβανομένων και του οχήματος Mitsubishi, ενοικίων, τραπεζικών δικαιωμάτων για μεταφορά, (ο εφεσίβλητος είχε καταθέσει ότι μετέφερε το δάνειο μέσω τραπέζης σε συγγενή του εφεσείοντα λόγω οφειλής του τελευταίου προς εκείνο) και μετρητών. Το σημαντικό που απορρέει από το λογαριασμό που φαίνεται στο πλαίσιο, είναι ότι η αφαίρεση των £112.745 έχει αναφορά και συναρτάται άμεσα με τα αμέσως προηγούμενα του πλαισίου καταγραφόμενα στοιχεία στα ίδια τα τεκμήρια, που σχετίζονται, όπως φαίνεται, με διάφορες εργασίες οικοδομικές και άλλες, που οι διάδικοι είχαν μεταξύ τους στην Αγγλία. Έναντι των στοιχείων αυτών, δώδεκα συνολικά τον αριθμό, υπάρχουν τρεις στήλες, μία κάτω από το όνομα «Kyratzis», μία κάτω από το όνομα «Christo» και μία με αναφορά σε «Total Due». Κάτω από τη στήλη με το όνομα «Christo», τα διάφορα καταγραφόμενα εκεί ποσά αθροίζονται στο ποσό £112.745, το οποίο όπως προαναφέρθηκε, είχε αφαιρεθεί από το ποσό του δανείου (στο οποίο προστέθηκαν και τα άλλα ποσά), ώστε να παραμένει ως τελικό οφειλόμενο προς τον εφεσίβλητο, το ποσό των £2.053. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι οι όποιες οικονομικές συναλλαγές μεταξύ των διαδίκων, είτε προέρχονταν από εταιρικές εργασίες, είτε οφείλονταν από και προς τους διαδίκους υπό την προσωπική τους ιδιότητα, διευθετούνταν ανάλογα και τίθονταν κάτω από τον ίδιο λογαριασμό.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο θεώρησε ότι τα Τεκμ. 3(1) και 4(2), στα οποία περιέχονταν αυτές οι καταστάσεις και τα στοιχεία λογαριασμού, ήταν ασύνδετα με το ποσό του δανείου που προερχόταν από το γραμμάτιο, παραγνωρίζοντας όμως τη σαφή προς το αντίθετο ένδειξη που προέρχεται από το ίδιο το πλαίσιο και το οποίο μαζί με τους προηγούμενους λογαριασμούς, ο ίδιος ο εφεσίβλητος ενσωμάτωσε στις επιστολές του προς τον εφεσείοντα. Επιστολές που χαρακτηρίζονται στο μεν Τεκμ. 3, ως «Our accounts» και στο Τεκμ. 4 ως «Re: Mitsubishi», ώστε να γίνει περαιτέρω αφαίρεση από το αρχικά φερόμενο οφειλόμενο ποσό πάνω σε αυτό το όχημα. Επομένως, από τα ίδια τα τεκμήρια, άσχετα από [*1428]την καθαυτή αξιολόγηση της μαρτυρίας, εξάγεται ότι το δάνειο τον £100.000 είχε ουσιαστικά εξοφληθεί στη βάση ευρύτερων δοσοληψιών των διαδίκων, όπως ακριβώς είχε αναφέρει στη μαρτυρία του ο εφεσείων, ότι δηλαδή η εξόφληση δεν έγινε με μετρητά, αλλά με άλλες εργασίες.
Προς επιβεβαίωση των ανωτέρω, το Τεκμ. 5 το οποίο το ίδιο το πρωτόδικο Δικαστήριο έκαμε αποδεκτό προς κατάθεση κατά την ακροαματική διαδικασία ως σχετικό και το οποίο κατατέθηκε κατά την αντεξέταση του εφεσείοντος, αναφέρονταν στη σελ. 2 κάτω από τον τίτλο «Amount of £140.000» και τα εξής:
«The famous loan of £100.000 would have never been granted to us, if for one moment you believed that you were not secured as to its repayment. We authorized you to receive inflows from our property in the UK which would guarantee its repayment. The loan was given on September 5th 2003 and the first inflows from the property were on September 17th 2003!»
Το Τεκμ. 5 είναι επιστολή που απηύθυνε ο εφεσείων προς τον εφεσίβλητο στις 7.4.04, μετά δηλαδή τα Τεκμ. 3(1) και 4(2) και επιβεβαιώνει αυτό το οποίο απορρέει από την καταγραφή των στοιχείων τόσο στο πλαίσιο των δύο τεκμηρίων, όσο και στους προηγούμενους αναφερθέντες λογαριασμούς και δοσοληψίες, ότι δηλαδή το δάνειο των £100.000 θα εξοφλείτο στην ουσία από εισπράξεις που θα προέρχονταν από ευρύτερες άλλες μεταξύ τους συναλλαγές ή περιουσιακά στοιχεία. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το έγγραφο αυτό κατατέθηκε κατά την αντεξέταση του εφεσείοντος για να δείξει ότι οι ευρύτερες δοσοληψίες ήταν ασύνδετες με το δάνειο, αλλά μάλλον πιστοποιείται το αντίθετο από το περιεχόμενο του εγγράφου. Έδειχνε τουλάχιστον την ανάμειξη των διαφόρων μεταξύ τους συναλλαγών, προσωπικών και εταιρικών. Σε αυτό το τεκμήριο καμία αναφορά δεν έγινε ως προς τη σημασία του από το πρωτόδικο Δικαστήριο.
Εν τέλει όντως η αξιολόγηση της μαρτυρίας και απόρριψη της διά ζώσης εκδοχής του εφεσείοντος δεν έχει σημασία εφόσον η θέση αυτού ότι εξόφλησε το δάνειο προκύπτει από τα τεκμήρια που ο ίδιος ο εφεσίβλητος κατέθεσε κατά τη μαρτυρία του. Δεν πρόκειται για συμψηφισμό που επιδιώκεται να αναγνωριστεί μέσω Δικαστηρίου, αλλά για το πραγματικό τελικό οφειλόμενο ποσό όπως είχε πριν την καταχώρηση της αγωγής αναγνωριστεί στην ουσία από τον ίδιο τον εφεσίβλητο. Το λάθος που διαπιστώνεται στην ευρύτερη κρίση του πρωτόδικου Δικαστηρίου είναι ότι τα γραπτά στοιχεία [*1429]έπρεπε να το προβληματίσουν, εφόσον έρχονταν σ’ αντίθεση με την ένορκη κατάθεση του εφεσίβλητου. Με δεδομένο, επομένως, ότι δεν έγινε σωστή ερμηνεία και αξιολόγηση των ίδιων των τεκμηρίων από το πρωτόδικο Δικαστήριο, η έφεση πρέπει να επιτύχει εφόσον τα ίδια τα τεκμήρια αντιστρατεύονταν την προώθηση της θέσης του ίδιου του εφεσίβλητου.
Κατά συνέπεια η έφεση επιτυγχάνει. Η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Αντικαθίσταται με απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντος στο ποσό των £2.053 (Αγγλικές Στερλίνες) ή το αντίστοιχο σε ευρώ ποσό με βάση την ισοτιμία της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου, κατά την ημερομηνία πληρωμής, με νόμιμο τόκο από 31.5.07, ημερομηνία έκδοσης της πρωτόδικης απόφασης.
Η πρωτόδικη απόφαση επί των εξόδων επίσης παραμερίζεται και εκδίδεται η εξής διαταγή:
Τα έξοδα πρωτοδίκως επιδικάζονται υπέρ του εφεσίβλητου και εναντίον του εφεσείοντος στην αντίστοιχη κλίμακα που περικλείει το ποσό για το οποίο εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσίβλητου.
Τα έξοδα κατ’ έφεση επιδικάζονται υπέρ του εφεσείοντος και εναντίον του εφεσίβλητου στην κλίμακα που περικλείει το ποσό των £100.000 (Αγγλικές Στερλίνες) για το οποίο και έγινε η έφεση.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα υπέρ του εφεσείοντος στην κλίμακα που περικλείει το ποσό των £100.000 (Αγγλικές Στερλίνες) για το οποίο και έγινε η έφεση.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο