(2013) 1 ΑΑΔ 1694
[*1694]30 Ιουλίου, 2013
[ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ NASHAT MONER
LOFTY MATRY,
Αιτητή,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Καθ’ ων η αίτηση.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 139/2013)
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Απαγορευμένοι μετανάστες ― Κράτηση για σκοπούς απέλασης ― H κράτηση δικαιολογείται μόνο για την προετοιμασία της επιστροφής ή για την εκτέλεση της διαδικασίας απομάκρυνσης και αυτό εφόσον δεν αρκεί η εφαρμογή λιγότερο αναγκαστικών μέτρων ― Άρθρο 18ΠΣΤ του Κεφ.105 ως έχει τροποποιηθεί ― Η κράτηση προσώπου για σκοπούς απέλασης πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια ― Υποχρέωση επανεξέτασης από τον Υπουργό Εσωτερικών κάθε διατάγματος κράτησης το οποίο εκδίδει δυνάμει του εν λόγω άρθρου, (α) αυτεπάγγελτα ανά δίμηνο και (β) σε οποιοδήποτε εύλογο χρονικό διάστημα, κατ’ αίτηση του επηρεαζόμενου ― Εκδόθηκε Habeas Corpus για απελευθέρωση του αιτητή λόγω έλλειψης τέτοιας απαιτούμενης τεκμηρίωσης.
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Κράτηση για σκοπούς απέλασης ― Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σταθερά αποδέχεται ότι μόνο με αίτηση Habeas Corpus μπορεί να ελεχθεί η νομιμότητα της κράτησης αλλοδαπού από πλευράς της διάρκειας της συμφώνως των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ του Κεφ.105 ως έχει τροποποιηθεί.
Ο αιτητής ο οποίος τελούσε υπό κράτηση για σκοπούς απέλα[*1695]σης, επιδίωξε με σχετική αίτηση την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus ώστε να αφηνόταν ελεύθερος, προβάλλοντας ότι η κράτηση του ήταν παράνομη επειδή διαρκούσε πέραν των πέντε μηνών και καθ’ όλο αυτό το διάστημα, οι αρχές ουδέν έπραξαν για απέλασή του στην Αίγυπτο.
Η αίτηση προχώρησε σε ακρόαση χωρίς την καταχώρηση ένστασης από πλευράς καθ’ ων η Αίτηση, παρά την παραχώρηση σχετικής δυνατότητας σε αυτούς από το Δικαστήριο.
Η μη καταχώρηση ένστασης οφειλόταν στο γεγονός ότι η αρμόδια υπάλληλος που θα πληροφορούσε το δικηγόρο της Καθ’ ης η Αίτηση για τα γεγονότα της υπόθεσης, ήταν με άδεια και υπήρχε αδυναμία στην ετοιμασία της.
Συνακόλουθα η εξέταση της αίτησης, προχώρησε αποκλειστικά με βάση τα γεγονότα που έθεσε ενώπιον του Δικαστηρίου ο αιτητής.
Η αίτηση στηρίχθηκε στους κάτωθι λόγους:
α) Η κράτηση του αιτητή δεν ήταν νόμιμη λόγω διάρκειας και επειδή έγινε χωρίς καμιά ενημέρωση του, αφενός για τις ενέργειες των αρχών προκειμένου να τον απελάσουν στην Αίγυπτο και κατά πόσον προέβησαν σε οποιαδήποτε επανεξέταση της διάρκειας της κράτησής του.
β) Οι καθ’ ων η αίτηση δεν είχαν αποσείσει το νομικό βάρος απόδειξης ότι η κράτηση του αιτητή ήταν νόμιμη και παραβιάστηκε το άρθρο 18ΠΣΤ του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου ως και το άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Δεν ήταν ορθή η θέση του συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση ότι δεν χρησιμοποιήθηκε το ορθό ένδικο μέσο.
2. Ορθά ο αιτητής απευθύνθηκε στο Δικαστήριο με αίτηση Habeas Corpus, το οποίο είναι το ορθό ένδικο μέσο που θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις, όπως η παρούσα, κατά τις οποίες προσβάλλεται η νομιμότητα της κράτησης λόγω διάρκειας.
3. Συναφώς, γίνεται παραπομπή και στο εδάφιο (5)(α) του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου στο οποίο αναφέρεται ότι η διάρκεια κράτησης βάσει του παρόντος άρθρου, υπόκειται σε αίτηση για την έκδοση εντάλ[*1696]ματος Ηabeas Corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος.
4. Στην υπό κρίση περίπτωση, ήταν έκδηλο ότι οι καθ’ ων η αίτηση δεν απέσεισαν το νομικό βάρος απόδειξης ότι η συνέχιση της κράτησης του αιτητή για χρονικό διάστημα πέραν των πέντε μηνών για σκοπούς απέλασής του ήταν νόμιμη.
5. Αφενός γιατί δεν πληροφόρησαν το Δικαστήριο σε ποιο στάδιο βρισκόταν η διαδικασία απομάκρυνσης του αιτητή και ποίοι οι λόγοι που το διάταγμα απέλασης δεν εκτελέστηκε τόσους μήνες και αφετέρου καμιά πληροφόρηση δεν παρείχαν στο Δικαστήριο κατά πόσο ο Υπουργός εκπλήρωσε το καθήκον επανεξέτασης του διατάγματος κράτησης όπως προνοείται από το Άρθρο 18ΠΣΤ και, αν ναι, σε ποια απόφαση κατέληξε ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης που έκανε.
6. Δεν τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου οποιαδήποτε δικαιολογία ή εξήγηση για συνέχιση της κράτησης του αιτητή και ενόψει τούτου διατάχθηκε η απόλυση του.
Η αίτηση επιτράπηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Arslan v. Policie ČR C534/11, Δ.Ε.Ε. ημερομηνίας 30.5.2013,
Shuying ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725,
Haghilo (2011) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2219,
Bochorishvilli (2012) 1 Α.Α.Δ. 806,
Eazadi (2012) 1 Α.Α.Δ. 2553,
Μourad (2012) 1 A.A.Δ. 2677.
Αίτηση.
Νικ. Χαραλαμπίδου, για τον Αιτητή.
Κ. Σταυρινός, για τους Καθ’ ων η Αίτηση.
Cur. adv. vult.
[*1697]ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο αιτητής αποβλέπει σε έκδοση εντάλματος Habeas Corpus ώστε να αφεθεί αμέσως ελεύθερος, προβάλλοντας ότι η κράτηση του είναι παράνομη καθότι διαρκεί πέραν των πέντε μηνών και καθόλο αυτό το διάστημα οι αρχές ουδέν έπραξαν για απέλασή του στην Αίγυπτο.
Η αίτηση καταχωρήθηκε στις 11.7.2013 και ορίστηκε για ακρόαση 29.7.2013, αφού στο μεταξύ δόθηκε στους καθ’ ων η αίτηση δυνατότητα δέκα ημερών για κατάθεση της ένστασής τους. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν έγινε καθότι, όπως δήλωσε ο δικηγόρος τους, η αρμόδια υπάλληλος που θα τον πληροφορούσε τα γεγονότα ήταν με άδεια και επομένως υπήρχε αδυναμία στην ετοιμασία της ένστασης. Κατά συνέπεια το Δικαστήριο έχει ενώπιόν του αφενός μεν τα διατάγματα κράτησης και απέλασης του αιτητή ημερ. 11.2.2013 και αφετέρου τα γεγονότα που αυτός επικαλείται στην ένορκη δήλωση που συνοδεύει την αίτηση και τα οποία σε συντομία έχουν ως ακολούθως:
Κατάγεται από την Αίγυπτο και ήλθε στην Κύπρο για πρώτη φορά ως επισκέπτης στις 8.9.1991. Παρέτεινε όμως την εδώ παραμονή του χωρίς άδεια μέχρι τις 21.3.1993, οπόταν επέστρεψε στην Αίγυπτο.
Έξι μήνες αργότερα επανήλθε με νέο διαβατήριο, στο οποίο (όπως αναφέρει) «…. χωρίς δική του υπαιτιότητα το όνομα αναγραφόταν κάπως διαφορετικά …» και στις 25.9.1993 τέλεσε γάμο με την κύπρια πολίτη Κ.Χ. και στις 19.2.2002 απόκτησε κατόπιν πολιτογράφησης και την κυπριακή υπηκοότητα.
Ο γάμος του με τη Κ.Χ. λύθηκε με απόφαση του Οικογενειακού Δικαστηρίου ημερ. 17.11.2003 και δύο χρόνια μετά, στις 6.8.2005, νυμφεύτηκε Αιγυπτία με την οποία απόκτησε και δύο παιδιά. Παρόλο όμως που ο ίδιος είχε ήδη αποκτήσει την κυπριακή υπηκοότητα, εντούτοις οι αρχές αρνήθηκαν να ικανοποιήσουν διαβήματα του για χορήγηση άδειας εισόδου και παραμονής στη Δημοκρατία τόσο στη σύζυγο του όσο και στα παιδιά τους. Πέραν τούτου, στις 4.6.2006, το Υπουργικό Συμβούλιο του αφαίρεσε και την κυπριακή υπηκοότητα με το αιτιολογικό ότι την είχε εξασφαλίσει με δόλο, ψευδείς παραστάσεις και απόκρυψη ουσιωδών γεγονότων.
Η αφαίρεση της υπηκοότητας δεν τον άφησε αδιάφορο. Αντέδρασε με ένσταση, η οποία όμως απορρίφθηκε στη βάση έκθεσης που ετοίμασε Επιτροπή Ερευνας – με το περιεχόμενο της οποί[*1698]ας βεβαίως διαφωνεί – και στις 8.10.2007 ο Υπουργός Εσωτερικών έκδωσε διάταγμα με το οποίο του στερούσε την ιδιότητα του Κύπριου πολίτη.
Κατά το χρόνο έκδοσης του προαναφερθέντος διατάγματος απουσίαζε από την Κύπρο και όταν επέστρεψε και πληροφορήθηκε την εξέλιξη αυτή κατάθεσε στο Ανώτατο Δικαστήριο την προσφυγή υπ’ αρ. 536/08, η οποία όμως απορρίφθηκε στις 20.9.2011 και με την εκδοθείσα απόφαση επικυρώθηκε η προσβληθείσα διοικητική πράξη. Όμως θεωρεί λανθασμένη την απόφαση αυτή, γι’ αυτό την προσέβαλε με την αναθεωρητική έφεση με αρ. 149/11 η οποία εκκρεμεί προς εκδίκαση.
Τέλος, δηλώνει ότι στις 10.2.2013 συνελήφθηκε από την Αστυνομία επειδή δεν είχε στην κατοχή του άδεια παραμονής και έκτοτε κρατείται με σκοπό την απέλασή του στη βάση διαταγμάτων κράτησης και απέλασης. Παρόλο όμως που κρατείται για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα, εντούτοις καμιάς ενημέρωσης δεν έτυχε κατά πόσο οι αρχές προέβησαν σε οποιαδήποτε ενέργεια για εκτέλεση του διατάγματος απέλασης, ούτε έχει ενημερωθεί για οποιαδήποτε επανεξέταση της διάρκειας της κράτησης του όπως προβλέπεται από τον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο και ενόψει όλων των ανωτέρω θεωρεί ότι η διάρκεια της κράτησης του είναι παράνομη καθότι παραβιάζεται το Άρθρο 18ΠΣΤ του εν λόγω Νόμου, καθώς επίσης το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ ως και το Άρθρο 5(1)(στ) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Αγορεύοντας υπέρ της αποδοχής της αίτησης, η ευπαίδευτη συνήγορος του αιτητή τόνισε ότι με αυτή προσβάλλεται η νομιμότητα της κράτησης λόγω διάρκειας και χωρίς καμιά ενημέρωση του πελάτη της, αφενός για τις ενέργειες των αρχών προκειμένου να τον απελάσουν στην Αίγυπτο και αφετέρου χωρίς να τον ενημερώσουν αν προέβηκαν σε οποιαδήποτε επανεξέταση της διάρκειας της κράτησής του. Κάτω από αυτά τα περιστατικά, εισηγήθηκε, οι καθ’ ων η αίτηση δεν έχουν αποσείσει το νομικό βάρος απόδειξης ότι η κράτηση του πελάτη της είναι νόμιμη και αφού επικαλέστηκε κυπριακή και ευρωπαϊκή νομολογία – την απόφαση του ΔΕΕ στην υπόθεση C534/11 της 30.5.2013 απόφαση Arslan – υποστήριξε ότι στην υπό κρίση περίπτωση παραβιάστηκε το Άρθρο 18ΠΣΤ του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου ως και το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ και ενόψει τούτου θα πρέπει το Δικαστήριο να κάμει αποδεκτή την αίτηση για έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, [*1699]που σύμφωνα με τη νομολογία είναι το ορθό ένδικο μέσο για έλεγχο της διάρκειας μιας κράτησης.
Με τη σειρά του ο ευπαίδευτος συνήγορος των καθ’ ων η αίτηση, περιορίστηκε στην προώθηση της θέσης ότι κατά την άποψή του με την αίτηση προσβάλλεται η νομιμότητα της κράτησης και όχι η διάρκειά της. Τούτου δοθέντος, εισηγήθηκε, το ένδικο μέσο για προσβολή της νομιμότητας της κράτησης στη βάση των διαταγμάτων κράτησης και απέλασης είναι η προσφυγή και επομένως η αίτηση Habeas Corpus πρέπει να απορριφθεί.
Η θέση του συνηγόρου των καθ’ ων η αίτηση δεν με βρίσκει σύμφωνο. Όπως επισημάνθηκε στην υπόθεση Shuying ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725, η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου σταθερά αποδέχεται ότι μόνο με αίτηση Habeas Corpus μπορεί να ελεχθεί η νομιμότητα της κράτησης αλλοδαπού από πλευράς της διάρκειας της συμφώνως των προνοιών του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου. (Βλ. μεταξύ άλλων, Haghilo (2011) 1(Γ) Α.Α.Δ. 2219, Bochorishvilli (2012) 1 Α.Α.Δ. 806, Eazadi (2012) 1 Α.Α.Δ. 2553 και Μοurad (2012) 1 A.A.Δ. 2677.)
Ορθά επομένως ο αιτητής απευθύνθηκε στο Δικαστήριο με αίτηση Habeas Corpus, το οποίο είναι το ορθό ένδικο μέσο που θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις, όπως η παρούσα, κατά τις οποίες προσβάλλεται η νομιμότητα της κράτησης λόγω διάρκειας. Συναφώς γίνεται παραπομπή και στο εδάφιο (5)(α) του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου το οποίο έχει ως ακολούθως:
«Η διάρκεια κράτησης βάσει του παρόντος άρθρου υπόκειται σε αίτηση για την έκδοση εντάλματος habeas corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος, σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω άρθρου.»
Τώρα, σ’ ότι αφορά την Οδηγία 2008/115/ΕΚ, να σημειωθεί ότι πρόνοιες της αποτέλεσαν αντικείμενο εξέτασης στην απόφαση Arslan (ανωτέρω) και, περαιτέρω, ενσωματώθηκαν στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο, Κεφ. 105, με τον Τροποποιητικό Νόμο αρ. 153(1)/2011. Όπως αποφασίστηκε στην Arslan (ανωτέρω), η κράτηση δικαιολογείται μόνο για την προετοιμασία της επιστροφής ή για την εκτέλεση της διαδικασίας απομάκρυνσης και αυτό εφόσον δεν αρκεί η εφαρμογή λιγότερο αναγκαστικών μέτρων. Επί του προκειμένου το Άρθρο 18ΠΣΤ του Νόμου προβλέπει ότι η κράτηση προσώπου για σκοπούς απέλασης πρέπει να,
[*1700]«… έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διατηρείται μόνο καθόσον χρόνο η διαδικασία απομάκρυνσης εξελίσσεται και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια.»
και περαιτέρω, επιφορτίζει τον Υπουργό Εσωτερικών με το καθήκον να επανεξετάζει κάθε διάταγμα κράτησης το οποίο εκδίδει δυνάμει του εν λόγω άρθρου (α) αυτεπάγγελτα ανά δίμηνο και (β) σε οποιοδήποτε εύλογο χρονικό διάστημα, κατ’ αίτηση του επηρεαζόμενου υπηκόου τρίτης χώρας.
Έχοντας κατά νου τα πιο πάνω, είναι νομίζω προφανές ότι ο σκοπός της Οδηγίας είναι η γρήγορη απομάκρυνση του παρανόμως διαμένοντος αλλοδαπού εκτός της Δημοκρατίας, είτε στη χώρα καταγωγής του είτε σε άλλη χώρα που τον δέχεται. Το ίδιο γρήγορος, όπως προβλέπεται από την Οδηγία και το Νόμο που την ενσωμάτωσε στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο, θα πρέπει να είναι και ο δικαστικός έλεγχος ώστε η απελευθέρωση του αλλοδαπού να είναι άμεση όπου διαπιστώνεται ότι η κράτηση του είναι παράτυπη ή παράνομη. Υπενθυμίζεται, σ’ αυτό το σημείο, ότι για έκδοση διατάγματος της φύσεως Habeas Corpus θα πρέπει να διαφανεί ότι η κράτηση του ατόμου είναι παράνομη και όπου εγείρεται θέμα γεγονότων, για να κριθεί το νόμιμο ή παράνομο της κράτησης, το νομικό βάρος μετατίθεται στους ώμους του προσώπου που έχει τον φυσικό έλεγχο του κρατούμενου να αποδείξει ότι η κράτηση είναι νόμιμη.
Στην υπό κρίση περίπτωση, είναι κατά την άποψή μου έκδηλο, ότι οι καθ’ ων η αίτηση δεν απόσεισαν το νομικό βάρος απόδειξης ότι η συνέχιση της κράτησης του αιτητή για χρονικό διάστημα πέραν των πέντε μηνών για σκοπούς απέλασής του είναι νόμιμη. Αφενός γιατί δεν πληροφόρησαν το Δικαστήριο σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία απομάκρυνσης του αιτητή και ποίοι οι λόγοι που το διάταγμα απέλασης δεν εκτελέστηκε τόσους μήνες και αφετέρου καμιά πληροφόρηση δεν παρείχαν στο Δικαστήριο κατά πόσο ο Υπουργός εκπλήρωσε το καθήκον επανεξέτασης του διατάγματος κράτησης όπως προνοείται από το Άρθρο 18ΠΣΤ και, αν ναι, σε ποια απόφαση κατέληξε ως αποτέλεσμα της επανεξέτασης που έκανε.
Κατ’ ακολουθία των πιο πάνω καταλήγω ότι δεν τέθηκε ενώπιον του Δικαστηρίου οποιαδήποτε δικαιολογία ή εξήγηση για συνέχιση της κράτησης του αιτητή και ενόψει τούτου δεν έχω άλλη επιλογή από το να διατάξω την απόλυσή του.
[*1701]Η αίτηση επιτυγχάνει με έξοδα υπέρ του αιτητή, όπως αυτά θα υπολογισθούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο. Εκδίδεται ένταλμα Habeas Corpus με το οποίο διατάσσεται η άμεση απόλυση του αιτητή και σ’ ότι αφορά τα έξοδα του μεταφραστή, αυτά να καταβληθούν από τη Δημοκρατία.
Η αίτηση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο