ECLI:CY:AD:2021:A213
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
Πολιτική Έφεση Αρ. 38/2014
1η Ιουνίου, 2021
[Γ. Ν. ΓΙΑΣΕΜΗ, Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Ν. ΣΑΝΤΗ, ΔΔ]
XXX ΟΔΥΣΣΕΩΣ
Εφεσείουσα/Αιτήτρια
ΚΑΙ
ΣΠΥΡΟΣ & ΝΙΚΟΣ Χ”ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΛΤΔ
Εφεσίβλητοι /Καθ’ ων η Αίτηση
----------------------
Ν. Τσιαπαλής, για εφεσείουσα
Σ. Κόκκινος για Α. Κακογιάννης & Συνεργάτες, για εφεσίβλητους
--------------------
ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Α. Πούγιουρου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ: Με την παρούσα έφεση προσβάλλεται η oρθότητα της απόφασης Δικαστή του Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών με την οποίαν ενέκρινε τον Κατάλογο Εξόδων της εφεσείουσας, όπως αυτά είχαν υπολογιστεί από τον Πρωτοκολλητή.
Σύμφωνα με τα γεγονότα της υπόθεσης, το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών – Πάφου, στα πλαίσια της αίτησης υπ. αρ. 451/2009, κατόπιν ακρόασης, στις 12/4/2013 εξέδωσε απόφαση υπέρ της εφεσείουσας και σε βάρος της εφεσίβλητης για το ποσό των €5.724,15 πλέον έξοδα, όπως υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Στις 24/4/2013 η εφεσείουσα, μέσω του δικηγόρου της, καταχώρησε τον κατάλογο εξόδων της για υπολογισμό. Η Πρωτοκολλητής προχώρησε στον υπολογισμό των εξόδων και η Πρόεδρος του Δικαστηρίου ενέκρινε το ποσό που προέκυψε από τον υπολογισμό αυτό που ανέρχετο σε €1.880,00 πλέον ΦΠΑ. Η απόφαση αυτή του Δικαστηρίου ημερομηνίας 18/6/2013 προσβάλλεται από πλευράς εφεσείουσας ως λανθασμένη με τρεις λόγους έφεσης που βάλλουν κατά της απόρριψης τριών κονδυλίων του Καταλόγου που προώθησε για υπολογισμό.
Κύριο επιχείρημα του ευπαίδευτου δικηγόρου της εφεσείουσας είναι ότι η μη επιδίκαση των συγκεκριμένων κονδυλίων ή τουλάχιστον μέρους από αυτά που αφορούσαν σε α) λήψη σημειώσεων για τρεις μάρτυρες, β) σε αποστολή απαραίτητων επιστολών από το δικηγόρο της και γ) σε ημερομίσθια της εφεσείουσας ως εκ των εμφανίσεων της στο Δικαστήριο, δεν είναι σύμφωνη με τις πρόνοιες του Κανονισμού 14 του περί Δικαστηρίων Εργατικών Διαφορών Διαδικαστικού Κανονισμού του 1999 και του περί Πολιτικής Δικονομίας (Τροποποιητικού) (αρ. 5) Διαδικαστικού Κανονισμού του 2008.
Τα πιο πάνω κονδύλια, όπως ζητούντο στον Κατάλογο εξόδων, ήταν τα εξής:
α) Το ποσό των €132,00 (σημείο 12 του Καταλόγου), που αντιστοιχούσε στην εξέταση και λήψη σημειώσεων σε σχέση με τρεις μάρτυρες που έδωσαν μαρτυρία, δηλαδή τον Ν.Χ. ο οποίος έδωσε μαρτυρία στις 5/10/2012 για την εφεσίβλητη, τον Θ.Χ. που έδωσε επίσης μαρτυρία για την εφεσίβλητη στις 26/10/2012 και την εφεσείουσα που έδωσε μαρτυρία στις 30/11/2012.
β) Το ποσό των €380,00 (σημείο 14 του Καταλόγου) που αφορά σε 19 επιστολές που στάληκαν από το δικηγόρο της εφεσείουσας, εκ των οποίων οι δεκαεπτά προς την εφεσείουσα με τις οποίες την ενημέρωνε για την πορεία της υπόθεσης της, μία επιστολή πριν την καταχώρηση της αγωγής προς την εφεσίβλητη και άλλη μια προς τον δικηγόρο της τελευταίας.
γ) Το ποσό των €240,00 (σημείο 17 του Καταλόγου) που αντιστοιχεί σε ημερομίσθια για 8 εμφανίσεις της εφεσείουσας στο Δικαστήριο.
Ο καθορισμός των εξόδων εμπίπτει σύμφωνα με τις πρόνοιες της Δ.59 Θ.15, 16, 17 και 18 εντός των πλαισίων της διακριτικής ευχέρειας του Πρωτοκολλητή. Η φύση της διακριτικής ευχέρειας του Πρωτοκολλητή δεν διαφέρει απ’ εκείνη οποιουδήποτε άλλου Δικαστηρίου (βλ. Annual Practice (1960) σελ. 1944 και Pavlos Varellas Trading Co Ltd κ.ά. ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (2003) 3 Α.Α.Δ. σελ. 398). Στην αμέσως πιο πάνω απόφαση λέχθηκε επιπρόσθετα ότι σε σχέση με το θέμα αριθμού επιστολών ή παραστάσεων που μπορεί να επιτραπούν, εφαρμόζονται οι αρχές που ισχύουν σε σχέση με την παρέμβαση του Δικαστηρίου σ’ ό,τι αφορά στο ύψος του ποσού. Γνώμονας άσκησης της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου και προηγουμένως του Πρωτοκολλητή είναι τα γεγονότα της υπόθεσης, κυρίως το αποτέλεσμα της δικαστικής διαδικασίας (βλ. Αρέστη ν. Λαδόκονου (1996) 1 Α.Α.Δ. 646 Βούρου κ.ά ν. Τεγκεράκη (2005) 1 Α.Α.Δ. 778 και Oterom Ltd κ.ά ν. Χριστοδουλίδη (2012) 1 (Γ) Α.Α.Δ. 2072.)
Οι αρχές που επιτρέπουν την επέμβαση του Δικαστηρίου στο ποσό των υπολογισθέντων εξόδων από τον Πρωτοκολλητή, τέθηκαν ως εξής στην υπόθεση Brown v. Sewell [1880-1881] 16 Ch. D, 517 οι οποίες υιοθετήθηκαν από μεταγενέστερες αποφάσεις:
«...the rule is a most valuable one, that the Court will not interfere with the decision of the taxing master in a question of amount, unless a gross mistake has been made. If that were not so, a large part of the time of the High Court and of the Court of Appeal would be occupied with questions of taxation
Σε ελεύθερη μετάφραση:
«... ο κανόνας είναι άκρως πολύτιμος και το Δικαστήριο δεν θα επέμβει στην απόφαση του Πρωτοκολλητού αναφορικά με το ύψος των εξόδων, εκτός αν έχει διαπραχθεί κατάφωρο σφάλμα. Αν αυτό δεν ήταν έτσι ένα μεγάλο μέρος του χρόνου του Ανωτάτου Δικαστηρίου και του Εφετείου θα καταλαμβανόταν με ερωτήματα ψήφισης εξόδων.»
Η ίδια προσέγγιση υιοθετήθηκε στην υπόθεση Gorfin v. Odhams Press Ltd [1958] 1 W.L.R. 314, στην οποία τονίστηκε ότι ως θέμα πρακτικής το Δικαστήριο σπάνια επεμβαίνει στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Πρωτοκολλητού, εκτός μόνο σε εκείνες τις περιπτώσεις στις οποίες φαίνεται ότι έκδηλα ο Πρωτοκολλητής έχει ενεργήσει εσφαλμένα πάνω σε θέμα αρχής.
Εξετάσαμε τις εισηγήσεις από πλευράς εφεσείουσας μέσω του περιγράμματος αγόρευσης του δικηγόρου της, υπό το φως της νομολογίας και των γεγονότων της υπόθεσης. Σημειώνεται ότι η δικηγόρος της εφεσίβλητης στο δικό της περίγραμμα απλά προβαίνει σε δήλωση ότι υιοθετεί την απόφαση της Πρωτοκολλητού.
Εξετάζοντας τα τρία κονδύλια, η προσέγγιση της Πρωτοκολλητού και στη συνέχεια του Δικαστηρίου, δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Η απόρριψη παντελώς των τριών κονδυλίων κρίνουμε ότι βρισκόταν εκτός των πλαισίων της διακριτικής τους ευχέρειας. Μελετώντας την απόφαση δεν εντοπίζουμε οτιδήποτε που να μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υπόβαθρο για σκοπούς ελέγχου της επί του προκειμένου άσκησης της διακριτικής εξουσίας του Δικαστηρίου εναντίον της έγκρισης οποιουδήποτε ποσού για τα συγκεκριμένα κονδύλια (βλ. Oterom Ltd (ανωτέρω)).
Σ’ ό,τι αφορά το δικαίωμα του δικηγόρου για την «εξέταση και λήψη σημειώσεων για τη μαρτυρία κάθε μάρτυρα», προνοείται στον περί Πολιτικής Δικονομίας (Τροποποιητικό) (αρ. 5) Διαδικαστικό Κανονισμό του 2008, Παράρτημα Β, Μέρος Ι και το ύψος του δικαιώματος εξαρτάται από την κλίμακα της Αγωγής. Σύμφωνα με το στοιχείο 22 του Διαδικαστικού Κανονισμού επιδικάζεται ποσό από €32,00 μέχρι €44,00 για τον «κάθε μάρτυρα του οποίου τα έξοδα επιτρέπονται στην επιψήφιση του Καταλόγου εξόδων». Αυτό ερμηνεύεται ότι ο διάδικος που υποβάλλει προς ψήφιση τον κατάλογο εξόδων, δικαιούται σε τέτοιο κονδύλι μόνο για τους μάρτυρες που καλεί ο ίδιος να δώσουν μαρτυρία και όχι για όλους τους μάρτυρες που κατέθεσαν κατά την ακρόαση, όπως λανθασμένα εισηγείται ο δικηγόρος της εφεσείουσας. Το δικαίωμα αυτό φυσιολογικά προκύπτει από την ανάγκη εξέτασης της μαρτυρίας και λήψης σχετικών σημειώσεων προτού οι μάρτυρες ενός διαδίκου δώσουν μαρτυρία. Στην παρούσα περίπτωση από τα στοιχεία ενώπιον του Δικαστηρίου μόνο η εφεσείουσα έδωσε μαρτυρία για την πλευρά της. Συνεπώς ετίθετο θέμα επιδίκασης κάποιου ποσού μόνο για την εφεσείουσα που καθορίζεται στα €35,00.
Σύμφωνα επίσης με τον ίδιο Διαδικαστικό Κανονισμό (στοιχείο 24) επιδικάζεται ποσό από €20,00 μέχρι €24,00 για κάθε απαραίτητη επιστολή που αποστέλλεται πριν ή μετά την καταχώρηση της αγωγής. Η εφεσείουσα διεκδικούσε με τον Κατάλογο εξόδων το ποσό των €380,00 για 19 επιστολές, που έκρινε αναγκαίες, προς €20,00 η κάθε μια, στη βάση της κλίμακας της απόφασης. Οι επιστολές είχαν επισυναφθεί στον κατάλογο τις οποίες είχαμε την ευκαιρία να μελετήσουμε. Η μεν πρώτη ήταν ειδοποίηση που στάληκε από τον δικηγόρο της εφεσείουσας στην εφεσίβλητη αξιώνοντας αποζημίωση για παράνομη απόλυση της διαφορετικά θα προέβαινε στη λήψη δικαστικών μέτρων, ενώ από τις υπόλοιπες οι δεκαεπτά για ενημέρωση της εφεσείουσας ως προς την πορεία της υπόθεσης της και πότε η παρουσία της στο Δικαστήριο ήταν αναγκαία. Εντοπίζεται επίσης και μια επιστολή με την οποίαν ο δικηγόρος της εφεσείουσας ενημέρωνε το δικηγόρο της άλλης πλευράς για την πρόθεση του να ζητήσει αναβολή της ακρόασης. Σ’ ό,τι αφορά τις επιστολές προς την εφεσείουσα, αυτές αποτελούντο από 3-4 γραμμές όπου απλώς της ανακοινώνοντο οι νέες ημερομηνίες ορισμού της υπόθεσης, που ήδη η εφεσείουσα θα έπρεπε να γνωρίζει εφόσον στις πλείστες των δικασίμων ακόμη και όταν η υπόθεση ήταν ορισμένη για οδηγίες, καλείτο να ήταν παρούσα. Κρίνουμε κάτω από αυτά τα δεδομένα ότι δικαιολογείτο η επιδίκαση τέτοιου κονδυλιού μόνο για έξι επιστολές δηλαδή €20,00 για την κάθε μια, σύνολο €120,00.
Η εφεσείουσα παραπονείται επίσης για την μη επιδίκαση ποσού εκ €240,00 που διεκδικούσε υπό τύπο ημερομισθίων για 8 εμφανίσεις της στο Δικαστήριο, δηλ. €30,00 κάθε φορά. Πρόνοια για τέτοιο κονδύλι υπάρχει στον περί Πολιτικής Δικονομίας (Τροποποιητικό) (Αρ. 2) Διαδικαστικοί Κανονισμοί του 2008 στο Παράρτημα Β, Μέρος ΙΙ, το οποίο καθορίζει τα κριτήρια που λαμβάνονται υπόψη για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου επιδόματος, όπως αποκαλείται στον Κανονισμό. Αυτά είναι η απόσταση που διάνυσαν οι διάδικοι ή οι μάρτυρες για να προσέλθουν στο Δικαστήριο και ο χρόνος που λογικά απαιτείτο για το σκοπό αυτό καθώς και ο χρόνος που είναι αναγκαίος για την παρουσία τους στο Δικαστήριο. Το ύψος του επιδόματος επίσης είναι ανάλογο με την ιδιότητα του διαδίκου ή του μάρτυρα οι οποίοι διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Για την κατηγορία που μας ενδιαφέρει που αναφέρεται σε εμπόρους, υπαλλήλους, βιοτέχνες, κτηματίες και εργάτες, εφόσον η εφεσείουσα κατατάσσει τον εαυτό της στους υπαλλήλους, προνοείται επίδομα που δεν υπερβαίνει τα €51,00 κάθε φορά.
Στην υπό κρίση περίπτωση η απουσία οποιασδήποτε μαρτυρίας ως προς τα κριτήρια δεν δικαιολογούσε την απόδοση του αξιούμενου ποσού υπό τύπο ημερομισθίων εκτός από το ποσό των €30,00 για την δικάσιμο κατά την οποία η εφεσείουσα έδωσε μαρτυρία, όπου ήταν αναμενόμενο να αναλώθηκε σημαντικός χρόνος στο Δικαστήριο.
Ενόψει των πιο πάνω κρίνουμε ότι ο υπολογισμός των εξόδων από τον Πρωτοκολλητή και η έγκριση του στη συνέχεια από το Δικαστήριο δεν ήταν εύλογος, εξού και χρειάζεται η παρέμβαση μας.
Για τους πιο πάνω λόγους η έφεση επιτυγχάνει μερικώς. Ο Κατάλογος Εξόδων τροποποιείται ανάλογα, έτσι ώστε στο εγκριθέν ποσό εξόδων της Αίτησης της εφεσείουσας στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών, να περιληφθεί και το ποσό των €185.
Ενόψει της μερικής επιτυχίας της έφεσης, επιδικάζονται υπέρ της εφεσείουσας και εναντίον της εφεσίβλητης μόνο το ½ των εξόδων της έφεσης, όπως υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή και εγκριθούν από το Δικαστήριο.
Γ. Ν. ΓΙΑΣΕΜΗΣ, Δ.
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ.
Ν. ΣΑΝΤΗΣ, Δ.
/Α.Λ.Ο.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο