(2013) 1 ΑΑΔ 2578
[*2578]19 Δεκεμβρίου, 2013
[ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στής]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ZORAN TODOROVIC,
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΜΕΣΩ
1. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ.
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 197/2013)
Προνομιακά εντάλματα ― Habeas Corpus ― Κράτηση για σκοπούς απέλασης ― Εκδόθηκε προνομιακό ένταλμα Habeas Corpus με το οποίο διατάχθηκε ο τερματισμός της κράτησης του αιτητή για σκοπούς απέλασης ― Εκρίθη έκνομη η παράταση της κράτησης του αιτητή, δεδομένου ότι δεν παρατέθηκαν λεπτομέρειες των ενεργειών που έγιναν εκ μέρους της διοίκησης και του τρόπου που εκδηλώθηκε εκ μέρους του Αιτητή η άρνηση συνεργασίας με τους Καθ’ ων η αίτηση.
O Αιτητής καταχώρησε αίτηση για την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus, με το οποίο να διατασσόταν ο Υπουργός Εσωτερικών και ο Αρχηγός Αστυνομίας να προβούν στην άμεση αποφυλάκιση του Αιτητή.
Ο Αιτητής ο οποίος κατάγεται από τη Βοσνία, εισήλθε στη Δημοκρατία το 2003 μαζί με τη σύζυγο και τους δύο γιους του αναζητώντας διεθνή προστασία. Σε μεταγενέστερο στάδιο οι σχετικές αιτήσεις που υπέβαλε για νομιμοποίηση της παραμονής του στη χώρα έτυχαν απορριπτικής απάντησης με συνέπεια τη σύλληψη του τον Απρίλιο του 2013 .
Η αίτηση στηρίχθηκε στους κάτωθι μεταξύ άλλων λόγους:
Η διάρκεια της κράτησής του αιτητή , με σκοπό την απέλαση, για περισσότερο από έξι μήνες ήταν παράνομη, καθότι:-
α) Ήταν αντίθετη με τις Διατάξεις του Άρθρου 18ΠΣΤ του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου, Κεφ. 105, του Άρθρου 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κανόνες και διαδικασίες στα κράτη-μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενό[*2579]ντων υπηκόων τρίτων χωρών και του Άρθρου 5(1)(στ) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
β) Δεν είχε τη «μικρότερη δυνατή διάρκεια», ενώ η διαδικασία απομάκρυνσης ούτε εξελισσόταν, ούτε και εκτελείτο με τη δέουσα επιμέλεια όπως απαιτείται από το σχετικό νόμο και την ΕΣΔΑ.
γ) Ήταν παράνομο επειδή κανένα μέτρο δεν λαμβανόταν για την απέλασή του, ενώ καμία εξέταση της κράτησης του γινόταν ανά δίμηνο, όπως καθορίζεται σχετικά στο νόμο.
δ) Είχε συμπληρωθεί η μέγιστη περίοδος κράτησης των έξι μηνών χωρίς να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση για παράταση της κράτησής του και αν υπήρξε τέτοια παράταση και αυτή ήταν παράνομη, καθότι δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του Νόμου για παράταση της κράτησης του Αιτητή πέραν των έξι μηνών.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί κοινό έδαφος ότι ο Αιτητής συνελήφθη στις 9.4.2013 και το πρώτο εξάμηνο κράτησης του έληγε στις 8.10.2013. Όμως στις 4.10.2013, κατά τους ισχυρισμούς των Καθ’ ων η αίτηση, ο Υπουργός Εσωτερικών έδωσε έγκριση για παράταση της κράτησης για ακόμα 12 μήνες, καθότι ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν με τις αρχές για έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων.
2. Από τα ενώπιον του Δικαστηρίου στοιχεία, προέκυπτε ότι η ανανέωση της κράτησης δεν έγινε σύμφωνα με το Νόμο.
3. Μετά τη λήξη του πρώτου εξαμήνου κράτησης, ο Υπουργός είχε το δικαίωμα να παρατείνει την κράτηση για πρόσθετο «περιορισμένο χρόνο» που δεν υπερβαίνει τους 12 μήνες. Δύο είναι οι προϋποθέσεις για παράταση της κράτησης:- (α) άρνηση συνεργασίας και (β) καθυστέρηση στη λήψη των αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες.
4. Στην προκειμένη περίπτωση η παράταση στηρίχθηκε στην άρνηση συνεργασίας. Το πρώτο και κυριότερο πρόβλημα που διαπιστωνόταν ήταν ότι η παράταση έγινε χωρίς να έχουν τεθεί επαρκή στοιχεία ενώπιον του Υπουργού που να έδειχναν ότι όντως ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν με την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων για τον επαναπατρισμό ενώ δεν παρατέθηκαν οποιεσδήποτε λεπτομέρειες των ενεργειών που έγιναν εκ μέρους της διοίκησης και του τρόπου που εκδηλώθηκε εκ μέρους του Αιτητή η άρ[*2580]νηση συνεργασίας με τους Καθ’ ων η αίτηση.
5. Ως αποτέλεσμα, το Δικαστήριο δεν ήταν σε θέση να ελέγξει αντικειμενικά αν πληρούνταν οι προϋποθέσεις για χορήγηση μιας τόσο μεγάλης παράτασης της κράτησης.
6. Δεν είναι αρκετό με γενικόλογες δηλώσεις να παρατείνεται η κράτηση για 12 ολόκληρους μήνες. Δεν ζητήθηκε απόφανση κατά πόσον η παράταση για 12 μήνες συνάδει με τις πρόνοιες του Άρθρου 18ΠΣΤ(1) το οποίο προβλέπει ότι η κράτηση θα πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια.
Η αίτηση εγκρίθηκε με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Re Yousef (2013) 1 Α.Α.Δ. 108,
Shuying v. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725,
Re Patric (2013) 1 Α.Α.Δ. 1343.
Αίτηση.
Ν. Χαραλαμπίδου (κα), για τον Αιτητή.
Ε. Γαβριήλ (κα), για τους Καθ’ ων η αίτηση.
Cur. adv. vult.
ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ.:-
Η θεραπεία που ζητείται.
Με την αίτησή του ο Αιτητής ζητά την έκδοση προνομιακού εντάλματος Habeas Corpus, με το οποίο να διατάσσεται ο Υπουργός Εσωτερικών και ο Αρχηγός Αστυνομίας να προβούν στην άμεση αποφυλάκιση του Αιτητή.
Ο Αιτητής κατάγεται από τη Βοσνία. Εισήλθε στη Δημοκρατία το 2003 μαζί με τη σύζυγο και τους δύο γιους του αναζητώντας διεθνή προστασία. Για το σκοπό αυτό υπέβαλε σχετική αίτηση στην Υπηρεσία Ασύλου, εξηγώντας τους λόγους που τον ώθησαν να εγκαταλείψει τη χώρα του. Στις 20.5.2009 η αίτηση του απορρί[*2581]φθηκε και καταχώρησε διοικητική προσφυγή στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων, η οποία επίσης απορρίφθηκε στις 18.10.2012. Εναντίον αυτής της απόφασης καταχώρησε την προσφυγή 130/13 στο Ανώτατο Δικαστήριο, η οποία και εκκρεμεί.
Στις 9.4.2013 δέχθηκε τηλεφώνημα από λειτουργό της Υπηρεσίας Αλλοδαπών ο οποίος και τον ρώτησε πού θα μπορούσε να τον βρει. Ο Αιτητής τον ενημέρωσε για τον τόπο στον οποίο εργαζόταν και την ίδια ημέρα κλιμάκιο της Υπηρεσίας Αλλοδαπών τον συνέλαβε για παράνομη παραμονή. Μεταφέρθηκε στον Αστυνομικό Σταθμό Λεμεσού και ακολούθως στα κρατητήρια Μεννόγειας.
Ο Αιτητής ισχυρίζεται ότι ουδέποτε του ζητήθηκε να εγκαταλείψει τη Δημοκρατία και εξεπλάγην από την ενέργεια των αρχών να τον συλλάβουν. Είναι η θέση του ότι δεν μπορεί να επιστρέψει στη Βοσνία, καθότι συνεχίζουν οι λόγοι που του έχουν δημιουργήσει το φόβο δίωξης. Περαιτέρω, ο μεγαλύτερος του υιός, ο οποίος σήμερα είναι 21 ετών, σπουδάζει Computer Science στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, ενώ ο μικρότερος του υιός, βρίσκεται στο τελευταίο έτος του Γυμνασίου Νεάπολης.
Οι ισχυρισμοί των διαδίκων.
Προς υποστήριξη της αίτησής του, ισχυρίζεται ότι η διάρκεια της κράτησής του, με σκοπό την απέλαση, για περισσότερο από έξι μήνες είναι παράνομη, καθότι:-
(1) Είναι αντίθετη με τις Διατάξεις του Άρθρου 18ΠΣΤ του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου, Κεφ. 105, του Άρθρου 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ σχετικά με τους κανόνες και διαδικασίες στα κράτη-μέλη για την επιστροφή των παρανόμως διαμενόντων υπηκόων τρίτων χωρών και του Άρθρου 5(1)(στ) της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
(2) Δεν έχει τη «μικρότερη δυνατή διάρκεια», ενώ η διαδικασία απομάκρυνσης ούτε εξελίσσεται, ούτε και εκτελείται με τη δέουσα επιμέλεια όπως απαιτείται από το Άρθρο 18ΠΣΤ του Κεφ. 105, το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ και το Άρθρο 5 της ΕΣΔΑ.
(3) Είναι παράνομη, αφού κανένα μέτρο δεν λαμβάνεται για την απέλασή του, ενώ καμία εξέταση της κράτησης του γίνεται ανά δίμηνο, όπως καθορίζεται στο Άρθρο 18ΠΣΤ του Νό[*2582]μου και αν έγινε, ο ίδιος δεν ενημερώθηκε για τα αποτελέσματα μιας τέτοιας επανεξέτασης.
(4) Είναι παράνομη, αφού έχει συμπληρωθεί η μέγιστη περίοδος κράτησης των έξι μηνών στις 9.10.2013, χωρίς να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση για παράταση της κράτησής του και αν υπήρξε τέτοια παράταση δεν του κοινοποιήθηκαν οι λόγοι, κατά παράβαση του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου και του Άρθρου 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ.
(5) Είναι παράνομη καθότι διαρκεί περισσότερο από έξι μήνες, χωρίς να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση από τον Υπουργό για παράταση και αν ελήφθη τέτοια απόφαση και αυτή είναι παράνομη, καθότι δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του Νόμου για παράταση της κράτησης του Αιτητή πέραν των έξι μηνών.
Οι Καθ’ ων η αίτηση καταχώρησαν ένσταση στην οποία διατυπώνουν τη θέση ότι η κράτηση του Αιτητή είναι καθ’ όλα νόμιμη, αφού αυτός κρατείται δυνάμει διαταγμάτων κράτησης και απέλασης, ημερ. 10.4.2013, τα οποία εκδόθηκαν από τον Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών και την ίδια ημέρα έγινε προσπάθεια να γνωστοποιηθούν στον Αιτητή, ο οποίος όμως αρνήθηκε να παραλάβει και να υπογράψει τη σχετική Ειδοποίηση. Πέραν τούτου, ο Αιτητής μέχρι σήμερα δεν έχει καταχωρήσει σχετική προσφυγή κατά της νομιμότητας των πιο πάνω διαταγμάτων. Οι Καθ’ ων η αίτηση εξηγούν περαιτέρω ότι τα διατάγματα εκδόθηκαν λόγω της παράνομης διαμονής του Αιτητή στη Δημοκρατία και μετά που η Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων απέρριψε στις 18.10.2012 τη διοικητική προσφυγή του Αιτητή.
Ως προς την κράτηση για περίοδο πέραν του εξαμήνου, οι Καθ’ ων η αίτηση προβάλλουν ότι αυτή παρατάθηκε νόμιμα, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών ημερ. 4.10.2013 για περαιτέρω περίοδο 12 μηνών. Η διάρκεια της παράτασης, καθορίστηκε αφού λήφθηκε υπόψη ότι ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν για την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων για την επιστροφή του στην πατρίδα του και ο Αιτητής ενημερώθηκε σχετικά με επιστολή των Καθ’ ων η αίτηση ημερ. 4.10.2013, η οποία του επιδόθηκε στις 21.11.2013 αλλά ο Αιτητής αρνήθηκε να υπογράψει ότι την παρέλαβε.
Είναι η θέση των Καθ’ ων η αίτηση ότι πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου, με αποτέλεσμα η κράτηση του Αιτητή με σκοπό την απέλασή του, να είναι καθ’ όλα νόμιμη.
[*2583]Η νομική πτυχή και η κατάληξη.
Η αίτηση αφορά τη διάρκεια της κράτησης του Αιτητή. Το νομικό πλαίσιο έχει πρόσφατα διαφοροποιηθεί. Το έχω συνοψίσει στην Re Ahmed Yousef (2013) 1 Α.Α.Δ. 108 και το επαναλαμβάνω. Με τον τροποποιητικό Νόμο 153(Ι)/11, εισήχθη το Άρθρο 18ΠΣΤ, ώστε να εναρμονιστεί η κυπριακή νομοθεσία με το Άρθρο 15 της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ. Με τις νέες εναρμονιστικές πρόνοιες, τέθηκαν, μεταξύ άλλων, περιορισμοί αναφορικά με τη διάρκεια της κράτησης υπηκόου τρίτης χώρας υποκείμενου σε διαδικασίες επιστροφής. Σύμφωνα με το εδάφιο (7) του Άρθρου 18ΠΣΤ του Νόμου, η κράτηση για σκοπούς απομάκρυνσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τους έξι μήνες. Βάσει του εδαφίου (8) του πιο πάνω άρθρου, ο Υπουργός Εσωτερικών δεν δύναται να παρατείνει το διάστημα των έξι μηνών, παρά μόνο για περιορισμένο χρόνο που δεν υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες, στις περιπτώσεις που «παρ’ όλες τις εύλογες προσπάθειες, η επιχείρηση απομάκρυνσης είναι πιθανόν να διαρκέσει περισσότερο επειδή (α) ο συγκεκριμένος υπήκοος της τρίτης χώρας αρνείται να συνεργαστεί ή (β) καθυστερεί η λήψη αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες.» (βλ. Shuying v. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (2012) 1 Α.Α.Δ. 2725).
Στην προκειμένη περίπτωση αποτελεί κοινό έδαφος ότι ο Αιτητής συνελήφθη στις 9.4.2013 και το πρώτο εξάμηνο κράτησης του έληγε στις 8.10.2013. Όμως στις 4.10.2013, κατά τους ισχυρισμούς των Καθ’ ων η αίτηση, ο Υπουργός Εσωτερικών έδωσε έγκριση για παράταση της κράτησης για ακόμα 12 μήνες, καθότι ο Αιτητής δεν συνεργαζόταν με τις αρχές για έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων. Η ευπαίδευτη δικηγόρος για τον αιτητή εισηγήθηκε ότι η παράταση δεν είναι νόμιμη αλλά ακόμη και αν κριθεί νόμιμη δεν εξωτερικεύθηκε πριν την καταχώρηση της αίτησης για Habeas Corpus και ως εκ τούτου κατά τον ουσιώδη χρόνο η κράτηση ήταν παράνομη, αφού δεν μπορεί να νομιμοποιηθεί αναδρομικά.
Από τα ενώπιον μου στοιχεία, προκύπτει ότι η ανανέωση της κράτησης δεν έγινε σύμφωνα με το Νόμο. Μετά τη λήξη του πρώτου εξαμήνου κράτησης, ο Υπουργός είχε το δικαίωμα να παρατείνει την κράτηση για πρόσθετο «περιορισμένο χρόνο» που δεν υπερβαίνει τους 12 μήνες. Δύο είναι οι προϋποθέσεις για παράταση της κράτησης:- (α) άρνηση συνεργασίας και (β) καθυστέρηση στη λήψη των αναγκαίων εγγράφων από τρίτες χώρες. Στην προκειμένη περίπτωση η παράταση στηρίχθηκε στην άρνηση συνεργασίας. Το πρώτο και κυριότερο πρόβλημα που διαπιστώνεται, είναι ότι η παράταση έγινε χωρίς να έχουν τεθεί επαρκή στοιχεία [*2584]ενώπιον του Υπουργού που να δείχνουν ότι όντως ο Αιτητής δεν συνεργάζεται με την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων για τον επαναπατρισμό. Στην επιστολή προς τον Υπουργό Εσωτερικών, το μόνο που αναφέρεται είναι το ζητούμενο, ότι δηλαδή ο Αιτητής δεν συνεργάζεται για την ανανέωση του διαβατηρίου του, χωρίς να παρατίθενται οποιεσδήποτε λεπτομέρειες των ενεργειών που έγιναν εκ μέρους της διοίκησης και του τρόπου που εκδηλώθηκε εκ μέρους του Αιτητή η άρνηση συνεργασίας με τους Καθ’ ων η αίτηση. Ως αποτέλεσμα, το Δικαστήριο δεν είναι σε θέση να ελέγξει αντικειμενικά αν πληρούνταν οι προϋποθέσεις για χορήγηση μιας τόσο μεγάλης παράτασης της κράτησης. Παρόμοια ήταν και η κατάληξη μου στη Re Patric (2013) 1 Α.Α.Δ. 1343. Ο ίδιος ο Νόμος θέτει αυστηρές προϋποθέσεις τόσο για την αρχική περίοδο κράτησης, όσο και για τις επόμενες περιόδους ανανέωσης. Γι’ αυτό εξάλλου και δίδεται διά νόμου το δικαίωμα ελέγχου της διάρκειας της κράτησης με προνομιακό ένταλμα Habeas Corpus. Κατά την άποψή μου δεν είναι αρκετό με γενικόλογες δηλώσεις να παρατείνεται η κράτηση για 12 ολόκληρους μήνες. Δεν καλούμαι να αποφανθώ κατά πόσον η παράταση για 12 μήνες συνάδει με τις πρόνοιες του Άρθρου 18ΠΣΤ(1) το οποίο προβλέπει ότι η κράτηση θα πρέπει να έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια. Όμως καλόν είναι οι αρχές στο μέλλον να επανεξετάσουν και αυτή την πτυχή του θέματος. Ενδεχομένως η σταδιακή παράταση της κράτησης να είναι πιο συμβατή με το Νόμο.
Ενόψει της πιο πάνω κατάληξης μου ότι η ανανέωση της κράτησης ήταν παράνομη, καθίσταται αχρείαστο να εξετάσω τους ισχυρισμούς του Αιτητή ότι η εξωτερίκευση της παράτασης μετά την καταχώρηση της προσφυγής, θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσθετο λόγο προσβολής της νομιμότητας της διάρκειας της κράτησης, εφόσον αυτή δεν θα μπορούσε να έχει αναδρομική ισχύ.
Υπό τις περιστάσεις, η αίτηση εγκρίνεται και διατάσσεται η απελευθέρωση του Αιτητή. Τα έξοδα της αίτησης, όπως αυτά θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και θα εγκριθούν από το δικαστήριο, επιδικάζονται υπέρ του Αιτητή.
Τα έξοδα του μεταφραστή να καταβληθούν από τη Δημοκρατία.
Η αίτηση εγκρίνεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο