(2013) 1 ΑΑΔ 1343
[*1343]26 Ιουνίου, 2013
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ MIMBONGO MAMPUYA PATRIC,
Aιτητής,
KAI
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 96/2013)
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Εκδόθηκε προνομιακό ένταλμα της φύσεως Habeas Corpus για την απελευθέρωση του αιτητή από την κράτηση του για σκοπούς απέλασης ― Γενικότητα και αοριστία στοιχείων αναφορικά με τους λόγους παράτασης της κράτησης, καθιστούσε ανέφικτο το δικαστικό έλεγχο.
Απαγορευμένοι μετανάστες ― Όσο παρατείνεται η κράτηση, υποχρεούνται οι αρχές να δικαιολογούν με επάρκεια τόσο τις προσπάθειες που καταβάλλουν για απέλαση όσο και τις ενέργειες που συνιστούν άρνηση συνεργασίας.
Με την αίτηση ο Αιτητής, αιτήθηκε την έκδοση προνομιακού εντάλματος της φύσεως Habeas Coprus, για την απελευθέρωση του από την κράτηση του για σκοπούς απέλασης.
Κατάγεται από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και κρατείτο στις Κεντρικές Φυλακές, αφού συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση, με σκοπό να απελαθεί.
Όπως προέκυπτε από τα στοιχεία που έθεσαν ενώπιον του Δικαστηρίου οι Καθ’ ων η αίτηση, ο Αιτητής τέθηκε υπό κράτηση στις 17.2.2012 και η κράτηση του ανανεωνόταν ανά δίμηνο για σκοπούς ετοιμασίας της επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του.
[*1344]Με τη λήξη των πρώτων έξι μηνών, η κράτηση του παρατάθηκε και πάλιν ανά δίμηνο, επειδή όπως αναφέρθηκε, ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν ώστε να εξασφαλιστεί ταξιδιωτικό έγγραφο για να μπορέσει να επαναπατριστεί.
Ο Αιτητής υποστήριξε ότι ουδέποτε εν γνώσει του υπέγραψε οποιοδήποτε έγγραφο για να αποσύρει αίτηση που είχε υποβάλει για πολιτικό άσυλο, ενώ το αντίθετο προέκυπτε από τα έγγραφα που επισύναψαν οι Καθ’ ων η αίτηση.
Ο αιτητής προέβαλε μεταξύ άλλων ότι οι αρχές δεν του παρείχαν τις απαιτούμενες διευκολύνσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει μέσα στην προθεσμία των 75 ημερών να ασκήσει προσφυγή κατά της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής, ενώ με τη βοήθεια μη κυβερνητικής οργάνωσης, καταχώρησε προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία εκκρεμεί.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Ο Υπουργός Εσωτερικών έχει δικαίωμα μετά τους πρώτους έξι μήνες, να παρατείνει την κράτηση του Αιτητή για άλλους 12 μήνες. Αμφισβητούμενη από τον αιτητή ήταν η τελευταία παράταση, ενώ οι παρατάσεις μέχρι την προτελευταία, δεν αμφισβητήθηκαν.
2. Ως λόγος για την τελευταία παράταση αναφερόταν η μη συνεργασία του Αιτητή για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων. Όμως δεν δίδονταν οποιεσδήποτε λεπτομέρειες για να μπορούσε το Δικαστήριο να αντιληφθεί τον τρόπο με τον οποίο ο Αιτητής αρνείτο να συνεργαστεί, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η απέλασή του.
3. Ούτε ενώπιον της Υπουργού τέθηκαν επαρκή στοιχεία. Μπορεί να μην είχε λήξει η 18μηνη περίοδος που ήταν ο μέγιστος χρόνος που μπορεί κάποιος να κρατηθεί δυνάμει του Νόμου, αλλά όσο προχωρεί η περίοδος της κράτησης, οι Καθ’ ων η αίτηση έχουν υποχρέωση να δικαιολογούν με επάρκεια τόσο τις προσπάθειες που καταβάλλουν για απέλαση του υπό κράτηση προσώπου, όσο και τις ενέργειες του ίδιου που κατά την άποψή τους συνιστούν άρνηση συνεργασίας ή παρεμπόδιση της απέλασής του.
4. Στην προκειμένη περίπτωση τα στοιχεία που περιέχονταν στα σχετικά έντυπα και επιστολές που στάλθηκαν στην Υπουργό, ήταν γενικά και αόριστα και καθόλου δεν μπορούσαν να θεωρηθούν επαρκή.
[*1345]5. Υπό τις περιστάσεις, δεν μπορούσε να ασκηθεί αποτελεσματικός δικαστικός έλεγχος, ώστε να διακριβωθεί η νομιμότητα της τελευταίας παράτασης της κράτησης. Όπως έχει νομολογηθεί, η αιτιολόγηση κάθε διοικητικής πράξης ως συνταγματική επιταγή, αποτελεί στοιχείο χωρίς το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει έγκυρη απόφαση.
Η Αίτηση για έκδοση Habeas Corpus εγκρίθηκε με έξοδα και διατάχθηκε η απελευθέρωση του Αιτητή.
Αναφερόμενη Υπόθεση:
Re Yousef (2013) 1 Α.Α.Δ. 108.
Αίτηση.
Ν. Χαραλαμπίδου (κα), για τον Αιτητή.
Ζ. Κυριακίδου (κα), για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.: Ο Αιτητής, ο οποίος κατάγεται από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και σήμερα κρατείται στις Κεντρικές Φυλακές, ζητά την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus ώστε να αφεθεί ελεύθερος.
Σύμφωνα με την ένορκη δήλωση του που συνοδεύει την αίτηση, ο Αιτητής εισήλθε νόμιμα στην Κύπρο το 2009 και υπέβαλε αίτηση για διεθνή προστασία λόγω βάσιμου φόβου δίωξης στη χώρα καταγωγής του. Όπως ισχυρίστηκε, υπήρξε μέλος της φρουράς του τέως Προέδρου του Κονγκό. Όταν ο τέως Πρόεδρος δολοφονήθηκε το 2001, ο Αιτητής συνελήφθηκε μαζί με τα άλλα μέλη της φρουράς, φυλακίστηκε, βασανίστηκε και υπέστη εξευτελιστική μεταχείριση. Δύο μήνες μετά κατάφερε να αποδράσει και μετέβη σε γειτονική χώρα όπου ζήτησε βοήθεια και τέθηκε υπό την προστασία της Υπάτης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες για κάποια χρόνια. Όταν πληροφορήθηκε ότι ασκούνταν πιέσεις για έκδοση του στη χώρα καταγωγής του, μετέβη στην Κένυα όπου εργάστηκε μέχρι το 2009 που εισήλθε στην Κυπριακή Δημοκρατία, όπου στις 28.4.2009 υπέβαλε αίτηση για διεθνή προστασία.
Ενώ ακόμα εξεταζόταν η αίτηση του, περί το Μάιο του 2009 [*1346]συνελήφθη και τέθηκε υπό κράτηση, με σκοπό να απελαθεί. Όπως ισχυρίζεται, δεν του κοινοποιήθηκαν οι λόγοι. Του προσφέρθηκε βοήθεια από τη μη κυβερνητική οργάνωση ΚΙΣΑ, η οποία τον πληροφόρησε ότι η κράτηση του οφειλόταν στο γεγονός ότι ο ίδιος είχε οικειοθελώς αποσύρει την αίτηση του για διεθνή προστασία και ότι ο ίδιος ζήτησε να επαναπατριστεί. Ενημερώθηκε επίσης ότι ως αποτέλεσμα των φερόμενων δηλώσεων του, η Υπηρεσία Ασύλου στις 7.5.2009 έκλεισε το σχετικό φάκελο. Ο Αιτητής ισχυρίζεται ότι ουδέποτε εν γνώσει του υπέγραψε οποιοδήποτε έγγραφο για να αποσύρει την αίτησή του. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι στα έγγραφα που επισύναψαν οι Καθ’ ων η αίτηση υπάρχει έντυπη δήλωση στην αγγλική γλώσσα, υπογεγραμμένη από τον Αιτητή και πιστοποιημένη από λειτουργό της Υπηρεσίας Ασύλου, ότι αποσύρει την αίτηση του για πολιτικό άσυλο.
Στην ένορκη δήλωση του αναφέρει περαιτέρω ότι στις 9.7.2009 αφέθηκε ελεύθερος χωρίς όμως να εξηγεί υπό ποιες περιστάσεις. Ούτε εξηγεί υπό ποιο καθεστώς παρέμεινε στη Δημοκρατία μέχρι τις 17.2.2012 που συνελήφθηκε εκ νέου. Φαίνεται όμως ότι μετά από παραστάσεις της ΚΙΣΑ και καταχώρηση ιεραρχικής προσφυγής, η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων επιλήφθηκε των συνθηκών απόσυρσης της αίτησης για πολιτικό άσυλο και στις 14.2.2012 απέρριψε τη διοικητική προσφυγή του Αιτητή, θεωρώντας ότι αυτή είχε αποσυρθεί οικειοθελώς από τον Αιτητή.
Μετά τη σύλληψή του, ο Αιτητής μεταφέρθηκε στο Μπλοκ 10 των Κεντρικών Φυλακών και τέθηκε εκ νέου υπό κράτηση με σκοπό την απέλαση. Ισχυρίζεται ότι οι αρχές δεν του παρείχαν τις απαιτούμενες διευκολύνσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει μέσα στην προθεσμία των 75 ημερών να ασκήσει προσφυγή κατά της απόφασης της Αναθεωρητικής Αρχής. Με τη βοήθεια της ΚΙΣΑ καταχώρησε την υπ’ αριθμό 32643/12 προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία ακόμη εκκρεμεί.
Ο Αιτητής αναφέρει επίσης ότι από τις 17.2.2012 που συνελήφθη βρίσκεται υπό κράτηση, αρχικά στις Κεντρικές Φυλακές και μετέπειτα στα Αστυνομικά Κρατητήρια Μεννόγειας. Ισχυρίζεται ότι η διάρκεια της κράτησης του για σκοπούς απέλασης για περισσότερο από 12 μήνες είναι παράνομη και αντίθετη με το Άρθρο 18ΠΣΤ(4)(α) του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου, Κεφ. 105, όπως αυτός τροποποιήθηκε με το Νόμο 153(Ι)/11, καθώς και με το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ.
Οι Καθ’ ων η αίτηση στους οποίους επεδόθη η αίτηση, κατα[*1347]χώρησαν ένσταση στην οποία προέβαλαν προδικαστική ένσταση την οποία όμως απέσυραν στο στάδιο των αγορεύσεων. Επί της ουσίας, προβάλλουν ότι η κράτηση του Αιτητή είναι καθ’ όλα νόμιμη και έγινε δυνάμει διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, τα οποία εκδόθηκαν νόμιμα μετά που ο Αιτητής θεωρήθηκε ανεπιθύμητος μετανάστης και ως εκ τούτου απαγορευμένος μετανάστης δυνάμει του Άρθρου 6(1)(κ) και (λ) του Κεφ. 105. Ως προς την περίοδο κράτησης του Αιτητή, οι Καθ’ ων η αίτηση ισχυρίζονται ότι αυτή παρατείνετο νόμιμα από τον Υπουργό, καθότι η απέλαση του δεν ήταν δυνατή επειδή ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν για την έκδοση διαβατηρίου. Πέραν τούτου, ισχυρίζονται ότι από τη στιγμή που δεν έχει εκπνεύσει η περίοδος των 18 μηνών από την ημερομηνία σύλληψης, η κράτηση του είναι καθ’ όλα νόμιμη.
Όπως ανέφερα πρόσφατα στην Re Yousef (2013) 1 Α.Α.Δ. 108, «το νομικό πλαίσιο που διέπει το θέμα της διάρκειας της κράτησης, έχει πρόσφατα διαφοροποιηθεί. Με τον τροποποιητικό Νόμο 153(Ι)/11, εισήχθη το Άρθρο 18ΠΣΤ, ώστε να εναρμονιστεί η κυπριακή νομοθεσία με το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ. Με τις νέες εναρμονιστικές πρόνοιες, τέθηκαν, μεταξύ άλλων, περιορισμοί αναφορικά με τη διάρκεια της κράτησης υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασίες επιστροφής. Σύμφωνα με το εδάφιο (7) του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου, η κράτηση για σκοπούς απομάκρυνσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Βάσει του εδαφίου (8) ο Υπουργός Εσωτερικών δεν δύναται να παρατείνει το διάστημα των έξι μηνών, παρά μόνο για περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες, στις περιπτώσεις που “παρ’ όλες τις εύλογες προσπάθειες, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανό να διαρκέσει περισσότερο επειδή (α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες.”».
Στην προκειμένη περίπτωση ο Αιτητής τέθηκε υπό κράτηση στις 17.2.2012. Από τα στοιχεία που έθεσαν ενώπιον μου οι Καθ’ ων η αίτηση προκύπτει ότι η κράτηση ανανεωνόταν ανά δίμηνο για σκοπούς ετοιμασίας της επιστροφής του στη χώρα καταγωγής του. Με τη λήξη των πρώτων έξι μηνών, η κράτηση του παρατάθηκε και πάλιν ανά δίμηνο, επειδή ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν ώστε να εξασφαλιστεί ταξιδιωτικό έγγραφο για να μπορέσει να επαναπατριστεί. Ο Υπουργός Εσωτερικών έχει δικαίωμα μετά τους πρώτους έξι μήνες, να παρατείνει την κράτηση του Αιτητή για άλλους 12 μήνες. Οι παρατάσεις μέχρι την προτελευταία δεν αμφισβητήθηκαν. Αμφισβητήθηκε όμως η τελευταία. Από τα στοιχεία του φακέλου, φαίνεται να υπάρχουν καλυπτικά σημειώματα [*1348]που φέρουν την υπογραφή ή μονογραφή της Υπουργού Εσωτερικών και τα οποία καλύπτουν την περίοδο μέχρι και τις 17.6.2013. Η τελευταία ανανέωση έγινε στις 30.4.2013 και καλύπτει την περίοδο 17.4.2013 μέχρι 17.6.2013. Ως λόγος για την τελευταία παράταση αναφέρεται η μη συνεργασία του Αιτητή για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων. Όμως δεν δίδονται οποιεσδήποτε λεπτομέρειες για να μπορέσει το Δικαστήριο να αντιληφθεί τον τρόπο με τον οποίο ο Αιτητής αρνείται να συνεργαστεί, με αποτέλεσμα να παρεμποδίζεται η απέλασή του. Ούτε ενώπιον της Υπουργού τέθηκαν επαρκή στοιχεία. Μπορεί να μην έχει λήξει η 18μηνη περίοδος που είναι ο μέγιστος χρόνος που μπορεί κάποιος να κρατηθεί δυνάμει του Νόμου, αλλά όσο προχωρεί η περίοδος της κράτησης, οι Καθ’ ων η αίτηση έχουν υποχρέωση να δικαιολογούν με επάρκεια τόσο τις προσπάθειες που καταβάλλουν για απέλαση του υπό κράτηση προσώπου, όσο και τις ενέργειες του ίδιου που κατά την άποψή τους συνιστούν άρνηση συνεργασίας ή παρεμπόδιση της απέλασής του. Στην προκειμένη περίπτωση τα στοιχεία που περιέχονται στα σχετικά έντυπα και επιστολές που στάληκαν στην Υπουργό, είναι γενικά και αόριστα και καθόλου δεν μπορούν να θεωρηθούν επαρκή. Υπό τις περιστάσεις, θεωρώ ότι δεν μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικός δικαστικός έλεγχος, ώστε να διακριβωθεί η νομιμότητα της τελευταίας παράτασης της κράτησης. Όπως έχει νομολογηθεί, η αιτιολόγηση κάθε διοικητικής πράξης ως συνταγματική επιταγή, αποτελεί στοιχείο χωρίς το οποίο δεν μπορεί να υπάρξει έγκυρη απόφαση.
Υπό τις περιστάσεις, η Αίτηση για έκδοση Habeas Corpus εγκρίνεται και διατάσσεται η απελευθέρωση του Αιτητή. Τα έξοδα της αίτησης, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή, επιδικάζονται υπέρ του Αιτητή. Τα έξοδα για μετάφραση να καλυφθούν από τη Δημοκρατία.
Η Αίτηση για έκδοση Habeas Corpus εγκρίνεται με έξοδα και διατάσσεται η απελευθέρωση του Αιτητή.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο