(2011) 1 ΑΑΔ 1994
[*1994]18 Νοεμβρίου, 2011
[ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤOΥ ΜΑΡΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΩΝ CERTIORΑRI,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΚΑΙ/΄Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΚΑΙ/΄Η ΕΝΤΑΛΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ, ΠΟΥ ΕΞΕΔΟΘΗ ΣΤΙΣ 27/04/10 ΣΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
ΑΡ. 271/09, ΚΑΙ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΔΙΕΤΑΣΣΕ ΚΑΙ/ ΄Η ΕΞΟΥΣΙΟΔΟΤΟΥΣΕ ΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΑΙ/΄Η ΦΥΛΑΚΙΣΗ ΤΟΥ ΑΙΤΗΤΗ ΜΑΡΙΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΣΤΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΦΥΛΑΚΕΣ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΤΟ ΠΟΣΟ ΤΩΝ €9.103 ΠΛΗΡΩΘΕΙ ΤΟ ΣΥΝΤΟΜΟΤΕΡΟ,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΑΡΘΡΟ 30, ΤΟ ΑΡΘΡΟ 6
ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΑ ΑΡΘΡΑ 118, 120, 121, 123, 124
ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΠΟΙΝΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΝΟΜΟΥ, ΚΕΦ. 155,
ΤΟ ΑΡΘΡΟ 12 ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ 232/91, ΤΗ ΔΙΑΤΑΓΗ 42
ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥΣ ΤΟΥ ΑΝΩΤΑΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ
ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ 1883, ΔΙΑΤΑΓΗ 59, 4(2) 5, 9, 18(1) ΚΑΙ 19(2) (3)
ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 110/2010)
Προνομιακά εντάλματα ― Έκδοση εντάλματος της φύσεως certiorari με το οποίο ακυρώθηκε ένταλμα φυλάκισης που εξέδωσε το Οικογενειακό Δικαστήριο λόγω παράλειψης πληρωμής διατάγματος διατροφής ― Προέκυπτε ζήτημα απουσίας πραγματικού υπόβαθρου που δεν θεμελίωνε η ένορκη δήλωση που κατατέθηκε προς το [*1995]σκοπό της έκδοσης του εντάλματος φυλάκισης ― Η στάθμιση παραγόντων ή συνεπειών από την έκδοση εντάλματος φυλάκισης δεν ήταν δυνατό να γίνει χωρίς να ακουστεί το πρόσωπο του οποίου επρόκειτο να διαταχθεί η φυλάκιση.
Οικογενειακό Δίκαιο ― Είσπραξη διαταγμάτων διατροφής, ως χρηματική ποινή ― Οι εφαρμοστέες αρχές όπως αυτές προκύπτουν από τα Άρθρα 123 και 124 του Κεφ. 155 και το δικαιοδοτικό πλαίσιο υπό το οποίο θα πρέπει να εξετάζονται αιτήσεις για είσπραξη διαταγμάτων διατροφής ως χρηματική ποινή.
Ο αιτητής συνελήφθη από την αστυνομία προς εκτέλεση εντάλματος διατροφής και για να αποφύγει τη φυλάκιση πλήρωσε αξιούμενο ποσό. Ακολούθως επεδίωξε, και εξασφάλισε άδεια για την καταχώρηση αίτησης προς έκδοση εντάλματος certiorari για ακύρωση του εντάλματος για τη φυλάκιση του.
Για τους σκοπούς της αίτησης certiorari, εισηγήθηκε ότι παραβιάστηκαν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά του κατά τη διαδικασία έκδοσης του εντάλματος φυλάκισης του.
Σύμφωνα με την εισήγηση του δεν ήταν δικαιοδοτικά δυνατό με βάση το Άρθρο 30 του Συντάγματος, να εκδοθεί τέτοιο ένταλμα χωρίς να είχε δοθεί στον αιτητή η δυνατότητα να ακουστεί και ότι δεν ήταν αρκετή η ένορκη δήλωση που κατατέθηκε, από μόνη της.
Η καθ’ ης η αίτηση εισηγήθηκε μεταξύ άλλων, ότι η φύση των διαταγμάτων διατροφής επέβαλλε αυτή την κατά κάποιο τρόπο αυτοματοποιημένη πορεία αφού δεν θα ήταν λογικό να τίθεται ζήτημα αναγκαστικής εκτέλεσης για κινητή ή ακίνητη περιουσία σε περίπτωση όπως η παρούσα, που το διάταγμα διατροφής αποβλέπει στην κάλυψη άμεσα τρεχουσών αναγκών. Ακριβώς δε, επικαλέστηκε την πάγια πρακτική του Οικογενειακού Δικαστηρίου για έκδοση διαταγμάτων όπως το επίδικο, στη βάση μόνο της ένορκης δήλωσης του δικαιούχου.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Δεν είναι έργο του Δικαστηρίου να νομοθετεί εισάγοντας ρυθμίσεις ή αλλοιώνοντας τέτοιες ρυθμίσεις, όπως αυτές περιλαμβάνονται στο Νόμο. Εφόσον ετίθετο ζήτημα είσπραξης διαταγμάτων διατροφής, ως χρηματικής ποινής, κατ’ ανάγκη το ζήτημα θα διέπετο από τα αφορώντα στη χρηματική ποινή. Δηλαδή το Μέρος IV του Κεφ. 155, στο οποίο εντάσσονται και τα Άρθρα 123 [*1996]και 124, στα οποία στηρίζεται και το ένταλμα που εκδόθηκε. Επομένως, δεν μπορούσαν να είχαν θέση κατ’ οικονομίαν λύσεις προς αντιμετώπιση πρακτικών ή άλλων δυσκολιών.
2. Ήταν προφανές από το κείμενο των Άρθρων 123 και 124 του Κεφ. 155 πως απαιτείτο θεμελίωση πραγματικού υπόβαθρου που δεν θεμελίωνε η ένορκη δήλωση που κατατέθηκε.
3. Στο πλαίσιο της λειτουργίας των δυο άρθρων, προέκυπτε ζήτημα στάθμισης παραγόντων ή συνεπειών και αυτή η στάθμιση δεν θα ήταν δυνατό να γίνει χωρίς να ακουστεί και το πρόσωπο του οποίου πρόκειται να διαταχθεί η φυλάκιση.
4. Η εισήγηση της καθ’ ης η αίτηση ότι, εν πάση περιπτώσει, δεν θα έπρεπε να ασκηθεί η διακριτική εξουσία του Δικαστηρίου υπέρ της έκδοσης certiorari αφού ο αιτητής πλήρωσε και αφέθηκε ελεύθερος, δεν μπορούσε να γίνει αποδεκτή.
Η αίτηση επιτράπηκε και εκδόθηκε certiorari με συνακόλουθη ακύρωση του εντάλματος φυλάκισης. Δεν εκδόθηκε διαταγή για έξοδα.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Λύρας (1998) 1 Α.Α.Δ. 478.
Aίτηση.
Αλ. Κουκούνης για Ανδρέας Κουκούνης & Σία ΔΕΠΕ, για τον Aιτητή.
Λ. Βραχίμης, για την Kαθ’ ης η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Στις 30.3.2010 εκδόθηκε από το Οικογενειακό Δικαστήριο διάταγμα διατροφής εναντίον του αιτητή και υπέρ της εν διαστάσει συζύγου του Ροδούλας Ιωάννου για το ποσό των €1.300 μηνιαίως. Στις 27.4.2010 η Ροδούλα Ιωάννου καταχώρησε στο Οικογενειακό Δικαστήριο την ακόλουθη ένορκη δήλωση:
«1. Είμαι η αιτήτρια στην πιο πάνω αίτηση διατροφής.
[*1997]2. Δυνάμει απόφασης του δικαστηρίου τούτου ημερομηνίας 30 Μαρτίου, 2010, ο καθ’ ου η αίτηση διατάχθηκε να καταβάλει σε μένα το ποσό των €1.300,00 ως την συνεισφορά του στη διατροφή μου την 20η μέρα εκάστου μηνός αρχής γενομένης από την 20η Οκτωβρίου, 2009.
3. Ο καθ’ ου η αίτηση κατά παράβαση του πιο πάνω διατάγματος, παράλειψε να πληρώσει τις δόσεις των μηνών Οκτωβρίου, Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2009, Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου και Απριλίου 2010 ήτοι €9.100,00 για τη συνεισφορά του στην διατροφή μου.
4. Παρακαλώ το σεβαστό δικαστήριο όπως εκδώσει ένταλμα φυλάκισης εναντίον του καθ' ού η αίτηση και όπως εισπραχθεί το ποσό των €9.100,00 πλέον €3,00 χαρτόσημα ήτοι €9.103,00 προς αποπληρωμή του χρέους του».
Την ίδια μέρα, στις 27.4.2010, το Οικογενειακό Δικαστήριο διέταξε τον Αρχηγό της Αστυνομίας και όλους τους αστυνομικούς στην Κύπρο να μεταφέρουν τον αιτητή στις φυλακές στη Λευκωσία «για να φυλακιστεί από τον υπεύθυνο αξιωματικό των φυλακών για περίοδο ενός χρόνου», εκτός αν ορισμένο ποσό πληρωνόταν «το συντομότερο». Το ένταλμα, όπως αναφέρεται σ’ αυτό, ήταν στον Ποινικό Τύπο Αρ. 32, δυνάμει των άρθρων 123 και 124 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155.
Ο αιτητής συνελήφθη από την αστυνομία προς εκτέλεση του εντάλματος και για να αποφύγει τη φυλάκιση πλήρωσε το ποσό. Επιδιώκει, όμως, με την παρούσα, μετά από άδεια που χορήγησα, την έκδοση certiorari προς ακύρωση του εντάλματος για τη φυλάκιση του αφού, όπως είναι η θέση του, με αυτό παραβιάστηκαν θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματά του.
Αποσύρθηκαν διάφοροι ισχυρισμοί όπως αυτοί είχαν περιληφθεί στην αίτηση, στην ένσταση και στις γραπτές αγορεύσεις των μερών και το θέμα επικεντρώνεται στο κατά πόσο ήταν δικαιοδοτικά δυνατό να εκδοθεί τέτοιο ένταλμα χωρίς να είχε δοθεί στον αιτητή η δυνατότητα να ακουστεί. Το θέμα συζητήθηκε και με αναφορά στο Άρθρο 30 του Συντάγματος αλλά δεν έχω δει αντίλογο στη συναφή θέση της καθ’ ης η αίτηση πως εδώ δεν έχουμε περίπτωση διάγνωσης αστικών δικαιωμάτων και υποχρεώσεων ή ποινικής κατηγορίας. Το ζήτημα, επομένως, είναι αν θα έπρεπε, ενόψει των άρθρων 123 και 124 του Κεφ. 155, στη βάση των οποίων, εκδόθηκε το ένταλμα, να είχε δοθεί στον αιτη[*1998]τή η δυνατότητα να ακουστεί. Γενικώς αλλά αφού και η ένορκη δήλωση που χωρίς άλλα οδήγησε στην έκδοσή του ήταν, ενόψει των προνοιών των πιο πάνω άρθρων, οπωσδήποτε ελλιπής.
Δεν αμφισβητείται η εμπλοκή των πιο πάνω άρθρων και η καθ’ ης η αίτηση αναφέρθηκε στο άρθρο 12 του περί Ρυθμίσεως των Περιουσιακών Σχέσεων των Συζύγων Νόμου του 1991 (Ν. 232/91, όπως τροποποιήθηκε) σύμφωνα με το οποίο, διατάγματα διατροφής μπορούν να εισπραχθούν και ως χρηματική ποινή. Παραθέτω τα άρθρα 123 και 124:
«123. Αν ο λειτουργός που εκτελεί το ένταλμα πληροφορεί το Δικαστήριο ότι δεν μπόρεσε να βρει περιουσία ή επαρκή περιουσία από την οποία να εισπράξει το ποσό που αναφέρεται στο ένταλμα και τα έξοδα εκτέλεσης, το Δικαστήριο δύναται με ένταλμα φυλάκισης να φυλακίσει το επηρεαζόμενο πρόσωπο για την περίοδο που ορίζεται στο ένταλμα εκτέλεσης και για τέτοια περαιτέρω περίοδο στην οποία το πρόσωπο δυνατό να υπόκειται δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 128 σε σχέση με τα έξοδα εκτέλεσης, εκτός αν το ποσό αυτό και τα έξοδα τα οποία ορίστηκαν στο ένταλμα φυλάκισης καταβληθούν προηγουμένως.
124. Όταν φαίνεται στο Δικαστήριο ότι η κατάσχεση της περιουσίας του προσώπου που διατάχτηκε να καταβάλει χρηματική ποινή θα ήταν καταστρεπτική για αυτό ή την οικογένειά του, ή από την παραδοχή του ή άλλως ότι αυτός δεν έχει περιουσία ή οποία να δύναται να κατασχεθεί ή για οποιοδήποτε άλλο επαρκή λόγο φαίνεται στο Δικαστήριο ότι είναι προς το συμφέρον του εν λόγω προσώπου ή της οικογένειάς του να προχωρήσει με τον τρόπο αυτό, το Δικαστήριο δύναται, αντί να εκδώσει ένταλμα εκτέλεσης, να φυλακίσει το πρόσωπο αυτό για περίοδο που ορίζεται στο ένταλμα φυλάκισης αλλά πάντοτε τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 128, εκτός αν το ποσό και τα έξοδα εκτέλεσης καταβληθούν προηγουμένως».
Εν προκειμένω, δεν είχαμε πληροφόρηση του Οικογενειακού Δικαστηρίου από λειτουργό που εκτελεί το ένταλμα αλλά πρέπει να σημειώσω πως δεν αναπτύχθηκαν επιχειρήματα ως προς αυτή την πτυχή. Επί της ουσίας ήταν η θέση του αιτητή πως, προς διακρίβωση των δεδομένων, όπως αυτά καθορίζονται στα πιο πάνω άρθρα, θα έπρεπε να είχε ακουστεί ο αιτητής. Οπωσδήποτε δε, δεν ήταν αρκετή η ένορκη δήλωση που κατατέθηκε, από [*1999]μόνη της. Επικαλέστηκε συναφώς τη Λύρας (1998) 1 Α.Α.Δ. 478 στην οποία ο Κραμβής, Δ., ακύρωσε ένταλμα φυλάκισης που εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 9(4) του περί Εισπράξεων Φόρων Νόμου του 1962 (Ν. 31/62 όπως τροποποιήθηκε) επειδή, με τη μη ειδοποίηση του φυλακισθέντος, παραβιάστηκαν οι αρχές της φυσικής δικαιοσύνης.
Η καθ’ ης η αίτηση δεν αναφέρθηκε ειδικώς στις ιδιαίτερες ρυθμίσεις των άρθρων 123 και 124. Εισηγήθηκε πως η φύση των διαταγμάτων διατροφής επέβαλλε αυτή την κατά κάποιο τρόπο αυτοματοποιημένη πορεία αφού δεν θα ήταν λογικό να τίθεται ζήτημα αναγκαστικής εκτέλεσης για κινητή ή ακίνητη περιουσία σε περίπτωση όπως η παρούσα που το διάταγμα διατροφής αποβλέπει στην κάλυψη άμεσα τρεχουσών αναγκών. Ακριβώς δε επικαλέστηκε την πάγια πρακτική του Οικογενειακού Δικαστηρίου για έκδοση διαταγμάτων όπως το συζητούμενο, στη βάση μόνο της ένορκης δήλωσης του δικαιούχου.
Ασφαλώς δεν είναι έργο του Δικαστηρίου να νομοθετεί εισάγοντας ρυθμίσεις ή αλλοιώνοντας τέτοιες ρυθμίσεις, όπως αυτές περιλαμβάνονται στο Νόμο. Εφόσον τίθεται ζήτημα είσπραξης διαταγμάτων διατροφής, ως χρηματικής ποινής, κατ’ ανάγκη το ζήτημα θα διέπεται από τα αφορώντα στη χρηματική ποινή. Δηλαδή το Μέρος ΙV του Κεφ. 155, στο οποίο εντάσσονται και τα άρθρα 123 και 124, τα οποία, όπως είδαμε, αναφέρει και το ένταλμα που εκδόθηκε. Επομένως, δεν μπορούν να έχουν θέση κατ’ οικονομίαν λύσεις προς αντιμετώπιση πρακτικών ή άλλων δυσκολιών. Είναι προφανές από το κείμενο των άρθρων 123 και 124 πως απαιτείτο θεμελίωση πραγματικού υπόβαθρου που εδώ δεν θεμελίωνε η ένορκη δήλωση που κατατέθηκε, άλλο αν θα ήταν δυνατό τέτοια θεμελίωση να μην προέρχεται από λειτουργό, ως ανωτέρω, αλλά από την κατ’ ουσία αντίδικο. Ώστε, χωρίς άλλα, να εκδοθεί ένταλμα φυλάκισης, εδώ για το μεγάλο χρονικό διάστημα του ενός χρόνου. Περαιτέρω, στο πλαίσιο της λειτουργίας των δυο άρθρων, προκύπτει ζήτημα στάθμισης παραγόντων ή συνεπειών και δεν μου φαίνεται πως αυτή η στάθμιση θα ήταν δυνατό να γίνει χωρίς να ακουστεί και το πρόσωπο του οποίου πρόκειται να διαταχθεί η φυλάκιση.
Η καθ’ ης η αίτηση πρότεινε πως δεν θα έπρεπε, εν πάση περιπτώσει, να ασκήσω τη διακριτική μου εξουσία υπέρ της έκδοσης certiorari αφού ο αιτητής πλήρωσε και αφέθηκε ελεύθερος. Ορθώς δεν ήταν η εισήγησή της πως ο αιτητής, ενόψει των πιο πάνω, δεν νομιμοποιείτο, αλλά δεν μπορώ και να συμφωνήσω [*2000]με την άποψη πως θα πρέπει να αποφύγω την ακύρωση του εντάλματος που ευθέως αφορούσε στην προσωπική ελευθερία του αιτητή.
Μένει το θέμα των εξόδων. Η καθ’ ης η αίτηση εισηγήθηκε πως και στην περίπτωση επιτυχίας της αίτησης δεν θα πρέπει να εκδοθεί διαταγή για έξοδα. Είναι το αδύνατο οικονομικώς μέρος και, κυρίως, το θέμα είναι πρωτότυπο και δεν θα πρέπει να επιβαρυνθεί με έξοδα επειδή ενήργησε, όπως όλοι, στο πλαίσιο της πάγιας πρακτικής του Οικογενειακού Δικαστηρίου. Ο αιτητής διεκδίκησε έξοδα αλλά χωρίς αντίλογο σε σχέση με την ουσία των πιο πάνω. Ασκώντας τη διακριτική μου εξουσία θα αποφύγω την επιδίκαση εξόδων. Η αίτηση επιτυγχάνει. Εκδίδεται certiorari και το ένταλμα της 27.4.2010 ακυρώνεται. Καμιά διαταγή για έξοδα.
Η αίτηση επιτρέπεται και εκδίδεται certiorari με συνακόλουθη ακύρωση του εντάλματος φυλάκισης. Δεν εκδίδεται διαταγή για έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο