(2013) 1 ΑΑΔ 108
[*108]17 Ιανουαρίου, 2013
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ AHMED YOUSEF ΥΠΗΚΟΟΥ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑ ΚΡΑΤΗΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΜΠΛΟΚ 10 ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΦΥΛΑΚΩΝ, ΛΕΥΚΩΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ HABEAS CORPUS,
KAI
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ 18ΠΣΤ(8) ΤΟΥ Ν. 3 ΤΟΥ 153(Ι) ΤΟΥ 2011 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
2. ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ,
3. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 183/2012)
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Αίτηση για έκδοση διατάγματος της φύσης Habeas Corpus με το οποίο ζητείτο η άμεση απόλυση του αιτητή ο οποίος κρατείτο για σκοπούς απέλασής του ― Εξεδόθη Habeas Corpus λόγω υπέρβασης της μέγιστης προβλεπόμενης περιόδου εξάμηνης κράτησης προσώπων που κρατούνται για σκοπούς απέλασης ― Ευρωπαϊκή Οδηγία 2008/115/ΕΚ ― Τροποποιητικός Νόμος 153(Ι)/11, του Περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου Κεφ. 105.
[*109]Με την αίτηση του, ο Αιτητής αιτήθηκε την έκδοση προνομιακού εντάλματος της φύσεως Habeas Corpus, με το οποίο να ελεγχόταν η νομιμότητα της κράτησης του και να διαταζόταν η αποφυλάκιση του.
Ο αιτητής Παλαιστίνιος υπήκοος, ο οποίος αφίχθηκε στη Δημοκρατία παράνομα από άγνωστο σημείο εισόδου, κρατείτο για σκοπούς απέλασης, ύστερα από την απόρριψη διοικητικής προσφυγής που προώθησε εναντίον της απορριπτικής απόφασης στην αίτηση που είχε υποβάλει για παροχή σε αυτόν πολιτικού ασύλου.
Εκδόθηκαν εναντίον του διατάγματα κράτησης και απέλασης τα οποία αρνήθηκε να παραλάβει.
Συνελήφθη και έκτοτε κρατείτο στα Αστυνομικά Κρατητήρια στις Κεντρικές Φυλακές.
Η Υπουργός Εσωτερικών αποφάσισε όπως παραταθεί η κράτησή του για άλλους 6 μήνες, επειδή αναμενόταν η εξασφάλιση ταξιδιωτικών εγγράφων από τρίτη χώρα.
Στις 7.12.2012, στα πλαίσια εξέτασης της αίτησης Habeas Corpus, η Διευθύντρια Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης διαπίστωσε ότι η υπουργική έγκριση για παράταση της κράτησης του Αιτητή, δόθηκε μερικές μέρες μετά τη συμπλήρωση του πρώτου εξαμήνου της κράτησης. Ως εκ τούτου εισηγήθηκε όπως τα διατάγματα κράτησης και απέλασης ημερ. 6.11.2011, ακυρώνονταν και εκδίδονταν νέα, τα οποία όντως εκδόθηκαν στις 10.12.2012. Η έκδοση τους γνωστοποιήθηκε στον Αιτητή με επιστολή ημερ. 11.12.2012, ο οποίος αφού εξέτασε το περιεχόμενο της και πάλι αρνήθηκε να υπογράψει ότι την παρέλαβε.
Με την αίτηση για Habeas Corpus υποστηρίχθηκε ότι το χρονικό διάστημα της κράτησης του δεν ήταν δυνατό να παραταθεί αφού το Άρθρο 18ΠΣΤ(8) του Κεφ. 105, όπως τροποποιήθηκε, προβλέπει ότι η παράταση ρυθμίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών για τους λόγους που παρατίθενται στο Νόμο και για περίοδο όχι πέραν των 12 μηνών, πράγμα που δεν έγινε στην παρούσα περίπτωση.
Από πλευράς Καθ’ ης η Αίτηση, προβλήθηκε η ύπαρξη του εναλλακτικού ένδικου μέσου της άσκησης προσφυγής. Όπως εισηγήθηκε, η θεραπεία που ο Αιτητής ζητούσε δεν ενέπιπτε στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, αλλά στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου και επομένως η αίτηση δεν μπορούσε να επιτύχει.
[*110]Αποφασίστηκε:
1. Δεν ήταν ορθή η θέση της Καθ’ ης η Αίτηση. Ο Αιτητής με την παρούσα αίτησή του, δεν προσέβαλλε τη νομιμότητα της έκδοσης των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, αλλά τη διάρκεια της κράτησης του.
2. Κατά παράβαση του Άρθρου 18ΠΣΤ(7) Τροποποιητικού Νόμου 153(Ι)/11, ο Αιτητής δεν απολύθηκε κατά τη λήξη του εξαμήνου της κράτησης του παρά το γεγονός ότι συμπληρώθηκε το προβλεπόμενο εξάμηνο και η Υπουργός δεν παρέτεινε το χρόνο κράτησης του.
3. Εκείνο που προείχε ήταν η κράτηση του Αιτητή να μην υπερέβαινε τα πλαίσια που καθορίζει ο Νόμος για κάθε στάδιο της διαδικασίας. Η διοίκηση δεν εδικαιούτο να εκμεταλλευθεί το δικό της λάθος και να ακυρώσει το αρχικό διάταγμα κράτησης, ώστε να ανατρέψει τα χρονικά δεδομένα και τις υπόλοιπες πρόνοιες του Νόμου που αφορούν στη διαδικασία παράτασης των διαταγμάτων κράτησης και της ανάγκης για προσδιορισμό των λόγων παράτασης.
4. Με δεδομένη την καταχώρηση της παρούσας αίτησης στις 28.11.2012, η διοίκηση εν πάση περιπτώσει δεν εδικαιούτο στις 10.12.2012 να λαμβάνει μέτρα για νομιμοποίηση των ενεργειών της οι οποίες προσβάλλονταν με την αίτηση.
Η αίτηση επιτράπηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725,
Bondar (Αρ. 2) (2004) 1 Α.Α.Δ. 2098,
Kalash, (2011) 1 Α.Α.Δ. 279,
Khlaief (Aρ. 1) (2003) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1402,
Bochorishvili (2012) 1 Α.Α.Δ. 806,.
Aίτηση.
Χρ. Χριστοδουλίδης, για τον Αιτητή.
[*111]Κ. Σταυρινός, για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Με την αίτηση του, ο Αιτητής ζητά προνομιακό ένταλμα Habeas Corpus, με το οποίο «να ελεγχθεί η νομιμότητα της κράτησης του και να διαταχθεί η αποφυλάκιση του.»
Πρόκειται για Παλαιστίνιο υπήκοο ο οποίος αφίχθηκε στη Δημοκρατία παράνομα από άγνωστο σημείο εισόδου, στις 23.2.2004. Στις 7.4.2004 εντοπίστηκε από την Αστυνομία και συνελήφθη, επειδή εισήλθε και διέμενε παράνομα στη Δημοκρατία. Παρουσιάστηκε ενώπιον του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λάρνακας και καταδικάστηκε σε ένα μήνα φυλάκιση.
Στις 19.4.2004, υπέβαλε αίτηση για πολιτικό άσυλο. Ως εκ τούτου, μετά την αποφυλάκιση του, του χορηγήθηκε άδεια παραμονής υπό το καθεστώς του αιτητή πολιτικού ασύλου. Στις 6.9.2007 η αίτηση του απορρίφθηκε και ο Αιτητής στις 24.9.2007 καταχώρησε στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων διοικητική προσφυγή, η οποία επίσης απορρίφθηκε στις 6.11.2009. Στη συνέχεια, το Τμήμα Αλλοδαπών και Μετανάστευσης διέταξε τον Αιτητή όπως εγκαταλείψει την Κύπρο. Ο Αιτητής παρέλειψε να συμμορφωθεί και το όνομα του καταχωρήθηκε στον κατάλογο αναζητούμενων προσώπων. Στις 5.11.2011, μετά από έλεγχο των στοιχείων του από την Αστυνομία, διαπιστώθηκε ότι διέμενε παράνομα στη Δημοκρατία και συνελήφθη. Την επόμενη, 6.11.2011 εκδόθηκαν εναντίον του διατάγματα κράτησης και απέλασης. Ο ίδιος ενημερώθηκε για την έκδοση των διαταγμάτων με επιστολή του Τμήματος ημερ. 6.11.2011, η οποία του επιδόθηκε στις 9.11.2011, αλλά αυτός αρνήθηκε να την παραλάβει. Έκτοτε κρατείται στα Αστυνομικά Κρατητήρια στις Κεντρικές Φυλακές.
Στις 23.5.2012 η Υπουργός Εσωτερικών αποφάσισε όπως παραταθεί η κράτησή του για άλλους 6 μήνες, επειδή αναμενόταν η εξασφάλιση ταξιδιωτικών εγγράφων από τρίτη χώρα. Στις 7.12.2012, στα πλαίσια εξέτασης της παρούσας αίτησης Habeas Corpus, η Διευθύντρια διαπίστωσε ότι η έγκριση του Υπουργού για παράταση της κράτησης του Αιτητή, δόθηκε μερικές μέρες μετά τη συμπλήρωση του πρώτου εξαμήνου της κράτησης. Ως εκ τούτου εισηγήθηκε όπως τα διατάγματα κράτησης και απέλασης ημερ. 6.11.2011, ακυρωθούν και εκδοθούν νέα, τα οποία όντως εκδόθηκαν στις 10.12.2012. Η έκδοση τους γνωστοποιήθηκε στον Αιτητή με επιστολή ημερ. 11.12.2012, ο οποίος αφού εξέτασε το περιεχό[*112]μενο της και πάλι αρνήθηκε να υπογράψει ότι την παρέλαβε.
Ο Αιτητής ισχυρίζεται ότι το χρονικό διάστημα της κράτησης του δεν είναι δυνατό να παραταθεί, αφού το Άρθρο 18ΠΣΤ(8) του Κεφ. 105, όπως τροποποιήθηκε, προβλέπει ότι η παράταση ρυθμίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών για τους λόγους που παρατίθενται στο Νόμο και για περίοδο όχι πέραν των 12 μηνών, πράγμα που δεν έγινε στην παρούσα περίπτωση.
Από την άλλη, οι Καθ’ ων η αίτηση με την ένσταση τους, θεωρούν ότι η κράτηση του Αιτητή είναι νόμιμη, το ένταλμα Habeas Corpus δεν μπορεί να εκδοθεί γιατί παρέχεται στον Αιτητή άλλη εναλλακτική θεραπεία και τέλος, ότι το ζήτημα της κράτησης του Αιτητή για σκοπούς απέλασης δεν εμπίπτει στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, στο οποίο ανήκει το προνομιακό ένταλμα Habeas Corpus, αλλά στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου και επομένως η αίτηση θα πρέπει να απορριφθεί. Στην αγόρευση του ο κ. Σταυρινός υποστήριξε ότι μετά τον εντοπισμό του λάθους, ήτοι της παράτασης των διαταγμάτων μετά τη λήξη του εξαμήνου, η διοίκηση προχώρησε στο να επαναφέρει τα πράγματα στη νομιμότητα. Με την ακύρωση των προηγούμενων διαταγμάτων, πρόσθεσε ο κ. Σταυρινός, φεύγει το υπόβαθρο του προηγούμενου καθεστώτος και με την έκδοση των δύο νέων διαταγμάτων, ημερ. 10.12.12, δημιουργείται ένα νέο υπόβαθρο το οποίο καλείται το δικαστήριο να κρίνει και δεν τίθεται θέμα εξέτασης της νομιμότητας της παράτασης.
Θα πρέπει πρώτα να εξετάσω το θέμα του εναλλακτικού ένδικου μέσου που ήγειρε ο κ. Σταυρινός. Όπως εισηγήθηκε, η θεραπεία που ζητά ο Αιτητής δεν εμπίπτει στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου, αλλά στη σφαίρα του διοικητικού δικαίου και επομένως η αίτηση δεν μπορεί να επιτύχει, εφόσον υπάρχει άλλη διαθέσιμη θεραπεία.
Δεν συμφωνώ. Ο Αιτητής με την παρούσα αίτησή του, δεν προσβάλλει τη νομιμότητα της έκδοσης των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, αλλά τη διάρκεια της κράτησης του. Συγκεκριμένα παραπονείται ότι κρατείται για πάνω από δώδεκα μήνες, κατά παράβαση των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ(8) του Κεφ. 105.
Το νομικό πλαίσιο που διέπει το θέμα, της διάρκειας της κράτησης, έχει πρόσφατα διαφοροποιηθεί. Με τον τροποποιητικό Νόμο 153(Ι)/11, εισήχθη το Άρθρο 18ΠΣΤ, ώστε να εναρμονιστεί η κυπριακή νομοθεσία με το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ. Με τις νέες εναρμονιστικές πρόνοιες, τέθηκαν, μεταξύ άλλων, περιορισμοί αναφορικά με τη διάρκεια της κράτησης υπηκόου τρί[*113]της χώρας υποκείμενου σε διαδικασίες επιστροφής. Σύμφωνα με το εδάφιο (7) του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου, η κράτηση για σκοπούς απομάκρυνσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Βάσει του εδαφίου (8) ο Υπουργός Εσωτερικών δεν δύναται να παρατείνει το διάστημα των έξι μηνών, παρά μόνο για περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες, στις περιπτώσεις που «παρ’ όλες τις εύλογες προσπάθειες, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο επειδή (α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες.» Το εδάφιο (5)(α) του Άρθρου 18ΠΣΤ, προβλέπει ρητά ότι θέματα που αφορούν στη «διάρκεια κράτησης» υπόκεινται σε αίτηση για την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος.
Οι πρόνοιες του Άρθρου 18ΠΣΤ έτυχαν πρόσφατα θεώρησης από την Ολομέλεια στην υπόθεση Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725, στην οποία τονίστηκε ότι τα νομολογηθέντα στη Bondar (Αρ. 2) (2004) 1 Α.Α.Δ. 2098 αφορούσαν στη νομιμότητα του διατάγματος κράτησης και όχι στη διάρκεια της κράτησης, που σήμερα διέπεται αυστηρά από το Άρθρο 18ΠΣΤ. Σχετικές είναι και οι υποθέσεις Kalash (2011) 1 Α.Α.Δ. 279 και Khlaief (Aρ. 1) (2003) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1402, οι οποίες ακολούθησαν την ίδια γραμμή.
Από τη στιγμή που ενόψει των προνοιών του εδαφίου (5)(α) του Άρθρου 18ΠΣΤ και της πιο πάνω νομολογίας, δεν τίθεται θέμα εναλλακτικής θεραπείας, η δικαιοδοτικής φύσεως ένσταση των Καθ’ ων η αίτηση είναι καταδικασμένη σε αποτυχία.
Έρχομαι τώρα στην ουσία της αίτησης. Σύμφωνα με τα γεγονότα, τα οποία δεν αμφισβητούνται, ο Αιτητής τέθηκε υπό κράτηση για σκοπούς απέλασης στις 6.11.2011. Το πρώτο εξάμηνο έληγε στις 6.5.2012. Κατά παράβαση του Άρθρου 18ΠΣΤ(7) ο Αιτητής δεν απολύθηκε, παρά το γεγονός ότι συμπληρώθηκε το εξάμηνο και η Υπουργός δεν παρέτεινε το χρόνο κράτησης του. Η παράταση εγκρίθηκε στις 23.5.2012, δηλαδή 17 μέρες μετά τη λήξη του πρώτου εξαμήνου κράτησης. Το λάθος δεν φαίνεται να διαπιστώθηκε τότε από τον Αιτητή, γι’ αυτό και δεν έλαβε οποιαδήποτε μέτρα. Εντοπίστηκε όμως από τη διοίκηση στις 7.12.2012, ήτοι μετά που έληξε (6.11.2012) η δωδεκάμηνη περίοδος κράτησης και επιχειρήθηκε η νομιμοποίηση της κράτησης. Η διοίκηση προφασιζόμενη την επάνοδο στη νομιμότητα, ακύρωσε το αρχικό διάταγμα κράτησης, μηδενίζοντας στην ουσία το χρόνο κράτησης για σκο[*114]πούς του Άρθρου 18ΠΣΤ(8) και προχώρησε στην έκδοση νέου διατάγματος κράτησης, παρά το ότι είχε ήδη συμπληρωθεί δωδεκάμηνη περίοδος κράτησης. Κατά την κρίση μου, η ενέργεια της διοίκησης να ακυρώσει το διάταγμα κράτησης και να εκμηδενίσει έτσι το χρόνο κράτησης, δεν ήταν ορθή. Από τη στιγμή που ο Αιτητής μετά τη λήξη της εξάμηνης περιόδου δεν αντέδρασε στην περαιτέρω κράτησή του, το θέμα της καθυστέρησης στην παράταση της κράτησης από την Υπουργό, συνέχισε να υφίσταται, αλλά έμπαινε σε δεύτερη μοίρα. Εκείνο που προείχε ήταν η κράτηση του Αιτητή να μην υπερέβαινε τα πλαίσια που καθορίζει ο Νόμος για κάθε στάδιο της διαδικασίας. Η διοίκηση δεν εδικαιούτο να εκμεταλλευθεί το δικό της λάθος και να ακυρώσει το αρχικό διάταγμα κράτησης, ώστε να ανατρέψει τα χρονικά δεδομένα και τις υπόλοιπες πρόνοιες του Νόμου που αφορούν στη διαδικασία παράτασης των διαταγμάτων κράτησης και της ανάγκης για προσδιορισμό των λόγων παράτασης.
Ακόμη και αν θεωρηθεί ότι με τη λήξη της πρώτης εξάμηνης περιόδου κράτησης, η Υπουργός νόμιμα παρέτεινε την κράτηση του Αιτητή για άλλους έξι μήνες, η δεύτερη εξάμηνη περίοδος είχε λήξει στις 6.11.2012, οπότε και πάλιν η περαιτέρω κράτηση του Αιτητή θα πρέπει να θεωρηθεί παράνομη. Με δεδομένη την καταχώρηση της παρούσας αίτησης στις 28.11.2012, η διοίκηση εν πάση περιπτώσει δεν εδικαιούτο στις 10.12.2012 να λαμβάνει μέτρα για νομιμοποίηση των ενεργειών της οι οποίες προσβάλλονταν με την αίτηση. Σχετική επί του θέματος της αναδρομικής νομιμοποίησης της κράτησης, είναι η υπόθεση του αδελφού δικαστή Ναθαναήλ, στη Bochorishvili (2012) 1 Α.Α.Δ. 806.
Ενόψει των πιο πάνω, είναι φανερό ότι η αίτηση θα πρέπει να επιτύχει. Εκδίδεται ένταλμα Habeas Corpus και διατάσσεται η απόλυση και απελευθέρωση του Αιτητή από την παράνομη κράτησή του. Επιδικάζονται υπέρ του Αιτητή τα έξοδα της αίτησης, πλέον Φ.Π.Α., αν υπάρχει, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το Δικαστήριο. Τα έξοδα του μεταφραστή να καταβληθούν από τη Δημοκρατία.
Η αίτηση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο