(1997) 2 ΑΑΔ 312
[*312]31 Ιουλίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΚΑΛΛΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗΣ,
Εφεσείων,
ν.
AΣTYNOMIAΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική Έφεση Αρ. 6361)
Διάταγμα προσωποκράτησης — Υποβολή του αιτήματος για προσωποκράτηση από βαθμούχο στέλεχος της Αστυνομίας — Ο περί Ποινικής Δικονομίας Νόμος, Κεφ. 155, Άρθρο 24 — Συναρτάται αποκλειστικά με το παραδεκτό του αιτήματος — Κατά πόσο η τεκμηρίωση της ενημέρωσης του αιτούντος την προσωποκράτηση, αποτελεί συσταστικό στοιχείο για τη θεμελίωση του αιτήματος — Εφαρμοστέες αρχές για έκδοση του σχετικού διάταγματος.
Διάταγμα προσωποκράτησης — Η διαδικασία πρέπει να επικεντρώνεται στα επίδικα θέματα — Το Δικαστήριο πρέπει να αποκλείει άσχετες προς τα επίδικα θέματα ερωτήσεις — Ποια είναι τα επίδικα θέματα αίτησης για προσωποκράτηση.
Αντικείμενο της παρούσας έφεσης είναι το διάταγμα οκταήμερης κράτησης του εφεσείοντα σε σχέση με αστυνομικές ανακρίσεις για (α) υποβολή αναληθούς δήλωσης σε Τελωνειακές Αρχές και (β) απόπειρα δόλιας αποφυγής καταβολής δασμού για εισαγόμενα εμπορεύματα. Λόγος της έφεσης ήταν ότι “το πρόσωπο που υπέγραψε την αίτηση δεν είχε οποιανδήποτε γνώση της πορείας των ανακρίσεων και/ή υπέγραψε αυτήν τυπικά”.
Ο δικηγόρος του εφεσείοντα εισηγήθηκε, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, ότι πρέπει να καταδεικνύεται με προσαγωγή μαρτυρίας ότι, ο αξιωματικός ο οποίος εξαιτείται την κράτηση έτυχε της δέουσας ενημέρωσης πριν την υποβολή του αιτήματος, στην περίπτωση που γεννώνται ερωτηματικά για την ενημέρωσή του.
[*313]Το Εφετείο απέρριψε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
Δεν υπάρχει δικαστικό προηγούμενο ως προς το κατά πόσο η τεκμηρίωση της ενημέρωσης του αιτούντος την προσωποκράτηση, αποτελεί συστατικό στοιχείο για τη θεμελίωση του αιτήματος.
Όπως προκύπτει από το Άρθρο 24 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ. 155, η προέλευση του αιτήματος για προσωποκράτηση από βαθμούχο στέλεχος της Αστυνομίας, αποτελεί προϋπόθεση για την εξέταση αίτησης για προσωποκράτηση. Οι λόγοι για τους οποίους περιορίζεται το δικαίωμα σε βαθμούχους της Αστυνομίας είναι γιατί το αίτημα για έκδοση διατάγματος προσωποκράτησης άπτεται της ελευθερίας του ατόμου. Ο περιορισμός του δικαιώματος σε ανωτέρα στελέχη της Αστυνομίας, αποτελεί εχέγγυο για τη λελογισμένη χρήση του.
Η εξουσία για την κράτηση ανήκει αποκλειστικά στο Δικαστήριο. Η κρίση του αιτούντος την κράτηση για το εύλογο του αιτήματος δεν άπτεται της άσκησης της εξουσίας του Δικαστηρίου, ούτε υπόκειται σε έλεγχο. Η κράτηση μπορεί να διαταχθεί εφόσο συνυπάρχουν οι προυποθέσεις που δικαιολογούν τον περιορισμό της ελευθερίας του υπόπτου για τους σκοπούς της αστυνομικής ανάκρισης, οι οποίες συνοψίζονται στη Stamataris and Another v. The Police.
Η διαδικασία για το δικαιολογημένο της κράτησης υπόπτου πρέπει να περιορίζεται στη γνησιότητα και το εύλογο των υπονοιών της Αστυνομίας και την αναγκαιότητα της κράτησης για τους σκοπούς των αστυνομικών ανακρίσεων.
H έφεση απορρίπτεται.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Stamataris and Another v. Police (1983) 2 C.L.R. 107,
Συμιλλίδης v. Αστυνομίας (Aρ. 1), (1997) 2 A.A.Δ. 160,
Συμιλλίδης v. Αστυνομίας (Aρ. 2), (1997) 2 A.A.Δ. 165.
Έφεση.
Έφεση από το Xαράλαμπο Δημητριάδη κατά του διατάγματος οκταήμερης κράτησής του, το οποίο εκδόθηκε από το Eπαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας (Kολατσή, E.Δ.) στις 25 Iουλίου, 1997, σε σχέση με αστυνομικές ανακρίσεις για τα αδικήματα της υποβολής ανα[*314]ληθούς δήλωσης στις Tελωνειακές Aρχές και της απόπειρας δόλιας αποφυγής καταβολής δασμού για εισαγόμενα εμπορεύματα.
K. Kούσιος, για τον Eφεσείοντα.
Γ. Παπαϊωάννου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, μαζί με A. Mαρκουλλή, ασκούμενη δικηγόρο, για την Eφεσίβλητη.
ΔIKAΣTHPIO: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Η έφεση στρέφεται κατά διατάγματος οκταήμερης κράτησης του εφεσείοντα, σε σχέση με αστυνομικές ανακρίσεις για:-
(α) Υποβολή αναληθούς δήλωσης σε Τελωνειακές Αρχές. και
(β) Απόπειρα δόλιας αποφυγής καταβολής δασμού για εισαγόμενα εμπορεύματα.
Δόθηκε μαρτυρία, η οποία, σύμφωνα με την απόφαση του Δικαστηρίου, δημιούργησε εύλογες υπόνοιες για ανάμειξη του εφεσείοντα στη διάπραξη και των δύο αδικημάτων, καθώς και την αναγκαιότητα της κράτησής του για τους σκοπούς των αστυνομικών ανακρίσεων.
Προβλήθηκαν τέσσερις λόγοι έφεσης, οι τρεις από τους οποίους εγκαταλείφθηκαν κατά την ακρόαση. Παρέμεινε μόνο ο πρώτος, ο οποίος έχει ως εξής:-
“(α) Το πρόσωπο που υπέγραψε την αίτηση δεν είχε οποιανδήποτε γνώση της πορείας των ανακρίσεων και/ή υπέγραψε αυτήν τυπικά.”
Το αίτημα για προσωποκράτηση του εφεσείοντα υποβλήθηκε από τον Υπαστυνόμο Κ. Κωνσταντινίδη.
Κατά την αντεξέταση του τελωνειακού λειτουργού, ο οποίος κατέθεσε υπέρ του αιτήματος για την προσωποκράτηση του εφεσείοντα, ηγέρθηκαν ερωτηματικά από το δικηγόρο του, ως προς το αν ο κ. Κωνσταντινίδης, πριν υπογράψει την αίτηση, ενημερώθηκε και, αν ναι, σε ποίο βαθμό, για τα στοιχεία στη διάθεση της Αστυνομίας. Ο μάρτυρας δεν ήταν σε θέση να δώσει άμεση μαρτυρία επί του θέματος. Υπέθεσε ότι έπρεπε να είχε ενημερωθεί, χωρίς, όμως, να είναι σε θέση να το επιβεβαιώσει.
[*315]Εισήγηση εκ μέρους του εφεσείοντα, ενώπιον της Δικάστριας που εξέδωσε το διάταγμα - ότι έπρεπε να ικανοποιηθεί ότι ο αιτών την προσωποκράτηση είχε ενημερωθεί και ότι ήταν απαραίτητη η προσαγωγή μαρτυρίας επί τούτου - δεν εισακούστηκε. Η ενημέρωση του Αξιωματικού, που υπέβαλε την αίτηση, “τεκμαίρεται”, όπως αναφέρεται στην απόφαση, “από αυτό τούτο το γεγονός της υπογραφής της αίτησης”. Και, εφόσο το τεκμήριο αυτό δεν ανατράπηκε, δεν αφέθηκε κενό στην τεκμηρίωση του αιτήματος της Αστυνομίας.
Και ενώπιόν μας υποβλήθηκε ανάλογη εισήγηση από το δικηγόρο του εφεσείοντα ότι, στην περίπτωση που γεννώνται ερωτηματικά για την ενημέρωση του αξιωματικού της Αστυνομίας που εξαιτείται την προσωποκράτηση του υπόπτου, πρέπει να καταδεικνύεται, με την προσαγωγή θετικής μαρτυρίας, ότι ο αξιωματικός ο οποίος εξαιτείται την κράτηση, όντως, έτυχε της αναγκαίας ενημέρωσης πριν την υποβολή του αιτήματος.
Όπως υποδείξαμε στον κ. Κούσιο, κατά τη συζήτηση της έφεσης, εάν η τεκμηρίωση της ενημέρωσης του αιτούντος την προσωποκράτηση αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για τη θεμελίωση του αιτήματος, τότε η ανάγκη αυτή πρέπει να ικανοποιείται σε κάθε περίπτωση. Ακόμα, εάν η τεκμηρίωση της ενημέρωσης είναι συστατικό στοιχείο του αιτήματος για προσωποκράτηση, υπεισέρχονται, αναπόφευκτα, και η επάρκεια της ενημέρωσης και η ορθότητά της.
Ο κ. Παπαϊωάννου, εκ μέρους των εφεσιβλήτων, υπέβαλε ότι η απαίτηση του νόμου περιορίζεται στην υποβολή του αιτήματος από ανώτερο στέλεχος της Αστυνομίας.
Ούτε η έρευνα του κ. Κούσιου, αλλά ούτε και εκείνη του κ. Παπαϊωάννου έφεραν σε φως οποιαδήποτε προηγούμενη απόφαση, καθοδηγητική επί του θέματος. Η απουσία προηγούμενου δεν είναι, όπως κρίνουμε, τυχαία, αλλά απόρροια της σαφούς διατύπωσης του νόμου, Άρθρο 24 του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, ΚΕΦ. 155, ως προς την προέλευση του αιτήματος για προσωποκράτηση και τη σχετικότητά του. Η προέλευση του αιτήματος για προσωποκράτηση από βαθμούχο στέλεχος της Αστυνομίας αποτελεί προϋπόθεση για την εξέταση αίτησης για προσωποκράτηση και, γενικότερα, την ενεργοποίηση της διαδικασίας για την κράτηση του υπόπτου. Η υποβολή του αιτήματος για προσωποκράτηση από ανώτερο στέλεχος της Αστυνομίας συναρτάται αποκλειστικά με το παραδεκτό του αιτήματος. Προφανείς είναι οι λόγοι για τους οποίους περιορίζεται το δικαίωμα σε βαθμούχους της Αστυνομίας. Πρόκειται για αίτημα που άπτεται της ελευθερίας του ατόμου. Ο περιορισμός του δικαι[*316]ώματος σε ανώτερα στελέχη της Αστυνομίας αποτελεί εχέγγυο για τη λελογισμένη χρήση του.
Η εξουσία για την κράτηση ανήκει αποκλειστικά στο δικαστήριο. Η κρίση του αιτούντος την κράτηση για το εύλογο του αιτήματος δεν άπτεται της άσκησης της εξουσίας του δικαστηρίου, ούτε ελέγχεται. Μπορεί να διαταχθεί η κράτηση, εφόσο συνυπάρχουν οι προϋποθέσεις που δικαιολογούν τον περιορισμό της ελευθερίας του υπόπτου για τους σκοπούς της αστυνομικής ανάκρισης. Αυτές συνοψίζονται στη Stamataris and Another v. Police (1983) 2 C.L.R. 107, και δε θα τις επαναλάβουμε.
Πριν δώσουμε τέλος στην απόφασή μας, θέλουμε να παρατηρήσουμε ότι, μελετώντας τα πρακτικά, διαπιστώσαμε ότι η αντεξέταση επεκτάθηκε και σε θέματα άσχετα προς τα επίδικα θέματα της διαδικασίας για προσωποκράτηση. Χαρακτηριστικά, υποβλήθηκαν ερωτήσεις και δόθηκαν απαντήσεις ως προς το κατά πόσο υπήρχε προηγούμενο για την υποβολή δεύτερου αιτήματος για προσωποκράτηση υπόπτου για παραβιάσεις της περί Τελωνείων Νομοθεσίας και κατά πόσο, στο παρελθόν, άλλοι εισαγωγείς είχαν αλλοιώσει τιμολόγια. Παρεκτροπή από τα επίδικα θέματα πρέπει να αποφεύγεται και το δικαστήριο πρέπει να αποκλείει άσχετες προς τα επίδικα θέματα ερωτήσεις. Τα επίδικα θέματα αίτησης για προσωποκράτηση περιορίζονται στη γνησιότητα και το εύλογο των υπονοιών της Αστυνομίας και την αναγκαιότητα της κράτησης για τους σκοπούς των αστυνομικών ανακρίσεων, όπως το Εφετείο και πρόσφατα είχε την ευκαιρία να επαναλάβει σε δύο αποφάσεις του - (βλ. Αναστάσιος Συμιλλίδης ν. Αστυνομίας - (Ποινική Έφεση 6331 - 6/6/97. Αναστάσιος Συμιλλίδης ν. Αστυνομίας - (Ποινική Έφεση 6336 - 13/6/97)). Σ’ αυτά πρέπει να επικεντρώνεται η διαδικασία για το δικαιολογημένο της κράτησης υπόπτου. Πρέπει να αποφεύγεται η παρεκτροπή της διαδικασίας σε άλλα θέματα, η οποία τείνει, αφενός, να συσκοτίσει τα επίδικα θέματα και, αφετέρου, αδικαιολόγητα να παρατείνει τη διαδικασία.
Η έφεση απορρίπτεται.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο