(2011) 1 ΑΑΔ 267
[*267]22 Φεβρουαρίου, 2011
[ΑΡΤΕΜΗΣ, Π., ΚΡΑΜΒΗΣ ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
KARDANAS TRANSPORT CO LIMITED,
Εφεσείοντες-Eναγόμενοι 2,
v.
ΓΕΩΡΓΙΟY ΑΛΛΩΣ ΚΟΚΟY ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ,
Εφεσιβλήτου-Ενάγοντος.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 88/2008)
Αμέλεια ― Συντρέχουσα αμέλεια ― Βάρος αποδείξεως συντρέχουσας αμέλειας ― Βρίσκεται στους ώμους του εναγομένου και στην περίπτωση ανταπαίτησης εναγόμενος εξ ανταπαιτήσεως είναι ο ενάγων ― Εσφαλμένη καθοδήγηση πρωτόδικου Δικαστηρίου σε σχέση με το βάρος αποδείξεως συντρέχουσας αμέλειας, οδήγησε σε παραμερισμό της πρωτόδικης απόφασης κατ’ έφεση.
Στην υπόθεση αυτή το πρωτόδικο Δικαστήριο, παρόλον ότι κατέληξε στη διαπίστωση ότι ο εφεσίβλητος – ενάγων (στο εξής ο εφεσίβλητος) ήταν, στη βάση της πραγματικής μαρτυρίας ένοχος αμέλειας αφού το ταξί που οδηγούσε είχε κινηθεί από την αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας της οδού Φραγκλίνου Ρούσβελτ στη Λεμεσό και συγκρούστηκε με το φορτηγό που οδηγούσε ο εναγόμενος 1 ιδιοκτησίας των εφεσειόντων – εναγομένων 2 (στο εξής οι εφεσείοντες) στη δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας του ίδιου δρόμου, απέρριψε την ανταπαίτηση των εφεσειόντων με το σκεπτικό ότι είναι αδύνατο για το Δικαστήριο, στην απουσία της μαρτυρίας του εναγομένου (1), να καθορίσει το ποσοστό ευθύνης του κάθε οδηγού δηλαδή του ενάγοντα και εναγομένου (1).
Όσον αφορά την ανταπαίτηση των εφεσειόντων, συμφωνήθηκε ότι επί πλήρους ευθύνης οι ζημιές που προκλήθηκαν στο όχημά τους ανέρχονταν στο ποσό των £2.821, πλέον Φ.Π.Α. και παρέμενε προς εκδίκαση μόνο το θέμα απώλειας χρήσης του εν λόγω φορτηγού.
Οι εφεσείοντες εφεσίβαλαν την απόφαση. Προέβαλαν τη θέση ότι δεν είχαν κανένα βάρος να αποδείξουν στο Δικαστήριο ότι ο εναγόμενος 1 δεν ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας, που εκ προστήσεως θα αποδιδόταν και σ’ αυτούς.
[*268]Αποφασίστηκε ότι:
1. Σύμφωνα με τις καθιερωμένες αρχές της νομολογίας, το βάρος απόδειξης συντρέχουσας αμέλειας βρίσκεται στους ώμους του εναγομένου και στην εξεταζόμενη περίπτωση εναγόμενος εξ ανταπαιτήσεως ήταν ο εφεσίβλητος – ενάγων. Το Δικαστήριο δεν είχε καμία μαρτυρία από την οποία να διαφαίνεται ότι ο εκ προστήσεως και εξ ανταπαιτήσεως ενάγων 2 ήταν ένοχος οποιασδήποτε αμελούς πράξης σε σχέση με τη σύγκρουση.
2. Η υπόθεση Fabrey a.ο. v. Demetriou, as administratrix of the estate of the deceased Angelos Demetriou (1976) 1 C.L.R. 1, στην οποία αναφέρθηκε ο συνήγορος του εφεσίβλητου και η αρχή ότι το Δικαστήριο αποφασίζει το θέμα της ευθύνης με βάση την ολότητα της μαρτυρίας και ασχέτως του αν η μαρτυρία δόθηκε από ενάγοντα ή εναγόμενο δεν βοηθά στην παρούσα περίπτωση, καθόσον η μόνη μαρτυρία που είχε το Δικαστήριο ενώπιόν του ήταν του ενάγοντος και εξ ανταπαιτήσεως εναγομένου και είναι με βάση αυτή που θα έπρεπε να αποφασισθεί η ευθύνη και η τυχόν ύπαρξη συντρέχουσας αμέλειας.
3. Με δεδομένη τη διαπίστωση του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η γενεσιουργός αιτία του ατυχήματος ήταν η αμέλεια του ενάγοντα-εφεσίβλητου, θα έπρεπε να προχωρήσει στην έκδοση απόφασης υπέρ των εφεσειόντων-εναγομένων 2 για τη ζημιά που υπέστησαν στο όχημά τους και όχι να απορρίψει την ανταπαίτησή τους με τη δικαιολογία ότι ο οδηγός των εναγομένων 2, εναγόμενος 1, δεν προσήλθε να καταθέσει ώστε να παρουσιασθεί μαρτυρία που θα βοηθούσε το Δικαστήριο να καταλήξει κατά πόσο αυτός ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας. Είναι εκείνος που ισχυρίζεται συντρέχουσα αμέλεια που φέρει και το βάρος απόδειξης της θέσης του και όχι ο ενάγων, στην παρούσα περίπτωση, ενάγων εξ ανταπαιτήσεως, που έχει καθήκον να αποδείξει το αρνητικό, ότι δηλαδή δεν ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας.
Ως εκ τούτου, η πρωτόδικη απόφαση ήταν σαφώς λανθασμένη επί του προκειμένου
4. Στο ποσό των £1.320 (€2.555,35) το οποίο καθορίστηκε από το πρωτόδικο Δικαστήριο για την απώλεια χρήσης του οχήματος των εφεσειόντων, για το οποίο δεν υπήρχε λόγος έφεσης, προστίθεται το συμφωνηθέν ποσό των £2.281 για τις ζημιές στο φορτηγό.
Ενόψει των ανωτέρω η πρωτόδικη απόφαση αναφορικά με την απόρριψη της ανταπαίτησης παραμερίζεται και εκδίδεται απόφαση υπέρ των εφεσειόντων-εναγομένων 2 για το αντίστοιχο ποσό σε ευρώ των [*269]£4.141, πλέον Φ.Π.Α., με έξοδα τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο, πλέον Φ.Π.Α..
Η έφεση επιτράπηκε. Η πρωτόδικη απόφαση, αναφορικά με την απόρριψη της ανταπαίτησης, παραμερίστηκε και εκδόθηκε απόφαση ως ανωτέρω.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Fabrey a.ο. v. Demetriou, as administratrix of the estate of the deceased Angelos Demetriou (1976) 1 C.L.R. 1.
Έφεση.
Έφεση από τους εφεσείοντες εναντίον της απόφασης του Eπαρχιακού Δικαστηρίου Λεμεσού (Xατζηγιάννη, A.E.Δ.), (Aγωγή Aρ. 3330/2006), ημερ. 23/1/2008.
Στ. Ερωτοκρίτου (κα), για τους Εφεσείοντες.
Κ. Αρκάλη (κα), για Μ. Χαρτσιώτη, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Π. Αρτέμη, Π..
ΑΡΤΕΜΗΣ, Π.: Στις 23 Νοεμβρίου, 2005, ο εφεσίβλητος-ενάγων οδηγούσε το αυτοκίνητο ταξί ΤVR 480 κατά μήκος της οδού Φραγκλίνου Ρούσβελτ στη Λεμεσό, στην αριστερή λωρίδα κυκλοφορίας της κατεύθυνσης που ακολουθούσε, ενώ κατά τον ίδιο χρόνο ο εναγόμενος 1 οδηγούσε το φορτηγό αυτοκίνητο ΚLH 192, που ήταν ιδιοκτησία των εφεσειόντων-εναγομένων 2, στον ίδιο δρόμο με την ίδια κατεύθυνση, αλλά στη δεξιά λωρίδα κυκλοφορίας. Σε κάποιο σημείο του δρόμου αυτού τα δύο οχήματα συγκρούστηκαν και οι δύο οδηγοί επέρριπταν την ευθύνη ο ένας στον άλλο για τη σύγκρουση των οχημάτων.
Πέρα από τον εφεσίβλητο-ενάγοντα, εκ μέρους του κατέθεσαν και πέντε άλλοι μάρτυρες, ενώ για την πλευρά των εναγομένων κατάθεσε μόνο ο μέτοχος και διευθυντής της εφεσείουσας-εναγομένης 2, ιδιοκτήτριας του φορτηγού ΚLH 192, που με ανταπαίτηση απαιτούσε τις ζημιές που προκλήθηκαν στο όχημά της. Κατά τη διάρκεια [*270]της ακρόασης, δηλώθηκαν και από τις δύο πλευρές τα ακόλουθα:
Επί πλήρους ευθύνης, οι ειδικές ζημιές που υπέστη ο ενάγων συμφωνήθηκαν στις £2.300 και το μόνο θέμα που απέμενε να αποφασίσει το Δικαστήριο ήταν το ποσό των £270, που ο εναγόμενος κατ’ ισχυρισμό κατέβαλε σε ιατρό νευρολόγο.
Όσον αφορά την ανταπαίτηση των εφεσειόντων-εναγομένων 2, συμφωνήθηκε ότι επί πλήρους ευθύνης οι ζημιές που προκλήθηκαν στο όχημά τους ανέρχονταν στο ποσό των £2.821 πλέον Φ.Π.Α. και παρέμενε προς εκδίκαση μόνο το θέμα απώλειας χρήσης του εν λόγω φορτηγού.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο, αφού εξέτασε και ανάλυσε τη μαρτυρία που είχε ενώπιόν του, κατέληξε ως ακολούθως:
«Με βάση αυτά τα ευρήματα στη σκηνή του δυστυχήματος, εξάγεται κατά τρόπο αναμφισβήτητο το συμπέρασμα ότι το ταξί που οδηγείτο από τον Ενάγοντα κινήθηκε από την αριστερή λωρίδα, στη δεξιά λωρίδα όπου κινείτο το φορτηγό με αποτέλεσμα τη σύγκρουση του. Περαιτέρω, εξάγεται αβίαστα το συμπέρασμα ότι το σημείο σύγκρουσης βρίσκεται εντός της δεξιάς λωρίδας του δρόμου και στο σημείο Χ1, που βρίσκεται στην αρχή του δεξιού μαυρίσματος, από το οποίο υπάρχει απότομη κλίση προς τα δεξιά. Το ότι η σύγκρουση έγινε εντός της δεξιάς λωρίδας του δρόμου επιβεβαιώνεται και από την τελική θέση των δυο οχημάτων εντός της δεξιάς λωρίδας του δρόμου. Το συμπέρασμα ότι είναι το ταξί που κινήθηκε προς τα δεξιά και συγκρούστηκε με το φορτηγό που κινείτο στη δεξιά λωρίδα, επιβεβαιώνεται και από τις ζημιές των δυο οχημάτων όπως τις ανέφερε ο Μ.Ε.1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Υπό τα περιστατικά της εξεταζόμενης υπόθεσης, ο Ενάγοντας είχε την υποχρέωση να κινείται στην αριστερή λωρίδα του δρόμου όπου επέλεξε να κινείται και τότε μόνο να αλλάξει λωρίδα και να εισέλθει στην δεξιά, όταν θα βεβαιώνετο ότι κανένα άλλο όχημα κινείτο εντός αυτής και επομένως η λωρίδα ήταν ελεύθερη για τη πορεία του. Το καθήκον αυτό που είχε δεν το εκπλήρωσε και εισήλθε εντός της δεξιάς λωρίδας του δρόμου όπου κινείτο το φορτηγό KLH 192, απέκοψε την ελεύθερη πορεία του Εναγόμενου 1, με αποτέλεσμα να επέλθει το δυστύχημα. Επομένως η γενεσιουργός αιτία του δυστυχήματος οφείλεται στην παράβαση αυτού του καθήκοντος εκ μέρους του [*271]Ενάγοντα και τούτος κρίνεται ένοχος αμέλειας.»
Ακολούθως, η πρωτόδικος Δικαστής προχώρησε να εξετάσει κατά πόσο θα μπορούσε να καταλογιστεί εκ προστήσεως συντρέχουσα αμέλεια στους εφεσείοντες-εναγομένους 2 και επί του προκειμένου παρατήρησε τα ακόλουθα:
«Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω ο εναγόμενος (1), οδηγός του φορτηγού, δεν έδωσε μαρτυρία ενώπιον του Δικαστηρίου. Επομένως δεν έχει παρουσιαστεί μαρτυρία που να τεκμηριώνει αν υπήρχαν οποιαδήποτε αποτρεπτικά μέτρα τα οποία ο εναγόμενος (1) μπορούσε να λάβει για να αποφύγει τη σύγκρουση και αν τα έλαβε τελικά ή όχι. Κατ’ επέκταση είναι αδύνατο για το Δικαστήριο – παρόλο που κατέληξε στη βάση της πραγματικής μαρτυρίας ότι ο ενάγοντας είναι ένοχος αμέλειας – να καταλήξει με ασφάλεια και χωρίς εικασίες και υποθέσεις, για συντρέχουσα αμέλεια από πλευράς του εναγομένου (1). Όμως, με αυτά τα δεδομένα δεν μπορεί να καταλήξει ούτε και στο ασφαλές συμπέρασμα ότι ο ενάγοντας είχε την αποκλειστική ευθύνη πρόκλησης του δυστυχήματος. Επομένως, είναι αδύνατο για το Δικαστήριο, στην απουσία της μαρτυρίας του εναγομένου (1), να καθορίσει το ποσοστό ευθύνης του κάθε οδηγού δηλαδή του ενάγοντα και εναγομένου (1).
Η κατάληξη αυτή του Δικαστηρίου κρίνει τόσο τη τύχη της αγωγής όσο και την τύχη της ανταπαίτησης που δεν είναι άλλη παρά η απόρριψη τους.»
Είναι εναντίον αυτής της τελικής θέσης για τη συντρέχουσα αμέλεια που προσβάλλουν οι εφεσείοντες-εναγόμενοι 2 την πρωτόδικη απόφαση ως λανθασμένη. Είναι η θέση τους ότι δεν είχαν κανένα βάρος να αποδείξουν στο Δικαστήριο ότι ο εναγόμενος 1 δεν ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας, που εκ προστήσεως θα αποδιδόταν και σ’ αυτούς.
Είναι σαφώς νομολογημένο, ότι το βάρος απόδειξης συντρέχουσας αμέλειας βρίσκεται στους ώμους του εναγομένου και στην περίπτωση που εκδικάζουμε εναγόμενος εξ ανταπαιτήσεως ήταν ο εφεσίβλητος-ενάγων. Το Δικαστήριο δεν είχε καμία μαρτυρία από την οποία να διαφαίνεται ότι ο εκ προστήσεως και εξ ανταπαιτήσεως ενάγων 2 ήταν ένοχος οποιασδήποτε αμελούς πράξης σε σχέση με τη σύγκρουση.
Η παραπομπή του συνήγορου του εφεσίβλητου στην υπόθεση Fabrey a.ο. v. Demetriou, as administratrix of the estate of the [*272]deceased Angelos Demetriou (1976) 1 C.L.R. 1, και στην αρχή ότι το Δικαστήριο αποφασίζει το θέμα της ευθύνης με βάση την ολότητα της μαρτυρίας και ασχέτως του αν η μαρτυρία δόθηκε από ενάγοντα ή εναγόμενο δεν βοηθά στην παρούσα περίπτωση, καθόσον η μόνη μαρτυρία που είχε το Δικαστήριο ενώπιόν του ήταν του ενάγοντα και εξ ανταπαιτήσεως εναγομένου και είναι με βάση αυτή που θα έπρεπε να αποφασισθεί η ευθύνη και η τυχόν ύπαρξη συντρέχουσας αμέλειας.
Έτσι, αφού το πρωτόδικο Δικαστήριο αποφάσισε ότι η γενεσιουργός αιτία του ατυχήματος ήταν η αμέλεια του ενάγοντα-εφεσίβλητου, θα έπρεπε να προχωρήσει στην έκδοση απόφασης υπέρ των εφεσειόντων-εναγομένων 2 για τη ζημιά που υπέστησαν στο όχημά τους και όχι να απορρίψει την ανταπαίτησή τους με τη δικαιολογία ότι ο οδηγός των εναγομένων 2, εναγόμενος 1, δεν προσήλθε να καταθέσει ώστε να παρουσιασθεί μαρτυρία που θα βοηθούσε το Δικαστήριο να καταλήξει κατά πόσο αυτός ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας. Είναι εκείνος που ισχυρίζεται συντρέχουσα αμέλεια που φέρει και το βάρος απόδειξης της θέσης του και όχι ο ενάγων, στην παρούσα περίπτωση, ενάγων εξ ανταπαιτήσεως, που έχει καθήκον να αποδείξει το αρνητικό, ότι δηλαδή δεν ήταν ένοχος συντρέχουσας αμέλειας.
Ως εκ τούτου, η πρωτόδικη απόφαση ήταν σαφώς λανθασμένη επί του προκειμένου.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο προχώρησε ακολούθως και καθόρισε και ύψος της απώλειας χρήσης του οχήματος των εφεσειόντων στο ποσό των £1.320 (€2.255,35), για το οποίο δεν υπήρξε λόγος έφεσης. Σ’ αυτό προστίθεται και το συμφωνηθέν ποσό των £2.821 για τις ζημιές στο φορτηγό.
Ως αποτέλεσμα των πιο πάνω η πρωτόδικη απόφαση αναφορικά με την απόρριψη της ανταπαίτησης παραμερίζεται και εκδίδεται απόφαση υπέρ των εφεσειόντων-εναγομένων 2 για το αντίστοιχο ποσό σε ευρώ των £4.141, πλέον Φ.Π.Α., με έξοδα τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο, πλέον Φ.Π.Α..
Η έφεση επιτρέπεται. Η πρωτόδικη απόφαση, αναφορικά με την απόρριψη της ανταπαίτησης, παραμερίζεται και εκδίδεται απόφαση ως ανωτέρω.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο