(2008) 2 ΑΑΔ 542
[*542]16 Ιουλίου, 2008
[ΗΛΙΑΔΗΣ, ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
ΑΡΙΣΤΟΣ ΤΖΙΑΜΑΛΗΣ,
Εφεσείων,
v.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική Έφεση Αρ. 245/2006)
________________________
Απόδειξη ― Αξιολόγηση μαρτυρίας ― Αξιολόγηση μαρτυρίας σε υπόθεση βιασμού, διαφθοράς θήλεως ηλικίας μεταξύ 13 και 17 χρόνων, απαγωγής θήλεως κάτω των 16 χρόνων, άσεμνης επίθεσης κατά γυναικός και σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκου ― Ήταν ορθή και δεν παρεχόταν πεδίο για επέμβαση του Εφετείου για παραγκωνισμό των ευρημάτων του πρωτόδικου Δικαστηρίου ως προς την ενοχή του κατηγορουμένου.
Απόδειξη ― Σεξουαλικά αδικήματα ― Μαρτυρία ― Ενισχυτική μαρτυρία και ορθή προειδοποίηση ― Κακουργιοδικείο προειδοποίησε τον εαυτό του πριν καταδικάσει τον εφεσείοντα επί τη βάσει της μαρτυρίας της παραπονούμενης χωρίς ενισχυτική μαρτυρία ― Κρίθηκε κατ’ έφεση ότι η ενέργεια του Κακουργιοδικείου ήταν δέουσα.
Απόδειξη ― Ανώμοτη δήλωση ανηλίκου ― Αντίληψη του χρέους ανηλίκου να αποκαλύψει την αλήθεια ― Σε τέτοια περίπτωση δεν απαιτείται η ύπαρξη ενισχυτικής μαρτυρίας ― Άρθρο 9 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9.
Ποινική Δικονομία ― Όρκος ― Εφαρμοστέες αρχές σε σχέση με το θέμα του όρκου σε ποινική διαδικασία ― Άρθρο 55(1) του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, Κεφ.155.
Ο εφεσείων, ηλικίας 40 ετών, διατηρούσε φάρμα αλόγων στο χωριό Κισσόνεργα της επαρχίας Πάφου. Κρίθηκε ένοχος από το Κακουργιοδικείο Πάφου σε δύο κατηγορίες βιασμού, δύο κατηγορίες διαφθοράς θήλεως ηλικίας 13 και 17 ετών, μία κατηγορία απαγωγής [*543]θήλεως κάτω των 16 ετών, τρεις κατηγορίες άσεμνης επίθεσης κατά γυναικός, και δύο κατηγορίες σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων.
Θύμα των πιο πάνω αδικημάτων ήταν η ανήλικη Η, η οποία γεννήθηκε στην Αγγλία στις 6.1.1992 και κατοικούσε από τον Μάρτιο του 2005 στο χωριό Χλώρακα με τη μητέρα της και τον σύντροφο της τελευταίας. Τα αδικήματα έλαβαν χώρα σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες – στις 29/5/2005, 4/6/2005 και 11/6/2005 – στο αυτοκίνητο του εφεσείοντος και στη φάρμα του.
Το Κακουργιοδικείο αποδέχθηκε τη μαρτυρία της ανήλικης χωρίς ενισχυτική μαρτυρία έχοντας προειδοποιήσει τον εαυτό του κατάλληλα ως προς τον κίνδυνο να βασιστεί σε τέτοια μαρτυρία παραπονούμενης σε σεξουαλικά αδικήματα. Το Κακουργιοδικείο κατέληξε ότι η ανώμοτη δήλωση ανηλίκου, σύμφωνα με το Άρθρο 9 του περί Αποδείξεως Νόμου, Κεφ.9 δεν απαιτεί ενίσχυση, νοουμένου ότι αυτός αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητα της περίστασης και δεσμεύεται να πεί την αλήθεια.
Το Κακουργιοδικείο έκρινε ένοχο τον εφεσείοντα στις αντίστοιχες κατηγορίες, αφού προηγουμένως απέρριψε την μαρτυρία του ως αναληθή και αναξιόπιστη.
Ο εφεσείων αμφισβητεί με την παρούσα έφεση την καταδίκη του προβάλλοντας τους ακόλουθους λόγους:
1) Η αποδοχή της μαρτυρίας της ανήλικης χωρίς αναζήτηση, ως θέμα νόμου, ενισχυτικής μαρτυρίας, είναι εσφαλμένη.
2) Τα ευρήματα και συμπεράσματα του Κακουργιοδικείου αναφορικά με τη μαρτυρία που προσκομίστηκε από την Κατηγορούσα Αρχή, πάντοτε σε συνάρτηση με τη μαρτυρία που προσκομίστηκε από την υπεράσπιση, είτε προς ενίσχυση της μαρτυρίας του εφεσείοντος είτε προς αντίκρουση της μαρτυρίας της Κατηγορούσας Αρχής είναι εσφαλμένα.
3) Το εύρημα περί αυθεντικότητας των αποθηκευμένων μηνυμάτων στο φάκελο «folder» του τηλεφώνου της ανήλικης, τα οποία διαβάστηκαν στο Δικαστήριο με τη βοήθεια κάρτας που δεν έγινε τεκμήριο, είναι εσφαλμένο.
Το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
1) Η διαβεβαίωση την οποία η ανήλικη έδωσε (για το καθήκον που [*544]αντιλαμβανόταν ότι είχε να πει την αλήθεια στο Δικαστήριο), αντί όρκου, υπό τις συνθήκες που διαπιστώθηκαν, δεν απαιτούσε ως θέμα νόμου την αναζήτηση ενισχυτικής μαρτυρίας.
2) Οι λόγοι που επεξηγεί το Κακουργιοδικείο για την εκ μέρους του αξιολόγηση είτε των παραλείψεων είτε της στάσης της ανήλικης μέχρι τη στιγμή που ανέφερε όσα είχε υποστεί, είναι καθ’ όλα εύλογοι και πειστικοί, ώστε να μη δικαιολογείται η επέμβαση του Εφετείου.
3) Δεν έχει διαπιστωθεί οποιοδήποτε κενό στην υπόθεση μετά την αποδοχή της μαρτυρίας του εμπειρογνώμονα της Κατηγορούσας Αρχής ότι τα μηνύματα στο φάκελο του τηλεφώνου της ανήλικης παρέμειναν αναλλοίωτα.
Η έφεση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Νικολάου v. Δημοκρατίας (2000) 2 Α.Α.Δ. 390,
Καϊλής v. Δημοκρατίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 251,
Πέγκερος v. Δημοκρατίας (1995) 2 Α.Α.Δ. 143.
Έφεση εναντίον Kαταδίκης.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Kακουργιοδικείου Πάφου (Mιχαηλίδου, Π.E.Δ., Mαλαχτός, A.E.Δ., Λιμνατίτου, E.Δ.), (Ποινική Yπόθεση Aρ. 5997/05), ημερομηνίας 13/11/08.
Π. Αγγελίδης, για τον Εφεσείοντα.
Ν. Κέκκος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
O Εφεσείων είναι παρών.
Cur. adv. vult.
ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Ε. Παπαδοπούλου.
ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, Δ.: Ο εφεσείων, μετά από ακροαματική [*545]διαδικασία ενώπιον του Κακουργιοδικείου Πάφου, (Υπόθεση Αρ. 5997/05), κρίθηκε ένοχος στις πιο κάτω κατηγορίες: Δύο κατηγορίες βιασμού, κατά παράβαση του Άρθρου 144, δύο κατηγορίες διαφθοράς θήλεως, ηλικίας μεταξύ 13 και 17 χρόνων, κατά παράβαση του Άρθρου 154, μία κατηγορία απαγωγής θήλεως κάτω των 16 χρόνων, κατά παράβαση του Άρθρου 149, τρεις κατηγορίες άσεμνης επίθεσης κατά γυναικός, κατά παράβαση του Άρθρου 151 του Ποινικού Κώδικα, ΚΕΦ. 154 και δύο κατηγορίες σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων, κατά παράβαση των Άρθρων 2, 3(1)(γ) (2)(β) του περί Καταπολέμησης της Εμπορίας Προσώπων και περί Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Ανηλίκων Νόμου του 2000, (Ν. 3(Ι)/2000).
Όλες οι κατηγορίες αφορούσαν την ανήλικη Η, η οποία γεννήθηκε στην Αγγλία στις 6/1/1992. Η συμπεριφορά του εφεσείοντα, η οποία οδήγησε στις πιο πάνω κατηγορίες, έλαβε χώρα σε τρεις διαφορετικές ημερομηνίες - στις 29/5/2005, 4/6/2005 και 11/6/2005.
Στον εφεσείοντα επιβλήθηκαν συντρέχουσες ποινές φυλάκισης από ένα μέχρι 9 χρόνια, οι οποίες όμως δεν θα μας απασχολήσουν, αφού η έφεση στρέφεται μόνο εναντίον της καταδίκης.
Προς απόδειξη της υπόθεσης, η Κατηγορούσα Αρχή κάλεσε 15 μάρτυρες. Στήριξε, όμως, την υπόθεσή της, κατά κύριο λόγο, στη μαρτυρία της ανήλικης, την οποία θα συνοψίσουμε, αφού πρώτα παραθέσουμε τα ενώπιον του Κακουργιοδικείου αδιαμφισβήτητα γεγονότα:-
Ο εφεσείων, ηλικίας 40 χρονών, διατηρούσε στο χωριό Κισσόνεργα της επαρχίας Πάφου φάρμα αλόγων. Σ’ αυτήν, εκτός από τα άλογα που φρόντιζε, παραδίδονταν και μαθήματα ιππασίας. Η ανήλικη, της οποίας οι γονείς χώρισαν, ήλθε στην Κύπρο από την Αγγλία το Μάρτιο του 2005, με τη μητέρα της και το σύντροφό της τελευταίας. Αρχικά και για ένα μήνα, διέμεναν στο ξενοδοχείο Coral Bay, ενώ, στη συνέχεια, στο χωριό Χλώρακα και, από 21/6/2006, στο χωριό Πέγεια.
Η ανήλικη, η οποία κατέθεσε χωρίς να έρχεται σε οπτική επαφή με τον εφεσείοντα, ανέφερε ότι, επειδή αγαπούσε τα άλογα και την ιππασία, διευθετήθηκε να παρακολουθεί απογευματινά μαθήματα ιππασίας στη σχολή του εφεσείοντα, κατά δε τη διάρκεια των διακοπών και κατά τα Σαββατοκύριακα τα απογεύματα, να βοηθά στους στάβλους. Τα μαθήματα θα της τα παρέδιδε η Peta Hellyer, (η "Peta"). Μετά που άρχισε τα μαθήματα, έμαθαν με τη μητέρα της [*546]ότι εναντίον του εφεσείοντα εκκρεμούσε στο Δικαστήριο υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικης, γι’ αυτό ήταν προσεκτική. Στα μαθήματα, αρχικά, την μετέφερε η μητέρα της, η οποία παρέμενε στο χώρο μέχρι που τέλειωνε το μάθημα, αργότερα, όμως, όταν γνωρίστηκαν με την Tracy Buchanan, (η "Tracy"), η οποία διατηρούσε ερωτική σχέση με τον εφεσείοντα, την μετέφερε και αυτή. Ο εφεσείων, ενώ αυτή συνέχιζε τα μαθήματα με την Peta, της πρότεινε να της παραδώσει ο ίδιος δωρεάν μαθήματα, για να λάβει μέρος σε επιδείξεις ιππασίας. Έτσι, κάθε απόγευμα και μέχρι το τέλος των επιδείξεων στις 22/5/2005, της παρέδιδε μαθήματα. Όταν τέλειωσαν οι επιδείξεις, συνέχισε να πηγαίνει στους στάβλους και να καθαρίζει τα άλογα.
Στις 29/5/2005, το βράδυ και ενώ βρισκόταν στο σπίτι της, πήρε στο κινητό της τηλέφωνο μήνυμα, το οποίο, από τον αριθμό και τα διαφημιστικά της φάρμας, αναγνώρισε να προέρχεται από τον εφεσείοντα. Έγραφε: "Hello". Του απάντησε: "Hello, how are you?" Με μήνυμα τον ρώτησε γιατί της στέλλει μηνύματα και ο εφεσείων της απάντησε ότι την πεθύμησε, ρωτώντας την με τι ασχολείτο τη συγκεκριμένη ώρα και αν οι γονείς της ήταν στο σπίτι. Της ζήτησε να βγει από το σπίτι και αυτή τον ρώτησε πού βρισκόταν. Της προσδιόρισε το μέρος, ρωτώντας την ταυτόχρονα εάν μπορούσε να της τηλεφωνήσει. Της τηλεφώνησε και της είπε ότι κάτι συνέβαινε με το άλογο που αυτή φρόντιζε και να βγει να το κουβεντιάσουν. Βγήκε από το σπίτι, χωρίς να αναφέρει οτιδήποτε στους γονείς της. Ο εφεσείων βρισκόταν μέσα στο αυτοκίνητό του. Τον ρώτησε τι συνέβη και αυτός της ζήτησε να μπει στο αυτοκίνητο. Όταν για δεύτερη φορά του ζήτησε να της πει τι συνέβαινε, θύμωσε λέγοντας της ότι πίστευε και αυτή ότι είναι παιδεραστής. Αισθάνθηκε άσχημα, μπήκε στο αυτοκίνητο και κάθισε στη θέση του συνοδηγού. Αμέσως της είπε ότι τίποτε δε συνέβαινε με το άλογο και της ζήτησε να τον φιλήσει, αγγίζοντάς την. Προσπάθησε να τον απομακρύνει, αλλά αυτός άρχισε να την τραβά κοντά του και να την φιλά. Προσπάθησε να τον σταματήσει, ήταν, όμως, πολύ δυνατός και συνέχισε να την φιλά και να την αγγίζει στο στήθος και στο πίσω μέρος του λαιμού. Έμεινε στο αυτοκίνητο περίπου 10 έως 15 λεπτά και, όταν ο εφεσείων ξεκλείδωσε τις πόρτες και την άφησε να φύγει, επέστρεψε στο δωμάτιο της, χωρίς να αναφέρει σε κανένα τι είχε συμβεί, επειδή τον φοβόταν. Συνέχισε να πηγαίνει και να βοηθά στους στάβλους.
Στις 4/6/2005, γύρω στο μεσημέρι, στη φάρμα την πήρε η Tracy, η οποία, μετά από έναν καβγά που είχε με τον εφεσείοντα, έφυγε. Επειδή δεν ήθελε να μείνει μόνη μαζί του, του ζήτησε να πάει να [*547]βοηθήσει τον Philip, αγόρι από την Αγγλία, ηλικίας 14 χρονών, ο οποίος καθάριζε τους στάβλους. Δεν της επέτρεψε και της ζήτησε να πάρει στο γραφείο του μια σέλα αλόγου. Όταν την πήρε, άρχισε να την φιλά στα χείλη. Του ζήτησε να σταματήσει και αυτός σταμάτησε. Στη συνέχεια, της ζήτησε να του δείξει πώς τάιζε τα άλογα και προχώρησαν προς τους στάβλους. Ενώ προχωρούσαν, την άρπαξε από το δεξί ώμο, λέγοντας της να μην κάνει θόρυβο. Φοβήθηκε και του είπε εντάξει. Την τράβηξε προς τις τουαλέτες - βρίσκονταν δίπλα από το μέρος όπου τάιζαν τα άλογα - την έσπρωξε στη δεξιά τουαλέτα, έκλεισε την πόρτα, την έσπρωξε με βία στον τοίχο και άρχισε να την φιλά. Προσπάθησε να τον σταματήσει, ήταν, όμως, δυνατός και βίαιος, γι’ αυτό σταμάτησε. Της κατέβασε το τζιν παντελόνι που φορούσε μέχρι τα γόνατα, έβγαλε και ίδιος το παντελόνι του και το εσώρουχό του, πήρε τα χέρια της και την έβαλε να τον αγγίζει στο μπροστινό μέρος του σώματός του πάνω και κάτω. Στη συνέχεια, χωρίς προφυλακτικό, έβαλε το πέος του στον κόλπο της, ρωτώντας την εάν της άρεσε. Πόνεσε πολύ, φοβήθηκε και δεν του απάντησε. Στη συνέχεια, έβγαλε έξω το πέος του και εκσπερμάτωσε στο πάτωμα. Όταν τελείωσε, φόρεσε τα ρούχα του, της είπε να μην πει σε κανένα ο,τιδήποτε και έφυγε. Πρόσεξε τότε ότι στο εσώρουχό της υπήρχε αίμα. Ήταν η πρώτη φορά που είχε τέτοια εμπειρία. Δε μίλησε σε κανένα. Από τη μια, φοβόταν τον εφεσείοντα, ο οποίος ήταν πολύ βίαιος, και, από την άλλη, το κλίμα στο σπίτι της δεν ήταν καλό. Την περίοδο εκείνη υπήρχαν προβλήματα στις σχέσεις της μητέρας της με το σύντροφό της. Έτσι, συνέχισε να πηγαίνει στη φάρμα. Κοντά στα άλογα ένιωθε ανακούφιση και στη φάρμα ήταν η Tracy, η οποία της υποσχέθηκε ότι θα την προστάτευε.
Στις 11/6/2005, γύρω στις 11.00 π.μ. και ενώ η μητέρα της την μετέφερε με το αυτοκίνητό της στη φάρμα, συναντήθηκαν με την Tracy, η οποία ζήτησε από τη μητέρα της να παραμείνει στη φάρμα μαζί της μέχρι που αυτή να επιστρέψει. Η μητέρα της, για κάποιο χρόνο, έμεινε μαζί της, στη συνέχεια, όμως, μετά από συζήτηση που είχε με τον εφεσείοντα ότι άσκοπα έμενε εκεί, έφυγε. Όταν η μητέρα της έφυγε, ο εφεσείων της ζήτησε να τον ακολουθήσει πίσω από τους στάβλους, όπου βρισκόταν και ο Philip - κοιμόταν στο container - για να καθαρίσει το άλογο. Όταν πήρε το εργαλείο που καθαρίζουν τα άλογα, ο εφεσείων της ζήτησε να το πετάξει και την τράβηξε κοντά του. Της κατέβασε τα ρούχα μέχρι τα γόνατα, έβγαλε ο ίδιος το παντελόνι και το εσώρουχό του, της έκανε πρώτα στοματικό έρωτα και, ενώ της κρατούσε τα χέρια, εισχώρησε το πέος του στον κόλπο της. Στη συνέχεια και αφού την γύρισε προς τα πίσω, εισχώρησε το πέος του στον πρωκτό της. [*548]Πόνεσε πάρα πολύ. Της είπε ότι θα τελείωνε και την ρώτησε αν ήθελε να εκσπερματώσει μέσα της. Η ίδια συνεχώς του έλεγε όχι, την αγνόησε όμως και εκσπερμάτωσε. Αφού φόρεσαν τα ρούχα τους, της ζήτησε να φύγουν χωριστά για να μην τους δει ο Philip. Ο εφεσείων έφυγε πρώτος. Ήταν τόσο συγχυσμένη, ούτε να φωνάξει μπορούσε. Έκλαιγε ασταμάτητα. Όταν ένιωσε καλύτερα, συνέχισε να εργάζεται, χωρίς να αναφέρει οτιδήποτε είτε στο Philip είτε στην Tracy, όταν επέστρεψε, είτε στους γονείς της το βράδυ. Συνέχισε να βοηθά στους στάβλους.
Στις 18/6/2005, έστειλε μήνυμα με το κινητό της στην Tracy ότι ήθελε να της μιλήσει για τον εφεσείοντα και την επομένη, 19/6/2005, ημέρα Κυριακή, η Tracy την πήρε από το σπίτι της και πήγαν στη φάρμα. Καθ’ οδόν, η Tracy μίλησε στο τηλέφωνο με τον εφεσείοντα. Εκεί και στην παρουσία του εφεσείοντα ανέφερε στην Tracy τα όσα είχαν συμβεί. Ενώ συνομιλούσαν, στο μέρος έφτασε και ο Πόλυς, συνεργάτης του εφεσείοντα, στην παρουσία του οποίου και μετά που ο εφεσείων της το ζήτησε επανέλαβε τα όσα είπε προηγουμένως. Όταν τελείωσε, ο εφεσείων έγινε επιθετικός, λέγοντάς της ότι: «εσύ μου είπες ότι ο πατριός σου έκανε σεξ μαζί σου». Δεν του απάντησε και τότε της είπε «αυτά όλα που λες είναι ψέματα και θα πιάσω τον πατριό σου να του τα πω όλα» και άρχισε να φωνάζει. Ο Πόλυς την συμβούλευσε, ότι, αν όλα όσα ανέφερε ήταν αλήθεια, θα έπρεπε να το πει στη μητέρα της. Στη φάρμα, μετά από τηλεφώνημα του εφεσείοντα, πήγε και ο πατριός της, χωρίς όμως ο εφεσείων ή οποιοσδήποτε άλλος να του αναφέρει ο,τιδήποτε. Από την ημέρα εκείνη σταμάτησε να πηγαίνει στη φάρμα. Αργότερα, όταν έμαθε ότι η Peta άρχισε και πάλι να παραδίδει εκεί μαθήματα ιππασίας άρχισε μαθήματα μαζί της. Έκαμε το πρώτο μάθημα στις 26/6/2005 και το δεύτερο στις 3/7/2005. Όταν τέλειωσε το δεύτερο μάθημα, γύρω στις 9.15 το πρωί, και πήρε από την τσάντα της μητέρας της, η οποία ήταν μαζί της, το κινητό της τηλέφωνο, διαπίστωσε ότι η κάρτα του απουσίαζε. Ζήτησε από τη μητέρα της εξηγήσεις και αυτή της ανέφερε ότι ο εφεσείων πήρε από την τσάντα της το τηλέφωνο και θα πρέπει αυτός να την πήρε. Επιστρέφοντας στο σπίτι με τη μητέρα της, η οποία ζητούσε να μάθει τι συνέβαινε, της εξιστόρησε όλα όσα είχαν συμβεί και, στη συνέχεια, προχώρησαν και κατάγγειλαν την υπόθεση στην Αστυνομία.
Για την Κατηγορούσα Αρχή κατέθεσαν, μεταξύ άλλων, η μητέρα της ανήλικης - Μ.Κ.8, ο σύντροφός της - Μ.Κ.5, η Peta - Μ.Κ11, η Tracy - Μ.K.6, ο συνεργάτης του εφεσείοντα Πολύκαρπος Πολυκάρπου - Μ.Κ.12, ο Δρ. Σοφοκλής Σοφοκλέους - Μ.Κ.14 και ο [*549]Σταύρος Λαπήθιος, Ηλεκτρονικός Μηχανικός - Μ.Κ.15.
Η μητέρα της ανήλικης αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, στη συζήτηση που είχε με τον εφεσείοντα στις 11/6/2005, όταν, μετά από προτροπή της Tracy, παρέμεινε στη φάρμα με την ανήλικη, και στην επιμονή του εφεσείοντα να την διώξει. Επίσης, αναφέρθηκε στο περιστατικό και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ο εφεσείων, στις 3/7/2005, πήρε από την τσάντα της το κινητό τηλέφωνο της ανήλικης, αφαίρεσε από αυτό την κάρτα, την οποία μάσησε προτού την επιστρέψει στο σύντροφό της, σε συνάντηση που οι δύο είχαν στο ξενοδοχείο «Βερόνικα».
Η Peta αναφέρθηκε στo χρόνο που εργάστηκε στη φάρμα και επιβεβαίωσε ότι αυτή παρέδιδε μαθήματα στην ανήλικη, όπως και ότι το τελευταίο μάθημα της το παρέδωσε στις 3/7/2005.
Η Tracy, η οποία την περίοδο που έλαβαν χώρα όσα η ανήλικη ισχυρίζεται αλλά και μέχρι τη δίκη διατηρούσε ερωτικό δεσμό με τον εφεσείοντα, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι, όπως η ανήλικη της είπε, ο σύντροφος της μητέρας της την κακοποίησε σεξουαλικά και ότι αυτή, με τη θέλησή της, δύο φορές έκαμε έρωτα με τον εφεσείοντα.
Ο Πολύκαρπος Πολυκάρπου αναφέρθηκε στην επαγγελματική σχέση του με τη φάρμα και στη συνάντηση της 19/6/2005. Τα όσα ανέφερε για τη συγκεκριμένη συνάντηση δε θα τα επαναλάβουμε, βρίσκονται στην ίδια γραμμή με όσα η ανήλικη κατέθεσε.
Ο Ιατροδικαστής Δρ. Σ. Σοφοκλέους εξέτασε την ανήλικη στις 4/7/2005 και διαπίστωσε:-
«1. Παλαιά ρήξη παρθενικού υμένα, 2. Μόνιμη χάλαση του πρωκτικού δακτυλίου, 3. Ρήξη του βλεννογόνου του πρωκτού στην 3η ώρα εν επουλώσει.»
Ο Σταύρος Λαπήθιος - Μ.Κ.15 - Τεχνικός Επιθεωρητής Κινητής Τηλεφωνίας, αναφέρθηκε στη διαδικασία εξέτασης του περιεχομένου της S.I.M. κάρτας του κινητού τηλεφώνου της ανήλικης - Τεκμήριο 1 - και στις διαπιστώσεις του ότι υπήρχαν σ’ αυτή καταχωρημένα συνεχόμενα μηνύματα στο φάκελο (File) με την ονομασία "My Folder", με αποστολέα "ARIS". Ο μάρτυρας ήταν κατηγορηματικός ότι δεν υπήρχε παραποίηση ή αλλαγή των μηνυμάτων στο φάκελο του τηλεφώνου Τεκμήριο 1, ήταν όλα πρωτότυπα.
[*550]Για την Υπεράσπιση, κατέθεσαν ο εφεσείων και ακόμη δύο μάρτυρες - ο Mike George Brooks, ο οποίος διατηρεί επαγγελματική σχέση μαζί του και ο Μιχάλης Μούντης, Δόκτωρ Φιλοσοφίας Πληροφορικής και διευθυντής ιδιωτικής εταιρείας. Ο πρώτος κατέθεσε ότι ο Πολυκάρπου του ανέφερε ότι η ανήλικη του αποκάλυψε ότι ο πατριός της την παρενόχλησε σεξουαλικά, ενώ ο δεύτερος για τις δυνατότητες αλλοίωσης σε ορισμένες μάρκες και μοντέλα, μέσω της ίδιας της συσκευής, του περιεχομένου ενός μηνύματος. Ο μάρτυρας δεν εξέτασε το τηλέφωνο - Τεκμήριο 1 - και δε γνώριζε το μοντέλο του.
Με τη μαρτυρία του, ο εφεσείων απέρριπτε όλα όσα του απέδιδε η ανήλικη, ισχυριζόμενος ότι όλα ήταν εκβιασμοί. Επειδή, κατ’ επανάληψη, είπε, την έδιωξε από τη φάρμα, τον εκβίαζε με μηνύματα, τα οποία της είχε στείλει και τα οποία η ίδια αλλοίωσε. Από τις 28/5/2005, η συμπεριφορά της ήταν παράξενη. Τον φωτογράφιζε με το κινητό της τηλέφωνο και του έλεγε ότι κανένας δεν μπορεί να την σταματήσει να πηγαίνει στη φάρμα και ότι δεν έπρεπε να ξεχνά πως είχε προηγούμενη υπόθεση εναντίον του. Από τις αρχές Μαΐου, ισχυρίζεται, σε τρεις περιπτώσεις, στην παρουσία της Tracy και του Πόλυ, η ανήλικη του ανέφερε ότι ο πατριός της, σε μικρή ηλικία, την κακοποίησε σεξουαλικά. Ήταν ο μόνος, του είπε, που εμπιστευόταν, γι’ αυτό του το ανέφερε. Όταν του το είπε, της εισηγήθηκε να το πει στη μητέρα της, αλλά εκείνη αρνήθηκε, λέγοντάς του ότι κανείς δε θα την πίστευε. Στις 21/5/2005, ζήτησε από την Tracy η ανήλικη να μην πηγαίνει στη φάρμα, λίγα λεπτά, όμως, αργότερα η μητέρα της πήγε στη φάρμα και του ανέφερε ότι υπήρχαν κάποιοι που νοιάζονται γι’ αυτόν και να μη θυμώνει. Αρνήθηκε ότι παρέδωσε ή παρέδιδε ο ίδιος μαθήματα στην ανήλικη, λέγοντας ότι οι σχέσεις τους ήταν τυπικές και η μόνη επαφή που είχε μαζί της ήταν κατά τα διαλείμματα και το φαγητό. Δέχθηκε ότι πήρε από την τσάντα της μητέρας της το κινητό τηλέφωνο της ανήλικης και ότι μάσησε την κάρτα, το έκαμε όμως, είπε, γιατί εκνευρίστηκε.
Το Κακουργιοδικείο, αφού άκουσε τις αγορεύσεις των συνηγόρων, προχώρησε στην εξέταση της εκατέρωθεν μαρτυρίας, την οποία και αξιολόγησε σε έκταση, προτού αποδεχθεί, για τους λόγους που εξήγησε, ολόκληρη τη μαρτυρία της Κατηγορούσας Αρχής, πλην της μαρτυρίας της Tracy, την οποία δεν αποδέχθηκε στα σημεία που αυτή ερχόταν σε αντίθεση με τη μαρτυρία άλλων αξιόπιστων μαρτύρων της Κατηγορούσας Αρχής. Η ερωτική σχέση, κατέληξε, που η μάρτυς διατηρούσε μέχρι τη δίκη με τον εφεσείοντα, οι ενοχές που είχε, αφού ήταν το πρόσωπο στο οποίο η [*551]μητέρα της ανήλικης την εμπιστεύθηκε, την ανάγκασαν, ως προς τα ουσιώδη, να αποστασιοποιηθεί από την αλήθεια. Απέρριψε τη μαρτυρία της Υπεράσπισης, για τους λόγους που, επίσης, εξήγησε, και προχώρησε σε ανάλογα ευρήματα.
Αποδεχόμενο ειδικότερα τη μαρτυρία της ανήλικης, την οποία, όπως τόνισε, αξιολόγησε χωρίς αναφορά σε ενισχυτική μαρτυρία, αφού αναφέρθηκε πρώτα στον κανόνα ότι, όπου παραπονούμενο πρόσωπο αποδίδει σε κατηγορούμενο τη διάπραξη αδικήματος σεξουαλικής φύσης, η μαρτυρία του, νοουμένου ότι κρίνεται αξιόπιστη, χρειάζεται ενισχυτική μαρτυρία ως θέμα πρακτικής και ότι, ανεξάρτητα από τον κανόνα, η καταδίκη κατηγορουμένου μπορεί να στηριχτεί μόνο στη μαρτυρία του παραπονουμένου προσώπου, εφόσον το δικαστήριο αυτοπροειδοποιηθεί για τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην αποδοχή της μαρτυρίας του χωρίς ενισχυτική μαρτυρία, ανέφερε τα ακόλουθα:-
«Είναι η κατάληξή μας ότι η μαρτυρία της ανήλικης αυτή καθαυτή είναι τέτοιας ποιότητας που δεν έχουμε κανένα δισταγμό να βασιστούμε σ’ αυτή και χωρίς την ύπαρξη ενισχυτικής μαρτυρίας έχοντας προειδοποιήσει τον εαυτό μας κατάλληλα για τον κίνδυνο που ελλοχεύει: να βασιστεί το Δικαστήριο στη χωρίς ενίσχυση μαρτυρία παραπονούμενης σε σεξουαλικά αδικήματα. Έχουμε ακόμη προειδοποιήσει τους εαυτούς μας ότι ενώπιον μας είχαμε μια έφηβη, δεκατεσσάρων σχεδόν χρονών κατά το χρόνο της καταγγελίας της υπόθεσης στην Αστυνομία και δεκαπέντε χρόνων περίπου ενώπιον μας.»
Την εισήγηση του συνηγόρου του εφεσείοντα - ότι θα έπρεπε να αναζητηθεί, ως θέμα νόμου και όχι πρακτικής, ενισχυτική μαρτυρία - αφού καθοδηγήθηκε από σχετική νομολογία*, την απέρριψε ως εξής:-
«Το σχετικό Άρθρο 9 προβλέπει πως όταν μαρτυρία ανηλίκου δίδεται χωρίς όρκο, εφόσον το Δικαστήριο κρίνει πως ανήλικος δεν αντιλαμβάνεται τη σημασία του όρκου και την υποχρέωση να πει την αλήθεια, τότε η μαρτυρία αυτή δεν μπορεί να οδηγήσει σε καταδίκη του κατηγορουμένου παρά μόνο με τη συνδρομή ενισχυτικής μαρτυρίας που να συνδέει τον Κατηγορούμενο με τη διάπραξη του αδικήματος.
Η παραπονούμενη όταν έδινε την κατάθεσή της στο Δικα[*552]στήριο στις 18.9.2006 ήταν σχεδόν δεκαπέντε χρονών. Κρίναμε ότι η ηλικία της, της επέτρεπε να προβεί σε ένορκη κατάθεση. Παρά ταύτα προχωρήσαμε τυπικά έστω στη συνηθισμένη εξέταση υποβάλλοντας της τις κατάλληλες ερωτήσεις οπότε και προέκυψε θέμα διαβεβαίωσης: δεν πρεσβεύει οποιαδήποτε θρησκεία και δεν ανήκει σ’ οποιοδήποτε δόγμα.
Διακριβώσαμε ότι η ανήλικη αντιλαμβανόταν το χρέος της να πει την αλήθεια και να μην παραβλάψει ένα αθώο, όπως και αντιλαμβανόταν και τη σοβαρότητα της δικαστικής διαδικασίας και του χρέους απέναντι της. Αυτό άλλωστε είναι το ζητούμενο σε κάθε περίπτωση, είτε η μαρτυρία δίδεται ενόρκως είτε δίδεται διαβεβαίωση. ΄Αλλωστε δεν είναι δυνατόν το δικαίωμα ενός μάρτυρα να δώσει διαβεβαίωση αντί όρκου να τίθεται σε υποδεέστερη μοίρα και να τυγχάνει δυσμενούς σχολιασμού.
.........................................................................................................
Καταλήγουμε ότι στην παρούσα υπόθεση δεν απαιτείται ενίσχυση σύμφωνα με το Άρθρο 9. Το Άρθρο 9 ρητά αναφέρεται σε ανώμοτη δήλωση ανηλίκου και όχι οιουδήποτε. Συνεπώς ότι αφορά είναι ανώμοτη δήλωση που δόθηκε αντί για ένορκα γιατί ο μάρτυρας ως εκ του νεαρού της ηλικίας του δεν αντιλαμβανόταν την έννοια του όρκου και την υποχρέωση να μιλήσει την αλήθεια και όχι γιατί λόγω των πεποιθήσεων δεν ορκίζεται, αντιλαμβάνεται όμως τη σοβαρότητα της περίστασης και ότι δεσμεύεται να πει την αλήθεια.»
Τη μαρτυρία του εφεσείοντα την απέρριψε, γιατί:-
«Ο κατηγορούμενος δεν είπε την αλήθεια. Τόσο στην κατάθεσή του προς την Αστυνομία όσο και ενώπιον μας βρίσκουμε πως ο κατηγορούμενος δεν έλεγε την αλήθεια: τα όσα αποδίδει στην Η. περί εκβιασμών είναι σκέψεις εκ των υστέρων, τις οποίες εισάγει και επαναλαμβάνει ενώπιον μας ούτως ώστε να εισάξει κίνητρο και να δικαιολογήσει γιατί η Η. να πλάσει τέτοιες ιστορίες και να του αποδώσει τόσο σοβαρές κατηγορίες. Μέσα σ’ αυτές τις παραμέτρους σημειώνουμε τη στάση του κατηγορουμένου και τις κατηγορίες που αποδίδει όπως είπαμε ήδη προς την Αστυνομία για μεροληπτική στάση και πλημμελή εξέταση της υπόθεσης θέση την οποία ήδη απορρίψαμε. Διακρίναμε στη μαρτυρία του κατηγορουμένου το κατασκευασμένο αλλά και την ευκολία στο να δίνει απαντήσεις λογικοφανείς εκ [*553]πρώτης όψεως αλλά όχι πειστικές.
Ιδιαίτερα μας ξενίζει, και θα θέλαμε να το παρατηρήσουμε αυτοτελώς, πως ο κατηγορούμενος ο οποίος τηλεφώνησε του Ρ. να έρθει να πάρει την Η. και ενώ απειλεί ότι θα του τα πει όλα, και ενώ σε αυτό στόχευε στις 19.6.05 στη συζήτηση που είχαν όλοι μαζί στο container, όταν έρχεται ο Ρ. δεν του λέει τίποτα. Δικαιολογεί τη στάση του λέγοντας πως θα έπρεπε να του τα πει η ίδια, η Η. άλλωστε τι να του πει ο ίδιος, ήξερε ότι όλα ήσαν βλακείες της.
..............................................................................................................
Αφύσικη κρίνεται η θέση του κατηγορουμένου, ένα πρόσωπο το οποίο αντιμετωπίζει άλλη μία υπόθεση για σεξουαλική εκμετάλλευση ανηλίκου η οποία εκκρεμεί στο Ε.Δ. Πάφου, ένα πρόσωπο που ένα νεαρό κορίτσι τον εκβιάζει όπως λέει, με αυτό τον αισχρό τρόπο, ενώ προσπαθεί να ξεκαθαρίσει τα πράγματα σε κοινή συζήτηση με την Tracy και τον Πόλυ, ξένα πρόσωπα ουσιαστικά προς τη Η., ενώ απειλεί ότι θα τα πει όλα στους ‘γονείς’ της και τηλεφωνεί για το σκοπό αυτό του Ρ., όταν αυτός έρχεται δεν λέει οτιδήποτε και αφήνει τα πράγματα ως έχουν. Αφήνει ουσιαστικά το κορίτσι να διαδίδει ψέματα τόσο για τον πατριό της όσο και για τον ίδιο. Αφήνει ένα μεγάλο κίνδυνο να επικρέμεται χωρίς να ξεκαθαρίσει τα πράγματα είτε με τη μητέρα της Η., είτε με τον Ρ., με την πρώτη ευκαιρία που είχε, και που ο ίδιος δημιούργησε με το τηλεφώνημα στις 19.6.05.»
Ακολούθως, το Κακουργιοδικείο, αφού εξέτασε και τη νομική πτυχή του κάθε αδικήματος, έκρινε τον εφεσείοντα ένοχο στις αντίστοιχες κατηγορίες.
Με την ενώπιόν μας έφεση, ο εφεσείων αμφισβητεί, για σειρά λόγων, την ορθότητα της καταδίκης του. Θα εξετάσουμε τους λόγους έφεσης, διαχωρίζοντάς τους σε τρεις ενότητες:-
Στην πρώτη ενότητα, θα εξετάσουμε το λόγο έφεσης 3, ο οποίος αφορά στην αποδοχή της μαρτυρίας της ανήλικης χωρίς αναζήτηση, ως θέμα νόμου*, ενισχυτικής μαρτυρίας.
Με σκοπό να καταδείξει το εσφαλμένο της κατάληξης του Κα[*554]κουργιοδικείου, ο συνήγορος του εφεσείοντα μας παρέπεμψε σε σημεία της μαρτυρίας της ανήλικης. Καίτοι, υπέβαλε, το Κακουργιοδικείο, με ερωτήσεις του, στα πλαίσια της συνηθισμένης εξέτασης για διακρίβωση εάν η ανήλικη είχε αντίληψη του φόβου της θείας τιμωρίας ως συνέπειας σε περίπτωση παράβασης του όρκου, από τη μια, έκρινε ότι αυτή δεν ήταν σε θέση να ορκιστεί και δεν της επέτρεψε να το πράξει, από την άλλη, έκρινε ότι δεν τυγχάνει εφαρμογής το Άρθρο 9* του περί Αποδείξεως Νόμου, ΚΕΦ. 9, όπως τροποποιήθηκε, σύμφωνα με το οποίο, ελλείψει ενισχυτικής μαρτυρίας, δεν μπορεί να στηριχθεί καταδίκη επί της ανώμοτης μαρτυρίας παιδιού νεαρής ηλικίας.
Θεωρούμε χρήσιμο, για σκοπούς καλύτερης αντίληψης των όσων οδήγησαν στη διακρίβωση του Δικαστηρίου ότι η ανήλικη δεν ήταν σε θέση να ορκιστεί, να παραθέσουμε σχετικά αποσπάσματα από τα πρακτικά:-
«Δικαστήριο προς μάρτυρα:
...............................................................................................................
Ε. Έχεις κάποιο θρήσκευμα; Πιστεύεις σε κάποια θρησκεία; Είσαι χριστιανή;
Α. Ναι, είμαι.
Ε. Επιθυμείς να ορκιστείς;
Α. Εντάξει, μάλιστα.
Ε. Ποιο είναι το δόγμα σου;
Α. Δεν πιστεύω σε κάποια θρησκεία αλλά είμαι καθολική.
Ε. Είσαι σε θέση να πεις τι σημαίνει όταν κάποιος ορκίζεται στη Βίβλο; Καταλαβαίνεις τι σημαίνει να ορκιστεί κάποιος στην Αγία Γραφή και τις συνέπειες;
Α. .........................................................................................................
Μάλιστα.
Ε. Τι σημαίνει αυτό για σένα;
Α. Ότι πρέπει να, όταν συμβεί αυτό πρέπει να πούμε την αλήθεια.
Ε. Και τι συμβαίνει όταν δεν πούμε την αλήθεια; Ποιες είναι οι [*555]συνέπειες αυτού του πράγματος;
...............................................................................................................
Ε. Ξέρεις;
Α. Όχι, δεν ξέρω τι είναι οι συνέπειες.
Δικαστήριο:
Είμαστε της άποψης ότι η μάρτυρας δεν είναι σε θέση να ορκιστεί στην Αγία Γραφή, δεν αντιλαμβάνεται τι σημαίνει ορκίζομαι στην Αγία Γραφή υπό την έννοια που εμείς το αντιλαμβανόμαστε. Αλλά και στην Αγγλία ακόμα υπάρχουν ερωτήσεις που πρέπει να υποβληθούν προς ένα μάρτυρα για να μπορέσει να καταδειχθεί αν αντιλαμβάνεται τις συνέπειες του όρκου. Όσον αφορά το δόγμα, λέει απλώς η μάρτυρας, στη γενικότητα του, είμαι καθολική, φαίνεται δεν έχει πάρει οποιαδήποτε παιδεία όσον αφορά σε θρήσκευμα. Θα πρέπει να αποφασίσετε κ. Κέκκο τι θέλετε να κάνετε δεν είναι δικό μας θέμα, εμείς απλώς κρίνουμε ότι δεν πρέπει να θεωρήσουμε τη μάρτυρα ότι είναι σε θέση να ορκιστεί στην Αγία Γραφή.
...............................................................................................................
κ. Κέκκος προς μάρτυρα:
Ε. ..., αφού δεν αντιλαμβάνεσαι τις συνέπειες όταν κάποιος δεν λέει την αλήθεια, μπορείς να δώσεις μια διαβεβαίωση ότι θα πεις την αλήθεια στο Δικαστήριο;
Α. Μπορώ να δώσω το λόγο μου για ό,τι θα πω θα είναι αληθές.
...............................................................................................................
Ε. Εμείς δεν εννοούμε να γνωρίζεις τις νομικές συνέπειες αλλά γενικά ως άνθρωπος όταν ορκίζεσαι σε ένα Ευαγγέλιο και δεν πεις την αλήθεια τι αντιλαμβάνεσαι, αυτό θέλουμε να μας πεις την άποψή σου.
Α. Ναι, γνωρίζω ότι αν πω ψέματα κατά κάποιο τρόπο θα βρω τον μπελά μου και γι’ αυτό το μόνο που θέλω να κάνω είναι να πω την αλήθεια.
...............................................................................................................
Δικαστήριο προς κ. Κέκκο:
Για να μπορεί να ορκιστεί στο Ευαγγέλιο πρέπει να θρησκεύει, να είναι Χριστιανή και να αντιλαμβάνεται τις συνέπει[*556]ες του όρκου. Η Θεία τιμωρία, αυτό που ανάγεται στο Θεό, έχει τη σημασία του. Το Ευαγγέλιο έχει να κάμει με το Θεό.
...............................................................................................................
Ε. ..., θα πρέπει να δώσεις τη διαβεβαίωση ότι θα πεις την αλήθεια ενώπιον του Δικαστηρίου, όλη την αλήθεια και μόνο την αλήθεια και τίποτε άλλο.
Α. Μάλιστα, θα πω όλη την αλήθεια και μόνο την αλήθεια.»
Το ζήτημα του όρκου από νεαρά πρόσωπα εξετάστηκε αναλυτικά, με αναφορά σε αγγλική νομολογία, στη Νικολάου ν. Δημοκρατίας, (πιο πάνω), από την οποία και το πρωτόδικο Δικαστήριο καθοδηγήθηκε. Εκεί, η παραπονούμενη, ηλικίας 12 ετών, όταν κατέθετε, γνώριζε, είπε σε σχετική ερώτηση του Δικαστηρίου, ότι, όταν κάποιος ορκίζεται, δεν πρέπει να λέει ποτέ ψέματα και, αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα τιμωρηθεί από το Θεό. Υποστηρίχθηκε ότι, από τις απαντήσεις της, δεν είχε καταδειχθεί να αντιλαμβάνεται το καθήκον της να λέει πάντοτε την αλήθεια αλλά μόνο όταν υπάρχει ο φόβος της θείας τιμωρίας. Το Δικαστήριο, εξετάζοντας το ζήτημα, ανέφερε τα εξής:- (σελ. 397-398)
«Είναι γεγονός πως στην Αγγλία υπήρξε τέτοια μεταβολή μετά την υπόθεση R. v. Hayes [1977] 2 All E.R. 288, [1977] 1 W.L.R. 234, όπου το Δικαστήριο, διαπιστώνοντας τις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, με ενδεχόμενο μεγάλο τμήμα της κοινωνίας να μη πιστεύει σε Θεία τιμωρία, υιοθέτησε περισσότερο κοσμικό περιεχόμενο στην έρευνα που γίνεται. Το ουσιαστικό στοιχείο της έρευνας περιέχεται στην παρακάτω παράγραφο, όπως συνοψίζεται από τους εκδότες.
‘Whether the child has a sufficient appreciation of the solemnity of the occasion, and the added responsibility to tell the truth which is involved in taking an oath, over and above the duty to tell the truth which is an ordinary duty of normal social conduct’.
Στην Αγγλία το ζήτημα ρυθμίζεται τώρα με νομοθεσία: Criminal Justice Act 1991. Σύμφωνα δε με το Άρθρο 33(Α)(1) στις ποινικές υποθέσεις η μαρτυρία παιδιού κάτω των 14 ετών πρέπει να δίδεται χωρίς όρκο. Επομένως το Δικαστήριο δεν χρειάζεται να κάνει την έρευνα, που υιοθέτησε το Δικαστήριο στην R. v. Hayes. Έχουμε ήδη υποδείξει πως η απόφαση του Αγγλικού Δικαστηρίου στην υπόθεση R. v. Hayes βασίστηκε, [*557]όπως ρητά αναφέρεται στο ίδιο το κείμενο της, στη διαπίστωση των κοινωνικών συνθηκών που επικρατούν στην Αγγλία. Η γνώμη μας είναι πως στην κοινωνία μας δε φαίνεται να δημιουργήθηκε τέτοια μεταστροφή. Η αντίληψη είναι πως η παράβαση όρκου δυνατό να επιφέρει τη θεία τιμωρία. Οι ερωτήσεις, επομένως, που υπέβαλε το Δικαστήριο στη Στέλλα, και οι απαντήσεις που έδωσε η ίδια, δικαιολογούν την κρίση του πως γνώριζε τη σημασία του όρκου και το χρέος της να πει την αλήθεια. Καταδεικνύεται επίσης, από τη σχετική στιχομυθία μεταξύ Δικαστηρίου και Στέλλας, πως η τελευταία αντιλαμβανόταν τη σοβαρότητα της δικαστικής διαδικασίας και του χρέους της απέναντι της. Το στοιχείο δηλαδή που καθιερώθηκε στην υπόθεση R. v. Hayes.»
Στην Κύπρο, το θέμα του όρκου, γενικά, ρυθμίζεται από το Άρθρο 55(1) του περί Ποινικής Δικονομίας Νόμου, ΚΕΦ. 155*, σύμφωνα με το οποίο η γενική αρχή είναι ότι όλοι οι μάρτυρες σε ποινική διαδικασία πρέπει να εξετάζονται ενόρκως. Βέβαια, μάρτυρας, εάν δε θρησκεύει, ή εάν το να ορκιστεί αντίκειται στη θρησκεία του, δικαιούται, αντί να ορκιστεί, να προβεί σε βεβαίωση, αφού υποσχεθεί και δηλώσει επίσημα ότι η μαρτυρία που θα δοθεί από αυτόν στο δικαστήριο θα είναι όλη η αλήθεια. Κατ’ εξαίρεση, το δικαστήριο μπορεί να εξετάσει χωρίς όρκο οποιοδήποτε παιδί νεαρής ηλικίας, το οποίο, κατά τη γνώμη του, δεν αντιλαμβάνεται τη φύση του όρκου.
Στην παρούσα περίπτωση, είναι, από την έρευνα του Δικαστηρίου, φανερό, ότι η ανήλικη, η οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αγγλία, καίτοι καθολική το θρήσκευμα, δεν ήταν θρησκευόμενο πρόσωπο και ούτε αντιλαμβανόταν τις συνέπειες του όρκου, αντιλαμβανόταν, όμως, πλήρως τη σημασία του να πει την αλήθεια. Δεν ορκίστηκε, έδωσε, όμως, διαβεβαίωση για το καθήκον που αντιλαμβανόταν ότι είχε να πει την αλήθεια στο Δικαστήριο. Οι [*558]απαντήσεις που έδωσε σαφώς αποκαλύπτουν πρόσωπο χωρίς γνώση των επί μέρους της εκκλησίας στην οποία ανήκει, ιδιαίτερα της θείας τιμωρίας, με πλήρη, όμως, γνώση του μόνιμου και γενικού χρέους της να πει την αλήθεια, ανεξάρτητα από τη θεία τιμωρία, δηλαδή, με πλήρη γνώση του ζητούμενου. Η διαβεβαίωση την οποία η μάρτυς έδωσε, αντί όρκου, υπό τις συνθήκες που διαπιστώθηκαν, δεν απαιτούσε ως θέμα νόμου την αναζήτηση ενισχυτικής μαρτυρίας.
Καταλήγουμε ότι αυτός ο λόγος έφεσης δεν ευσταθεί.
Στη δεύτερη ενότητα, θα εξετάσουμε τους λόγους έφεσης 1, 2, 4, 5, 6 και 9, οι οποίοι άπτονται της αξιολόγησης και των συνακόλουθων ευρημάτων και συμπερασμάτων του Κακουργιοδικείου αναφορικά με τη μαρτυρία που προσκομίστηκε από την Κατηγορούσα Αρχή, πάντοτε σε συνάρτηση με τη μαρτυρία που προσκομίστηκε από την Υπεράσπιση, είτε προς ενίσχυση της μαρτυρίας του εφεσείοντα είτε προς αντίκρουση της μαρτυρίας της Κατηγορούσας Αρχής.
Ο συνήγορος του εφεσείοντα υπέβαλε ότι η απόφαση του Κακουργιοδικείου είναι επισφαλής, αφού στηρίχθηκε, κατά κύριο λόγο, αν μη αποκλειστικά, στη μαρτυρία της ανήλικης, η οποία, όπως το ίδιο διαπίστωσε, δημιουργούσε κάποια ερωτηματικά. Μας παρέπεμψε σε συγκεκριμένο σημείο της απόφασης, όπου το Κακουργιοδικείο προβληματίζεται για την παραμονή της ανήλικης στη φάρμα και μετά τις 11/6/2005, για να εισηγηθεί ότι η προσέγγισή του, στη συνέχεια, είναι παντελώς εσφαλμένη. Αντί, υπέβαλε, μετά τον προβληματισμό, να αναζητήσει ενισχυτική μαρτυρία, την οποία η νομολογία και η κοινή λογική επιβάλλουν, δικαιολόγησε την παραμονή της στη φάρμα ως εξής:-
«Βρίσκουμε πως ξενίζει εκ πρώτης όψεως η παραμονή της Η. στη φάρμα και μετά την 11.6.05. Όμως αν αναλογιστούμε όλα τα πιο πάνω και το πώς η Η. βίωνε την όλη κατάσταση, αλλά και ιδιαιτέρως την ηλικία της, που πάντοτε πρέπει να έχουμε κατά νου, καταλήγουμε πως δικαιολογείται και η στάση της, και η όλη συμπεριφορά της. Δεν μας διαφεύγει το γεγονός πως η σχέση που διαμορφώνεται μεταξύ μαθητή και δασκάλου εμπεριέχει πληθώρα συναισθημάτων: θαυμασμού, επιθυμία αποδοχής και επιβράβευσης για την επιτυχία, φόβο για την αποτυχία και την επιτίμηση, κατάσταση που οδηγεί σε εξάρτηση και φέρει τον όποιο δάσκαλο σε σχέση εξουσίας έναντι του μαθητή του.»
[*559]Με αναφορά στην Καϊλής ν. Δημοκρατίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 251, ο κ. Αγγελίδης διερωτήθηκε γιατί το Κακουργιοδικείο δεν ασχολήθηκε «... καθόλου με το εξίσου πιθανό ενδεχόμενο η ‘Η’ να συνέχισε τις επισκέψεις της ακριβώς γιατί δεν συνέβηκε τίποτε, όπως ήταν η εκδοχή του Κατηγορούμενου.». Ενώπιον του Κακουργιοδικείου δεν υπήρχε οποιαδήποτε μαρτυρία που να δικαιολογεί το εύρημα της σχέσης μεταξύ ανήλικης και εφεσείοντα - ότι ήταν σχέση εξάρτησης, θαυμασμού - όπως κατέληξε. Υποστήριξε, επίσης, με ιδιαίτερη έμφαση, ότι η όλη συμπεριφορά της ανήλικης ήταν παράξενη, ώστε δεν έπρεπε αυτή να γίνει πιστευτή ή, εφόσον έγινε πιστευτή, θα έπρεπε να αναζητηθεί ενισχυτική μαρτυρία. Προς τούτο υπέδειξε ότι, μετά τον πρώτο βιασμό, συνέχισε να πηγαίνει στη φάρμα, ενώ στις 11/6/2005, καίτοι πολύ πλησίον υπήρχε άλλο πρόσωπο, ούτε φώναξε να την βοηθήσουν, ούτε, στη συνέχεια, ανέφερε οτιδήποτε. Αναφέρθηκε, επίσης, ο συνήγορος, σε παραλείψεις ή/και παραδοξότητες, όπως το γεγονός ότι είχε με τον εφεσείοντα στοματικό έρωτα, για τον οποίο ανέφερε πρώτη φορά αντεξεταζόμενη στο Δικαστήριο.
Οι αρχές, με βάση τις οποίες το Εφετείο επεμβαίνει για να ανατρέψει ευρήματα του πρωτόδικου δικαστηρίου αναφορικά με την αξιοπιστία των μαρτύρων, είναι καλά γνώστες. Το ζήτημα της αξιοπιστίας των μαρτύρων ανήκει στο πρωτόδικο δικαστήριο, το οποίο, με την ευκαιρία που έχει στη ζωντανή ατμόσφαιρα της δίκης, είναι σε πλεονεκτική θέση να αξιολογήσει την αξιοπιστία τους. Το Εφετείο επεμβαίνει μόνο, εάν τα ευρήματα ή τα συμπεράσματα του πρωτόδικου δικαστηρίου αντιστρατεύονται την κοινή λογική, ή εάν δε δικαιολογούνται από τη μαρτυρία ή από τα ίδια τα ευρήματά του.
Έχουμε διεξέλθει προσεκτικά τα όσα ο συνήγορος μας υπέδειξε σε σχέση με παραλείψεις, αντιφάσεις ή παραδοξότητες όσο και τα υπόλοιπα σημεία των καταθέσεων και της μαρτυρίας της ανήλικης. Διαπιστώνουμε ότι το Κακουργιοδικείο, προτού καταλήξει να αποδεχθεί τη μαρτυρία της ανήλικης, πραγματεύθηκε, με μεγάλη λεπτομέρεια στην απόφασή του, ένα προς ένα, όχι μόνο τα σημεία που μας υπέδειξε ο συνήγορος αλλά και άλλα. Θεωρούμε ότι οι λόγοι που επεξηγεί το Κακουργιοδικείο για την εκ μέρους του αξιολόγηση είτε των παραλείψεων είτε της στάσης της ανήλικης, μέχρι αυτή να αναφέρει, στις 19/6/2005 και, στη συνέχεια, στις 3/7/2005, όσα είχε υποστεί, είναι καθ’ όλα εύλογοι και πειστικοί, ώστε να μη δικαιολογείται επέμβασή μας. Η αποκάλυψη από την ανήλικη όσων αυτή είχε βιώσει, για τους λόγους που εξηγούνται από το Κακουργιοδικείο, δεν ήταν εύκολη. Άλλωστε, ο χρόνος που [*560]διέρρευσε, από τη στιγμή που ο εφεσείων άρχισε τα όσα η ανήλικη εξιστόρησε μέχρι η ίδια να βρει τη δύναμη να τα αποκαλύψει, δεν είναι μεγάλος. Σίγουρα επιθυμητό θα ήταν νεαρά πρόσωπα που πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης - και τούτο περισσότερο προς το συμφέρον τους - να βρίσκουν το θάρρος να το αποκαλύπτουν αμέσως, χωρίς, όμως, η όποια καθυστέρηση, από μέρους τους, να λειτουργεί, άνευ ετέρου, εναντίον της αξιοπιστίας τους.
Μας βρίσκουν απόλυτα σύμφωνους τα συμπεράσματα του Κακουργιοδικείου, σε σχέση με την αξιοπιστία της ανήλικης, ότι:-
«Η αντεξέταση δεν κατάφερε σε καμιά περίπτωση να κλονίσει τις θέσεις της και την αλήθεια του λόγου της όσον αφορά τόσο στα περιστατικά όσο και επί μέρους θέματα.
..............................................................................................................
Οι όποιες περισσότερες λεπτομέρειες που έδωσε κατά την αντεξέταση που σημειώνουμε πως ήταν ιδιαίτερα επίπονη σχετικά με το βιασμό της 11.6.05, ενισχύουν περισσότερο παρά κλονίζουν την αξιοπιστία της. Οι εξηγήσεις που έδωσε μας έπεισαν για την αλήθεια της. ... Ήταν πλέον με την πάροδο του χρόνου σε θέση να σκεφτεί πιο καθαρά και να μιλήσει πλέον ανοικτά για ό,τι της συνέβηκε, άλλωστε ερωτάτο και διερευνείτο το θέμα με την υπεράσπιση.»
Ανάλογα ισχύουν και για την αξιολόγηση της μαρτυρίας των υπολοίπων μαρτύρων της Κατηγορούσας Αρχής, για την αποδοχή της οποίας δίδονται πειστικοί λόγοι. Ό,τι το Κακουργιοδικείο έπραξε για να δικαιολογήσει την αποδοχή της μαρτυρίας της Κατηγορούσας Αρχής, το έπραξε και για την απόρριψη της μαρτυρίας της Υπεράσπισης.
Ενόψει της κατάληξης μας ότι οι λόγοι έφεσης της προηγούμενης ενότητας, οι οποίοι άπτονται της αποδοχής από το Κακουργιοδικείο της μαρτυρίας της ανήλικης στο σύνολό της χωρίς την αναζήτηση ενισχυτικής μαρτυρίας, στερούνται ερείσματος, θεωρούμε ότι η απασχόλησή μας με τους υπόλοιπους λόγους έφεσης 7 και 8 - αφορούν στο εύρημα ότι τα αποθηκευμένα μηνύματα στο φάκελο "folder" του τηλεφώνου της ανήλικης ήταν αυθεντικά και στην ανάγνωσή τους στο Δικαστήριο με τη βοήθεια κάρτας που δεν έγινε τεκμήριο - θα έχει μόνο ακαδημαϊκή σημασία, εφόσον, ανεξάρτητα της κατάληξής μας, η έφεση, τελικά, θα πρέπει να απορ[*561]ριφθεί. Περιοριζόμαστε μόνο να πούμε ότι η χρησιμοποίηση άλλης κάρτας, που δεν έγινε τεκμήριο - η κάρτα του κινητού τηλεφώνου της ανήλικης καταστράφηκε από τον εφεσείοντα - για να αναγνωστούν τα αποθηκευμένα στο φάκελο "folder" του τηλεφώνου της μηνύματα, δεν επηρεάζει, καθ’ οιονδήποτε τρόπο, από τη στιγμή που το Κακουργιοδικείο δέχθηκε τη μαρτυρία του εμπειρογνώμονα της Κατηγορούσας Αρχής ότι δεν υπήρξε αλλοίωση των αποθηκευμένων στο φάκελο μηνυμάτων. Η υπόθεση Πέγκερος ν. Δημοκρατίας (1995) 2 Α.Α.Δ. 143, στην οποία ο συνήγορος του εφεσείοντα μας παρέπεμψε, διαφοροποιείται από την παρούσα. Εκεί κρίθηκε ότι η παράλειψη της Κατηγορούσας Αρχής να καλέσει συγκεκριμένο μάρτυρα άφηνε κάποιο κενό στην υπόθεσή της, το οποίο δεν εντόπισε το Κακουργιοδικείο στην απόφασή του. Εδώ δε διαπιστώνεται κενό, μετά την αποδοχή της μαρτυρίας του εμπειρογνώμονα της Κατηγορούσας Αρχής ότι τα μηνύματα στο φάκελο του τηλεφώνου της ανήλικης παρέμειναν αναλλοίωτα.
Η έφεση απορρίπτεται.
Η έφεση απορρίπτεται.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο