ECLI:CY:AD:2022:D270
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ (iJustice)
ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
(Πολιτική Αίτηση Αρ. 83/2022)
27 Ιουνίου, 2022
[ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.]
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 155.4 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ, ΤΩΝ ΑΡΘΡΩΝ 3 ΚΑΙ 9 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΠΟΝΟΜΗΣ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ (ΠΟΙΚΙΛΑΙ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ) ΝΟΜΟΥ ΤΟΥ 1964 (Ν.33/1964), ΤΑ ΑΡΘΡΑ 13 ΚΑΙ 14 ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ. 105
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 5 ΚΑΙ 6 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΣ ΓΙΑ ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΕΜΕΛΙΩΔΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΩΝ, ΤΟ ΑΡΘΡΟ 15 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 2008/115/ΕΚ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ 16ΗΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2008, ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΟΙΝΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΣΤΑ ΚΡΑΤΗ MΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΩΝ ΠΑΡΑΝΟΜΩΣ ΔΙΑΜΕΝΟΝΤΩΝ ΥΠΗΚΟΩΝ ΤΡΙΤΩΝ ΧΩΡΩΝ, ΤΟ ΑΡΘΡΟ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ.105 ΩΣ ΕΤΡΟΠΟΠΟΙΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ 153(Ι)/2011 ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΑΡΘΡΑ 11, 30, 34 ΚΑΙ 35 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΙΤΗΣΗ ΤΟΥ ELSAYED MAHMOUD IBRAHIM ELABASIRI ΥΠΗΚΟΟΥ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΜΕΝΟΓΕΙΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ ΕΝΤΑΛΜΑΤΟΣ HABEAS CORPUS
ΚΑΙ
ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ MΕ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΜΕΣΩ:
1. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ
2. ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
3. ΑΡΧΗΓΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ
4. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗ ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ
5. ΥΠΕΥΘΥΝΟΥ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ
ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΣ ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ ΛΕΜΕΣΟΥ
ΟΙ ΟΠΟΙΟΙ ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΠΑΡΕΥΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΩΝ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΕΛΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΗ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΡΑΤΗΣΗΣ, ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΠΟ ΚΡΑΤΗΣΗ ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΡΑΤΗΣΗΣ ΜΕΝΟΓΕΙΑΣ ΜΕΧΡΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΟΝ ELSAYED MAHMOUD IBRAHIM ELABASIRI, ΥΠΗΚΟΟΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ, ΚΑΤΑ ΠΑΡΑΒΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 18ΠΣΤ ΤΟΥ ΠΕΡΙ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΣΤΕΥΣΗΣ ΝΟΜΟΥ ΚΕΦ. 105 ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 15 ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ 115/2008 ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ, ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ.
____________________
Ν. Κορομίας, για τον Αιτητή.
Α. Ευσταθίου (κα), Δικηγόρος, εκ μέρους του Γενικού
Εισαγγελέα, για τον Καθ΄ού η Αίτηση.
Αιτητής παρών.
____________________
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ, Δ.: O αιτητής, Αιγύπτιος υπήκοος, ο οποίος γεννήθηκε στις 3.1.1979, αφίχθηκε στη Κύπρο στις 29.7.2016 ως εργάτης. Παρέμεινε υπό αυτό το καθεστώς μέχρι που υπέγραψε συμφωνία αποδέσμευσης. Στις 7.6.2018 τα στοιχεία του καταχωρήθηκαν στον κατάλογο αναζητουμένων προσώπων μετά από παράπονο του εργοδότη του. Στις 15.3.2019 συνελήφθη ενώ εργαζόταν παράνομα και οδηγήθηκε στις κεντρικές φυλακές.
Στις 19.3.2019 ο αιτητής υπέβαλε αίτηση διεθνούς προστασίας, η οποία απορρίφθηκε στις 8.7.2021, καθώς δεν παρουσιάστηκε στην καθορισμένη συνέντευξη, ούτε απαντούσε το τηλέφωνό του. Εντοπίστηκε μετά από έλεγχο της ΥΑΜ Λευκωσίας και συνελήφθηκε την ίδια ημέρα. Στις 15.11.2021 εκδόθηκε εναντίον του διάταγμα κράτησης και απέλασης, δυνάμει του Άρθρου 14 του περί Αλλοδαπών και Μετανάστευσης Νόμου.
Υπέβαλε στη συνέχεια αίτηση για επανάνοιγμα του φακέλου του στην Υπηρεσία Ασύλου και στις 9.12.2021 ο φάκελος επανάνοιξε. Στις 14.12.2021 προσέβαλε το διάταγμα κράτησης και απέλασης με προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου, την οποία απέσυρε ο δικηγόρος του στις 22.12.2021.
Στις 20.12.2021 εκδόθηκε νέο διάταγμα κράτησης, δυνάμει του Άρθρου 9ΣΤ του περί Προσφύγων Νόμου και ανεστάλη το διάταγμα απέλασής του, λόγω του αιτήματος ασύλου που υπέβαλε. Προσέβαλε και αυτό το διάταγμα με προσφυγή ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, η οποία απορρίφθηκε στις 2.2.2022.
Στις 19.1.2022 απορρίφθηκε το αίτημά του για παραχώρηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας από την Υπηρεσία Ασύλου. Στις 18.2.2022 προσέβαλε την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου με προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας, η οποία εκκρεμεί.
Στις 22.2.2022 και 25.5.2022 έγινε επανεξέταση της κράτησής του και κρίθηκε η συνέχισή της.
Με την παρούσα αίτηση ο αιτητής ζητά την έκδοση εντάλματος Habeas Corpus, με το οποίο να ελεγχθεί η νομιμότητα της διάρκειας της κράτησής του και να διαταχθεί η αποφυλάκισή του.
Όπως αναφέρεται στην αίτηση, η κράτησή του δεν έχει σκοπό την απομάκρυνση ή την απέλασή του, αλλά κρατείται παράνομα και εκδικητικά και κατά παράβαση των Άρθρων 11.2, 34 και 35 του Συντάγματος, του Άρθρου 5(1) της ΕΣΔΑ, των Άρθρων 15(1),(4),(5) και (6) της Οδηγίας 2008/115/ΕΚ και του Άρθρου 18ΠΣΤ(5)(α),(7),(8) του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, Κεφ. 105.
Στην ένσταση που καταχώρησε η Δημοκρατία προβάλλει αρχικά ότι η νομική βάση της αίτησης είναι λανθασμένη. Η κράτηση του αιτητή είναι νόμιμη με βάση το Άρθρο 9ΣΤ(2)(δ) του περί Προσφύγων Νόμου του 2000 Ν.6(Ι)/2000. Η δε διάρκειά της εύλογη και αναγκαία, χωρίς να προκύπτει εγκατάλειψη του σκοπού της και δεν είναι παρατεταμένη. Η διάρκειά της οφείλεται σε ενέργειες του ιδίου του αιτητή και δεν έχει αποδειχθεί ότι έχει καταστεί ως εκ της διάρκειας της παράνομη. Εν κατακλείδι, αναφέρεται ότι δεν υφίσταται παραβίαση του Άρθρου 11 του Συντάγματος ή του Άρθρου 5 της ΕΣΔΑ ή του Άρθρου 6 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ή του Άρθρου 9ΣΤ του περί Προσφύγων Νόμου ή των Άρθρων 8 και 9 της Οδηγίας 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία.
Η αίτηση στηρίζεται στον περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμο, Κεφ. 105, ενώ ο αιτητής κρατείται δυνάμει του Άρθρου 9ΣΤ του περί Προσφύγων Νόμου του 2000, Ν.6(Ι)/2000, λόγω του ότι εκκρεμεί η προσφυγή του για διεθνή προστασία. Έχει, της, ανασταλεί για τον ίδιο λόγο το διάταγμα απέλασής του. Παρά το ότι η λανθασμένη νομική βάση της αίτησης θα μπορούσε να καταστήσει την αίτηση απορριπτέα, ενόψει της φύσης της αίτησης, θα την εξετάσω στην ουσία της.
Το Άρθρο 9ΣΤ(2)(δ) του Ν.6(Ι)/2000, που εδώ ενδιαφέρει, αναφέρει τα ακόλουθα:
«9ΣΤ.-(1) Απαγορεύεται η κράτηση αιτητή λόγω μόνο της ιδιότητάς του ως αιτητή, καθώς και η κράτηση ανήλικου αιτητή.
(2) Εκτός εάν στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι εφικτό να εφαρμοστούν αποτελεσματικά άλλα λιγότερο περιοριστικά εναλλακτικά μέτρα, όπως τα προβλεπόμενα στο εδάφιο (3), και εφόσον κρίνεται αναγκαίο και κατόπιν ατομικής αξιολόγησης κάθε περίπτωσης, ο Υπουργός δύναται να εκδίδει γραπτό διάταγμα με το οποίο να θέτει υπό κράτηση αιτητή, μόνο για οποιοδήποτε από τους ακόλουθους λόγους:
(α) ……..
(β) ……..
(γ) ……..
(δ) όταν κρατείται στο πλαίσιο της διαδικασίας επιστροφής δυνάμει των άρθρων 18ΟΓ μέχρι 18ΠΘ του περί Αλλοδαπών και Μεταναστεύσεως Νόμου, προκειμένου να προετοιμάζεται η επιστροφή ή/και να διεξάγεται η διαδικασία απομάκρυνσης, και ο Υπουργός τεκμηριώνει βάσει αντικειμενικών κριτηρίων, συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι το πρόσωπο είχε ήδη την ευκαιρία πρόσβασης στη διαδικασία χορήγησης ασύλου, ότι υπάρχουν βάσιμοι λόγοι να θεωρείται ότι το πρόσωπο υποβάλλει αίτηση διεθνούς προστασίας, προκειμένου να καθυστερεί απλώς ή να εμποδίζει την εκτέλεση απόφασης επιστροφής·»
Στο εδάφιο (3) του Άρθρου 9ΣΤ καθορίζονται τα εναλλακτικά μέτρα τα οποία μπορεί να επιβληθούν από τον Υπουργό, αντί της κράτησης, ώστε να διασφαλιστεί ο κίνδυνος διαφυγής. Αυτό το ζήτημα έχει αποφασιστεί από το ΔΔΔΠ στην προσφυγή που υπέβαλε ο αιτητής και δεν εφεσιβλήθηκε και δεν αποτελεί ζήτημα που θα μπορούσε να εξεταστεί στα πλαίσια της παρούσας διαδικασίας.
Η προνομιακή δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου για έκδοση του εντάλματος Habeas Corpus για έλεγχο της νομιμότητας της κράτησης από την άποψη της διάρκειας, που αφορά η υπό κρίση περίπτωση, παρέχεται στο Άρθρο 9ΣΤ(7)(α)(i) του περί Προσφύγων Νόμου 6(Ι)/2000, στο οποίο αναφέρεται ότι: «Η διάρκεια κράτησης βάσει του παρόντος άρθρου υπόκειται σε αίτηση για την έκδοση εντάλματος habeas corpus δυνάμει του Άρθρου 155.4 του Συντάγματος, σύμφωνα με τις διατάξεις του εν λόγω Άρθρου.»
Όπως αναφέρθηκε στη Δημητράκης Χ" Σάββας (1993) 1 ΑΑΔ 102 «το Habeas Corpus ad subjiciendum είναι προνομιακή διαδικασία για τη διασφάλιση της ελευθερίας του πολίτη. Παρέχει αποτελεσματικό μέσο άμεσης απελευθέρωσης από παράνομη ή αδικαιολόγητη κράτηση, είτε στη φυλακή, είτε σε ιδιωτικό χώρο, από Αρχή ή ιδιώτη». Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση του εντάλματος συνιστά η απόδειξη, εκ μέρους του αιτούντος, του παράνομου της κράτησης ή φυλάκισης (Καλφοπούλου (1998) 1 ΑΑΔ 55). Σε περίπτωση που διαπιστώνεται κάτι τέτοιο, το σχετικό διάταγμα εκδίδεται δικαιωματικά και όχι ως θέμα άσκησης διακριτικής εξουσίας και ο αιτητής αφήνεται ελεύθερος.
Ο έλεγχος της διάρκειας της κράτησης αιτητή, διενεργείται υπό το φως των διατάξεων του Άρθρου 9ΣΤ(4)(α) του Ν.6(Ι)/2000, που προνοεί ότι: «Η κράτηση αιτητή έχει τη μικρότερη δυνατή διάρκεια και διαρκεί μόνο για όσο διάστημα ισχύει λόγος κράτησης που προβλέπεται στο εδάφιο (2)». Περαιτέρω, στο Άρθρο 9ΣΤ(4)(β) προβλέπεται ότι: «Οι διοικητικές διαδικασίες που συνδέονται με λόγο κράτησης που προβλέπεται στο εδάφιο (2) εκτελούνται χωρίς περιττές καθυστερήσεις. Καθυστερήσεις των διοικητικών διαδικασιών που δεν μπορούν να αποδοθούν στον αιτητή δεν δικαιολογούν τη συνέχιση της κράτησης».
Οι πιο πάνω πρόνοιες της Νομοθεσίας μας μεταφέρουν στην Κυπριακή έννομη τάξη τα όσα διαλαμβάνονται στην Οδηγία 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία. Η Οδηγία δεν καθορίζει ανώτατη διάρκεια κράτησης, όμως, με δεδομένο το δικαίωμα του αιτητή στην ελευθερία του, προϋποθέτει ότι ο αιτητής θα απολαμβάνει αποτελεσματικών εγγυήσεων που να καθιστούν δυνατή την άρση της κράτησής του, μόλις αυτή παύσει να είναι αναγκαία ή αναλογική σε σχέση με το σκοπό που επιδιώκει. Όπως αναφέρθηκε στην υπόθεση Αναφορικά με τον Tombulovi Πολ. Αίτηση Αρ. 87/2021, ημερομηνίας 9.6.2021, ECLI:CY:AD:2021:D248:
«Αυτά δε, υπό το πρίσμα πάντοτε του άρθρου 5(1)(στ) της ΕΣΔΑ και του Άρθρου 11.2(στ) του Συντάγματος και της αποκρυσταλλωμένης αρχής ότι το κράτος οφείλει να ενεργεί σε τέτοιες περιπτώσεις καλή τη πίστει με μοναδική πρόθεση την επιδίωξη της απέλασης, επιδεικνύοντας επιμέλεια και ταχύτητα και με σεβασμό προς την αρχή της ελευθερίας και την ανάγκη για «περιορισμούς στον περιορισμό» της ελευθερίας (J.N. v. The United Kingdom, Appl. No. 37289/12, 19 May 2016, R. v. Governor of Durham Prison, Ex-parte Hardial Singh (1984) WLR 704, Mikolenko v. Esthonia, Appl. No. 10664/05, 8.10.2009).»
Ο χρόνος κράτησης, όπως έχει υποδειχθεί στην Essa Morad Khleief v. Κυπριακής Δημοκρατίας κ.ά.(2003) 1 ΑΑΔ 1402, δεν μπορεί να θεωρηθεί in abstracto. Πρέπει να συσχετισθεί προς τους λόγους της καθυστέρησης απέλασης και τις υφιστάμενες δυνατότητες διεκπεραίωσής της.
Εν προκειμένω, η διαδικασία απέλασης του αιτητή έχει ανασταλεί λόγω της αίτησής του για επανάνοιγμα του φακέλου του και η καθυστέρηση στην απέλαση είναι αποτέλεσμα της εκκρεμότητας της προσφυγής που καταχώρησε, ως είχε δικαίωμα, με την οποία αμφισβητεί την απόφαση της Υπηρεσίας Ασύλου. Το διάστημα που παρήλθε δεν είναι τέτοιας διάρκειας που να υποδηλοί είτε εγκατάλειψη του σκοπού για τον οποίο ο αιτητής τέθηκε υπό κράτηση, ούτε παράλειψη προώθησής του με τη δέουσα επιμέλεια. Ούτε εντοπίζεται παραβίαση οποιωνδήποτε δικαιωμάτων του αιτητή. Περαιτέρω, οι καθ΄ων η αίτηση, παρά το ότι δεν είχαν υποχρέωση, έχουν επανεξετάσει την κράτηση του αιτητή σε δύο περιπτώσεις. Ο αιτητής είχε το δικαίωμα αμφισβήτησης της απόφασης της Υπηρεσίας Ασύλου και αυτό έπραξε και δεν παρατηρείται καθυστέρηση στην εκδίκαση της υπόθεσης.
Για τους πιο πάνω λόγους η αίτηση απορρίπτεται.
Κ. Σταματίου,
Δ.
/ΧΤΘ
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο