(2012) 2 ΑΑΔ 807
[*807]29 Νοεμβρίου, 2012
[ΝΙΚΟΛΑΤΟΣ, ΝΑΘΑΝΑΗΛ, ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ/στές]
ΠΑΝΙΚΟΣ ΞΥΔΑΣ,
Eφεσείων,
ν.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ,
Εφεσίβλητης.
(Ποινική ΄Εφεση Αρ. 62/2011)
Ναρκωτικά ― Ποινή ― Μείωση ποινής φυλάκισης από εννέα χρόνια σε επτά, αναφορικά με καταδίκη για κατοχή ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια, ως αποτέλεσμα επιτυχίας λόγου έφεσης αναφορικά με την καταδίκη του εφεσείοντα στο αδίκημα της καλλιέργειας φυτών κάνναβης που αφορούσε στο ίδιο κατηγορητήριο ― Απόφανση Εφετείου ότι θα έπρεπε να τύχει ανάλογης μείωσης η ποινή στην κατηγορία της προμήθειας αφού για την επιβολή της, είχε ληφθεί υπόψη και η καταδίκη στην καλλιέργεια ― Η ύπαρξη αμφιβολίας ως προς τις ενέργειες του εφεσείοντα αναφορικά με την καλλιέργεια, οδήγησε στον παραμερισμό της καταδίκης για καλλιέργεια των φυτών κάνναβης.
Ναρκωτικά ― Καλλιέργεια φυτών κάνναβης ― Για να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της καλλιέργειας φυτών κάνναβης θα πρέπει από τα γεγονότα της υπόθεσης να μπορεί να οδηγηθεί το δικαστήριο στο αναπόδραστο συμπέρασμα ότι τα φυτά είχαν με οποιονδήποτε τρόπο ποτιστεί ή καλλιεργηθεί από τον κατηγορούμενο.
Ποινή ― Επιμέτρηση ― Η διεργασία επιβολής ποινής είναι ένα λεπτό και ταυτόχρονα σημαντικό έργο που επιτελείται από το πρωτόδικο δικαστήρια ― Λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο η συγκεκριμένη περίπτωση εκάστου κατηγορούμενου αλλά και η αναγκαιότητα προστασίας της κοινωνίας από τα αδικήματα.
Ποινή ― Ναρκωτικά ― Σε υποθέσεις ναρκωτικών προσδίδεται μειωμένη αξία στις προσωπικές συνθήκες ενός κατηγορούμενου.
Απόδειξη ― Αξιολόγηση μαρτυρίας ― Η προσαχθείσα μαρτυρία, πρέ[*808]πει να εξετάζεται στο σύνολο της και δεν είναι ορθό επιμέρους στοιχεία να απομονώνονται.
Απόδειξη ― Μαρτυρία ― Ενισχυτική μαρτυρία ― Το ψέμα στο οποίο καταφεύγει ένας κατηγορούμενος μπορεί να αποτελέσει ενισχυτική μαρτυρία εναντίον του υπό τον όρο ότι ισχύουν οι καθορισθείσες προϋποθέσεις από τη νομολογία.
Απόδειξη ― Αξιολόγηση μαρτυρίας ― Διαζευκτική εκδοχή ― Μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης πρωτοδίκως οδηγώντας στην αθώωση κατηγορουμένου, όταν εμφιλοχωρεί αμφιβολία ως προς την ενοχή του, όταν η εκδοχή αυτή αποκτά υπόσταση με βάση την αξιολόγηση και την αξιοπιστία των μαρτύρων ― Εκεί όμως όπου το Δικαστήριο, αποδέχεται σαφώς τη μια και όχι την άλλη εκδοχή τότε εφόσον τα γεγονότα εμπίπτουν κάτω από κάποια νομική απαγόρευση, η καταδίκη είναι αναπόφευκτη.
Απόδειξη ― Βάρος απόδειξης σε ποινικές υποθέσεις ― Αποτελεί νομική αρχή σύμφωνα με την οποία η υπεράσπιση αρκεί να δώσει εξήγηση που να εισηγείται μια διαζευκτική θεωρία η οποία κρίνεται ως πιθανή, συνάδουσα βεβαίως με τη μαρτυρία, έτσι ώστε να προκληθεί μια υποβόσκουσα αμφιβολία.
Απόδειξη ― Δακτυλικά αποτυπώματα ― Η ανεύρεση δακτυλικών αποτυπωμάτων, συνήθως, οδηγεί σε θετική διαπίστωση επαφής.
Ο εφεσείων αμφισβήτησε με την έφεση την καταδίκη του σε συντρέχουσες ποινές φυλάκισης, 9 χρόνων αναφορικά με την κατηγορία της κατοχής των ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια, 2 χρόνων, για το αδίκημα της κατοχής 7 φυτών κάνναβης, και 2 χρόνων για την καλλιέργεια των εν λόγω φυτών.
Η έφεση στράφηκε και εναντίον του ύψος των επιβληθησομένων ποινών.
Στις υπόλοιπες κατηγορίες που αντιμετώπιζε ο εφεσείων δεν επεβλήθησαν ποινές, δεδομένου ότι τα συστατικά στοιχείων των αδικημάτων περιέχονταν στις υπόλοιπες κατηγορίες.
Τα γεγονότα που αφορούσαν στην παρούσα υπόθεση είχαν, σε μεγάλο βαθμό, γίνει αποδεκτά από την υπεράσπιση, και το ζητούμενο ήταν η σημασία κάποιων δεδομένων και η συνακόλουθη νομική τους συνέπεια.
[*809]Με την έφεση εναντίον της καταδίκης υποστηρίχθηκε μεταξύ άλλων ότι:
α) Ήταν ανεπαρκής η αιτιολόγηση της απόφασης ως προς την κατοχή και καλλιέργεια των ναρκωτικών.
β) Ήταν ανεπαρκής η αιτιολόγηση σύνδεσης της περιστατικής μαρτυρίας και της εύλογης αμφιβολίας περί ενοχής.
γ) Υπήρξε απουσία διασταύρωσης της περιστατικής μαρτυρίας από ανεξάρτητα στοιχεία.
δ) Υπήρχαν εύλογες αμφιβολίες ενοχής.
ε) Στην περίπτωση ύπαρξης πολλών ερμηνειών πρέπει να υιοθετείται η ευνοϊκότερη για τον κατηγορούμενο.
στ) Υπήρξε παραβίαση της αρχής της νομιμότητας ως προς το τεκμήριο της αθωότητας.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Δεν υπήρχε αμφισβήτηση των συμπερασμάτων του κακουργιοδικείου ως προς την αξιοπιστία των μαρτύρων και του εφεσείοντα. Τούτου δοθέντος, τα τελικά συμπεράσματα του δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα δεν τέθηκαν υπό αμφισβήτηση, αφήνοντας αυτή τη πτυχή της απόφασης του Κακουργιοδικείου αλώβητη.
2. Παράλληλα, δεν αμφισβητήθηκε από τον εφεσείοντα η κατάληξη του κακουργιοδικείου, στηριζόμενη στην επιστημονική μαρτυρία, ότι ο τελευταίος είχε, ενόψει του εντοπισμού γενετικού υλικού ή εύρεσης δακτυλικού αποτυπώματος, έρθει σε επαφή με διάφορα αντικείμενα που περιείχαν τις ανευρεθείσες ναρκωτικές ουσίες.
3. Ορθώς, το κακουργιοδικείο ερμήνευσε τη νομολογία που καθορίζει ότι η αντικειμενική υπόσταση (actus reus) της κατοχής, συναρτάται με την άμεση φυσική, ή την εξυπακουόμενη κατοχή, και τα αντικείμενα θεωρούνται ότι είναι στην κατοχή προσώπου του οποίου τελούν έστω και αν βρίσκονται στη φύλαξη άλλου.
4. Είναι όμως απαραίτητο, ανεξαρτήτως της όποιας μορφής κατοχής και αν εξετάζεται, να συνυπάρχει η ένοχη διάνοια (mens rea) ήτοι η γνώση της κατοχής του αντικειμένου.
[*810]5. Το Κακουργιοδικείο έθεσε στον εαυτό του τον προβληματισμό αναφορικά με το ψεύδος που πρόβαλε ο εφεσείων σε συνάρτηση με τα αίτια της ύπαρξης γενετικού του υλικού σε διάφορα αντικείμενα και δακτυλικού του αποτυπώματος σε άλλα.
6. Στην παρούσα υπόθεση, παρατηρείτο με επάρκεια και εξηγείται με σαφήνεια γιατί η εκδοχή του εφεσείοντα, ως προς την τυχαία εναπόθεση γενετικού υλικού στα αντικείμενα που αυτό βρέθηκε, δεν μπορούσε να γίνει αποδεχτή, γιατί η τυχαία εναπόθεση ξεφεύγει του «τυχαίου», έχοντας ως εύρημα του Κακουργιοδικείου, ότι σ’ όλα τα αντικείμενα που έτυχε να αγγίξει ο εφεσείων βρέθηκαν ναρκωτικά.
7. Ήταν ορθή την προσέγγιση του Κακουργιοδικείου να μην αποδεχθεί την εναλλακτική εκδοχή που προβλήθηκε από την υπεράσπιση.
8. Αναφορικά με την επιχειρηματολογία της πλευράς του εφεσείοντα ότι η απόρριψη της εκδοχής της υπεράσπισης ισοδυναμούσε με εναπόθεση βάρους στον κατηγορούμενο για να προβάλει τη δική του εκδοχή, είναι η κατηγορούσα αρχή που είχε το βάρος να αποδείξει την ενοχή του κατηγορούμενου, και όχι ο κατηγορούμενος την αθωότητα του.
9. Το κακουργιοδικείο δεν περιορίστηκε στα αντικείμενα επί των οποίων εντοπίστηκε γενετικό υλικό ή δακτυλικό αποτύπωμα για να στηρίξει το συμπέρασμα του αλλά παρέθεσε σειρά άλλων στοιχείων που υπήρχαν αναλύοντας τα γεγονότα, απορρίπτοντας μεταξύ άλλων και προβληθείσες εκδοχές για τους λόγους που εξήγησε.
10. Ορθώς το Κακουργιοδικείο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ναρκωτικά ήταν στην κατοχή του εφεσείοντα, καθώς και στο συμπέρασμα της ύπαρξης γνώσης από τον εφεσείοντα, για το περιεχόμενο των αντικειμένων, που βρέθηκαν εντός της οικίας που αναφερόταν στην απόφαση, ότι ήταν ναρκωτικά.
11. Αναφορικά με τον τελευταίο λόγο έφεσης, ήταν μια σειρά από άλλα γεγονότα τα οποία αναλύθηκαν σ’ έκταση, που όχι μόνο προσέδιδαν πρωτεύοντα λόγο στον εφεσείοντα αλλά και οδηγούσαν, αποκλειομένης της διαζευκτικής εκδοχής, στο ορθό συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν και ο ίδιος κάτοχος των ναρκωτικών.
12. Είχε επισημανθεί ότι για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της καλλιέργειας θα έπρεπε να υπάρχει μαρτυρία η οποία να μπορούσε να συνδεθεί άμεσα με τον εφεσείοντα όπως η ύπαρξη δακτυλι[*811]κού αποτυπώματος ή και γενετικού υλικού σε ένα από τα δοχεία εντός των οποίων ήταν τα φυτά είτε στα πλαστικά σακούλια που περιείχαν το χώμα που χρησιμοποιήθηκε για την καλλιέργεια.
13. Στην υπό εξέταση περίπτωση δεν υπήρξε μαρτυρία που να συνέδεε τον εφεσείοντα με αυτό το σκέλος της υπόθεσης. Γνώριζε, όπως είναι η μαρτυρία του ίδιου του εφεσείοντα, την ύπαρξη των φυτών, τα είδε βρισκόμενα στο μπάνιο του σπιτιού, που αναφερόταν στην απόφαση, εντοπίστηκε γενετικό του υλικό και αποτυπώματα του σε πολλά σημεία του σπιτιού και σε διάφορα αντικείμενα, πλην όμως αναφορικά με την καλλιέργεια υπήρχε ένα κενό στη μαρτυρία το οποίο δεν είχε, με οποιονδήποτε τρόπο, σχολιαστεί στην απόφαση του Κακουργιοδικείου.
14. Συναφώς η ύπαρξη αμφιβολίας ως προς τις ενέργειες του εφεσείοντα αναφορικά με την καλλιέργεια των φυτών κάνναβης θα έπρεπε να επενεργήσει προς όφελος του. Ο εφεσείων αθωώθηκε και απαλλάχθηκε από την καταδίκη αναφορικά με την 5η και 6η κατηγορία οι οποίες στηρίζονταν στην καλλιέργεια των φυτών κάνναβης.
Με την έφεση κατά της ποινής υποστηρίχθηκε μεταξύ άλλων ότι:
α) Αν και, η επιβληθείσα ποινή των 9 χρόνων φυλάκισης αναφορικά με το αδίκημα της κατοχής ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια σε τρίτα πρόσωπα, δεν θα μπορούσε σε απόλυτο αριθμό να θεωρηθεί εξαντλητική, ενείχε όμως εξαντλητικό χαρακτήρα.
β) Μια πολυετής φυλάκιση, δεν ευνοεί την ομαλή επανένταξη του καταδικασθέντος, αλλά καθίσταται επώδυνη και για την οικογένεια του.
γ) Ο εφεσείων έχει ένα γιο ηλικίας 11 χρόνων ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και η μείωση της ποινής επιδιωκόταν, έτσι ώστε να υπάρχει ουσιαστικότερη επαφή μεταξύ του εφεσείοντα και του παιδιού του.
Αποφασίστηκε ότι:
1. Το Κακουργιοδικείο παρέθεσε με πλήρη επεξήγηση όλους τους σχετικούς παράγοντες που ελήφθησαν υπόψη στην επιμέτρηση της ποινής. Οι προβλεπόμενες από το νόμο ποινές αποτελούν την πρωταρχική ένδειξη για το πώς η κοινωνία αντιμετωπίζει αδικήματα αυτής της μορφής.
2. Το Κακουργιοδικείο εξετάζοντας την εγκληματική συμπεριφορά [*812]του εφεσείοντα, έλαβε υπόψη του το σύνολο των ενεργειών που έγιναν αναφορικά με το στήσιμο ουσιαστικώς της μονάδας κατοχής ναρκωτικών που ήταν στο συγκεκριμένο σπίτι. Σ’ αυτό το πλαίσιο λήφθηκε υπόψη και η καταδίκη του εφεσείοντα αναφορικά με τις κατηγορίες 5 και 6 του κατηγορητηρίου που αφορούσαν την καλλιέργεια φυτών κάνναβης.
3. Από τη στιγμή που υπήρξε κατάληξη στο συμπέρασμα ότι δεν είχαν στοιχειοθετηθεί οι κατηγορίες που αφορούσαν αυτή τη πτυχή της υπόθεσης θα έπρεπε και η ποινή που επιβλήθηκε στην 3η κατηγορία, δηλαδή της κατοχής ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια, να τύχει της ανάλογης μείωσης.
Η έφεση επιτράπηκε εν μέρει. Διαταγές ως ανωτέρω.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Ιωάννου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 195,
Σιβιτανίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2011) 2 Α.Α.Δ. 166,
Αθηνής ν. Δημοκρατίας (2008) 2 Α.Α.Δ. 256,
Κούκος ν. Δημοκρατίας (2012) 2 Α.Α.Δ. 64,
R v. Loucas (1981) 2 All E.R. 1007,
R v. Sharp (1993) 3 All.E.R. 224,
R v. Bey (1993) 3 All E.R. 252,
R v. Goodway (1993) 4 All.E.R. 897,
Τσεκούρα ν. Δημοκρατίας, (2012) 2 Α.Α.Δ. 563,
Abe ν. Δημοκρατίας (2008) 2 A.A.Δ. 211,
Woolmington v. D.P.P. 25 Cr.App.R.72,
Charitonos a.ο. v. The Republic (1971) 2 C.L.R.40,
Fournaris v. Republic (1978) 2 C.L.R. 20,
[*813]Πιτσιλλίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 662,
Σταυρινόπουλος ν. Αστυνομίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 263.
Έφεση εναντίον Καταδίκης και Ποινής.
Έφεση από τον εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Κακουργιοδ�ικείου Λεμεσού (Σταματίου, Π.Ε.Δ., Καουτζάνη, Α.Ε.Δ., Αμπίζας, Ε.Δ.), (Ποινική Υπόθεση Αρ. 8265/10), ημερομηνίας 28/3/2011.
Δ. Σορβατζιώτη (κα), για τον Εφεσείοντα.
Δ. Παπαμιλτιάδου (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΟΛΑTOΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κ.Παμπαλλής.
ΠΑΜΠΑΛΛΗΣ, Δ.: Ο εφεσείων, όντας κατηγορούμενος 3 ενώπιον του μόνιμου Κακουργιοδικείου, που συνεδρίασε στη Λεμεσό καταδικάστηκε στα πλαίσια της ποινικής υπόθεσης 8265/2010, ότι είχε στην κατοχή του, μαζί με άλλα άτομα ελεγχόμενο φάρμακο τάξεως Β, ήτοι 9.090,4677 γρ. φυτού κάνναβης. Επίσης ότι είχε στην κατοχή του 7 φυτά του γένους κάνναβης και ότι κατείχε τα εν λόγω προαναφερόμενα ναρκωτικά, με σκοπό να τα προμηθεύσει σε άλλα άτομα. Περαιτέρω, καταδικάστηκε για το αδίκημα της καλλιέργειας 7 φυτών του γένους κάνναβης. Και τέλος ότι καλλιεργούσε τα εν λόγω ναρκωτικά με σκοπό να τα προμηθεύσει σε τρίτα πρόσωπα. Ως αποτέλεσμα της πιο πάνω καταδίκης το Κακουργιοδικείο επέβαλε στον εφεσείοντα συντρέχουσες ποινές φυλάκισης, αναφορικά με την κατηγορία της κατοχής των ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια, 9 χρόνων, για το αδίκημα της κατοχής 7 φυτών κάνναβης, 2 χρόνων, και 2 χρόνων για την καλλιέργεια των εν λόγω φυτών. Στις υπόλοιπες κατηγορίες που αντιμετώπιζε ο εφεσείων δεν επεβλήθησαν ποινές, δεδομένου ότι τα συστατικά στοιχείων των αδικημάτων περιέχονταν στις υπόλοιπες κατηγορίες.
Η ακροαματική διαδικασία είχε διεξαχθεί τόσο για τον εφεσείοντα, ο οποίος ήταν ο κατηγορούμενος 3, όσο και για τους Διονύσιου Μπουντογιάννη (κατηγορούμενου 1) και Παναγιώτη Παπουτσή (κατηγορούμενου 2). Ο εν λόγω Μπουντογιάννης, με άδεια [*814]του Δικαστηρίου, κατά το στάδιο των τελικών αγορεύσεων άλλαξε απάντηση και παραδέχτηκε τις κατηγορίες 1-6, που από κοινού αντιμετώπιζε με τους κατηγορούμενους 2 και 3. Ο Παπουτσής αν και καταδικάστηκε πρωτοδίκως, δεν προχώρησε σε καταχώριση έφεσης για την εν λόγω υπόθεση.
Τα γεγονότα που αφορούν στην παρούσα υπόθεση έχουν, σε μεγάλο βαθμό, γίνει αποδεκτά από την υπεράσπιση, και το ζητούμενο είναι η σημασία κάποιων δεδομένων και η συνακόλουθη νομική τους συνέπεια.
Ο αστυφύλακας 193 Δήμος Σωκράτους, που υπηρετούσε στην τότε ΥΚΑΝ Λεμεσού, είχε πληροφορίες ότι ο εφεσείων, έχοντας στην κατοχή του μεγάλες ποσότητες ναρκωτικών ουσιών, τις απέκρυβε σε σπίτι ηλικιωμένου άγνωστου άνδρα, ελληνικής καταγωγής. Στις 30 Μαρτίου, 2010 και η ώρα 17.00, ο εν λόγω μάρτυρας συνοδευόμενος από άλλους αστυνομικούς, είχε εντοπίσει το αυτοκίνητο με αριθμούς εγγραφής ΕΝΝ311, το οποίο οδηγούσε ο εφεσείων, να βρίσκεται σταθμευμένο έξω από την οικία του στη Λεμεσό και το έθεσαν υπό παρακολούθηση. Ο εφεσείων, επιβιβαζόμενος στο εν λόγω όχημα, είχε μεταβεί στην οδό Πέτρου Ολυμπίου αρ. 7 στην Αγία Φύλα, όπου, παρέλαβε ένα ηλικιωμένο άνδρα, η περιγραφή του οποίου προσομοίαζε με τον άγνωστο άνδρα, για τον οποίο υπήρχαν οι σχετικές πληροφορίες. Οι δύο διακινήθηκαν σε διάφορα σημεία της επαρχίας Λεμεσού και επέστρεψαν στην οδό Πέτρου Ολυμπίου, όπου επειδή, όπως αναφέρθηκε οι κινήσεις τους θεωρήθηκαν ύποπτες, ανακόπηκαν από την αστυνομική δύναμη για έλεγχο στις 18.30. Ο αστυφύλακας προσεγγίζοντας το εν λόγω όχημα διαπίστωσε ότι στη θέση του συνοδηγού καθόταν ο τότε κατηγορούμενος 1 Δ. Μπουντογιάννης. Άλλος αστυφύλακας ζήτησε από τον εφεσείοντα να κατέβει από το αυτοκίνητο και σε έλεγχο που έγινε σ’ αυτό, βρέθηκε, σε θήκη στη δεξιά πόρτα του αυτοκινήτου, ένα νάιλον διαφανές σακουλάκι το οποίο περιείχε άσπρη ουσία, για την οποία ηγέρθησαν υποψίες ότι επρόκειτο για ναρκωτικά και ως αποτέλεσμα τούτου συνελήφθη ο εφεσείων για αυτόφωρο αδίκημα.
Ο Μπουντογιάννης είχε αναφέρει στους αστυνομικούς ότι αφίχθηκε στην Κύπρο δύο ημέρες προηγουμένως και διέμενε, ως φιλοξενούμενος του εφεσείοντα, στην οδό Αντιφωνητού στην Αγία Φύλα. Εκδόθηκε, στο μεταξύ, δικαστικό ένταλμα έρευνας της οικίας στην οδό Πέτρου Ολυμπίου. Ταυτοχρόνως, ζητήθηκαν και λήφθηκαν τα κλειδιά που είχε στην κατοχή του ο εν λόγω Μπουντογιάννης. Με συνοδεία αστυνομικών μετέβησαν στην εν λόγω οικία, [*815]όπου διαπιστώθηκε ότι, ένα από τα κλειδιά, ήταν της εισόδου της. Στις 19.25, όταν άρχισε η έρευνα εντός της οικίας, έφθασε ο Παπουτσής, ο οποίος ανέφερε ότι διέμενε με τον κατηγορούμενο Μπουντουγιάννη σ’ αυτήν. Κατά την έρευνα που είχε διεξαχθεί στην παρουσία των δύο, βρέθηκαν σε ερμαράκι, πάνω από τον πάγκο της κουζίνας δύο μεταλλικά κυλινδρικά κουτιά με την επιγραφή Nescafe classic, εντός των οποίων διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ποσότητα πράσινης ξηρής φυτικής ύλης κάνναβης (τεκμ.8). Υπεδείχθησαν στους Μπουντογιάννη και Παπουτσή και αμφότεροι συνελήφθησαν για αυτόφωρο αδίκημα. Ανευρέθησαν επίσης, ένα δεύτερο μεταλλικό κυλινδρικό κουτί με την επιγραφή Nescafe classic, εντός του οποίου υπήρχε πράσινη ξηρή φυτική ύλη (τεκμ. 9), ένα άσπρο πλαστικό κυλινδρικό δοχείο, με την επιγραφή «τρίμμα πίττας», με κόκκινο πώμα που περιείχε άσπρη ουσία, (τεκμ. 10), ένα άσπρο κυλινδρικό δοχείο, με την επιγραφή «τρίμμα πίττας», με κόκκινο πώμα που περιείχε άσπρη ουσία, (τεκμ. 11), ένας φάκελος χρώματος άσπρου με την επιγραφή Mail Lite, (τεκμ. 12), ένα διαφανές νάιλον σακούλι με την επιγραφή MEPHEDRONE, που περιείχε άσπρη σκόνη (τεκμ. 13). Μια ζυγαριά ακριβείας χρώματος μαύρου που περιείχε ίχνη άσπρης σκόνης, μια ηλεκτρονική ζυγαριά ακριβείας, ένα δοχείο πολυστερίνης χρώματος άσπρου, εντός του οποίου υπήρχε τεμάχιο υγρό βαμβάκι με μια ξύλινα οδοντογλυφίδα και 25 σπόροι, 16 νάιλον διαφανή σακουλάκια που περιείχαν το καθένα σπόρους και επίσης δύο κυλινδρικά φιαλίδια με πώμα που περιείχαν σπόρους. Τα πιο πάνω αντικείμενα είχαν ανευρεθεί στην κουζίνα της εν λόγω οικίας, μερικά σε υφιστάμενο ερμαράκι και άλλα σε πάγκο.
Στο αποχωρητήριο της οικίας ανευρέθηκαν τα πιο κάτω. Δύο πλαστικές καφέ γλάστρες, η μια μέσα στην άλλη, και μέσα σ’ αυτές ένα νάιλον σακούλι με την επιγραφή Gardengold, (τεκμ. 18), και 16 πλαστικές γλάστρες χρώματος καφέ και μαύρου σε χάρτινο κιβώτιο που περιείχαν φυτό και χώμα.
Στο υπνοδωμάτιο της εν λόγω οικίας βρέθηκαν, ένα γκρίζο πλαστικό κιβώτιο με την επιγραφή cyprofresh, εντός του οποίου υπήρχαν 13 πλαστικές γλάστρες χρώματος καφέ και μαύρου που περιείχαν χώμα και φυτό, (τεκμ. 20), ένα γκρίζο πλαστικό κιβώτιο με την επιγραφή cyprofresh, εντός του οποίου υπήρχαν 12 πλαστικές γλάστρες χρώματος καφέ και άσπρου που περιείχαν χώμα και φυτό, (τεκμ. 21), ένα γκρίζο πλαστικό κιβώτιο με την επιγραφή cyprofresh, εντός του οποίου υπήρχαν 14 πλαστικές γλάστρες χρώματος καφέ μαύρο και άσπρου, που περιείχαν χώμα και 12 από αυτές περιείχαν και φυτό.
[*816]Περαιτέρω, κάτω από το κρεβάτι του Μπουντογιάννη βρέθηκαν, ένα τεμάχιο μπλε νάιλον, (τεκμ. 23), ένα νάιλον διαφανές σακούλι χρώματος άσπρου και όλα μαζί περιτυλιγμένα με καφέ κολλητική ταινία που περιείχε ποσότητα πράσινης ξηρής φυτικής ύλης, (τεκμ. 24), ένα νάιλον σακούλι χρώματος πράσινου, περιτυλιγμένο με καφέ κολλητική ταινία που περιείχε ποσότητα πράσινης ξηρής φυτικής ύλης, (τεκμ. 25), ένα νάιλον σακούλι χρώματος γκρίζου σφραγισμένο με κολλητική ταινία χρώματος καφέ, (τεκμ. 26), ένα νάιλον διαφανές σακούλι περιτυλιγμένο με κίτρινη κολλητική ταινία, (τεκμ. 27), ένα νάιλον διαφανές σακούλι περιτυλιγμένο με κίτρινη κολλητική ταινία, εντός του οποίου υπήρχε ποσότητα πράσινης φυτικής ύλης, (τεκμ. 28), ένα νάιλον άσπρο διαφανές σακούλι με την επιγραφή E&S, (τεκμ. 29), δύο νάιλον διαφανή σακούλια με την επιγραφή Plus, (τεκμ. 30), πέντε νάιλον σακούλια στα οποία υπήρχε ποσότητα πράσινης φυτικής ύλης, (τεκμ. 31) και τρία νάιλον διαφανή σακούλια εντός των οποίων υπήρχε ποσότητα πράσινης φυτικής ύλης, (τεκμ. 32).
Tα πιο πάνω αντικείμενα, όπως και άλλα, μαζί με δύο παρειακά επιχρίσματα του εφεσείοντα, τα οποία ελήφθησαν στις 31 Μαρτίου, 2010, παραδόθηκαν στο Ινστιτούτο Γενετικής. Την ιδία ημέρα, δηλαδή στις 31 Μαρτίου, 2010, οι τότε κατηγορούμενοι, μεταξύ των οποίων και ο εφεσείων, είχαν συλληφθεί με δικαστικά εντάλματα και σε ερώτηση που τους υποβλήθηκε ο εφεσείων είπε: «Δεν έχω καμία σχέση». Στη συνέχεια ελήφθησαν ανακριτικές καταθέσεις και από τους τρεις.
Έγινε παραδεκτό γεγονός, κατά τη διάρκεια της δίκης, ότι σε έρευνα που διεξήγαγε ο λοχίας 2566 Μιχάλης Σάββας, ειδικός στη λήψη, ταξινόμηση και σύγκριση δακτυλικών αποτυπωμάτων, ότι σε πλαστικό σακούλι χρώματος γκρίζου με κολλητική ταινία, χρώματος καφέ, (τεκμ. 26), βρισκόμενο κάτω από το κρεβάτι του Μπουντογιάννη, εντοπίστηκε δακτυλικό αποτύπωμα που αναγνωρίστηκε ότι ανήκε στον εφεσείοντα.
Περαιτέρω, κατατέθηκε από τον Χριστόφορο Νεοφύτου ιδιοκτήτη της οικίας Πέτρου Ολυμπίου 7, ότι στις 23 Δεκεμβρίου, 2009 είχε ενοικιάσει το εν λόγω υποστατικό σε κάποιο Αναστάσιο Μακρή από την Ελλάδα, έναντι του ποσού των €400 μηνιαίως. Σε επίσκεψη που έκαμε στις 3 Φεβρουαρίου, 2010 στην εν λόγω οικία, με σκοπό να εισπράξει το ενοίκιο, συνάντησε εκεί τον Μπουντογιάννη και τον εφεσείοντα. Ο τελευταίος πληροφόρησε τον ιδιοκτήτη ότι ο εν λόγω Μακρής θα απουσίαζε για λίγες ημέρες και θα φιλοξενείτο εκεί ο Μπουντογιάννης. Παράλληλα, ο εφεσείων πλή[*817]ρωσε το ποσό των €400 για το ενοίκιο του σπιτιού. Η απόδειξη εκδόθηκε στο όνομα του Μακρή και ο εφεσείων έδωσε το δικό του τηλέφωνο στον ιδιοκτήτη, σε περίπτωση που θα χρειαζόταν κάτι. Στις 4 Μαρτίου, 2010 ο εφεσείων, μαζί με τον Μπουντογιάννη, είχαν επισκεφθεί τον ιδιοκτήτη της κατοικίας και ο πρώτος πλήρωσε επίσης €400 για το ενοίκιο.
Ο εφεσείων κατά την ένορκη κατάθεση του υιοθέτησε το περιεχόμενο της ανακριτικής κατάθεσης του, (τεκμ. 54), σύμφωνα με την οποία η κατοικία του είναι στην οδό Αντιφωνητού στην Αγία Φύλα. Επειδή, όμως, είχε καταδικαστεί το 2005 από Ελληνικό δικαστήριο σε 9 χρόνια φυλάκιση, για μεταφορά κάνναβης, ήταν υποχρεωμένος μετά την αποφυλάκιση του το 2009, να υπογράφει σε αστυνομικό σταθμό στην Αθήνα και για το σκοπό αυτό μετέβαινε συχνά στην Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια που ήταν φυλακή γνώρισε τους Μπουντογιάννη και Παπουτσή, οι οποίοι επίσης ήταν κρατούμενοι. Κατά τις επισκέψεις του στην Ελλάδα, τους συναντούσε και αμφότεροι του ζητούσαν να έλθουν στην Κύπρο για να εργαστούν. Στις αρχές Ιανουαρίου 2010, μετά από σχετικό τηλεφώνημα ήλθε ο Μπουντογιάννης. Τον μετέφερε, όπως είπε, και τον φιλοξένησε για μια ημέρα στο σπίτι του στην οδό Αντιφωνητού. Την επόμενη μέρα τον μετέφερε σε εστιατόριο στην Αγία Φύλα και όταν τον συνάντησε το απόγευμα της ιδίας ημέρας, ο εν λόγω Μπουντογιάννης τον πληροφόρησε ότι βρήκε σπίτι στην Αγία Φύλα το οποίο ενοικίασε για €400 μηνιαίως. Το εν λόγω σπίτι το είχε δει για πρώτη φορά, όταν μετέφερε τον εν λόγω Μπουντογιάννη, εκεί. Στη συνέχεια, ανέφερε ότι επισκεπτόταν καθημερινώς τον πιο πάνω και τον έπαιρνε για ποτό. Στο εν λόγω σπίτι είχε ο ίδιος μεταφέρει καναπέδες, τραπεζάκι, πιάτα, καρέκλες και το κρεβάτι που κοιμόταν ο Μπουντουγιάννης ήταν δικό του. Μετά παρέλευση μιας ή δυο εβδομάδων του είχε τηλεφωνήσει ο Παπουτσής ότι θα ερχόταν στην Κύπρο. Του εξασφάλισε εργασία και αφού τον παρέλαβε από το αεροδρόμιο Λάρνακας, σε συνεννόηση με τον Μπουντογιάννη, τον μετέφερε στο εν λόγω σπίτι για να διαμένουν μαζί. Συνέχισε, όπως είπε, να έχει σχέση μαζί τους, να πηγαίνει να τους βλέπει. Σταμάτησε όμως τις επισκέψεις και να έχει σχέση όταν, μια εβδομάδα προηγουμένως, σε επίσκεψη είδε «τα δεντρούθκια κανναουρκάς». Σε ερώτηση προς τον Μπουντογιάννη ο τελευταίος τον πληροφόρησε ότι τα έβαλε γιατί ήθελε να δοκιμάσει αν θα ευδοκιμούσαν. Ήταν 20 μικρές γλάστρες μέσα σε δύο κασόνια στο αποχωρητήριο με φυτά ύψους 2-3 πόντων. Ο ίδιος δεν είχε καμιά σχέση με τη συσκευασία και πρώτη φορά τα έβλεπε στα γραφεία της ΥΚΑΝ. Πρώτη φορά επίσης έβλεπε τα ναρκωτικά που ήταν μέσα στα δύο κουτιά του [*818]Νescafe και την άσπρη ουσία που ήταν σε τρεις ξεχωριστές συσκευασίες. Ο ίδιος δεν είχε καμιά σχέση με αυτά. Τη μεγάλη ζυγαριά, την είχε ο ίδιος αγοράσει για τον Μπουντογιάννη αφού του τη ζήτησε 15 ημέρες προηγουμένως. Τη δε μικρή ζυγαριά την είδε τυχαία εκεί στο σπίτι. Το ίδιο είπε και για τους σπόρους κάνναβης. Για τις καφέ τέλλες, ο ίδιος ανέφερε ότι είχε αγοράσει τέσσερις, τον αριθμό, ένα μήνα προηγουμένως, μετά από παράκληση του Μπουντογιάννη. Ως προς τον ιδιοκτήτη του σπιτιού είπε ότι τον γνώρισε τέλος Φεβρουαρίου του 2010, όταν πήρε τους άλλους κατηγορούμενους για να πληρώσουν το ενοίκιο. Ο ίδιος, όμως, δεν θυμόταν να είχε πληρώσει το ενοίκιο γι’ αυτούς.
Κατά το στάδιο της προφορικής του μαρτυρίας, ο εφεσείων είχε αναφέρει ότι κατά την πρώτη ημέρα που πήγε με τον Μπουντογιάννη στην οικία της οδού Ολυμπίου, είχε συναντήσει κάποιο Αναστάσιο, ο οποίος διέμενε μαζί με τον πρώτο και ο οποίος του είχε αναφέρει ότι ενοικίασε το σπίτι και θα έμενε προσωρινά με τον Μπουντογιάννη. Ο ίδιος πλήρωσε το ενοίκιο για λογαριασμό των κατηγορουμένων 2 και 3, γιατί δεν είχαν λεφτά όταν ήλθαν, και στόχος του ήταν να τους βοηθήσει. Περαιτέρω, συνέχισε, τους συντηρούσε μέχρι να πιάσουν δουλειά, τους δάνειζε χρήματα και πλήρωνε και για ψώνια τους σε υπεραγορές. Πήγαιναν μαζί γι’ αυτά τα ψώνια, γι’ αυτό βρέθηκε το DNA του σε σακούλες που ψώνισαν, καθώς, και στο κουτί με το Nescafe εφόσον, όταν επήγαινε εκεί, ετοίμαζε «frappé». Οι σπόροι οι οποίοι ήταν σε μικρά νάιλον σακουλάκια δεν είχε καταλάβει τι ήταν αν και τα είχε αγγίξει, είπε, στον Μπουντογιάννη, να τα πετάξει. Ως προς την ύπαρξη αποτυπώματος σε ένα γκρίζο νάιλον σακούλι με κομμάτια καφέ κολλητικής ταινίας, ο εφεσείων ανέφερε ότι ήταν από αυτά που αγόραζε από υπεραγορά και η κολλητική ταινία ήταν από αυτές που του ζήτησε ο Μπουντογιάννης να του αγοράσει.
Το Κακουργιοδικείο αποδεχόμενο τη μαρτυρία των μαρτύρων κατηγορίας και στηριζόμενο στην επιστημονική μαρτυρία, με βάση την οποία εντοπίστηκε γενετικό υλικό του εφεσείοντα σε διάφορα αντικείμενα, και δακτυλικό αποτύπωμα σ’ άλλα, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήλθε σε επαφή με τα εν λόγω αντικείμενα. Στη συνέχεια, αξιολογώντας τη μαρτυρία του εφεσείοντα, τον οποίο χαρακτήρισε «κάθε άλλο παρά ειλικρινή και αξιόπιστο μάρτυρα», παραθέτοντας λόγους στους οποίους θα αναφερθούμε μεταγενέστερα, κατέληξε σε συμπέρασμα ενοχής και καταδίκασε, όπως αναφέραμε τον εφεσείοντα στις κατηγορίες που αντιμετώπιζε.
[*819]ΕΦΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΔΙΚΗΣ:
Με την παρούσα έφεση η ευπαίδευτη συνήγορος του εφεσείοντα υποστήριξε ότι η εκκαλούμενη απόφαση είναι ανεπαρκώς αιτιολογημένη αφού, απέτυχε, κατά την εισήγηση της, να συνδέσει την περιστατική μαρτυρία, για τον εφεσείοντα. Υπήρχε, όπως παραδέχτηκε η συνήγορος, ένα αντικειμενικό εύρημα. Αυτό της ύπαρξης του δακτυλικού αποτυπώματος του εφεσείοντα από τη μια, και του γενετικού του υλικού, από την άλλη, πλην, όμως, ο εφεσείων ενώ βεβαίωσε την επαφή με τα εν λόγω αντικείμενα, πρόβαλε εξηγήσεις σε συνάρτηση με το καθένα από αυτά. Δεν μπορεί, πρόσθεσε επί του προκειμένου, η κα. Σορβατζιώτη, το actus reus της κατοχής των ναρκωτικών να αποδειχθεί μόνο με την εύρεση σε αυτά γενετικού υλικού. Μπορεί, όπως παραδέχτηκε η συνήγορος να δημιουργείται εύλογη υπόνοια ενοχής, πλην όμως αυτή δεν είναι αρκετή να οδηγήσει σε απόδειξης ενοχής. Τα εν λόγω αντικείμενα επί των οποίων βρέθηκαν τα αποτυπώματα ή το γενετικό υλικό δεν είναι εξειδικευμένα ή μπορεί να χαρακτηριστούν ότι αποτελούσαν αποκλειστική χρήση του εφεσείοντα, έτσι ώστε να οδηγηθεί το δικαστήριο σε συμπέρασμα ενοχής. Υπήρξε, κατά την άποψη της, μια ανεπαρκής αιτιολόγηση ενοχής από τη στιγμή που το πρωτόδικο δικαστήριο στηρίχτηκε στην αναξιοπιστία του εφεσείοντα για να οδηγηθεί στη διαπίστωση της ένοχης σκέψης (mens rea), του αναγκαίου συστατικού στοιχείου των αδικημάτων. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει αριθμητική πρόσθεση, όπως χαρακτηριστικά είπε, και ιδιαιτέρως δεν έχει προσαχθεί οποιαδήποτε μαρτυρία για καλλιέργεια. Ο «κακός τρόπος έκφρασης» του εφεσείοντα δεν μπορεί, όπως είπε, από μόνος του να οδηγήσει σε εύρημα ενοχής. Εν πάση περιπτώσει, το συστατικό στοιχείο της κατοχής δεν θα μπορούσε να οδηγήσει, με κανένα τρόπο, από μόνο του, κατάλεξε, σε απόδειξη, στο ψηλό επίπεδο της ποινικής δίκης, της αιτιώδους συνάφειας που απαιτείται για το αδίκημα της καλλιέργειας.
Η ευπαίδευτη συνήγορος της Δημοκρατίας υπεραμύνθηκε της ορθότητας της απόφασης του Κακουργιοδικείου, εισηγούμενη ότι η πλευρά του εφεσείοντα επιχείρησε να αντικρίσει την προσαχθείσα μαρτυρία μεμονωμένα. Οι επισκέψεις του εφεσείοντα στην εν λόγω οικία, ως και οι ψευδείς δηλώσεις του σε συνάρτηση με το όλο φάσμα γεγονότων, ορθώς οδήγησε το πρωτόδικο δικαστήριο, στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν αναξιόπιστος. Το υπάρχον μαρτυρικό υλικό και τα αντικείμενα, στα οποία τελικώς βρέθηκαν τα αποτυπώματα του εφεσείοντα, ή το γενετικό του υλικό, οδηγούν σε ένα και μόνο συμπέρασμα ότι όλα είχαν σχέση με τον εφεσείοντα, όπως είπε. Δεν θα μπορούσε, το δικαστήριο, λαμβάνο[*820]ντας υπόψη το σύνολο της μαρτυρίας, όπως, μεταξύ άλλων, τη σχέση του με τη συγκεκριμένη οικία, την πληρωμή του ενοικίου, την καθημερινή συνάφεια, την πληρωμή των εξόδων συντήρησης, την αγορά ζυγαριάς, παρά να οδηγηθεί σε ένα και μόνο λογικό συμπέρασμα ότι τα εν λόγω ναρκωτικά ήταν στην κατοχή του εφεσείοντα. Η προσαχθείσα, ισχυρή περιστατική μαρτυρία, ορθώς, κατέληξε η συνήγορος, οδήγησε το δικαστήριο στο συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν ένοχος στις κατηγορίες που αντιμετώπιζε.
Με τον 1ο λόγο έφεσης προσβάλλεται ως ανεπαρκής η αιτιολόγηση της απόφασης ως προς την κατοχή και καλλιέργεια των ναρκωτικών.
Με τον 2ο λόγο έφεσης τονίζεται η ανεπαρκής αιτιολόγηση σύνδεσης της περιστατικής μαρτυρίας και της εύλογης αμφιβολίας περί ενοχής.
Με τον 3ο λόγος έφεσης προσβάλλεται η απουσία διασταύρωσης της περιστατικής μαρτυρίας από ανεξάρτητα στοιχεία.
Με τον 4ο λόγο έφεσης έγινε εισήγηση ότι υπήρχαν εύλογες αμφιβολίες ενοχής.
Με τον 5ο λόγο, ο εφεσείων εισηγείται ότι στην περίπτωση ύπαρξης πολλών ερμηνειών πρέπει να υιοθετείται η ευνοϊκότερη γι’ αυτόν και τέλος, με τον 6ο λόγο έφεσης ο εφεσείων εισηγείται ότι υπήρξε παραβίαση της αρχής της νομιμότητας ως προς το τεκμήριο της αθωότητας.
Μελετώντας τους πιο πάνω λόγους έφεσης και το περιεχόμενο του διαγράμματος που κατατέθηκε προς τούτο, διαπιστώνουμε ότι δεν υπάρχει αμφισβήτηση των συμπερασμάτων του κακουργιοδικείου ως προς την αξιοπιστία των μαρτύρων και του εφεσείοντα. Τούτου δοθέντος, τα τελικά συμπεράσματα του δικαστηρίου ως προς τα γεγονότα δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση, αφήνοντας αυτή τη πτυχή της απόφασης του Κακουργιοδικείου αλώβητη. Είχαμε, και κατά το στάδιο της συζήτησης της έφεσης, επισημάνει την πτυχή αυτή. Η ευπαίδευτη συνήγορος του εφεσείοντα, είχε αποδεχθεί, ότι η επιχειρηματολογία της δεν εστιαζόταν σ’ αυτή την παράμετρο αλλά στην αντικειμενική απουσία σύνδεσης των συμπερασμάτων του Κακουργιοδικείου με το απαραίτητο ψηλό επίπεδο απόδειξης ποινικής ευθύνης ήτοι πέραν από κάθε λογική αμφιβολία.
[*821]Παράλληλα, δεν αμφισβητείται από τον εφεσείοντα η κατάληξη του κακουργιοδικείου, στηριζόμενη στην επιστημονική μαρτυρία, ότι ο τελευταίος είχε, ενόψει του εντοπισμού γενετικού υλικού ή εύρεσης δακτυλικού αποτυπώματος, έρθει σε επαφή με διάφορα αντικείμενα που περιείχαν τις ανευρεθείσες ναρκωτικές ουσίες.
Συνακόλουθα, το ζητούμενο είναι αν η συνύπαρξη όλων των στοιχείων, που περιέλαβε το κακουργιοδικείο στην απόφαση του, όπως τα έχουμε περιγράψει πιο πάνω, δημιουργούν το νομικό πλαίσιο διαπίστωσης της αναγκαίας κατοχής και γνώσης από πλευράς εφεσείοντα.
Πρέπει κατ’ αρχήν να σημειώσουμε ότι, η προσαχθείσα μαρτυρία, πρέπει να εξετάζεται στο σύνολο της και δεν είναι ορθό επιμέρους στοιχεία να απομονώνονται. Ιωάννου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2001) 2 Α.Α.Δ. 195, Σιβιτανίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας, (2011) 2 Α.Α.Δ. 166.
Ορθώς, κατά τη γνώμη μας, το κακουργιοδικείο ερμήνευσε τη νομολογία που καθορίζει ότι η αντικειμενική υπόσταση (actus reus) της κατοχής, συναρτάται με την άμεση φυσική, ή την εξυπακουόμενη κατοχή, και τα αντικείμενα θεωρούνται ότι είναι στην κατοχή προσώπου του οποίου τελούν έστω και αν βρίσκονται στη φύλαξη άλλου. (Άρθρο 2/(3) Νόμου 29/77). Είναι όμως απαραίτητο, ανεξαρτήτως της όποιας μορφής κατοχής και αν εξετάζεται, να συνυπάρχει η ένοχη διάνοια (mens rea) ήτοι η γνώση της κατοχής του αντικειμένου. Σχετικές είναι οι αποφάσεις Αθηνής ν. Δημοκρατίας (2008) 2 Α.Α.Δ. 256 και Κούκος ν. Δημοκρατίας, (2012) 2 Α.Α.Δ. 64.
Η όλη δομή των επιχειρημάτων που προβλήθηκαν με τους λόγους έφεσης 1-5, έχουν ως κοινό παρανομαστή την ύπαρξη μιας διαφορετικής εκδοχής, που, εξεταζόμενη στην ολότητα της, δημιουργεί, κατά την εισήγηση της κας. Σορβατζιώτη, σοβαρή αμφιβολία.
Η ευπαίδευτη συνήγορος σε μια ομολογουμένως εμπεριστατωμένη και λεπτομερή ανάλυση σειράς αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου έδωσε έμφαση στο θέμα της διαπίστωσης προβολής ψευδούς εκδοχής, η οποία, όμως, δεν θα πρέπει να εξισωθεί και να υποκαταστήσει είτε το actus reus είτε το mens rea της κατοχής των ναρκωτικών σε σχέση με την περιστατική απόδειξη των αδικημάτων. Η συγκεκριμένη εναπόθεση γενετικού υλικού ή η ανεύρεση δακτυλικού αποτυπώματος δεν έγινε σε οποιοδήποτε εξειδικευμένο αντικείμενο αλλά σε αντικείμενα κοινής χρήσης.
[*822]Το ψέμα στο οποίο καταφεύγει ένας κατηγορούμενος μπορεί να αποτελέσει ενισχυτική μαρτυρία εναντίον του υπό τον όρο ότι ισχύουν κάποιες προϋποθέσεις οι οποίες έχουν καθοριστεί με βάση την αγγλική νομολογία και αναφερόμαστε στην υπόθεση R v. Loucas (1981) 2 All E.R. 1007 όπου στη σελίδα 1009 τονίστηκε ότι η κατ’ αρχήν καταφυγή στο ψεύδος πρέπει να έγινε σκόπιμα. Κατά δεύτερο θα πρέπει να συνδέεται με ένα σημαντικό γεγονός. Τρίτο, το κίνητρο για την καταφυγή στο ψεύδος θα πρέπει να έχει άμεση σχέση με την απόδειξη της ενοχής και το φόβο για την αλήθεια. Τονίστηκε επ’ αυτού ότι το Δικαστήριο θα πρέπει να εξετάσει το λόγο για τον οποίο κάποιος καταφεύγει στο ψεύδος και τέταρτο η ψευδής δήλωση πρέπει με καθαρό τρόπο να διαπιστωθεί ότι είναι ψευδής και να ενισχύεται από άλλη μαρτυρία είτε προερχόμενη από παραδεκτό γεγονός ή ανεξάρτητη μαρτυρία. Σχετικές επίσης επί του θέματος είναι οι υποθέσεις R v. Sharp (1993) 3 All.E.R. 224, R v. Bey (1993) 3 All E.R. 252 και R v. Goodway (1993) 4 All.E.R. 897. H υπόθεση Loucas όπως και οι πιο πάνω υποθέσεις έτυχαν ανάλυσης και αποδοχής πρόσφατα από το εφετείο στην υπόθεση Τσεκούρα ν. Δημοκρατίας, (2012) 2 Α.Α.Δ. 563.
Εξέτασε το Κακουργιοδικείο και έθεσε στον εαυτό του τον προβληματισμό αναφορικά με το ψεύδος που πρόβαλε ο εφεσείων σε συνάρτηση με τα αίτια της ύπαρξης γενετικού του υλικού σε διάφορα αντικείμενα και δακτυλικού του αποτυπώματος σε άλλα; Η απάντηση είναι θετική.
Ως προς το θέμα της προβολής διαφορετικής εκδοχής θεωρούμε σημαντικό να παραθέσουμε απόσπασμα από την υπόθεση Abe ν. Δημοκρατίας (2008) 2 A.A.Δ. 211, όπου το εφετείο επισήμανε ότι:
«Διαζευκτική εκδοχή μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης πρωτοδίκως οδηγώντας στην αθώωση κατηγορουμένου, όταν εμφιλοχωρεί αμφιβολία ως προς την ενοχή του, όταν η εκδοχή αυτή αποκτά υπόσταση με βάση την αξιολόγηση και την αξιοπιστία των μαρτύρων. Εκεί όμως όπου το Κακουργιοδικείο, όπως και εδώ, αποδέχεται σαφώς τη μια και όχι την άλλη εκδοχή τότε εφόσον τα γεγονότα εμπίπτουν κάτω από κάποια νομική απαγόρευση, η καταδίκη είναι αναπόφευκτη.»
Στην παρούσα υπόθεση, παρατηρείται με επάρκεια και εξηγείται με σαφήνεια γιατί η εκδοχή του εφεσείοντα, ως προς την τυχαία εναπόθεση γενετικού υλικού στα αντικείμενα που αυτό βρέθηκε, δεν μπορούσε να γίνει αποδεχτή, γιατί η τυχαία εναπόθεση ξεφεύγει του «τυχαίου», έχοντας ως εύρημα του Κακουργιοδικεί[*823]ου, ότι σ’ όλα τα αντικείμενα που έτυχε να αγγίξει ο εφεσείων βρέθηκαν ναρκωτικά. Θεωρούμε ορθή την προσέγγιση του Κακουργιοδικείου να μην αποδεχθεί την εναλλακτική εκδοχή που προβλήθηκε από την υπεράσπιση.
Στο σημείο αυτό θεωρούμε απαραίτητο να ασχοληθούμε και με ένα δεύτερο σκέλος της επιχειρηματολογίας της ευπαιδεύτου συνηγόρου του εφεσείοντα, με την οποία εισηγήθηκε ότι η απόρριψη της εκδοχής της υπεράσπισης ισοδυναμούσε με εναπόθεση βάρους στον κατηγορούμενο για να προβάλει τη δική του εκδοχή. Είναι η κατηγορούσα αρχή που είχε το βάρος να αποδείξει την ενοχή του κατηγορούμενου, και όχι ο κατηγορούμενος την αθωότητα του (βλ. Woolmington v. D.P.P. 25 Cr.App. R.72 και Charitonos a.ο. v. The Republic (1971) 2 C.L.R. 40. Αποτελεί νομική αρχή σύμφωνα με την οποία η υπεράσπιση αρκεί να δώσει εξήγηση που να εισηγείται μια διαζευκτική θεωρία η οποία κρίνεται ως πιθανή, συνάδουσα βεβαίως με τη μαρτυρία, έτσι ώστε να προκληθεί μια υποβόσκουσα αμφιβολία. Βλ. Fournaris v. Republic (1978) 2 C.L.R. 20.
Επανερχόμενοι τώρα στα γεγονότα της υπόθεσης θεωρούμε ότι το κακουργιοδικείο δεν περιορίστηκε στα αντικείμενα επί των οποίων εντοπίστηκε γενετικό υλικό ή δακτυλικό αποτύπωμα για να στηρίξει το συμπέρασμα του. Όπως τονίστηκε στην υπόθεση Πιτσιλλίδης κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 662, η ανεύρεση δακτυλικών αποτυπωμάτων, συνήθως, οδηγεί σε θετική διαπίστωση επαφής.
Το Κακουργιοδικείο δεν περιορίστηκε όπως σημειώσαμε, στα πιο πάνω, αλλά προχώρησε αναλύοντας τα γεγονότα ως εξής.
Ξεκινώντας από το ψεύδος ως προς την έρευνα στο σπίτι του εφεσείοντα, του ελέγχου που φαίνεται να είχε ο ίδιος στο σπίτι της οδού Ολυμπίου 7, (όπου βρέθηκαν τα ναρκωτικά) που εξάγεται από τη μαρτυρία του ιδιοκτήτη της οικίας, της ανυπαρξίας του υποτιθέμενου ενοικιαστή με το όνομα Μακρής, με την καταβολή του ενοικίου σε διαδοχικές περιπτώσεις, από τον εφεσείοντα, την αντιφατικότητα στο ποιος είχε ενοικιάσει το σπίτι για τη μεταφορά εκεί του Μπουντούγιαννη. Η επίπλωση του σπιτιού ανήκε στον ίδιο, τον εφεσείοντα. Δεν πέρασε απαρατήρητο από το Κακουργιοδικείο, το γεγονός ότι εντοπίστηκε γενετικό υλικό και αποτυπώματα σε διάφορα αντικείμενα βρισκόμενα σ’ όλο το σπίτι. Η εκδοχή ότι όταν είδε τα σακουλάκια με τα ναρκωτικά, τα έπιασε στα χέρια του, για να δει τι ήταν. Περαιτέρω, αφού ο ίδιος είχε δει τις «κανναουρκές», γιατί συνέχιζε να [*824]επισκέπτεται το σπίτι; Η εκδοχή περί «ψωνίσματος» υλικών και του τρόπου που το παρουσίασε ο εφεσείων, όπως το άνοιγμα του συρταριού με τα σακούλια ή η εναπόθεση σκουπιδιών σε κάλαθο, ενέχουν το στοιχείο της εφευρετικότητας και της μυθοπλασίας, που ήταν διάχυτη σ’ όλη τη μαρτυρία του εφεσείοντα, όπως επισημαίνεται από το Κακουργιοδικείο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η εκδοχή για την αγορά από μέρους του ζυγαριάς. Πέραν αυτού, έδωσε και διαφορετική εκδοχή για το θέμα στην ανακριτική του κατάθεση απ’ ό,τι ενόρκως. Απέρριψε το Κακουργιοδικείο, για λόγους που εξηγεί επαρκώς, και την εκδοχή που προβλήθηκε ότι τα αντικείμενα είχαν αφεθεί από τον προηγούμενο ενοικιαστή.
Συνακόλουθα, θεωρούμε ότι ορθώς το Κακουργιοδικείο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ναρκωτικά ήταν στην κατοχή του εφεσείοντα, καθώς και της ύπαρξης γνώσης από τον εφεσείοντα, για το περιεχόμενο των αντικειμένων, που βρέθηκαν εντός της οικίας της οδού Ολυμπίου 7, ότι ήταν ναρκωτικά.
Αναφορικά με τον τελευταίο λόγο έφεσης, η ευπαίδευτη συνήγορος του εφεσείοντα εισηγήθηκε ότι υπήρξε παραβίαση της περιοριστικής εφαρμογής του ποινικού δικαίου και ιδιαιτέρως του Άρθρου 2(3) του Ν. 29/77, ήτοι:
«… παν πρόσωπο θεωρείται ως έχων εν τη κατοχή αυτού οιαδήποτε αντικείμενα, τελούντα υπό τον έλεγχο αυτού καίτοι ταύτα ευρίσκονται υπό τη φύλαξη ετέρου προσώπου»
Η θεώρηση από το κακουργιοδικείο κάθε υπόνοιας, ερμηνευόμενης σε βάρος του εφεσείοντα, προσβάλλει το τεκμήριο αθωότητας, εισηγήθηκε η συνήγορος.
Αυτή η θεωρητική προσέγγιση του θέματος δεν μας βρίσκει σύμφωνους. Οι πρόνοιες του ποινικού δικαίου εξετάζονται περιοριστικώς, αλλά, όμως, πάντοτε στο πλαίσιο των γεγονότων της κάθε υπόθεσης.
Στην προκείμενη περίπτωση δεν ήταν η απλή επίσκεψη του εφεσείοντα στο σπίτι της οδού Ολυμπίου, αριθμ. 7 ούτε η τυχαία σύνδεση με τους ενοίκους ή η χρήση μερικών αντικειμένων που οδήγησαν το Κακουργιοδικείο στο συμπέρασμα της κατοχής των ναρκωτικών. Ήταν μια σειρά από άλλα γεγονότα τα οποία αναλύθηκαν σ’ έκταση πιο πάνω, που όχι μόνο προσέδιδαν πρωτεύοντα λόγο στον εφεσείοντα αλλά και οδηγούσαν, αποκλειομένης της [*825]διαζευκτικής εκδοχής, στο ορθό συμπέρασμα ότι ο εφεσείων ήταν και ο ίδιος κάτοχος των ναρκωτικών.
Σύμφωνα με το κατηγορητήριο και αναφερόμαστε ειδικώς στην 5η κατηγορία που αντιμετώπιζε ο εφεσείων, αυτή αφορούσε την «καλλιέργεια φυτών καννάβεως», στις δε λεπτομέρειες του αδικήματος αναφέρεται ότι ο κατηγορούμενος «παράνομα καλλιεργούσε 7 φυτά του γένους κάνναβης χωρίς την άδεια του Υπουργού Υγείας». Η 6η κατηγορία έχει ως επίκεντρο την «καλλιέργεια» των ιδίων 7 φυτών του γένους κάνναβης με σκοπό την προμήθεια σε τρίτα πρόσωπα.
Είχε επισημανθεί από την ευπαίδευτη συνήγορο ότι για τη στοιχειοθέτηση του αδικήματος της καλλιέργειας θα έπρεπε να υπάρχει μαρτυρία η οποία να μπορούσε να συνδεθεί άμεσα με τον εφεσείοντα όπως η ύπαρξη δακτυλικού αποτυπώματος ή και γενετικού υλικού σε ένα από τα δοχεία εντός των οποίων ήταν τα φυτά είτε στα πλαστικά σακούλια που περιείχαν το χώμα που χρησιμοποιήθηκε για την καλλιέργεια.
Όπως τονίστηκε στην υπόθεση Σταυρινόπουλος ν. Αστυνομίας (2009) 2 Α.Α.Δ. 263, για να στοιχειοθετηθεί το αδίκημα της καλλιέργειας φυτών κάνναβης θα πρέπει από τα γεγονότα της υπόθεσης να μπορεί να οδηγηθεί το δικαστήριο στο αναπόδραστο συμπέρασμα ότι τα φυτά είχαν με οποιονδήποτε τρόπο ποτιστεί ή καλλιεργηθεί από τον εφεσείοντα.
Στην υπό εξέταση περίπτωση δεν υπήρξε μαρτυρία που να συνδέει τον εφεσείοντα με αυτό το σκέλος της υπόθεσης. Γνώριζε, όπως είναι η μαρτυρία του ίδιου του εφεσείοντα, την ύπαρξη των φυτών, τα είδε βρισκόμενα στο μπάνιο του σπιτιού της οδού Ολυμπίου 7, χαρακτηρίζοντας τα ως «κανναουρκές», εντοπίστηκε γενετικό του υλικό και αποτυπώματα του σε πολλά σημεία του σπιτιού και σε διάφορα αντικείμενα, όπως τα αναλύσαμε πιο πάνω, πλην όμως αναφορικά με την καλλιέργεια υπάρχει ένα κενό στη μαρτυρία το οποίο δεν έχει, με οποιονδήποτε τρόπο, σχολιαστεί στην απόφαση του Κακουργιοδικείου. Συναφώς θεωρούμε ότι η ύπαρξη αμφιβολίας ως προς τις ενέργειες του εφεσείοντα αναφορικά με την καλλιέργεια των φυτών κάνναβης θα πρέπει να επενεργήσει προς όφελος του. Συνακόλουθα, ο εφεσείων θα πρέπει να αθωωθεί και απαλλαγεί από την καταδίκη αναφορικά με την 5η και 6η κατηγορία οι οποίες στηρίζονται στην καλλιέργεια των φυτών κάνναβης.
[*826]ΕΦΕΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΙΝΗΣ:
Στο πλαίσιο της αγόρευσης της για μείωση της επιβληθείσας ποινής, η ευπαίδευτη συνήγορος επικέντρωσε την προσοχή της στην αναγκαιότητα εξατομίκευσης της ποινής, έτσι ώστε να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι προσωπικές συνθήκες του εφεσείοντα. Στην προκείμενη περίπτωση, η συνήγορος εισηγήθηκε ότι αν και, η επιβληθείσα ποινή των 9 χρόνων φυλάκισης αναφορικά με το αδίκημα της κατοχής ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια σε τρίτα πρόσωπα, δεν θα μπορούσε σε απόλυτο αριθμό να θεωρηθεί εξαντλητική, ενέχει όμως εξαντλητικό χαρακτήρα, όπως είπε. Μια πολυετής φυλάκιση, συνέχισε, δεν ευνοεί την ομαλή επανένταξη του καταδικασθέντος, αλλά καθίσταται επώδυνη και για την οικογένεια του.
Ο εφεσείων έχει ένα γιο ηλικίας 11 χρόνων ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα και επιδιώκεται η μείωση της ποινής, έτσι ώστε να υπάρχει ουσιαστικότερη επαφή μεταξύ του εφεσείοντα και του παιδιού του. Είναι γνωστό, όπως είπε, ότι παιδιά γονέων που έχουν παραμείνει επί μακρόν στη φυλακή προβαίνουν ευκολότερα σε παρεκκλίνουσες συμπεριφορές.
Όπως έχουμε πιο πάνω σημειώσει το κακουργιοδικείο επέβαλε, αναφορικά με την τρίτη κατηγορία που αντιμετώπιζε ο εφεσείων και αφορούσε την κατοχή 9.090,4677 γραμμαρίων φυτού κάνναβης από το οποίο δεν είχε εξαχθεί η ρητίνη, με σκοπό την προμήθεια σε άλλα πρόσωπα, ποινή φυλάκισης 9 χρόνων. Όπως επισημαίνεται στην απόφαση το δικαστήριο έλαβε υπόψη του από τη μια, τη σοβαρότητα των αδικημάτων που αντιμετώπιζε ο εφεσείων, την προβλεπόμενη από το νόμο ποινή και από την άλλη τη συνεχόμενη τάση της νομολογίας για επιβολή αυστηροτέρων ποινών αναφορικά με αδικήματα που σχετίζονται με την κατοχή και εμπορία ναρκωτικών. Παράλληλα, το κακουργιοδικείο έκαμε αναφορά στα περιστατικά της υπόθεσης και στο ρόλο που διαδραμάτισε ο εφεσείων, όπως έχουν αναλυθεί πιο πάνω στην απόφαση μας. Γίνεται αναφορά στις προσωπικές συνθήκες του εφεσείοντα, όπως επίσης και στο γεγονός ότι δεν έχει προηγούμενες καταδίκες ο εφεσείων.
Έχει επανειλημμένως τονιστεί σε σειρά αποφάσεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι η διεργασία επιβολής ποινής είναι ένα λεπτό και ταυτόχρονα σημαντικό έργο που επιτελείται από το πρωτόδικο δικαστήριο. Λαμβάνεται υπόψη όχι μόνο η συγκεκριμένη περίπτωση εκάστου κατηγορούμενου αλλά και η αναγκαιότητα προστασίας της κοινωνίας από τα αδικήματα, όπως τα ναρκωτικά, τα οποία αποτελούν μάστιγα και θα μπορούσαμε να πούμε, με [*827]βάση το μεγάλο αριθμό υποθέσεων που εκδικάζονται από τα δικαστήρια, ότι αποτελεί σοβαρότατο πρόβλημα και στην κυπριακή κοινωνία.
Η προβλεπόμενη από το νόμο ποινή αποτελεί την πρωταρχική ένδειξη για το πώς η κοινωνία αντιμετωπίζει αδικήματα αυτής της μορφής. Με βάση τον περί Ναρκωτικών Φαρμάκων και Ψυχοτρόπων Ουσιών Νόμο του 1977 (Ν. 29/77), για το αδίκημα της κατοχής ελεγχομένου φαρμάκου τάξεως Β, η προβλεπόμενη ποινή είναι φυλάκιση μέχρι 8 χρόνια. Για το σοβαρότερο αδίκημα της προμήθειας του εν λόγω ελεγχομένου φαρμάκου σε άλλο πρόσωπο, η προβλεπόμενη ποινή είναι φυλάκιση δια βίου.
Ταυτοχρόνως είναι νομολογημένη αρχή ότι σε υποθέσεις ναρκωτικών προσδίδεται μειωμένη αξία στις προσωπικές συνθήκες ενός κατηγορούμενου, βλ. Abe v. Δημοκρατίας, ανωτέρω.
Η ευπαίδευτη συνήγορος ορθώς, κατά την άποψη μας, επεσήμανε ότι η επιβληθείσα ποινή των 9 ετών δεν είναι υπερβολική σε απόλυτο αριθμό. Το Κακουργιοδικείο όμως εξετάζοντας την εγκληματική συμπεριφορά του εφεσείοντα, έλαβε υπόψη του το σύνολο των ενεργειών που έγιναν αναφορικά με το στήσιμο ουσιαστικώς της μονάδας κατοχής ναρκωτικών που ήταν το σπίτι της οδού Ολυμπίου 7. Σ’ αυτό το πλαίσιο λήφθηκε υπόψη και η καταδίκη του εφεσείοντα αναφορικά με τις κατηγορίες 5 και 6 του κατηγορητηρίου που αφορούσαν την καλλιέργεια φυτών κάνναβης. Από τη στιγμή που έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν έχουν στοιχειοθετηθεί οι κατηγορίες που αφορούν αυτή τη πτυχή της υπόθεσης θεωρούμε ότι θα πρέπει και η ποινή που επιβλήθηκε στην 3η κατηγορία, δηλαδή της κατοχής ναρκωτικών με σκοπό την προμήθεια, να τύχει της ανάλογης μείωσης.
Ως εκ τούτου ο εφεσείων αθωώνεται και απαλλάττεται στις κατηγορίες 5 και 6 που αντιμετώπιζε. Η έφεση αναφορικά με την καταδίκη για τις υπόλοιπες κατηγορίες απορρίπτεται. Η επιβληθείσα ποινή στην 3η κατηγορία μειώνεται από 9 χρόνια σε 7. Η ποινή φυλάκισης που επιβλήθηκε στην 5η κατηγορία ακυρούται.
Η έφεση επιτυγχάνει εν μέρει. Διαταγές ως ανωτέρω.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο