(2009) 2 ΑΑΔ 34
[*34]26 Ιανουαρίου, 2009
[ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΦΩΤΙΟΥ, ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΥ, Δ/στές]
MURAT HOUSSEIN,
Εφεσείων,
v.
ΑΣΤΥΝΟΜΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική Έφεση Aρ. 210/2008)
——————————————
Ποινική Δικονομία ― Διαταγή για κράτηση κατηγορουμένου από το Κακουργιοδικείο μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης, λόγω της πιθανολόγησης κινδύνου μη προσέλευσής του στη δίκη ― Ο παράγων μη προσέλευσης κατηγορουμένου στη δίκη καθορίζεται από τη σοβαρότητα του αδικήματος, την πιθανότητα καταδίκης και την ποινή που δυνατό να επιβληθεί ― Ο χρόνος κράτησης του κατηγορουμένου συνιστά μετρήσιμο παράγοντα στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας του Δικαστηρίου.
Ποινική Δικονομία ― Διαταγή για κράτηση κατηγορουμένου μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης ― Συγκατηγορούμενοι ― Ενοχοποιητική κατάθεση κατηγορουμένου εναντίον συγκατηγορουμένου του ― Κατά πόσο λαμβάνεται υπόψη.
Ο εφεσείων και άλλα 6 πρόσωπα τα οποία αντιμετώπιζαν αδικήματα που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, και με λαθρεμπόριο μεταναστών, παραπέμφθηκαν το Μάιο του 2008 σε δίκη ενώπιον του Κακουργιοδικείου το οποίο συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 5.6.08. Την ημέρα εκείνη το Κακουργιοδικείο ανέβαλε την υπόθεση για τις 18.6.08 για απάντηση στις κατηγορίες από όλους τους κατηγορουμένους και για εξέταση θεμάτων νομικής αρωγής από μερικούς από αυτούς, τους κατηγορούμενους 3, 4 και 7. H εφεσίβλητη ζήτησε όπως όλοι οι κατηγορούμενοι παραμείνουν υπό κράτηση. Oι κατηγορούμενοι 3, 4 και 7 δεν έφεραν ένσταση αλλά οι υπόλοιποι διατύπωσαν την ένστασή τους. Το Κακουργιοδικείο διέταξε την κράτηση των κατηγορουμένων μέχρι τις 18.6.08. Στις 18.6.08 οι κατηγορούμενοι δεν παραδέχθηκαν [*35]ενοχή και η υπόθεση ορίστηκε για ακρόαση στις 29.10.08 με οδηγίες όπως οι κατηγορούμενοι τελούν υπό κράτηση. Στις 29.10.08 το Κακουργιοδικείο ανέβαλε την υπόθεση λόγω έλλειψης χρόνου, και όρισε αυτή ξανά για ακρόαση στις 23/2/09 με οδηγίες όπως οι κατηγορούμενοι τελούν στο μεταξύ υπό κράτηση. Τότε ο συνήγορος του εφεσείοντος υπέβαλε αίτημα για να αφεθεί ελεύθερος ο εφεσείων με εγγυήσεις. Ο συνήγορός του υποστήριξε «ότι τίθεται το θέμα του χρόνου» αφού ο εφεσείων ήταν υπό κράτηση από το Μάιο του 2008 και εφόσον η υπόθεση ορίστηκε για τις 23/2/09, ο χρόνος κράτησης ήταν υπερβολικός. Εισηγήθηκε ότι θα μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση και για το σκοπό αυτό ήταν παρούσες η μητέρα και αδελφή του για να υπογράψουν ως εγγυητές.
Εναντίον της απόφασης της 29.10.08 καταχωρήθηκε η παρούσα έφεση από τον εφεσείοντα με λόγο έφεσης ότι «λανθασμένα αποφασίστηκε όπως παραμείνει υπό κράτηση μέχρι τη δίκη».
Ο συνήγορος του εφεσείοντος ουσιαστικά εισηγήθηκε ότι δεν ικανοποιείται το κριτήριο της πιθανότητας για καταδίκη. Δέχθηκε ότι με κατάθεσή του ο πρώτος κατηγορούμενος ενοχοποιεί τον δεύτερο (εφεσείοντα) αλλά ήταν η θέση του ότι αυτό δεν έπρεπε να ληφθεί υπόψη από το Κακουργιοδικείο αφού και ο πρώτος κατηγορούμενος αρνήθηκε ενοχή.
Το Ανώτατο Δικαστήριο αφού αναφέρθηκε στις προϋποθέσεις που πρέπει να συντρέχουν για τη δημιουργία εύλογα του κινδύνου μη προσέλευσης του κατηγορουμένου στη δίκη, και αφού εξέτασε το θέμα με αναφορά και στην απόφαση της 5.6.08, αφού με την υπό έφεση απόφαση της 29.10.08 υιοθετείται ξανά η αιτιολογία της προηγούμενης απόφασης, απέρριψε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
1. Η ενοχοποιητική κατάθεση από συγκατηγορούμενο του εφεσείοντος, στο στάδιο εξέτασης του θέματος εάν ο εφεσείων θα παραμείνει ή όχι υπό κράτηση εκκρεμούσης της δίκης, μπορεί να ληφθεί υπόψη.
2. Στην παρούσα υπόθεση ικανοποιούνταν όλα τα κριτήρια περιλαμβανομένης και της πιθανότητας για καταδίκη. Επομένως το συμπέρασμα του δικαστηρίου ότι υπάρχει κίνδυνος μη προσέλευσης του εφεσείοντος στη δίκη του, είναι ορθό. Η αναφορά του Κακουργιοδικείου στη διαμονή του εφεσείοντος στις κατεχόμενες περιοχές δεν έχει την έννοια ότι ο εφεσείων έτυχε διαφορετικής μεταχείρισης διότι είναι τουρκοκύπριος, αλλά συνδέεται με τη δυσκολία να εξασφαλιστεί η παρουσία του στο δικαστήριο, αν απο[*36]φασίσει να μην προσέλθει στη δίκη του.
3. Εάν όντως διεξαχθεί η δίκη στις 23.2.09, ο χρόνος κράτησης των κατηγορουμένων στην παρούσα υπόθεση, που ανέρχεται περίπου σε 10 μήνες, δεν δικαιολογεί την παρέμβαση του Εφετείου.
Η έφεση απορρίφθηκε.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Γενικός Εισαγγελέας v. Μανουσαρίδη κ.ά. (2001) 2 Α.Α.Δ. 639,
Ψύλλας v. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 801,
Adnan v. Δημοκρατίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 183,
Γιωργαλλίδης v. Αστυνομίας (2005) 2 Α.Α.Δ. 526,
Νικολάου v. Αστυνομίας (2008) 2 A.A.Δ. 790.
Έφεση εναντίον Διατάγματος Kράτησης.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Kακουργιοδικείου Λευκωσίας (Γιασεμής, Π.E.Δ., Δημητριάδου, A.E.Δ., Eφραίμ, E.Δ.), (Ποινική Yπόθεση Aρ. 1724/08), ημερομηνίας 29/10/08, με την οποία διατάχθηκε η κράτησή του μέχρι την 23/2/09, ημερομηνία που ορίσθηκε η υπόθεσή του για ακρόαση ενώπιον του Kακουργιοδικείου.
Ε. Χειμώνας, για τον Eφεσείοντα.
Χρ. Κυθραιώτου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Eφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ. : Την ομόφωνη απόφαση του δικαστηρίου θα δώσει ο δικαστής Φωτίου.
ΦΩΤΙΟΥ, Δ.: Ο εφεσείων, ο οποίος στο πρωτόδικο δικαστήριο (Κακουργιοδικείο Λευκωσίας) είναι ο δεύτερος κατηγορούμενος, παραπέμφθηκε το Μάιο του 2008 μαζί με άλλα 6 πρόσωπα, σε δίκη ενώπιον του Κακουργιοδικείου το οποίο συνεδρίασε για πρώ[*37]τη φορά στις 5/6/08, για αδικήματα που σχετίζονται, μεταξύ άλλων και με λαθρεμπόριο μεταναστών. Την ημέρα εκείνη το Κακουργιοδικείο ανέβαλε την υπόθεση για τις 18/6/08 για να εξεταστούν αιτήματα για νομική αρωγή για τους κατηγορουμένους 3, 4 και 7 και για απάντηση στις κατηγορίες από όλους τους κατηγορουμένους. Από πλευράς της εφεσίβλητης ζητήθηκε όπως όλοι οι κατηγορούμενοι (περιλαμβανομένου του εφεσείοντα) παραμείνουν υπό κράτηση. Οι κατηγορούμενοι 3, 4 και 7 δεν έφεραν ένσταση αλλά οι υπόλοιποι διατύπωσαν την ένσταση τους. Το Κακουργιοδικείο, για τους λόγους που αναφέρει στην απόφαση του ημερ. 5/6/08, κατέληξε ότι το αίτημα της εφεσίβλητης ήταν δικαιολογημένο και διέταξε την κράτηση. Στις 18/6/08 οι κατηγορούμενοι δεν παραδέχθηκαν ενοχή και η υπόθεση ορίστηκε για ακρόαση στις 29/10/08 με οδηγίες όπως οι κατηγορούμενοι τελούν υπό κράτηση. Σημειώνουμε ότι δεν υπήρξε έφεση κατά της απόφασης της 5/6/08. Στις 29/10/08 το Κακουργιοδικείο ανέβαλε την υπόθεση λόγω έλλειψης χρόνου, και όρισε αυτή ξανά για ακρόαση στις 23/2/09 με οδηγίες όπως οι κατηγορούμενοι τελούν στο μεταξύ υπό κράτηση. Τότε ο συνήγορος του 2ου κατηγορούμενου (εφεσείοντος) υπέβαλε αίτημα για να αφεθεί ελεύθερος με εγγυήσεις. Πρόβαλε ο συνήγορος ουσιαστικά «ότι τίθεται το θέμα του χρόνου» αφού ο εφεσείων ήταν υπό κράτηση από το Μάιο του 2008 και εφόσον η υπόθεση ορίστηκε για τις 23/2/09, ο χρόνος κράτησης ήταν υπερβολικός. Εισηγήθηκε ότι θα μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος με εγγύηση και για το σκοπό αυτό ήταν παρούσες η μητέρα και αδελφή του για να υπογράψουν ως εγγυητές. Η κα Κυθραιώτου εισηγήθηκε ότι όλα όσα ανάφερε το δικαστήριο στην προηγούμενη απόφασή του, δηλαδή της 5/6/08, συνεχίζουν να ισχύουν και η μόνη διαφορά είναι το θέμα του χρόνου, το οποίο όμως, σύμφωνα με νομολογία στην οποία έκανε αναφορά, εισηγήθηκε ότι στην παρούσα περίπτωση τα γεγονότα δεν καθιστούν υπερβολικό το χρόνο κράτησης.
Το Κακουργιοδικείο, αφού ανάφερε ότι πράγματι το θέμα του χρόνου είναι παράγων που λαμβάνεται υπόψη, ενόψει της απόφασης που επικαλέστηκε η κα Κυθραιώτου (Γενικός Εισαγγελέας ν. Μανουσαρίδη κ.ά. (2001) 2 Α.Α.Δ. 639), κατέληξε ότι «ο χρόνος των 8 μηνών που θα ήταν οι κατηγορούμενοι υπό κράτηση δεν είναι τέτοιος που να δικαιολογεί διάταγμα για να μείνουν ελεύθεροι οι δυο κατηγορούμενοι που έφεραν ένσταση». Έτσι, για τους λόγους που είχε αναφέρει στην προηγούμενη απόφασή του, κατέληξε ότι δεν βρίσκει να υπάρχει οποιαδήποτε διαφοροποίηση που να δικαιολογεί το αίτημα του εφεσείοντος για να μείνει ελεύθερος. Εναντίον της απόφασης της 29/10/08 καταχωρήθηκε η παρούσα έφεση από τον ίδιο τον εφεσείοντα με λόγο έφεσης ότι «λανθασμέ[*38]να αποφασίστηκε όπως παραμείνει υπό κράτηση μέχρι τη δίκη».
Ο γενικός κανόνας είναι ότι ένας κατηγορούμενος κατά τη διάρκεια της δίκης του, είτε αυτή γίνεται συνοπτικά είτε ενώπιον Κακουργιοδικείου, θα πρέπει να είναι ελεύθερος με ή χωρίς εγγυήσεις, αφού αυτό συνάδει και με τις πρόνοιες του Άρθρου 11.1 του Συντάγματος. Όμως υπάρχουν περιπτώσεις που υφίστανται τέτοιοι λόγοι οι οποίοι δικαιολογούν την κράτηση του κατηγορούμενου εκκρεμούσης της δίκης του, κάτι που συμβαίνει πιο συχνά σε υποθέσεις που εκδικάζονται από Κακουργιοδικείο.
Σύμφωνα με τη νομολογία, που υπάρχει αρκετή σχετικά με το θέμα αυτό, το ζήτημα αν θα παραμείνει ένας κατηγορούμενος υπό κράτηση μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης του, εξετάζεται με αναφορά στα πιο κάτω κριτήρια:
(α) στον κίνδυνο μη προσέλευσης του στο δικαστήριο κατά τη δίκη,
(β) στην πιθανότητα διάπραξης άλλων αδικημάτων, και
(γ) στην πιθανότητα επηρεασμού μαρτύρων.
Οποιοσδήποτε από τους πιο πάνω λόγους ικανοποιείται, είναι αρκετό.
Αναφορικά με τον πρώτο λόγο, δηλαδή τον κίνδυνο μη προσέλευσης του κατηγορουμένου στη δίκη, αυτός δεν καταδεικνύεται μόνο από στοιχεία που μπορεί να διαθέτει η κατηγορούσα αρχή, αλλά μπορεί να ικανοποιηθεί (α) από τη σοβαρότητα του αδικήματος, (β) την πιθανότητα καταδίκης και (γ) την ποινή που δυνατό να επιβληθεί. Όταν αυτά συντρέχουν, δημιουργούν εύλογα τον κίνδυνο να μην προσέλθει ο κατηγορούμενος στη δίκη του. (Βλ. μεταξύ άλλων Ψύλλας ν. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 801, Adnan v. Δημοκρατίας (2004) 2 Α.Α.Δ. 183, Γιωργαλλίδης ν. Αστυνομίας (2005) 2 Α.Α.Δ. 526 και πιο πρόσφατα Νίκος Νικολάου ν. Αστυνομίας (2008) 2 A.A.Δ. 790).
Στρεφόμενοι στα γεγονότα της δικής μας υπόθεσης εξετάσαμε το θέμα με αναφορά και στην απόφαση της 5/6/08 αφού με την υπό έφεση απόφαση της 29/10/08 υιοθετείται ξανά η αιτιολογία της προηγούμενης απόφασης. Ο λόγος για τον οποίο βασικά η εφεσίβλητη είχε ζητήσει την κράτηση όλων των κατηγορουμένων ήταν ο πρώτος, δηλαδή ο κίνδυνος μη προσέλευσης τους στη δίκη. Το Κακουργιοδικείο, με αναφορά στη σοβαρότητα των αδικημάτων, ιδιαίτερα αυτού του λαθρεμπορίου μεταναστών, στην πιθανότητα [*39]καταδίκης, όπως προέκυπτε στις καταθέσεις και στην ποινή που ήταν δυνατό να επιβληθεί, κατέληξε ότι όλα αυτά δημιουργούσαν εύλογα τον κίνδυνο να αποφύγει ο εφεσείων να εμφανιστεί στη δίκη του, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη και το γεγονός ότι κατοικεί στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, περιοχή που δεν ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο συνήγορος του εφεσείοντος ουσιαστικά εισηγήθηκε ότι δεν ικανοποιείται το κριτήριο της πιθανότητας για καταδίκη. Δέχθηκε ότι με κατάθεσή του ο πρώτος κατηγορούμενος ενοχοποιεί τον δεύτερο (εφεσείοντα) αλλά ήταν η θέση του ότι αυτό δεν έπρεπε να ληφθεί υπόψη από το Κακουργιοδικείο αφού και ο πρώτος κατηγορούμενος αρνήθηκε ενοχή.
Μπορούμε να πούμε χωρίς δυσκολία ότι η θέση αυτή του ευπαιδεύτου συνηγόρου του εφεσείοντος είναι νομικά εσφαλμένη. Υπάρχει αρκετή νομολογία ότι στο στάδιο εξέτασης αν θα παραμείνει ένας κατηγορούμενος υπό κράτηση εκκρεμούσης της δίκης του ή όχι, ενοχοποιητική κατάθεση από συγκατηγορούμενο μπορεί να ληφθεί υπόψη (βλ. μεταξύ άλλων Νίκος Νικολάου ν. Αστυνομίας (2008) 2 A.A.Δ. 790 με αναφορά και σε προηγούμενη νομολογία δηλαδή την Ευριπίδου κ.ά. ν. Αστυνομίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 337 και Κουννάς κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2007) 2 Α.Α.Δ. 423. Σχετική επίσης είναι και η υπόθεση Στέλλα Μαλά ν. Αστυνομίας (2008) 2 A.A.Δ. 135.
Με βάση τα πιο πάνω καταλήγουμε ότι στην παρούσα υπόθεση ικανοποιούνταν όλα τα κριτήρια περιλαμβανομένης και της πιθανότητας για καταδίκη, ούτως ώστε και το συμπέρασμα του δικαστηρίου ότι υπάρχει κίνδυνος μη προσέλευσης του εφεσείοντος στη δίκη του, είναι ορθό. Η αναφορά του Κακουργιοδικείου στο ότι ο εφεσείων διαμένει στις κατεχόμενες περιοχές δεν έχει την έννοια ότι ο εφεσείων έτυχε διαφορετικής μεταχείρισης διότι είναι τουρκοκύπριος, αλλά συνδέεται με τη δυσκολία να εξασφαλιστεί η παρουσία του εφεσείοντος στο δικαστήριο, αν αποφασίσει να μην προσέλθει στη δίκη του. (βλ. Adnan v. Αστυνομίας, πιο πάνω).
Αναφορικά με το χρόνο κράτησης ο οποίος στην παρούσα περίπτωση είναι περίπου 10 μήνες, παρόλο που είναι κατά δυο μήνες περισσότερος από το χρόνο που αναφέρεται στην υπόθεση Γενικός Εισαγγελέας ν. Μανουσαρίδη κ.ά. πιο πάνω, δε νομίζουμε ότι δικαιολογεί παρέμβαση μας. Άλλωστε οι 8 μήνες που ήταν η κράτηση στην εν λόγω υπόθεση δεν έχουν καθοριστεί ως το μέγιστο του χρόνου που μπορεί να είναι ένας υπό κράτηση, αλλά όλα [*40]εξαρτώνται από τα γεγονότα της κάθε υπόθεσης. Ελπίζουμε εδώ ότι στις 23/2/09 θα διεξαχθεί η δίκη ούτως ώστε να μην παραταθεί ακόμα περισσότερο ο χρόνος κράτησης του εφεσείοντος.
Ενόψει όλων των πιο πάνω η έφεση κρίνεται ανεδαφική και απορρίπτεται.
Η έφεση απορρίπτεται.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο