(2013) 1 ΑΑΔ 367
[*367]13 Φεβρουαρίου, 2013
[ΠΑΝΑΓΗ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ DONG DONG ZHANG,
KAI
ANAΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ,
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 10/13)
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Κράτηση για σκοπούς απέλασης ― Εκδόθηκε ένταλμα Habeas Corpus για την απελευθέρωση του αιτητή, επί τω ότι δεν αναφέρονταν στο φάκελο τα προαπαιτούμενα στοιχεία και προϋποθέσεις που με βάση τις εφαρμοστέες αρχές θα δικαιολογούσαν τη δοθείσα παράταση της διάρκειας κράτησης του πέραν των έξι μηνών.
Απαγορευμένοι μετανάστες ― Διαδικασίες επιστροφής ― Κράτηση υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασία επιστροφής ― Άρθρο 18ΠΣΤ(1) του τροποποιητικού Νόμου 153(Ι)/11, του Κεφ. 105 ― Επιτρέπεται μόνο για την προετοιμασία της επιστροφής και/ή τη διεκπεραίωση της διαδικασίας απομάκρυνσης, ιδίως όταν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής ή όταν ο υπήκοος αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της επιστροφής ή τη διαδικασία απομάκρυνσης ― Η κράτηση αυτή έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια.
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Κράτηση για σκοπούς απέλασης ― Το αρχικό διάταγμα κράτησης υπόκειται σε προσφυγή δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, ενώ με το Άρθρο 18ΠΣΤ 5(α) του Κεφ. 105 ως έχει τροποποιηθεί, δίδεται δικαίωμα στον αλλοδαπό να αιτηθεί την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος, αναφορικά με τη διάρκεια κράτησης.
O αιτητής ο οποίος κρατείτο για σκοπούς απέλασης, ζήτησε την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus για την απελευθέρωσή του από την κράτησή του υποστηρίζοντας ότι κρατείτο πα[*368]ρανόμως, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών που καθορίζει η Οδηγία 2008/115/ΕΚ.
Ο αιτητής, ισχυρίστηκε ότι τον Ιανουάριο του 2012 οι εργοδότες του υπέβαλαν αίτηση για παράταση της παραμονής του, αλλά δεν πήραν ποτέ οποιανδήποτε απάντηση στο αίτημά τους. Ο ίδιος συνελήφθη για παράνομη παραμονή στη Δημοκρατία και έκτοτε βρισκόταν υπό κράτηση με σκοπό την απέλαση του στην Κίνα.
Αργότερα ενημερώθηκε όπως ισχυρίστηκε προφορικά από αστυνομικά όργανα, για μια επιστολή στην οποία αναφερόταν ότι η Υπουργός αποφάσισε να επεκτείνει την κράτηση του για επιπλέον περίοδο έξι μηνών επειδή αρνείτο να συνεργαστεί για την επιστροφή του.
Υποστήριξε ότι ποτέ δεν αρνήθηκε να συνεργαστεί προς το σκοπό τούτο, ενώ η δικηγόρος του ζήτησε από την Υπουργό την επανεξέταση της απόφασης αναφορικά με την κράτηση του, αλλά δεν λήφθηκε οποιαδήποτε απάντηση.
Ενόψει των πιο πάνω, ο αιτητής προέβαλε ότι οι απαιτήσεις του νόμου για την παράταση της κράτησης του για μια περίοδο άνω των έξι μηνών δεν πληρούνταν και ότι ποτέ δεν ενημερώθηκε με τον τρόπο που προβλέπεται στη νομοθεσία για τους λόγους στους οποίους στηρίχθηκε η παράταση.
Από πλευράς καθ’ ης η αίτηση υποβλήθηκε προδικαστική ένσταση ότι ο Αιτητής κωλύετο από του να αιτηθεί την έκδοση εντάλματος φύσεως Habeas Corpus, καθ’ ότι κρατείτο δυνάμει διαταγμάτων κράτησης και απέλασης και/ή με απόφαση της Υπουργού που παρέτεινε την κράτησή του, δη διοικητικών πράξεων, τη νομιμότητα των οποίων δεν είχε προσβάλει με προσφυγή.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Αναφορικά με την προδικαστική ένσταση, στην προκείμενη περίπτωση ο αιτητής δεν προσέβαλλε τη νομιμότητα της έκδοσης των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, αλλά αυτό που επεδίωκε ήταν να ελεγχθεί η νομιμότητα της διάρκειας της κράτησής του.
2. Η ρητή ενσωματωθείσα νομοθετική πρόνοια για την καταχώρηση αίτησης Habeas Corpus προς έλεγχο της διάρκειας κράτησης δεν ήταν δυνατόν να αναιρεθεί με τη θέση που εξέφρασε η Δημοκρατία.
[*369]3. Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σταθερά αποδέχεται ότι μόνο με αίτηση Habeas Corpus μπορεί να ελεγχθεί η νομιμότητα της κράτησης αλλοδαπού από πλευράς της διάρκειας της, συμφώνως των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ του Kεφ. 105 ως έχει τροποποιηθεί. Η προδικαστική ένσταση δεν ευσταθούσε.
4. Στην υπό κρίση υπόθεση, ο αιτητής βρισκόταν υπό κράτηση από τις 16/4/2012. Προέκυπτε ότι η κράτηση του μέχρι τις 25/9/2012 ήταν με τη δικαιολογία ότι απέφευγε ή/και παρεμπόδιζε τη διαδικασία επιστροφής και απομάκρυνσης του.
5. Η δε απόφαση της Υπουργού ημερομηνίας 25/9/2012 για συνέχιση της κράτησης του για περαιτέρω περίοδο έξι μηνών, στηρίχθηκε σε σημείωμα – το οποίο δεν φαινόταν από ποιον συντάχθηκε.
6. Τίποτα δεν αναφερόταν από την καθ’ ης η αίτηση για το πώς χρησιμοποιήθηκε ο μέχρι εκείνο το σημείο διαρρεύσας χρόνος, τί προσπάθειες είχαν καταβληθεί για να επιτευχθεί η απέλαση του αιτητή, τί ζητήθηκε από τον τελευταίο προς επίτευξη αυτού του σκοπού και πώς αυτός δεν συνεργαζόταν.
7. Στο σημείωμα που απευθύνθηκε στην Υπουργό Εσωτερικών αναφερόταν ότι ο αιτητής δεν είναι κάτοχος διαβατηρίου και δεν συνεργαζόταν για έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου, στην δε ένορκη δήλωση που υποστήριζε την ένσταση αναφερόταν ότι ο αιτητής δεν συνεργαζόταν να παρουσιάσει το διαβατήριό του.
8. Ενώ η περίοδος κράτησης του αιτητή είχε με την απόφαση της Υπουργού παραταθεί για έξι μήνες από τις 25/9/2012, τίποτε δεν αναφερόταν από τους καθ’ ων η αίτηση για τους λόγους που επέβαλαν την κράτηση του αιτητή για περαιτέρω έξι μήνες και όχι για λιγότερη περίοδο, και το πώς αναμενόταν να αξιοποιηθεί ο εναπομείναντας χρόνος μέχρι τη λήξη της περιόδου αυτής προς επίτευξη του σκοπού της απέλασης.
Η αίτηση επιτράπηκε. Εκδόθηκε ένταλμα Habeas Corpus.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Bondar (Αρ. 2) (2004) 1 Α.Α.Δ. 2075,
Bochorishvili v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 806,
[*370]Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725.
Αίτηση.
Ν. Χαραλαμπίδου, για τον Aιτητή.
Γ. Χατζηχάννα, Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α', για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΠΑΝΑΓΗ, Δ.: - Με την υπό κρίση αίτηση, ο αιτητής ζητά την έκδοση προνομιακού εντάλματος habeas corpus για την απελευθέρωσή του από τα Κρατητήρια της Αστυνομικής Διεύθυνσης Πάφου όπου κρατείται από τις αρχές της Δημοκρατίας, παρανόμως όπως ισχυρίζεται, για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών που καθορίζει η Οδηγία 2008/115/ΕΚ.
Ο αιτητής, ο οποίος κατάγεται από την Κίνα, ήλθε στην Κύπρο για πρώτη φορά για σκοπούς εργασίας στις 4/7/2007. Η τελευταία του είσοδος στη Δημοκρατία ήταν στις 8/3/2010 με σκοπό να εργαστεί ως μάγειρας σε συγκεκριμένο εστιατόριο στην Πάφο. Κατόπιν υποβολής της σχετικής αίτησης, του παραχωρήθηκε άδεια παραμονής αρχικά μέχρι 12/1/2011, ενώ ανανεώθηκε κατόπιν νέας αίτησης, μέχρι 13/2/2012 ως τελική – μη ανανεώσιμη.
Ο αιτητής, στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την αίτηση, ισχυρίζεται ότι τον Ιανουάριο 2012 οι εργοδότες του υπέβαλαν αίτηση για παράταση της παραμονής του, αλλά δεν πήραν ποτέ οποιανδήποτε απάντηση στο αίτημά τους. Όταν δε στις 15/4/2012 μετέβη στον Αστυνομικό Σταθμό Πόλης Χρυσοχούς για να επισκεφθεί ομοεθνή του η οποία βρισκόταν υπό κράτηση, συνελήφθη για παράνομη παραμονή στη Δημοκρατία και έκτοτε βρίσκεται υπό κράτηση με σκοπό την απέλαση του στην Κίνα. Στις 27/9/2012 ενημερώθηκε προφορικά «από τους αστυνομικούς» για «μια επιστολή του Γενικού Διευθυντή» η οποία τον ενημέρωνε ότι η Υπουργός αποφάσισε να επεκτείνει την κράτηση του για επιπλέον περίοδο έξι μηνών επειδή αρνείται να συνεργαστεί για την επιστροφή του στην Κίνα. Υποστηρίζει ότι ποτέ δεν αρνήθηκε να συνεργαστεί προς το σκοπό τούτο, ενώ σημειώνει παράλληλα πως είναι μάρτυρας σε σχέση με καταγγελία που υπέβαλε η προηγούμενη εργοδότρια του, για διαπλοκή και διαφθορά αστυνομικού, στην Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Παραπόνων κατά της Αστυνομίας, η οποία ακόμη διερευνάται. Στις 30/11/2012, η δικηγόρος του ζή[*371]τησε από την Υπουργό την επανεξέταση της απόφασης αναφορικά με την κράτηση του, αλλά δεν λήφθηκε οποιαδήποτε απάντηση στο αίτημα. Ενόψει των πιο πάνω, ο αιτητής υποστηρίζει ότι «η διάρκεια της κράτησης μου με σκοπό την απέλαση για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των έξι μηνών είναι παράνομη, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις του νόμου για την παράταση της κράτησης μου για μια περίοδο άνω των έξι μηνών δεν πληρούνται και ποτέ δεν έχω ενημερωθεί με τον τρόπο που προβλέπεται στη νομοθεσία για τους λόγους επάνω στους οποίους βασίζεται η παράταση».
Τα γεγονότα από πλευράς των καθ’ ων η αίτηση, εκτίθενται σε ένορκη δήλωση της διοικητικής λειτουργού του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης, Ευγενίας Κυριάκου, στην οποία επισυνάπτονται τα σχετικά με την υπόθεση έγγραφα. Από την ένορκη δήλωση σημειώνονται τα ακόλουθια σχετικά με την κράτηση του αιτητή. Στις 16/4/2012 εκδόθηκαν εναντίον του αιτητή διατάγματα κράτησης και απέλασής του. Την επομένη, 17/4/2012, υπεβλήθη αίτηση από εταιρεία όπως της επιτραπεί να εργοδοτήσει τον αιτητή για περίοδο 6 μηνών σε εστιατόριο που διαχειρίζεται, ένεκα της δυσκολίας εξεύρεσης άλλου μάγειρα, αίτημα το οποίο απερρίφθη από την Υπουργό Εσωτερικών. Στις 12/6/2012, έγινε επανεξέταση της κράτησης του αιτητή από την Υπουργό Εσωτερικών, η οποία αποφάσισε την περαιτέρω κράτησή του επειδή, ως αναφέρεται στην ένορκη δήλωση, «ο αιτητής αρνείτο να συνεργαστεί με τις αρμόδιες αρχές για την εξασφάλιση των αναγκαίων εγγράφων, ώστε να καταστεί εφικτή η επιστροφή του στην Κίνα». Ακολούθησε νέα επανεξέταση στις 6/9/2012, οπότε αποφασίστηκε η περαιτέρω κράτηση του για τον ίδιο λόγο, ενώ στις 25/9/2012 η Υπουργός Εσωτερικών «αποφάσισε όπως εγκρίνει» την παράταση της κράτησης του αιτητή αφού, σύμφωνα με την ομνύουσα, ικανοποιήθηκε ότι η απέλαση δεν κατέστη εφικτή εξ υπαιτιότητας του αιτητή γιατί δεν συνεργάζεται να παρουσιάσει το διαβατήριο του. Η παράταση της κράτησης γνωστοποιήθηκε στον αιτητή με επιστολή ημερομηνίας 27/9/2012, αλλά αρνήθηκε να την παραλάβει και να την υπογράψει. Στις 20/11/2012 επανεξετάστηκε η κράτηση του αιτητή από την Υπουργό Εσωτερικών, αναφορικά με το λόγο που δεν κατέστη δυνατή μέχρι σήμερα η απέλαση του αιτητή, και η Υπουργός αποφάσισε την περαιτέρω κράτηση του.
Οι καθ’ ων η αίτηση, πέραν των λόγων ένστασης που προβάλλουν επί της ουσίας της αίτησης, εγείρουν τις ακόλουθες δύο προδικαστικές ενστάσεις, τις οποίες θεωρώ σκόπιμο να εξετάσω κατά προτεραιότητα:
[*372]«α) Εγείρεται προδικαστική ένσταση ότι ο Αιτητής κωλύεται από του να αιτηθεί την έκδοση εντάλματος φύσεως Habeas Corpus καθ’ ότι κρατείται δυνάμει διαταγμάτων κράτησης και απέλασης και/ή με απόφαση της Υπουργού που παρατείνει την κράτησή του, δη διοικητικών πράξεων, τη νομιμότητα των οποίων δεν έχει προσβάλει με προσφυγή δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος με αποτέλεσμα οι εν λόγω πράξεις να τεκμαίρονται νόμιμες, η δε προσβολή των εν λόγω διαταγμάτων και της απόφασης της Υπουργού δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, αποτελεί το ορθό και/ή μόνο ένδικο μέσο για έλεγχο της νομιμότητας, καθότι τα διατάγματα και/ή Απόφαση εμπίπτουν στη σφαίρα του δημοσίου δικαίου και όχι στη σφαίρα του ιδιωτικού δικαίου.
(β) Εγείρεται περαιτέρω προδικαστική ένσταση ότι το αιτούμενο ένταλμα Habeas Corpus δεν μπορεί να εκδοθεί καθότι παρέχεται στον Αιτητή υπαλλακτική θεραπεία, ήτοι δικαίωμα καταχώρισης προσφυγής κατά των επίδικων διαταγμάτων κράτησης και απέλασης και/ή κατά της Απόφασης της Υπουργού που παρατείνει τη κράτησή του, με βάση το Άρθρο 146 του Συντάγματος.»
Είναι γεγονός ότι η νομιμότητα των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, εφόσον αυτά συνιστούν αυτοτελείς διοικητικές πράξεις, μόνο δυνάμει του Άρθρου 146.1 του Συντάγματος μπορεί να εξεταστεί (βλ. Bondar (Αρ. 2) (2004) 1 Α.Α.Δ. 2075). Στην προκείμενη περίπτωση όμως, ο αιτητής δεν προσβάλλει τη νομιμότητα της έκδοσης των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, αλλά αυτό που επιδιώκει είναι να ελεγχθεί η νομιμότητα της διάρκειας της κράτησής του. Είναι η θέση του αιτητή ότι η διάρκεια της κράτησης του είναι παράνομη και αντίθετη με τον περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμο και την Οδηγία 2008/115/ΕΚ.
Οι σχετικές πρόνοιες του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου Κεφ. 105 στον οποίο ενσωματώθηκε η Οδηγία 2008/11/ΕΚ και οι οποίες τυγχάνουν εφαρμογής στην περίπτωση του αιτητή, αναλύθηκαν στη Bochorishvili v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 806 από τον Ναθαναήλ, Δ. Παραθέτω σχετικό απόσπασμα από την απόφαση το οποίο υιοθετώ για τους σκοπούς της παρούσας υπόθεσης:
«Όσον αφορά την ή τις περιόδους κράτησης, η ίδια η Οδηγία προνόησε για έλεγχο της ορθότητας και/ή νομιμότητας της κρά[*373]τησης αλλοδαπού είτε για την αρχική περίοδο κράτησης μέχρι 6 μήνες ή για την οποιαδήποτε παράταση. Συναφώς το Άρθρο 15(2)(α), καθορίζει ότι όταν η διαταγή κράτησης εκδίδεται από διοικητικές αρχές, τα κράτη μέλη προβλέπουν «….. την ταχεία δικαστική επανεξέταση της νομιμότητας της κράτησης ….», ο δε υπήκοος τρίτης χώρας απολύεται αμέσως, αν η κράτηση δεν είναι νόμιμη. Ανεξαρτήτως τούτου, η απόφαση κράτησης δυνάμει του εδαφίου (3) του ίδιου Άρθρου, «…. επανεξετάζεται ανά εύλογα χρονικά διαστήματα είτε κατ΄ αίτηση του συγκεκριμένου υπηκόου τρίτης χώρας, είτε αυτεπαγγέλτως. Σε περίπτωση παραταθείσας διάρκειας κράτησης, η επανεξέταση εποπτεύεται από δικαστική αρχή.».
Μεταφερόμενη η Οδηγία στην ημεδαπή νομοθεσία με τον τροποποιητικό Νόμο αρ. 153(Ι)/11, ο νομοθέτης προσαρμόζοντας τις γενικότερες κατευθυντήριες αρχές της Οδηγίας στο υφιστάμενο δικαιϊκό σύστημα, προνόησε ρητώς με το Άρθρο 18ΠΣΤ(3)(α), ότι το αρχικό διάταγμα κράτησης υπόκειται σε προσφυγή δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, ενώ με το Άρθρο 18ΠΣΤ 5(α), δίδεται δικαίωμα στον αλλοδαπό να αιτηθεί την έκδοση εντάλματος habeas corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος, αναφορικά με τη διάρκεια κράτησης.
Επομένως, ο πρωταρχικός σκοπός της Οδηγίας ήταν να προβλέψει για τη διαδικασία δικαστικού ελέγχου για κάθε περίοδο κράτησης είτε αρχική, είτε επί παράτασης. Περαιτέρω, ο δικαστικός αυτός έλεγχος προβλέπεται να είναι ταχύς ώστε η απελευθέρωση του αλλοδαπού να είναι άμεση όπου διαπιστώνεται ότι η κράτηση είναι παράτυπη ή και παράνομη. Η ρητή επομένως πρόνοια για την καταχώρηση αίτησης habeas corpus προς έλεγχο της διάρκειας κράτησης δεν είναι δυνατόν να αναιρεθεί με τη θέση που εξέφρασε η Δημοκρατία περί αποκλεισμού εξέτασης της υπό κρίση αιτήσεως επειδή η απόφαση για παράταση εκδόθηκε από την Υπουργό Εσωτερικών, ελεγχόμενη μόνο από το αναθεωρητικό Δικαστήριο. Είναι πρόδηλο ότι οι δύο τρόποι ελέγχου της νομιμότητας της κράτησης, στο ιδιωτικό και το δημόσιο δίκαιο, συμπλέκονται σε ένα βαθμό απολήγουν δε, στα πλαίσια του σκοπού εφαρμογής της Οδηγίας, να στοχεύουν, κατά ενιαίο τρόπο, στον έλεγχο της νομιμότητας της κράτησης. Συνεπώς το Δικαστήριο δεν μπορεί να ακολουθήσει το σκεπτικό της Αναφορικά με την Αίτηση του Imad Kahil για habeas corpus – ανωτέρω –. Αντίθετα, επιβάλλεται ο έλεγχος διά της διαδικασίας habeas corpus της νομιμότητας της περιόδου κράτησης του αιτητή.»
[*374]Η πιο πάνω απόφαση αναφέρθηκε με επιδοκιμασία στην πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας στη Shuying v. Δημοκρατίας (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725, όπου παρατηρείται ότι:
«Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σταθερά αποδέχεται ότι μόνο με αίτηση Habeas Corpus μπορεί να ελεγχθεί η νομιμότητα της κράτησης αλλοδαπού από πλευράς της διάρκειας της συμφώνως των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ του νόμου».
Αυτή η αναφορά πιστεύω απαντά και στην εισήγηση της ευπαίδευτης συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση ότι η Shuying (ανωτέρω) δεν καθιερώνει οποιαδήποτε γενική αρχή αλλά τα όσα διατυπώθηκαν εκεί περί ελέγχου της νομιμότητας της διάρκειας της κράτησης με αίτηση για habeas corpus περιορίζονται στα συγκεκριμένα περιστατικά της υπόθεσης εκείνης όπου δεν είχε προσκομιστεί στο δικαστήριο η απόφαση της Υπουργού για παράταση του χρονικού περιθωρίου κράτησης. Δεν χωρεί, πλέον, αμφιβολία ότι το ζήτημα της νομιμότητας της διάρκειας της κράτησης ελέγχεται με αίτηση Habeas Corpus δυνάμει των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ(5)(α). Συνακόλουθα, η υπό στοιχείο (α) προδικαστική ένσταση δεν μπορεί να επιτύχει και απορρίπτεται.
Ενόψει της πιο πάνω νομολογίας και των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ(5)(α), είναι φανερό ότι ούτε η υπό στοιχείο (β) προδικαστική ένσταση μπορεί να έχει επιτυχή κατάληξη και απορρίπτεται.
Στρέφομαι τώρα στην ουσία της αίτησης. Η δυνάμει του Άρθρου 18ΠΣΤ(1) κράτηση υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασία επιστροφής, επιτρέπεται μόνο για την προετοιμασία της επιστροφής και/ή τη διεκπεραίωση της διαδικασίας απομάκρυνσης, ιδίως όταν (α) υπάρχει κίνδυνος διαφυγής ή (β) ο συγκεκριμένος υπήκοος αποφεύγει ή παρεμποδίζει την προετοιμασία της επιστροφής ή τη διαδικασία απομάκρυνσης. Η κράτηση αυτή «…έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια».
Σύμφωνα με το εδάφιο (6) του εν λόγω άρθρου:
«Οσάκις καθίσταται πρόδηλο ότι δεν υφίσταται πλέον προοπτική απομάκρυνσης για νομικούς ή άλλους λόγους ή όταν παύουν να ισχύουν οι όροι του εδαφίου (1), η κράτηση παύει να δικαιολογείται και το συγκεκριμένο πρόσωπο απολύεται αμέσως».
[*375]Το εδάφιο (7) προβλέπει ότι:
«… η κράτηση εξακολουθεί καθ’ όλη τη χρονική περίοδο κατά την οποία πληρούνται οι όροι του εδαφίου (1) και είναι αναγκαία για να διασφαλισθεί η επιτυχής απομάκρυνση και δεν υπερβαίνει τους έξι μήνες».
Σύμφωνα δε με το εδάφιο (8) το προαναφερόμενο χρονικό διάστημα των έξι μηνών δεν μπορεί να παραταθεί παρά μόνο για:
«... περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες σε περιπτώσεις κατά τις οποίες παρ’ όλες τις εύλογες προσπάθειες, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο επειδή «(α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί, ή (β) καθυστερεί η λήψη αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες».
Στην υπό κρίση υπόθεση, ο αιτητής βρίσκεται υπό κράτηση από τις 16/4/2012. Από το ενώπιον μου υλικό προκύπτει ότι η κράτηση του μέχρι τις 25/9/2012 ήταν με τη δικαιολογία ότι αποφεύγει ή/και παρεμποδίζει τη διαδικασία επιστροφής και απομάκρυνσης του. Η δε απόφαση της Υπουργού ημερομηνίας 25/9/2012 για συνέχιση της κράτησης του για περαιτέρω περίοδο έξι μηνών, στηρίχθηκε σε σημείωμα (Τεκμήριο 17 της Ένορκης Δήλωσης της ένστασης) – δεν φαίνεται από ποιο συντάχθηκε, προφανώς από κάποιο Διοικητικό Λειτουργό της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης – στο οποίο γίνεται εισήγηση όπως ο αιτητής «παραμείνει υπό κράτηση, επειδή αρνείται να συνεργαστεί με τις αρμόδιες αρχές για την εξασφάλιση των αναγκαίων εγγράφων, ώστε να καταστεί εφικτή η επιστροφή του στην Κίνα».
Παρατηρώ ότι πέραν από την απλή διατύπωση της εισήγησης στο σημείωμα του διοικητικού λειτουργού, στο οποίο στηρίχθηκε η Υπουργός ότι ο αιτητής αρνείται να συνεργαστεί με τις αρμόδιες αρχές ως αναφέρεται πιο πάνω, δεν έχουν τεθεί ενώπιον του Δικαστηρίου οποιαδήποτε ουσιαστικά στοιχεία ότι είναι αναγκαία η κράτηση του αιτητή για να διασφαλιστεί η επιτυχής απομάκρυνση του, πολύ περισσότερο που να υποστηρίζουν ότι «παρ’ όλες τις εύλογες προσπάθειες, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο» (εδάφιο 8) επειδή ο αιτητής αρνείται να συνεργαστεί, και στη βάση των οποίων να μπορεί το Δικαστήριο να ασκήσει αποτελεσματικό έλεγχο της νομιμότητας της διάρκειας της κράτησης. Και εδώ θα πρέπει να αναφερθεί η εισήγηση της ευπαιδεύτου συνηγόρου για τον αιτητή, ότι «είναι φανερό» πως ο αιτητής δεν [*376]απελαύνεται, επειδή οι αρχές αναμένουν ακόμη οδηγίες από τη Γενική Εισαγγελία για τον τρόπο χειρισμού του, αφού είναι μάρτυρας σε διερευνώμενη υπόθεση διαφθοράς μέλους της αστυνομίας. Τίποτε δεν αναφέρεται από τους καθ’ ων η αίτηση για το πώς χρησιμοποιήθηκε ο μέχρι σήμερα διαρρεύσας χρόνος, τί προσπάθειες έχουν καταβληθεί για να επιτευχθεί η απέλαση του αιτητή, τί ζητήθηκε από τον τελευταίο προς επίτευξη αυτού του σκοπού και πώς αυτός δεν συνεργάζεται. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί σχετικά και το γεγονός ότι ενώ στο σημείωμα που απευθύνθηκε στην Υπουργό Εσωτερικών αναφέρεται ότι ο αιτητής δεν είναι κάτοχος διαβατηρίου και δεν συνεργάζεται για έκδοση ταξιδιωτικού εγγράφου, στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την ένσταση αναφέρεται ότι ο αιτητής δεν συνεργάζεται να παρουσιάσει το διαβατήριό του. Περαιτέρω, ενώ η περίοδος κράτησης του αιτητή έχει με την απόφαση της Υπουργού παραταθεί για έξι μήνες από τις 25/9/2012 τίποτε δεν αναφέρεται από τους καθ’ ων η αίτηση για τους λόγους που επέβαλαν την κράτηση του αιτητή για περαιτέρω έξι μήνες, και όχι για λιγότερη περίοδο, και το πώς αναμένεται να αξιοποιηθεί ο εναπομείναντας χρόνος μέχρι τη λήξη της περιόδου αυτής προς επίτευξη του σκοπού της απέλασης. Επιπρόσθετα σημειώνονται και τα ακόλουθα: Αποτελεί κοινό έδαφος ότι η Υπουργός, στις 27/11/2012 κατόπιν επανεξέτασης της κράτησης του αιτητή αποφάσισε την περαιτέρω κράτησή του. Σχετικά είναι τα Τεκμήρια 20(α), 20(β) και 20(γ) στην ένορκη δήλωση που υποστηρίζει την ένσταση. Το Τεκμήριο 20(α) αποτελείται από επιστολή Ανώτερου Υπαστυνόμου της Υπηρεσίας Αλλοδαπών και Μετανάστευσης (γι’ αρχηγό Αστυνομίας), ημερ. 20/11/2012, προς το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών με την οποία αποστάληκε συνημμένος κατάλογος αλλοδαπών (Τεκμήριο 20(β)) που κρατούνται στα κρατητήρια πέραν των 2 μηνών μέχρι την 31/12/2012, μεταξύ των οποίων και ο αιτητής. Πρόκειται για έντυπο στο οποίο φαίνονται και οι λόγοι για τους οποίους δεν κατέστη δυνατή η απέλαση τους. Στην παράγραφο 35, αναφορικά με τον αιτητή αναφέρονται:
«…είναι αδελφός της επίσης κρατούμενης SHUYING GUO. Είναι μάρτυρας σε διερευνώμενη υπόθεση εναντίον μέλους της Αστυνομίας καθώς και άλλου προσώπου πολίτη της Δημοκρατίας. Αναμένονται οδηγίες από την Γενική Εισαγγελία ως προς τον παραπέρα χειρισμό της υπόθεσης του αλλοδαπού».
Στην ίδια παράγραφο σημειώνονται με την ένδειξη «ν» τα σημεία «Μη κάτοχος διαβατηρίου», «Μάρτυρας» και «ΜΗ Συνεργ. για απέλαση». Με επιστολή διοικητικού λειτουργού, ημερομηνίας 23.11.2012, προς την Υπουργό, γίνεται εισήγηση όπως επανεξετάσει [*377]τις περιπτώσεις του προαναφερθέντος καταλόγου και αποφασίσει «την περαιτέρω κράτηση των αναφερόμενων αλλοδαπών, εφόσον αυτοί αποφεύγουν ή/και παρεμποδίζουν την διαδικασία επιστροφής και απομάκρυνσης τους, ή αναμένεται η εξασφάλιση των αναγκαίων εγγράφων από τρίτη χώρα». Παρουσιάζεται ότι η Υπουργός Εσωτερικών στις 27/11/2012 σημείωσε χειρογράφως επί του ιδίου εγγράφου τη λέξη «Συμφωνώ». Καμιά όμως ειδική αναφορά δεν γίνεται σε σχέση με τον αιτητή ούτε αναφέρεται οποιοσδήποτε συγκεκριμένος λόγος παράτασης της κράτησής του. Όλα τα πιο πάνω ουδόλως συνηγορούν υπέρ της νομιμότητας της διάρκειας κράτησης του αιτητή αλλά, αντιθέτως, την επηρεάζουν αρνητικά.
Για τους λόγους που έχουν εξηγηθεί η αίτηση πρέπει να επιτύχει και επιτυγχάνει. Εκδίδεται ένταλμα Habeas Corpus και διατάσσεται η άμεση απελευθέρωση του αιτητή από την κράτηση του.
Τα έξοδα της αίτησης επιδικάζονται υπέρ του αιτητή και εναντίον των καθ’ ων η αίτηση, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Τα έξοδα των μεταφραστριών να καταβληθούν από τη Δημοκρατία.
Η αίτηση επιτυγχάνει. Εκδίδεται ένταλμα Habeas Corpus.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο