(2012) 1 ΑΑΔ 206
[*206]21 Φεβρουαρίου, 2012
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στές]
ΚΩΣΤΑΣ ΕΥΘΥΜΙΟΥ,
Εφεσείων-Ενάγων,
v.
ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ & ΥΙΩΝ ΛΤΔ,
Εφεσιβλήτων-Εναγομένων.
(Πολιτική Έφεση Αρ. 313/2008)
Αστικά Αδικήματα ― Αμέλεια ― Εργατικό ατύχημα ― Ασφαλές σύστημα εργασίας ― Παραμερισμός πρωτόδικης κρίσης με την οποία ο εργοδοτούμενος εκρίθη εξ’ ολοκλήρου υπεύθυνος για το έγκαυμα που υπέστη κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του στους εφεσίβλητους ― Επέμβαση εφετείου με καταμερισμό ευθύνης κατά 50% στον εργοδότη ο οποίος δεν υπέδειξε ασφαλή τρόπο εκτέλεσης της εργασίας για την οποία ο εργοδοτούμενος έλαβε οδηγίες.
Αστικά αδικήματα ― Αμέλεια ― Ασφαλές σύστημα εργασίας ― Αποτελεί απόλυτο δικαίωμα ― Η στοιχειοθέτηση της υποχρέωσης για την επίδειξη της δέουσας επιμέλειας για την ασφάλεια των εργοδοτουμένων, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της έννοιας της υπηρεσίας.
Κατά τη διάρκεια μεταφοράς ψυγείου για τη μετακίνηση του οποίου, ο εφεσείων έλαβε οδηγίες ως εργοδοτούμενος να βοηθήσει στη μεταφορά του, ο τελευταίος σκόνταψε σε δοχείο με καυστική σόδα που είχε αφεθεί στην αυλή και υπέστη έγκαυμα στον αστράγαλο. Ήταν αναντίλεκτο γεγονός ότι ο εφεσείων, κρατούσε, μαζί με άλλο πρόσωπο, το εν λόγω ψυγείο και άρχισε να κινείται προς τα πίσω, χωρίς να έχει οπτική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο.
Στην αγωγή που ήγειρε διεκδικώντας αποζημιώσεις από τους εργοδότες του, το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι δεν είχε αποδειχθεί οποιοδήποτε στοιχείο αμέλειας από πλευράς εφεσιβλήτων, ή παράβαση των νομίμων καθηκόντων τους και απέρριψε την αγωγή.
Σύμφωνα με την πρωτόδικη κρίση, η ύπαρξη του κουβά και κατ’ [*207]επέκταση το σκουντούφλημα του εναγόμενου σ’ αυτόν δεν οφειλόταν σε οποιαδήποτε παράλειψη των εναγομένων να παράσχουν σ’ αυτόν ασφαλή χώρο ή σύστημα εργασίας και ότι ο κίνδυνος να σκουντουφλούσε ο ενάγων σε κουβά που είχε ο ίδιος αφήσει και να τραυματιζόταν κατά την εκτέλεση των εργασιών του από το περιεχόμενο του δεν ήταν εύλογα προβλεπτός.
Με την έφεση υποστηρίχθηκε μεταξύ άλλων ότι:
α) Η απουσία κάλυψης του κάδου με το καυστικό υγρό, όταν αυτό αφέθηκε στην αυλή, γεγονός που ήταν σε γνώση των εφεσιβλήτων, λαμβανομένης υπόψη της πολύχρονης χρήσης του, ως καθαρκτικό, οδηγούσε σε συμπέρασμα ανυπαρξίας επαρκούς επίβλεψης του χώρου.
β) Έπρεπε να είχε γίνει αποδεχτή η δήλωση της επιθεωρήτριας του Υπουργείου Εργασίας που αναφέρθηκε σε παραδοχή του γιου του διευθυντή της εταιρείας ότι ο ίδιος είχε αφήσει τον κουβά στη μέση της αυλής.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Πρωτοδίκως, εξηγήθηκε επαρκώς γιατί θεωρήθηκε η μαρτυρία της επιθεωρήτριας του Υπουργείου Εργασίας ως «όχι καλή ως επίσης και το γεγονός ότι, για ικανοποιητικούς λόγους, δεν έγινε αποδεχτή η μαρτυρία του εφεσείοντα, κατ’ αντίθεση με τη μαρτυρία του Μ.Υ.2, διευθυντή της εταιρείας των εφεσιβλήτων που, όπως έγινε αποδεχτό, ήταν παρών στη σκηνή του ατυχήματος.
2. Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη ένα σημαντικό, παράγοντα. Ο εφεσείων, όπως ήταν αποδεχτό, είχε πάρει οδηγίες από άλλο υπάλληλο των εφεσιβλήτων να μεταφέρει το ψυγείο.
3. Ο συγκεκριμένος τρόπος μετακίνησης του ψυγείου ο οποίος δεν αμφισβητήθηκε, εγκυμονούσε, ιδιαιτέρως για τον εφεσείοντα, κίνδυνο.
4. Αυτό το κίνδυνο οι εφεσίβλητοι δεν μερίμνησαν να τον ελαττώσουν ή εξαλείψουν. Τούτο συνδυαζόμενο με το επίσης αναντίλεκτο γεγονός ότι ο κουβάς με τη καυστική σόδα ήταν ακάλυπτος και αφέθηκε έτσι, έστω και αν αυτό έγινε από τον εφεσείοντα στη μέση της αυλής, με το ενδεχόμενο κάποιος κινούμενος προς τα πίσω, χωρίς οπτική επαφή, να επιπέσει σ’ αυτόν, όπως και έγινε.
[*208]5. Σε κανένα στάδιο ο διευθυντής της εταιρείας των εφεσιβλήτων δεν υπέδειξε τον τρόπο για ασφαλή μετακίνηση του ψυγείου, την πορεία που έπρεπε να ακολουθηθεί ούτε την ύπαρξη του κουβά.
6. Οι εφεσίβλητοι δεν παρείχαν ασφαλές σύστημα εργασίας, στους εργοδοτουμένους τους και ειδικότερα στον εφεσείοντα και ως εκ τούτου ήταν αμελείς.
7. Με γνώμονα τα γεγονότα της υπόθεσης, η ευθύνη βάρυνε εξίσου και τους δυο διάδικους.
Εκδόθηκε απόφαση υπέρ του εφεσείοντα λαμβανομένης υπόψη της κατάληξης του πρωτόδικου δικαστηρίου επί των ποσών των γενικών και ειδικών αποζημιώσεων μειωμένο κατά ½.
Η έφεση επιτράπηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Παπασπύρου ν. Γαστρινάκη (2001) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1818,
Κυριάκου v. Caramondani Bros. Ltd. (2001) 1(Α) Α.Α.Δ. 219,
L. P. Transbeton Ltd v. Σταύρου κ.ά. (2009) 1 (Α) Α.Α.Δ. 304,
Metalco Heaters Ltd v. Νεοφύτου (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 211,
Αλεξάνδρου ν. Κυριάκου (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 506.
Έφεση.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας (Παπαϊωάννου, Ε.Δ.), (Αγωγή Αρ. 2092/05), ημερομηνίας 30/7/2008.
Γ. Λουκαΐδης για Δρ. Α. Ποιητή & Σία, για τον Εφεσείοντα.
Μ. Κυριακίδης για Χ. Κυριακίδη ΔΕΠΕ, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Η ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από τον Κ. Παμπαλλή, Δ..
[*209]ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: O εφεσείων, 24 τότε ετών, ενώ εργοδοτείτο στην υπηρεσία των εφεσιβλήτων υπέστη έγκαυμα στον αστράγαλο του αριστερού του ποδιού.
Ο εφεσείων θεώρησε ως υπεύθυνους για τον εν λόγω τραυματισμό του τους εργοδότες του, εφεσίβλητους, και διεκδίκησε δικαστικώς την καταβολή αποζημιώσεων για τις σωματικές βλάβες που υπέστη.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι δεν είχε αποδειχθεί οποιοδήποτε στοιχείο αμέλειας από πλευράς εφεσιβλήτων, ή παράβαση των νομίμων καθηκόντων τους και απέρριψε την αγωγή. Παραθέτουμε αυτούσιο το σκεπτικό της απόφασης του Δικαστηρίου.
«Υπό το φως των πιο πάνω νομικών αρχών, έχοντας υπόψη τα πιο πάνω ευρήματα, κρίνω ότι η ύπαρξη του κουβά και κατ’ επέκταση το σκουντούφλημα του εναγόμενου σ’ αυτόν δεν οφειλόταν σε οποιαδήποτε παράλειψη των εναγομένων να παράσχουν σ’ αυτόν ασφαλή χώρο ή σύστημα εργασίας. Συνεπώς δεν υπάρχει αιτιώδης συνάφεια μεταξύ οποιασδήποτε παράλειψη των εναγομένων και του ατυχήματος (ή των τραυματισμών του εναγομένου). Δεν θεωρώ ότι ο κίνδυνος ότι ο ενάγοντας θα σκουντουφλούσε σε κουβά που είχε αφήσει και θα τραυματιζόταν κατά την εκτέλεση των εργασιών του από το περιεχόμενο του ήταν εύλογα προβλεπτός.»
Αποτελεί αναντίλεκτο γεγονός, ότι τη συγκεκριμένη ημέρα του ατυχήματος ο εφεσείων βρισκόμενος στην αυλή του εργοστασίου εκφόρτωνε κασόνια. Σε κάποια στιγμή κλήθηκε από το γιο του, διευθυντή της εταιρείας των εφεσιβλήτων για να μεταφέρουν ένα ψυγείο από την αυλή στο εσωτερικό του κτιρίου. Ο εφεσείων ανταποκρίθηκε και κρατώντας, μαζί με το τρίτο πρόσωπο, το εν λόγω ψυγείο, άρχισε να κινείται προς τα πίσω, χωρίς να έχει οπτική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο, σε αντίθεση με τον άλλο εμπλεκόμενο, στη μεταφορά, που κινείτο προς τα εμπρός.
Ως αποτέλεσμα του πιο πάνω τρόπου κίνησης των δυο, ο εφεσείων πάτησε με το πόδι ένα κουβά, εντός του οποίου υπήρχε διάλυμα καυστικής σόδας, που χρησιμοποιούσαν στο εργοστάσιο ως καθαριστικό. Παρόλο που φορούσε μπότα, το καυστικό υγρό εισήλθε μέσα σ’ αυτή και του προκάλεσε τα εγκαύματα που βρήκε το πρωτόδικο Δικαστήριο και δεν αμφισβητούνται ότι προκλήθηκαν, ως αποτέλεσμα της επαφής του εν λόγω υγρού με το πόδι του εφεσείοντα. Αποτελεί σημείο αντιπαράθεσης ποιος άφησε τον κουβά [*210]στο πάτωμα της αυλής.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε αποδεχθεί τη μαρτυρία του Μ.Υ.2, διευθυντή της εταιρείας των εφεσιβλήτων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων «είχε αφήσει (τον κουβά) στη μέση» (της αυλής).
Εκκινούμε από αυτό το δεδομένο, παρόλο που αμφισβητείται με τον τρίτο λόγο έφεσης η αξιολόγηση της μαρτυρίας που έγινε από το πρωτόδικο δικαστήριο, ιδιαιτέρως η απόρριψη της μαρτυρίας της Μαρίας Κρανιδιώτου, επιθεωρήτριας στο Γραφείο Εργασίας. Έπρεπε, κατά την εισήγηση του εφεσείοντα, να γίνει αποδεχτή η δήλωση της μάρτυρος που αναφέρθηκε σε παραδοχή του Μάριου Γεωργίου (γιου του διευθυντή της εταιρείας) ότι ο τελευταίος είχε αφήσει τον κουβά στη μέση της αυλής.
Αποτελεί πάγια νομολογιακή αρχή ότι το εφετείο δεν επεμβαίνει στα συμπεράσματα του πρωτόδικου δικαστηρίου ως προς την αξιοπιστία των μαρτύρων, εκτός εάν προβληθούν ικανοποιητικοί λόγοι και να οδηγούν, με βάση την προσαχθείσα μαρτυρία, σε αντίθετα αποτελέσματα. Πρωτοδίκως, στην προκείμενη περίπτωση, εξηγήθηκε επαρκώς γιατί θεωρήθηκε η μαρτυρία της ως «όχι καλή». Από το κείμενο των πρακτικών της υπόθεσης διαφαίνεται έλλειψη σταθερότητας που κυριαρχούσε όταν έδιδε τη μαρτυρία της και τούτο συνδυαζόμενο με το γεγονός ότι, για ικανοποιητικούς λόγους, δεν έγινε αποδεχτή η μαρτυρία του εφεσείοντα, κατ’ αντίθεση με τη μαρτυρία του Μ.Υ.2, διευθυντή της εταιρείας των εφεσιβλήτων που, όπως έγινε αποδεχτό, ήταν παρών στη σκηνή του ατυχήματος Συνακόλουθα, δεν γίνεται δεκτό αυτό το σκέλος του επιχειρήματος του εφεσείοντα.
Το καθοριστικό για τη στοιχειοθέτηση ευθύνης, υποστήριξε ο ευπαίδευτος συνήγορος του εφεσείοντα, είναι η απουσία κάλυψης του κάδου με το καυστικό υγρό, όταν αυτό αφέθηκε στην αυλή, γεγονός που ήταν σε γνώση των εφεσιβλήτων, λαμβανομένης υπόψη της πολύχρονης χρήσης του, ως καθαρκτικό. Τούτο και μόνο οδηγεί σε συμπέρασμα ανυπαρξίας επαρκούς επίβλεψης του χώρου, κατέληξε ο κ. Λουκαϊδης.
Στην αντίπερα πλευρά ο ευπαίδευτος συνήγορος των εφεσιβλήτων, υποστήριξε ότι η άφεση του κάδου στη μέση της αυλής από τον ίδιο τον εφεσείοντα συνδυαζόμενη με τη ξαφνική εξέλιξη των γεγονότων, δεν αφήνει περιθώριο κατάληξης σε άλλο συμπέρασμα παρά ότι αποκλειστικός υπεύθυνος για το ατύχημα [*211]ήταν ο εφεσείων.
Όπως έχει νομολογιακά καθιερωθεί η στοιχειοθέτηση της υποχρέωσης για την επίδειξη της δέουσας επιμέλειας για την ασφάλεια των εργοδοτουμένων, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της έννοιας της υπηρεσίας. Βλ. Παπασπύρου ν. Γαστρινάκη (2001) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1818. Το εν λόγω καθήκον του εργοδότη απέναντι στους υπαλλήλους του χαρακτηρίστηκε στην υπόθεση Κυριάκου v. Caramondani Bros. Ltd. (2001) 1(Α) Α.Α.Δ. 219, ως απόλυτο. (βλ.επίσης L. P. Transbeton Ltd v. Σταύρου κ.ά. (2009) 1 (Α) Α.Α.Δ. 304.
Ταυτοχρόνως η νομολογία επιβάλλει στον εργοδότη, μέσα από την επιτέλεση του καθήκοντος του για εύλογη φροντίδα για την ασφάλεια των εργοδοτουμένων του, να εξασφαλίζει ασφαλές εργασιακό περιβάλλον, να παρέχει ικανοποιητικό και συντηρημένο εξοπλισμό και εν γένει να εξασφαλίζει ένας ασφαλές σύστημα εργασίας (βλ. Metalco Heaters Ltd v. Νεοφύτου (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 211.
Το θέμα του καταμερισμού ευθύνης, όπως νομολογιακά καθιερώθηκε, γίνεται πάντοτε με ευρεία σκοπιά και με γνώμονα τη λογική και κοινή εμπειρία. Βλ. (Metalco (Heaters) Ltd (ανωτέρω) και Αλεξάνδρου ν. Κυριάκου (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 506.
Η προσέγγιση του δικηγόρου των εφεσιβλήτων δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Το πρωτόδικο δικαστήριο δεν έλαβε υπόψη ένα σημαντικό, κατά την άποψη μας, παράγοντα. Ο εφεσείων, όπως είναι αποδεχτό, είχε πάρει οδηγίες από άλλο υπάλληλο των εφεσιβλήτων να μεταφέρει ένα ψυγείο από την αυλή στο εσωτερικό του εργοστασίου. Αποτελεί αναντίλεκτο γεγονός ότι η μετακίνηση του ψυγείου έγινε με τα χέρια και ο εφεσείων κινείτο προς τα πίσω χωρίς να έχει οπτική επαφή με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο τρόπος αυτός μετακίνησης εγκυμονούσε, ιδιαιτέρως για τον εφεσείοντα, κίνδυνο.
Αυτό το κίνδυνο οι εφεσίβλητοι δεν μερίμνησαν να τον ελαττώσουν ή εξαλείψουν. Τούτο συνδυαζόμενο με το επίσης αναντίλεκτο γεγονός ότι ο κουβάς με τη καυστική σόδα ήταν ακάλυπτος και αφέθηκε έτσι, έστω και αν αυτό έγινε από τον εφεσείοντα στη μέση της αυλής, με το ενδεχόμενο κάποιος κινούμενος προς τα πίσω, χωρίς οπτική επαφή, να επιπέσει σ’ αυτόν, όπως και έγινε.
Σε κανένα στάδιο ο διευθυντής της εταιρείας των εφεσιβλήτων δεν υπέδειξε τον τρόπο για ασφαλή μετακίνηση του ψυγείου, την [*212]πορεία που έπρεπε να ακολουθηθεί ούτε την ύπαρξη του κουβά.
Τα πιο πάνω με τρόπο σαφή, κατά τη γνώμη μας, οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι εφεσίβλητοι δεν παρείχαν ασφαλές σύστημα εργασίας, στους εργοδοτουμένους τους και δει τον εφεσείοντα και ως εκ τούτου ήταν αμελείς.
Βεβαίως δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ο εφεσείων ήταν το άτομο που χρησιμοποιούσε τον εν λόγω κουβά και μετά την εντολή για μετακίνηση του ψυγείου, τον άφησε ακάλυπτο μέσα στην αυλή, με αποτέλεσμα να επιπέσει ο ίδιος σ’ αυτόν.
Με γνώμονα τα γεγονότα της υπόθεσης, θεωρούμε ότι η ευθύνη βαρύνει εξίσου και τους δυο διάδικους.
Ως αποτέλεσμα τούτου, η έφεση επιτυγχάνει και η πρωτόδικη απόφαση παραμερίζεται. Ενόψει της κατάληξης του πρωτόδικου δικαστηρίου επί των γενικών και ειδικών αποζημιώσεων, εκδίδεται απόφαση υπέρ του εφεσείοντα και εναντίον των εφεσιβλήτων ως ακολούθως:
€14,543. Από αυτό, ποσό €10,251, που αφορά γενικές αποζημιώσεις θα φέρει νόμιμο τόκο από 24 Μαΐου 2005 μέχρι σήμερα, και ποσό €4.292, που αφορά ειδικές αποζημιώσεις θα φέρει νόμιμο τόκο από 6 Ιουλίου 2005 μέχρι σήμερα μειωμένο κατά το ½.
Ολόκληρο το ποσό θα φέρει νόμιμο τόκο από σήμερα. Τα έξοδα της έφεσης επιδικάζονται υπέρ του εφεσείοντα. Τα έξοδα της πρωτόδικης διαδικασίας επίσης επιδικάζονται υπέρ του εφεσείοντα μειωμένα κατά το ½.
Η έφεση επιτρέπεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο