ECLI:CY:AD:2020:B353
ΑΝΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 90/2019
15 Οκτωβρίου, 2020
[Α. ΛΙΑΤΣΟΣ, Τ.Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ ΔΔ]
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Εφεσείουσα
και
χχχ ΦΑΙΔΩΝΟΣ
Εφεσίβλητος
***************************
Θεοδώρα Παπακυριακού (κα), Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για την Εφεσείουσα, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα
Άντης Γεωργίου, για τον Εφεσίβλητο
Εφεσίβλητος παρών
****************************
ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Α. Πούγιουρου.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ: Tο Μόνιμο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας καταδίκασε τον εφεσίβλητο σε συντρέχουσες ποινές φυλάκισης 7 και 4 χρόνων αφού κρίθηκε ένοχος κατόπιν ακρόασης, σε δύο κατηγορίες σεξουαλικής κακοποίησης παιδιού κατά παράβαση των άρθρων 2 και 6(4)(γ) του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης, της Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου του 2014 (Ν.91(Ι)/2014), αδικήματα που διαπράχθηκαν, σύμφωνα με τις λεπτομέρειες που παρατίθενται στο κατηγορητήριο, στις 22/7/2016 στο Καϊμακλί με θύμα τον ανήλικο τότε Παραπονούμενο.
Η Δημοκρατία με την υπό κρίση έφεση προσβάλλει το ύψος της ποινής των 7 χρόνων φυλάκισης στην πρώτη κατηγορία ως έκδηλα ανεπαρκή.
Πρώτα όμως θα πρέπει να σκιαγραφηθεί το πραγματικό πλαίσιο της υπόθεσης που στοιχειοθετεί τις δύο κατηγορίες που συνοψίζεται από το Κακουργιοδικείο για σκοπούς ποινής στα εξής:
«Ο Παραπονούμενος, ο οποίος γεννήθηκε στις 12.11.2000, κατά τον ουσιώδη χρόνο, δηλαδή στις 22.7.2016, ήταν ηλικίας 15 χρονών και 8 μηνών περίπου. Ο Παραπονούμενος είναι ένα παιδί ευάλωτο, λειτουργικό, με νοημοσύνη ελαφρώς χαμηλότερη του μέσου όρου των παιδιών της ηλικίας του, με σοβαρές γνωστικές ελλείψεις και μαθησιακές δυσκολίες. Ο Παραπονούμενος ήταν θύμα χρόνιας εκφοβιστικής συμπεριφοράς, υποβόλιμο και χωρίς ουσιαστικές δυνατότητες να προστατεύσει τον εαυτό του. Ο Κ ήταν ηλικίας κατά τον ουσιώδη χρόνο 27 χρονών περίπου. Ο Παραπονούμενος είχε γνωρίσει τον Κ Δεκέμβριο του 2015 μέσω του καλού του φίλου ΜΚ5 και διατηρούσαν φιλικές σχέσεις με τον Κ, με τον οποίο εβρίσκοντο στο Mall, και ο οποίος τους κερνούσε φαγητά, και τους παρείχε μεταφορικό μέσο για κάποιες εξόδους τους. Τούτο διήρκησε μέχρι και το Μάρτιο του 2016. Στο μεταξύ αποτελεί κοινό έδαφος ότι ο Κ κατά τις συναντήσεις τους έβριζε και χρησιμοποιούσε αισχρές φράσεις όπως « … να ανοίξουμε πορνείο με πουτάνες, τζαι ξέρω γω να σε τεστάρω για πουτάνα, ..». Από το Μάρτιο του 2016 φαίνεται να μην υπήρξε οποιαδήποτε επικοινωνία του Κ με τον Παραπονούμενο μέχρι και τις 22.7.2016 και ώρα 12:43 όπου ο Κ επικοινωνεί μέσω facebook (βλέπε τεκμήριο 7) με τον Παραπονούμενο. Μετά από σύντομη συνομιλία με τον Παραπονούμενο, το περιεχόμενο της οποίας δεν αμφισβητήθηκε και αποτελεί εύρημα μας, διευθετήθηκε συνάντηση στο περίπτερο ΑMSTERDAM, με τον Παραπονούμενο να αναμένει να πάνε, όπως και παλιότερα, κάτω Λευκωσία για φαγητό. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα ο Κ παρέλαβε τον Παραπονούμενο με το αυτοκίνητο του και του ζήτησε να πάνε σε ένα ήσυχο μέρος οπότε και πήγαν σε ένα χωράφι δίπλα στο Γ Δημοτικό Σχολείο Καιμακλίου. Φτάνοντας στο προαναφερόμενο χώρο ο Κ κλείδωσε τις πόρτες και τα παράθυρα του αυτοκινήτου και αφού έβγαλε το παντελόνι και το εσώρουχο του εξανάγκασε τον Παραπονούμενο, παίρνοντας τον με τη βία από τα σβέρκο, να του κάνει στοματικό έρωτα. Αμέσως μετά ο Κ ανάγκασε τον Παραπονούμενο με τη χρήση βίας αφού του αφαίρεσε το παντελόνι να έρθει σε παρά φύση συνουσία μαζί του. Ο Παραπονούμενος έκλαιγε και ο Κ αφού του ζήτησε να μην πει οτιδήποτε και δεν θα το επαναλάμβανε τον οδήγησε πίσω στο περίπτερο όπου του αγόρασε ένα ποτό HELL και του έδωσε και ένα τσιγάρο.
Παρά το ότι έγιναν διάφορες αναφορές για το συμβάν σε διάφορα άτομα με αποδέκτη, περί τα τέλη Αυγούστου του 2016, τον πατέρα του Παραπονουμένου, ΜΚ9, ο Παραπονούμενος τού ζήτησε όπως μην προβεί σε καταγγελία. Ο Παραπονούμενος τελικά μίλησε για το περιστατικό που του συνέβηκε στην σύμβουλο του σχολείου, ΜΚ6, περί τα τέλη Δεκεμβρίου του 2016, η οποία και προχώρησε σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες για να καταγγελθεί το συμβάν στην αστυνομία.
Συνεπεία του πιο πάνω συμβάντος ο Παραπονούμενος, κατόπιν κλινικής αξιολόγησης από τη ΜΚ7, διαγνώστηκε με οξεία διαταραχή μετατραυματικού στρες. Η ήπια διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/ υπερκινητικότητα και η μέτριας βαρύτητας εναντιωματική προκλητική διαταραχή, διαταραχές οι οποίες είχαν διαγνωστεί από άλλους συναδέλφους της ΜΚ7 στο παρελθόν, κατά το χρόνο της κλινική αξιολόγησης του Παραπονούμενου συνυπήρχαν.
…………………………………………………………………………………
Έχοντας υπ’ όψιν τα πιο πάνω ευρήματά μας θεωρούμε πως όλες οι πράξεις στις οποίες ο Κ προέβη δηλαδή ο στοματικός έρωτας και η παρά φύση συνουσία, αναμφίβολα είναι εκ της φύσεως τους σεξουαλικές. Οι περιστάσεις, υπό τις οποίες ο Κ προέβη στις εν λόγω, πράξεις, δηλαδή παίρνοντας τον Παραπονούμενο από το σβέρκο και αναγκάζοντάς τον να του κάνει στοματικό έρωτα, και με δεδομένο το γεγονός ότι ο Παραπονούμενος ήταν κατά τον ουσιώδη χρόνο ανήλικος, στοιχειοθετούν το αδίκημα της 2ης Κατηγορίας. Ομοίως το ότι ο Κ με τη χρήση βίας ήρθε σε παρά φύση συνουσία με τον Παραπονούμενο παρά τη θέλησή του, στοιχειοθετεί και τη 1η Κατηγορία που αντιμετωπίζει ο Κ.»
Ο εφεσίβλητος δεν βαρύνετο με προηγούμενες καταδίκες.
Το Κακουργιοδικείο στη βάση των ευρημάτων του κατόπιν αξιολόγησης του ενώπιον του μαρτυρικού υλικού, θεώρησε για σκοπούς επιβολής ποινής ως επιβαρυντικούς παράγοντες για τον εφεσίβλητο τη σοβαρότητα των αδικημάτων όπως αντικατοπτρίζεται από την προβλεπόμενη από το Νόμο ποινή, που είναι η διά βίου φυλάκιση, ότι το θύμα ήταν ανήλικος έφηβος ηλικίας σχεδόν 16 χρόνων, τη χρήση βίας που ο εφεσίβλητος άσκησε εναντίον του θύματος, ήτοι κράτημα από το σβέρκο προς ικανοποίηση των σεξουαλικών του επιθυμιών καθώς και τις επιπτώσεις που ενείχαν οι ενέργειες του εφεσίβλητου στην ψυχολογική κατάσταση του θύματος που συνοδεύεται από μετατραυματικό στρες και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές.
Επιπρόσθετα έλαβε υπόψη του ως μετριαστικούς παράγοντες τις προσωπικές συνθήκες του εφεσίβλητου περιλαμβανομένων των σοβαρών προβλημάτων υγείας που αντιμετωπίζει δηλαδή χρόνια νεφρική ανεπάρκεια που είναι στο στάδιο 2, την υψηλή αρτηριακή πίεση και το υπνοαπνοϊκό σύνδρομο, για την αντιμετώπιση του οποίου χρησιμοποιεί κατά τη διάρκεια της νύχτας ειδική συσκευή.
Ο Γενικός Εισαγγελέας με την υπό κρίση έφεση δεν διαφωνεί ότι το Κακουργιοδικείο αναφέρθηκε στις ορθές νομικές αρχές που εφαρμόζονται στις περιπτώσεις επιβολής ποινής αλλά θεωρεί ότι δεν απέδωσε τη δέουσα βαρύτητα στη σοβαρότητα του αδικήματος της πρώτης κατηγορίας και στην ανάγκη επιβολής αυστηρής και αποτρεπτικής ποινής εφόσον η διάπραξη τέτοιας φύσης αδικημάτων βρίσκεται σε έξαρση. Τονίζει στην απόφαση του ως επιβαρυντικό παράγοντα τη μη επίδειξη μεταμέλειας από πλευράς εφεσίβλητου. Προτάσσει περαιτέρω την παράλειψη του Κακουργιοδικείου να δώσει τη δέουσα βαρύτητα στην κατάθεση της κλινικής ψυχολόγου ότι το θύμα παρουσιάζει νοητικές λειτουργίες χαμηλότερες του φυσιολογικού, ότι έχει μαθησιακές δυσκολίες, ότι πρόκειται για ευάλωτο άτομο που επανειλημμένα προέβαινε σε παραστάσεις στο σχολείο που φοιτούσε για να προστατευθεί από κακοποιήσεις από άλλα παιδιά, τους συχνούς εφιάλτες και τη δυσκολία που αντιμετώπισε στο να καταγγείλει τα όσα διαπράχθηκαν σε βάρος του από τον εφεσίβλητο.
Ο Γενικός Εισαγγελέας εισηγήθηκε τέλος ότι τα γεγονότα των υποθέσεων από τις οποίες το Κακουργιοδικείο άντλησε καθοδήγηση για καθορισμό του ύψους της ποινής, διαφοροποιούνται αισθητά από της παρούσας εφόσον εδώ υπήρξε παρά φύση συνουσία με τον Παραπονούμενο με τη χρήση βίας ενώ στη νομολογία που παρέπεμψε (βλ. Λευκαρίτης ν. Δημοκρατίας κ.ά. Ποιν. Έφ. 135/2014 ημερ. 14/9/2015, ECLI:CY:AD:2015:D792, Λ.Λ. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 27/2017 ημερ. 21/11/2017, Γ.Α. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 178/2017 ημερ. 24/10/2018, ECLI:CY:AD:2018:B457 κ.ά.) είτε δεν χρησιμοποιήθηκε βία είτε η σεξουαλική κακοποίηση ήταν πολύ ελαφρότερης μορφής όπως φιλιά και αγγίγματα.
Ο δικηγόρος του εφεσίβλητου από την άλλη υποστήριξε την ορθότητα της επιβληθείσας ποινής και ότι βρισκόταν εντός των ορίων της νομολογίας που εντόπισε το Κακουργιοδικείο.
Εξετάσαμε τις εκατέρωθεν εισηγήσεις υπό το πρίσμα της νομολογίας και των δεδομένων της παρούσας υπόθεσης, έχοντας υπόψη ότι το Εφετείο δεν κρίνει πρωτογενώς το ύψος της ποινής αλλά την ορθότητα της.
Όπως διαπιστώνεται από τη νομολογία, το ύψος της ποινής σε κατηγορίες αυτής της φύσης και μορφής όπου αναφέρονται σε σεξουαλική κακοποίηση κατά ανηλίκων, επιβάλλονται κατά κανόνα μακρόχρονες ποινές φυλάκισης, σε μια προσπάθεια περιορισμού και εξάλειψης παρόμοιων αδικημάτων που τελευταία βρίσκονται σε έξαρση.
Όπως αναφέρθηκε στην πρόσφατη υπόθεση Ismen Bora v. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση, Αρ. 79/2017 ημερομηνίας 13/3/2018 «η επάρκεια της τιμωρίας καταδικασθέντος κρίνεται υπό το φως του συνόλου των γεγονότων που άπτονται της ποινής. Το Εφετείο έχει εξουσία επέμβασης μόνο όπου η επιβληθείσα ποινή αντικειμενικά κρινόμενη είναι είτε έκδηλα ανεπαρκής είτε έκδηλα υπερβολική..... Η επιτυχία ισχυρισμού περί έκδηλα ανεπαρκούς ή υπερβολικής ποινής, προϋποθέτει τεκμηρίωση πασιφανούς αναντιστοιχείας μεταξύ σοβαρότητας του εγκλήματος και επιβληθείσας ποινής ή/και ουσιώδη απόκλιση της ποινής από το πλαίσιο που οριοθετεί η νομολογία σε παρόμοιες περιπτώσεις (Γεωργίου ν. Αστυνομίας (1991) 2 Α.Α.Δ. 525).
Η πιο πάνω απόφαση υιοθετήθηκε στις πρόσφατες υποθέσεις Ο.Ο. ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση 351/2018, ημερομηνίας 20/1/2020 και χχχ Ιωάννου ν. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση 110/2019, ημερ. 29/9/2020).
Στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Ο.Ο. (ανωτέρω) το Εφετείο αύξησε την ποινή φυλάκισης σε 7 χρόνια από 4 που είχε επιβληθεί πρωτόδικα, κατόπιν ακρόασης, σε 46χρονο κατηγορούμενο για σεξουαλική κακοποίηση 14χρονης ανήλικης που παρουσίαζε ήπια νοητική αδυναμία στη βάση των άρθρων 6(4)(α) και 6(4)(γ) του Νόμου. Η σεξουαλική κακοποίηση συνίστατο μεταξύ άλλων στην εισχώρηση του δαχτύλου του κατηγορούμενου στο αιδοίο της ανήλικης με την πιθανότητα η ενέργεια του αυτή να επέφερε ρήξη του παρθενικού της υμένα.
Στην υπόθεση Κ.Χ. ν. Δημοκρατίας Ποινική Έφεση 272/2017, ημερομηνίας 26/9/2019, το Εφετείο επικύρωσε την ποινή φυλάκισης 7 ετών που επιβλήθηκε πρωτόδικα, κατόπιν ακρόασης, στον κατηγορούμενο/εφεσείοντα για το αδίκημα της σεξουαλικής κακοποίησης ανήλικης ηλικίας 7-8 χρόνων, στη βάση του άρθρου 6(4)(γ) του πιο πάνω Νόμου θεωρώντας την ποινή ως μη υπερβολική. Όπως και στην ανωτέρω απόφαση, η κακοποίηση συνίστατο μεταξύ άλλων και σε εισχώρηση του δαχτύλου του κατηγορούμενου στο αιδοίο της ανήλικης.
Οι πιο πάνω ποινές είναι ενδεικτικές ως προς το ύψος της ποινής προς αντιμετώπιση των αδικημάτων στη βάση του Νόμου 91(Ι)/2014, σε βάρος ανηλίκων.
Δεν μας διαφεύγει η ανάγκη επιβολής αποτρεπτικών ποινών σε τέτοιου είδους αδικήματα, η οποία προβάλλει ακόμα πιο επιτακτική, ενόψει της έξαρσης που παρατηρείται, γεγονός που τονίζει και το Κακουργιοδικείο στην πρωτόδικη απόφαση. Ούτε και παραβλέπουμε τα γεγονότα που περιβάλλουν την έκνομη συμπεριφορά του εφεσίβλητου, όπως τα έχουμε ήδη παραθέσει. Πλην όμως, υπό το φως των αρχών που διέπουν την εξουσία επέμβασης του Εφετείου σε πρωτόδικη ποινή, δεν εντοπίζουμε οποιοδήποτε σφάλμα αρχής στην πρωτόδικη απόφαση, ούτε και έχει καταδειχθεί ότι η υπό κρίση ποινή είναι έκδηλα ανεπαρκής ώστε να παρέχεται περιθώριο προς επέμβασή μας. Το Κακουργιοδικείο συνεκτίμησε στο ορθό πλαίσιο τα ενώπιόν του δεδομένα – συμπεριλαμβανομένων των προσωπικών συνθηκών τόσο του παραπονούμενου όσο και του εφεσίβλητου – και ορθά εφαρμόζοντας τα νομολογιακά καθορισμένα κριτήρια επέβαλε την αρμόζουσα υπό τις περιστάσεις ποινή.
Η έφεση απορρίπτεται, η επιβληθείσα ποινή επικυρώνεται.
Α. ΛΙΑΤΣΟΣ, Δ.
Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
Α. ΠΟΥΓΙΟΥΡΟΥ, Δ.
/Α.Λ.Ο.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο