ECLI:CY:AD:2020:A395

ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ

ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ

 

Πολιτική Έφεση Αρ. 91/2013

 

19 Νοεμβρίου 2020

 

[Π. ΠΑΝΑΓΗ, Π., Γ.Ν. ΓΙΑΣΕΜΗ, Χ. ΜΑΛΑΧΤΟΥ, ΔΔ]

 

 

A. MESSIOS & SONS LTD

 

Εφεσείουσας/Αιτήτριας

ΚΑΙ

 

COUNTRY ROSE LTD

 

Εφεσίβλητης/Καθ΄ής η Αίτηση

 

---------------

 

Νικόλαος Θρασυβούλου για Ανδρέα Γιωρκάτζη ΔΕΠΕ, για την Εφεσείουσα.

Παύλος Παυλίδης για Καραπατάκης, Παυλίδης LLC, για την Εφεσίβλητη.

Γιώργος Τσαρδελής για Ηλία Νεοκλέους & Σία ΔΕΠΕ, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.

-------------

 

ΠΑΝΑΓΗ, Π.: Η απόφαση του Δικαστηρίου είναι ομόφωνη και θα δοθεί

                       από τον Χ. Μαλαχτό, Δ.

 

-------------

Α Π Ο Φ Α Σ Η

 

 

ΜΑΛΑΧΤΟΣ, Δ.:  Η Εφεσείουσα είναι συνιδιοκτήτρια του τεμαχίου 135 στο Πισσούρι της επαρχίας Λεμεσού το οποίο συνορεύει με το τεμάχιο 136 που ανήκε στην Εφεσίβλητη.  Η τελευταία ήγειρε ζήτημα συνοριακής διαφορά μεταξύ τους και κατόπιν επιτόπιας εξέτασης, ο Διευθυντή του Κτηματολογίου εξέδωσε απόφαση ημερ.6.10.2009 υπέρ της Εφεσίβλητης.  Η Εφεσείουσα, παραπονούμενη από την απόφαση, καταχώρησε αίτηση-έφεση στο Επαρχιακό Δικαστήριο, που απορρίφθηκε με απόφαση του Δικαστηρίου ημερ.15.2.2013.

 

Η Εφεσείουσα εφεσίβαλε τη δικαστική απόφαση και έξι χρόνια μετά, την 14.2.2019, καταχώρησε την υπό κρίση αίτηση με την οποία ζητά την άδεια του Εφετείου για την προσκόμιση μαρτυρίας κατά την έφεση.  Στο μεταξύ, την 22.4.2016, η Bank of Cyprus Public Company Ltd  αγόρασε το τεμάχιο 136 από την Εφεσίβλητη και έχει, κατόπιν αδείας του Εφετείου, παρέμβει στην έφεση ως Ενδιαφερόμενο Μέρος.

 

Επιθυμεί η Εφεσείουσα να παρουσιάσει, μέσω του διευθυντή της, έγγραφο του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ημερ.27.7.1999, που τιτλοφορείται «Πιστοποιητικό Εξωτερικής Οροθέτησης».  Το έγγραφο είναι στη μορφή επιστολής και απευθύνεται προς την Εφεσείουσα.  Αναφέρει ότι σε σχέση με αίτηση της Εφεσείουσας για την οροθέτηση του εγγεγραμμένου συνόρου της εξωτερικής περιμέτρου του τεμαχίου 135, έγινε έλεγχος από τη Χωρομετρία και διαπιστώθηκε ότι όλα τα ορόσημα της εξωτερικής του περιμέτρου είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα πρότυπα του Τμήματος και η Εφεσείουσα μπορούσε να προχωρήσει στη διεξαγωγή του εσωτερικού διαχωρισμού του τεμαχίου της.

 

Η αίτηση βασίζεται στο άρθρο 25(3)[1] των περί Δικαστηρίων Νόμων και τη Δ.35 θ.8[2] των Θεσμών Πολιτικής Δικονομίας.

 

Αυτό που προκύπτει αναμφίβολα από τη νομολογία είναι ότι η δυνατότητα προσαγωγής περαιτέρω μαρτυρίας κατά την έφεση αποτελεί εξαιρετικό μέτρο.  Η εξουσία του Εφετείου ασκείται αυστηρά και με φειδώ και η άδεια για προσαγωγή περαιτέρω μαρτυρίας χορηγείται μόνο στις περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται ότι σωρευτικά πληρούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις, ότι δηλαδή:

 

(α)  Η μαρτυρία δεν μπορούσε να εξασφαλιστεί προς χρήση κατά την πρωτόδικη διαδικασία με την επίδειξη εύλογης επιμέλειας.

(β) Η μαρτυρία πρέπει να είναι τέτοια ώστε αν προσαγόταν θα ήταν πιθανό να είχε κάποια σημαντική επίδραση στο αποτέλεσμα της υπόθεσης, αν και δεν είναι ανάγκη να είναι αποφασιστικής σημασίας.

(γ)  Η μαρτυρία πρέπει να είναι τέτοια ώστε να εμφανίζεται αξιόπιστη αν και δεν είναι ανάγκη να είναι αναντίλεκτη.

 

(Athinis v. The Republic (1989) 2 C.L.R. 214, Blachine v. Αριστείδου (1997) 1(Α) Α.Α.Δ. 195, Γεωργίου ν. Οργανισμός Χρηματοδοτήσεως Τράπεζης Κύπρου Λτδ (Αρ. 2) (1999) 1 Α.Α.Δ. 956, 961, Supatan ν. Περιστιάνη (2006) 1(Γ) Α.Α.Δ. 1417, Brtsieva ν. Δημοκρατίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 331).

 

Σε σχέση με την πρώτη προϋπόθεση αναφέρθηκε στην Μάρτιν ν. Της Δημοκρατίας (Αρ.1) (1994) 2 Α.Α.Δ. 29, ότι η νομοθεσία δεν απέβλεπε σε απαλλαγή από την υποχρέωση προσαγωγής κάθε διαθέσιμης σχετικής μαρτυρίας κατά τη δίκη ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου.  Επεξηγήθηκε ακόμα ότι εκείνο που έχει σημασία είναι το αντικειμενικά διαθέσιμο της μαρτυρίας και η δυνατότητα εντοπισμού της με την επίδειξη εύλογης επιμέλειας.  Στην Καυκαρής ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1989) 2 C.L.R. 396, αναφέρθηκε πως για να ικανοποιηθεί η πρώτη προϋπόθεση πρέπει να ήταν ανέφικτη η προσαγωγή της μαρτυρίας στη δίκη και πως πρέπει να καταδειχθεί από τον αιτητή ότι η μαρτυρία δεν ήταν διαθέσιμη (available) κατά τη δίκη παρά τη λήψη κάθε δυνατού μέτρου για την εξασφάλισή της.  Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι αν ήταν γνωστή στον αιτητή ή το δικηγόρο του αλλά αν ήταν αντικειμενικά διαθέσιμη και μπορούσε να εντοπιστεί και να κατατεθεί κατά το χρόνο διεξαγωγής της δίκης.   Η εξουσία του Εφετείου να δεχτεί μαρτυρία έχει συμπληρωματικό χαρακτήρα και περιορίζεται κυρίως σε μαρτυρία η οποία έρχεται σε φως μετά την ολοκλήρωση της δίκης, η ύπαρξη της οποίας δεν μπορούσε να εντοπιστεί παρά τη λήψη κάθε λογικού μέτρου από το διάδικο ο οποίος επιδιώκει την παρουσίαση της στο Εφετείο.

 

Επιβάλλεται να προσδιοριστεί ο χαρακτήρας της αντιδικίας αντικείμενο της πρωτόδικης διαδικασίας και της έφεσης, ώστε να διαφανεί η όποια σχετικότητα και σημασία της μαρτυρίας που επιζητείται να προσκομιστεί.

 

Συνοριακή διαφορά προκύπτει όταν υπάρχει αμφισβήτηση για τα ακριβή σύνορα μεταξύ δύο όμορων ακινήτων.  Τότε ο ιδιοκτήτης του ακινήτου μπορεί να αποταθεί στο Κτηματολόγιο προκειμένου να διαπιστωθεί επί του εδάφους πού βρίσκεται το σύνορο των εφαπτόμενων ακινήτων.  Γι’ αυτό και ο νόμος δεν επιτρέπει οποιαδήποτε αγωγή ή άλλη διαδικασία, προτού ο Διευθυντής του Κτηματολογίου επιλύσει την διαφορά ως προς τα σύνορα των εφαπτόμενων ακινήτων (άρθρο 58(1) του περί Ακίνητης Ιδιοκτησίας (Διακατοχή, Εγγραφή και Εκτίμηση) Νόμου, Κεφ.224).  Η διαφορά επιλύεται με τον καθορισμό στο έδαφος του συνόρου των εφαπτόμενων ακινήτων.  Απαιτείται τεχνική εργασία για την ακριβή μεταφορά της γραμμής του συνόρου όπως αποτυπώνεται στο επίσημο σχέδιο στο έδαφος.  Τα εγγεγραμμένα εμβαδά των εφαπτόμενων ακινήτων δεν αλλοιώνονται αφού τα εγγεγραμμένα τους σύνορα παραμένουν τα ίδια.  Ο καθορισμός των συνόρων στο έδαφος υποδεικνύει στους ιδιοκτήτες το χώρο που στην πραγματικότητα τους ανήκει.  Στην εργασία για την μεταφορά του συνόρου όπως παρουσιάζεται στο σχέδιο στο έδαφος, η επιτόπου κατάσταση έχει τη σημασία της, ειδικά όταν η κλίμακα του σχεδίου είναι μεγάλη (βλ. Εγκύκλιος αρ.412 του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ημερ.11.12.1998).

 

Ωστόσο, δεν είναι απαραίτητο να έχει προκύψει διαφορά και αντιδικία για να κληθεί το Κτηματολόγιο να καθορίσει σύνορα στο έδαφος.  Ιδιοκτήτης ακινήτου μπορεί να απευθυνθεί στο Κτηματολόγιο και να ζητήσει να του υποδειχτούν τα σύνορα του ακινήτου του.  Συμβαίνει κυρίως προτού ο ιδιοκτήτης προχωρήσει στην ανάπτυξη και αξιοποίηση του ακινήτου του, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν αμφιβολίες.  Είναι προφανές πως έτσι προέκυψε το επίδικο Πιστοποιητικό, όταν η Εφεσείουσα ζήτησε την εξωτερική οροθέτηση του τεμαχίου 135 προτού προχωρήσει στο διαχωρισμό και την ανάπτυξη του.

Είναι η θέση της Εφεσείουσας, όπως προβάλλεται στην ένορκη δήλωση του διευθυντή της που υποστηρίζει την αίτηση, ότι μετά την έκδοση της προσβαλλόμενης απόφασης και στα πλαίσια της προετοιμασίας για την ακρόαση αγωγής την οποία η Εφεσίβλητη καταχώρισε εναντίον της Εφεσείουσας για παράνομη επέμβαση στη βάση της απόφασης του Διευθυντή του Κτηματολογίου, είχε κριθεί σκόπιμο να ζητηθεί η πραγματοποίηση έρευνας στους φακέλους των επίδικων ακινήτων στο Κτηματολόγιο.  Την έρευνα διεξήγαγε ο ίδιος ο διευθυντή της Εφεσείουσας που διαπίστωσε την ύπαρξη του Πιστοποιητικού ημερ.27.7.1999.  Ούτε η Εφεσείουσα, ούτε ο ίδιος γνώριζαν για την ύπαρξη του Πιστοποιητικού, το οποίο δεν είχε αποκαλυφθεί από τον αρμόδιο λειτουργό του Τμήματος Κτηματολογίου και Χωρομετρίας που εξετάστηκε ως μάρτυρας στα πλαίσια της πρωτόδικης διαδικασίας.  Η επιμέρους αναφορά δεν ανταποκρίνεται στη πραγματικότητα.  Κανένας λειτουργός δεν κλήθηκε να μαρτυρήσει κατά τη δίκη.  Ήταν η καταληκτική εισήγηση του διευθυντή της Εφεσείουσας ότι το Πιστοποιητικό δεν θα μπορούσε να εντοπιστεί με την άσκηση εύλογης επιμέλειας.  

 

Οι ενστάσεις της Εφεσίβλητης και του Ενδιαφερόμενου Μέρους είναι πανομοιότυπες, οι δε ένορκες δηλώσεις που τις υποστηρίζουν εμπεριέχουν, κατά κύριο λόγο, επιχειρηματολογία.

 

Υποδεικνύεται ότι το Πιστοποιητικό ως επιστολή απευθύνεται προς την Εφεσείουσα, ωστόσο, το συμπέρασμα ότι αυτό βρισκόταν στην κατοχή της από το 1999 δεν τεκμηριώνεται.  Για διάφορους λόγους μπορεί να μην το είχε παραλάβει.  Όμως, γεγονός είναι ότι η οροθέτηση στην οποία γίνεται αναφορά στο Πιστοποιητικό είχε πραγματοποιηθεί κατόπιν αίτησης της ίδιας της Εφεσείουσας και είχε ανοιχθεί σχετικός φάκελος.  Προκύπτει ακόμα από το περιεχόμενο του Πιστοποιητικού ότι η αίτηση ενδεχομένως να συνδεόταν με τους σχεδιασμούς της Εφεσείουσας για να διαχωρίσει το τεμάχιο 135 σε οικόπεδα και να το αναπτύξει.  Επομένως, ακόμα και αν η Εφεσείουσα δεν είχε ποτέ λάβει γνώση για την ύπαρξη του Πιστοποιητικού, το λιγότερο που θα αναμενόταν εκ μέρους της ήταν να διερωτηθεί και να ζητήσει ενημέρωση όσον αφορά την αίτηση της για την οροθέτηση του τεμαχίου της.  Εάν επεδείκνυε εύλογη επιμέλεια αυτό θα έπραττε κατά την προετοιμασία και ίσως πριν ακόμα την καταχώριση της αίτησης-έφεσης.

Καταλήγουμε πως δεν ικανοποιείται η πρώτη προϋπόθεση που θέτει η νομολογία ώστε να επιτραπεί η προσκόμιση μαρτυρίας κατά την έφεση.  Η ύπαρξη του Πιστοποιητικού ημερ.27.7.1999 θα μπορούσε με εύλογη επιμέλεια να είχε καταστεί γνωστή στην Εφεσείουσα, ώστε να το παρουσιάσει, εάν έκρινε σκόπιμο, ως αποδεικτικό στοιχείο κατά την πρωτόδικη διαδικασία. 

 

Ούτε και η δεύτερη νομολογιακή προϋπόθεση έχει τεκμηριωθεί.  Διατείνεται ο διευθυντής της Εφεσείουσας ότι σε περίπτωση που το Πιστοποιητικό παρουσιαζόταν κατά την πρωτόδικη διαδικασία, πιθανότατα να είχε ουσιώδη επίδραση στο αποτέλεσμα της δίκης καθώς, όπως υποστηρίζει, με αυτό επιβεβαιώνεται το κοινό σύνορο των δύο ακινήτων και ότι δεν υπήρχε επέμβαση από την Εφεσείουσα.  Κάτι τέτοιο δεν προκύπτει χωρίς άλλο από το Πιστοποιητικό.  Το Πιστοποιητικό δεν εμπεριέχει μαρτυρία ότι τα ορόσημα, που το 1999 διαπιστώθηκε ότι είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα πρότυπα του Τμήματος, είναι τα ορόσημα που λήφθηκαν υπόψη από την Εφεσείουσα κατά το διαχωρισμό και ανάπτυξη του ακινήτου της, ούτε ότι είναι άλλα από αυτά που καθορίζουν το κοινό σύνορο των τεμαχίων 135 και 136, όπως διαπιστώθηκε κατά την επιτόπια εξέταση που προηγήθηκε της απόφασης του Διευθυντή του Κτηματολογίου και στην οποία η απόφαση βασίστηκε.  Συνεπώς, η μαρτυρία που επιδιώκεται να προσκομιστεί δεν έχει από μόνη της οιαδήποτε σημασία και δεν υποστηρίζει ότι η εργασία που προηγήθηκε της απόφασης του Διευθυντή ήταν λανθασμένη ή ότι τα υποδειχθέντα σύνορα δεν ήταν τα ορθά. 

 

Η Αίτηση απορρίπτεται.  Επιδικάζονται €1000 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α, υπέρ της Εφεσίβλητης και €1000 έξοδα, πλέον Φ.Π.Α, υπέρ του Ενδιαφερόμενου Μέρους και εναντίον της Εφεσείουσας.

 

 

 

                                                          Π. Παναγή, Π.

 

 

 

 

                                                          Γ.Ν. Γιασεμής, Δ.

 

 

 

 

                                                          Χ. Μαλαχτός, Δ.