ECLI:CY:AD:2023:B151
ANΩΤΑΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΚΥΠΡΟΥ
ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑ
[ΠΟΙΝΙΚΗ ΕΦΕΣΗ ΑΡ. 56/2023]
8 Μαΐου, 2023
[Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ - ΑΝΔΡΕΟΥ,
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ/ΣΤΕΣ]
SEGUNDO CRISPIN CHINDOY BUESAQUILLO
Εφεσείων
v
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
Εφεσίβλητης
*****************
Μ. Καούλας για Δημητρίου & Δημητρίου ΔΕΠΕ, για Εφεσείοντα
Α. Αντωνίου, Δημόσιος Κατήγορος , εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, για τον Εφεσίβλητη
******************
ΟΙΚΟΝΟΜΟY, Δ.: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει η Δικαστής Στ. Χατζηγιάννη.
Α Π Ο Φ Α Σ Η
ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.: Ο Εφεσείων αντιμετωπίζει ενώπιον του Κακουργιοδικείου Λάρνακας, 4 κατηγορίες, οι οποίες αφορούν τα αδικήματα α) της παράνομης κατοχής ελεγχόμενου φαρμάκου τάξης Α και με σκοπό την προμήθεια του σε άλλο πρόσωπο, β) της πρόκλησης θανάτου λόγω απερίσκεπτης και επικίνδυνης πράξης και γ) της κακόβουλης χορήγησης επιβλαβούς ουσίας με σκοπό την ενόχληση, η οποία θέτει σε κίνδυνο τη ζωή άλλου προσώπου.
Αρχικά ο Εφεσείων αντιμετώπισε και την κατηγορία της ανθρωποκτονίας, για την οποία ο Γενικός Εισαγγελέας καταχώρισε στις 11.10.2022 αναστολή ποινικής δίωξης και στο κατηγορητήριο προστέθηκε η κατηγορία της κακόβουλης χορήγησης επιβλαβούς ουσίας.
Οι κατηγορίες απαγγέλθηκαν στον Εφεσείοντα στις 11.10.2022, ο οποίος δεν παραδέχθηκε ενοχή και η υπόθεση εν τέλει, ορίστηκε για ακρόαση στις 4.7.2023.
Σημειώνεται ότι από την καταχώριση του κατηγορητηρίου στις 29.9.2022 και στις επόμενες δικασίμους στις 11.10.2022, 7.12.2022 και 19.12.2022, με αίτημα του εκπροσώπου της Κατηγορούσας Αρχής και στη βάση του ότι διαφαινόταν κίνδυνος φυγοδικίας, διατάχθηκε από το Κακουργιοδικείο η κράτηση του Εφεσείοντα μέχρι την εκάστοτε επόμενη δικάσιμο, χωρίς την υποβολή ένστασης εκ μέρους της Υπεράσπισης, η οποία επεφύλαξε το δικαίωμα της, στην περίπτωση που ο Εφεσείων θα είχε την οικονομική ευχέρεια, να αιτηθεί όπως αυτός αφεθεί ελεύθερος και διασφαλισθεί η παρουσία του στο Δικαστήριο με όρους.
Μάλιστα, στις 29.9.2022 και παρά το ότι δεν υπήρξε ένσταση εκ μέρους της Υπεράσπισης, το Κακουργιοδικείο με αιτιολογημένη απόφαση του, έκρινε πως ικανοποιούνταν τα τρία αντικειμενικά κριτήρια που καθορίζονται από τη νομολογία – σοβαρότητα των αδικημάτων, πιθανότητα καταδίκης και ενδεχόμενο επιβολής αυστηρής και σοβαρής ποινής – και πως δεν είχε τεθεί ενώπιον του οποιοσδήποτε υποκειμενικός παράγοντας που θα μπορούσε να υπερφαλαγγίσει την ανάγκη για κράτηση του Εφεσείοντα.
Για πρώτη φορά, στις 8.3.2023 ο ευπαίδευτος συνήγορος του Εφεσείοντα, έφερε ένσταση στο αίτημα του εκπρόσωπου της Κατηγορούσας Αρχής για περαιτέρω κράτηση του Εφεσείοντα.
Το Κακουργιοδικείο, αφού επεσήμανε ότι το αίτημα της Κατηγορούσας Αρχής βασίστηκε στους ίδιους λόγους που είχε ζητηθεί η κράτηση του Εφεσείοντα στις 29.9.2022 και πως δεν είχε τεθεί ενώπιον του οποιοδήποτε νέο στοιχείο που να διαφοροποιεί την προηγούμενη απόφαση του ημερομηνίας 29.9.2022, παρά μόνο η επιμήκυνση του χρόνου κράτησης του, κατέληξε ότι η ολιγόμηνη επέκταση του χρόνου κράτησης του μέχρι την επόμενη δικάσιμο στις 4.7.2023, αλλά και ο συνολικός χρόνος κράτησης του δεν ήταν υπερβολικός και επουδενί λόγο ξέφευγε από τα λογικά και επιτρεπτά όρια. Συνακόλουθα, διέταξε εκ νέου την κράτηση του μέχρι τις 4.7.2023.
Ο Εφεσείων θεωρεί εσφαλμένη την πρωτόδικη κρίση, την οποία προσβάλλει με την παρούσα, με 4 λόγους Έφεσης.
Με τον 1ο και 2ο λόγο Έφεσης, εισηγείται ότι το Κακουργιοδικείο εσφαλμένα και τελώντας υπό έκδηλη νομική πλάνη δεν έκρινε εκ νέου στις 8.3.2023 την πιθανότητα καταδίκης, μη επιτρέποντας στην υπεράσπιση να αγορεύσει σχετικά, εφόσον η τροποποίηση του κατηγορητηρίου στις 11.10.2022, δηλαδή μετά την ενδιάμεση απόφαση του ημερ. 29.9.2022 και η συνακόλουθη αναστολή υφιστάμενης και προσθήκη νέας κατηγορίας (ως ανωτέρω), αποτελούσε εξ αντικειμένου νέο γεγονός, το οποίο έχρηζε από μόνο του αποτίμησης.
Με τον 3ο λόγο Έφεσης, προσβάλλει ως εσφαλμένη και έκδηλα επαχθή και άδικη την επιμήκυνση του χρόνου κράτησης του Εφεσείοντα για επιπρόσθετους 4 μήνες, επειδή εσφαλμένα επηρεάστηκε η κρίση του, από το γεγονός ότι η σύνθεση του θα άλλαζε και/ή μέχρι τις 30.6.2023 θα ήταν προσωρινή.
Τέλος, με τον 4ο λόγο Έφεσης, προβάλλεται ως εσφαλμένη η παράλειψη του Κακουργιοδικείου να αξιολογήσει τις εισηγήσεις των συνηγόρων του για την απόλυση του με περιοριστικά μέτρα, αποφαινόμενο άνευ ετέρου την κράτηση του λόγω της απουσίας δεσμών του με την Κύπρο και παραβιάζοντας την αρχή της αναλογικότητας.
Υπενθυμίζουμε ότι η κράτηση ενός υποδίκου μέχρι τη δίκη ή η επιβολή όρων για σκοπούς εξασφάλισης της παρουσίας του στο Δικαστήριο, εμπίπτει στη διακριτική ευχέρεια του Δικαστηρίου με αφετηρία, βεβαίως, την ατομική ελευθερία και ότι η κράτηση αποτελεί μέτρο κατ΄ εξαίρεση (βλ. Σιακαλλή ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 130, 134). Επέμβαση του Εφετείου χωρεί αν διαπιστωθεί ότι αυτή η εξουσία δεν ασκήθηκε κατά τρόπο δικαστικό, είτε διότι εμφιλοχώρησαν εξωγενή στοιχεία, είτε γιατί παραγνωρίστηκαν κριτήρια που καθορίστηκαν από τη νομολογία ως προαπαιτούμενα (βλ. Dydi v. Δημοκρατίας, Ποινική Έφεση Αρ. 103/2020 [σχ. με 104/2020], ημερ. 3/9/2020 και Γεωργίου ν. Αστυνομίας, Ποινική Έφεση Αρ. 131/2021, ημερ. 1/9/2021). Στην Κωνσταντινίδης ν. Δημοκρατίας (1997) 2 Α.Α.Δ. 109 λέχθηκε ότι «το Εφετείο δεν επεμβαίνει στην άσκηση της διακριτικής ευχέρειας που παρέχεται στα πρωτόδικα Δικαστήρια εκτός για πολύ σοβαρούς λόγους και σε εξαιρετικές περιπτώσεις». (βλ. επίσης Μαυρομιχάλης ν. Αστυνομίας (2014) 2 Α.Α.Δ 256, ECLI:CY:AD:2014:B251 και Suleyman v. Αστυνομίας, Ποιν. Έφ. 120/20, 11.8.20).
Εξετάσαμε την πρωτόδικη απόφαση και την εκατέρωθεν επιχειρηματολογία κατά ή υπέρ της ορθότητας της.
Στα πλαίσια εξέτασης του 1ου και 2ου λόγου Έφεσης, σημειώνουμε πως ενώπιον του Κακουργιοδικείου, ο ευπαίδευτος εκπρόσωπος της Κατηγορούσας Αρχής εισηγήθηκε ότι μετά την προηγούμενη αιτιολογημένη απόφαση του ημερ. 29.9.2022, υπάρχει δεδικασμένο σε σχέση με τον κίνδυνο φυγοδικίας του Εφεσείοντα και ό,τι μπορούσε πλέον να εξεταστεί, ήταν η επιμήκυνση του χρόνου, θέση που αντικρούστηκε από τον ευπαίδευτο συνήγορο του Εφεσείοντα.
Όπως έχουμε και πρόσφατα επαναλάβει στις υποθέσεις Μ. Α. v. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. αρ. 274/2022 ημερ. 23.1.2023, ECLI:CY:AD:2023:B14 και Μ. Β. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. αρ. 10/2023, ημερ. 23.2.2023, η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει καταδείξει ότι μετά από την πρώτη διαταγή του Δικαστηρίου για κράτηση, το Δικαστήριο εξετάζει το θέμα της περαιτέρω κράτησης, όχι εξ υπαρχής, αλλά μόνο με αναφορά σε οποιαδήποτε νέα δεδομένα ήθελαν προκύψει και τα οποία ενδεχομένως να διαφοροποιούν την κρίση του επί του θέματος της κράτησης και όχι με αναφορά σε δεδομένα τα οποία υφίσταντο ευθύς εξαρχής (βλ. Δημητρίου κ.ά. ν. Δημοκρατίας (2013) 2 Α.Α.Δ. 146, Μαυρομιχάλης κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 165/20 και 166/20, ημερ. 22.10.2020 και S.M. ν. Δημοκρατίας, Ποιν. Έφ. 75/21, ημερ. 6.7.2021). Το ακόλουθο απόσπασμα από την υπόθεση Μαυρομιχάλης ν. Δημοκρατίας (ανωτέρω), είναι σχετικό:
«Η νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου έχει καταδείξει, ότι, εκκρεμούσης της δίκης, η εξέταση ενστάσεως σε επαναλαμβανόμενο αίτημα κράτησης κατηγορουμένου προσώπου διενεργείται με αφετηρία το τελευταίο διαφοροποιητικό γεγονός, εάν υπάρχει τέτοιο. Διαπιστώνεται, έτσι, εφόσον περί τούτου πρόκειται, το περιεχόμενο της νέας μαρτυρίας που έχει, στο μεταξύ, προκύψει και η τυχόν επίδρασή της στην ήδη υπάρχουσα μαρτυρία της κατηγορούσας αρχής, ως προς την πιθανότητα καταδίκης του κατηγορουμένου. Άλλως πως, δε δικαιολογείται η εξέταση, εκ νέου, του πλαισίου, νομικού ή και πραγματικού, εντός του οποίου έχει εκδοθεί προηγούμενο διάταγμα κράτησης, της θέσης αυτής οριζομένης από το δόγμα του δεδικασμένου. Η σχετική νομολογία επιβεβαιώθηκε, πολύ πρόσφατα, στην J. Kalfat κ.ά. ν. Δημοκρατίας, Ποινικές Εφέσεις Αρ. 125/2020 και 126/2020, 8.10.2020. Στην προκειμένη περίπτωση, αναμφίβολα, η απόφαση της πλειοψηφίας στις υποθέσεις Dydi κ.ά. ν. Δημοκρατίας, καθιέρωσε τέτοιο δεδικασμένο, ήτοι αναφορικά με την ένδειξη της πιθανότητας καταδίκης, στη βάση της μαρτυρίας της Κατηγορούσας αρχής που υπήρχε στις 30.6.2020.»
Κρίνουμε πως ορθά το Κακουργιοδικείο, με αναφορά στην πιο πάνω νομολογία, κατέληξε ότι η προηγούμενη ενδιάμεση απόφαση του ημερ. 22.9.2022 είχε τελεσιδικήσει και απορρίπτοντας την θέση του Εφεσείοντα πως η ετοιμότητα του να καταθέσει ως εγγύηση το ποσό των €100.000 αποτελούσε διαφοροποιητικό γεγονός, το μόνο νέο δεδομένο ενώπιον του που έχρηζε εξέτασης, ήταν το ζήτημα της επιμήκυνσης του χρόνου κράτησης.
Η εισήγηση του ευπαίδευτου συνήγορου του Εφεσείοντα ότι το Κακουργιοδικείο εσφαλμένα δεν εξέτασε εκ νέου στις 8.3.2023 την πιθανότητα καταδίκης, λόγω της τροποποίησης του κατηγορητηρίου – η οποία έγινε στις 11.10.2022 – δεν μας βρίσκει σύμφωνους, έστω και αν εκ πρώτης όψεως δεν φαίνεται αβάσιμη. Όπως προκύπτει από τα ενώπιον μας στοιχεία, το Κακουργιοδικείο, εκδίδοντας στις 29.9.2022 την ενδιάμεση απόφαση του για κράτηση του Εφεσείοντα, χωρίς ένσταση εκ μέρους του, στη βάση του μαρτυρικού υλικού που τέθηκε ενώπιον του, έστρεψε την προσοχή του στις λεπτομέρειες που εκτίθεντο στο κατηγορητήριο σ’ ό,τι αφορούσε την αρχική κατηγορία της ανθρωποκτονίας, παραθέτοντας ότι αυτή ήταν το αποτέλεσμα προμήθειας σκευάσματος που περιείχε επικίνδυνη ουσία με σκοπό να το καταναλώσει, θέτοντας σε κίνδυνο τη ζωή και προκαλώντας το θάνατο του θύματος.
Στην ίδια, όμως, πραγματική βάση και με βάση το ίδιο μαρτυρικό υλικό, εκτίθενται και οι λεπτομέρειες σ’ ό,τι αφορά την κατηγορία της κακόβουλης χορήγησης επιβλαβούς ουσίας με βάση το Άρθρο 233 του ΚΕΦ. 154, έστω και αν η ποινική μεταχείριση της αρχικής κατηγορίας της ανθρωποκτονίας, με αυτή του Άρθρου 233, είναι διαφορετική. Αυτό όμως, που κατά την άποψη μας έχει σημασία, είναι ότι και οι δυο κατηγορίες στηρίζονται στην ίδια πραγματική βάση και περαιτέρω, είναι και οι δύο πολύ σοβαρές, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι το ανώτατο όριο ποινής της πρώτης κατηγορίας είναι η διά βίου φυλάκιση και της δεύτερης 14 χρόνια φυλάκιση.
Με αυτό ως δεδομένο, θεωρούμε ότι, σε τελευταία ανάλυση, το σημαντικό είναι πως ο κίνδυνος φυγοδικίας εκτιμήθηκε από το Κακουργιοδικείο στις 29.9.2022 στη βάση της σοβαρότητας του αδικήματος, με αναφορά στις λεπτομέρειες που εκτίθενται στο κατηγορητήριο, που ήταν η προμήθεια επικίνδυνης ουσίας στο θύμα. Κατά συνέπεια, κρίνουμε πως η τροποποίηση του κατηγορητηρίου, δεν αποτελούσε τέτοιο διαφοροποιητικό στοιχείο, που θα επέτρεπε την αναθεώρηση της ενδιάμεσης απόφαση του Κακουργιοδικείου ημερ. 29.9.2022 και το μόνο ζήτημα που θα έπρεπε να εξεταστεί από το Κακουργιοδικείο σε μεταγενέστερες διαδικασίες συνέχισης της κράτησης, ήταν η παρέλευση χρόνου.
Συνεπώς, η παρατηρούμενη «αβλεψία» του Κακουργιοδικείου στην ενδιάμεση απόφαση του για κράτηση του Εφεσείοντα ημερ. 29.9.2022 – η οποία συνίσταται στην εσφαλμένη αναφορά στην κατηγορία της κακόβουλης χορήγησης επιβλαβούς ουσίας, η οποία προστέθηκε μεταγενέστερα στο κατηγορητήριο στις 11.10.2022 - δεν κρίνεται ως τέτοιο νομικό και πραγματικό ολίσθημα που θα οδηγούσε, άνευ ετέρου, σε επέμβαση του Εφετείου στην άσκηση από το Κακουργιοδικείο της διακριτικής του ευχέρειας επί του θέματος.
Συνακόλουθα, κρίνουμε πως ο 1ος και 2ος λόγος δεν ευσταθούν και απορρίπτονται.
Προχωρούμε να εξετάσουμε τον 3ο λόγο Έφεσης.
Συμμεριζόμαστε την θέση του ευπαίδευτου συνηγόρου του Εφεσείοντα ότι τα οποιαδήποτε πρακτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει ένα Δικαστήριο – σ’ ό,τι αφορά τη σύνθεση του ή τον εν γένει τρόπο λειτουργίας του – δεν πρέπει να έχουν συνέπειες στις αρχές που διέπουν τον χρόνο κράτησης ενός υπόδικου, μέχρι την έναρξη της ακροαματικής διαδικασίας. Έχοντας τούτο υπόψη, το καθήκον του Εφετείου, θεωρούμε πως συναρτάται με την αντικειμενική εξέταση του κατά πόσο ο χρόνος κράτησης ενός υπόδικου μέχρι την δίκη του, παραβιάζει ή όχι, τις καθιερωμένες από τη νομολογία αρχές επί του θέματος.
Με αυτά ως δεδομένο, θεωρούμε πως με την απόφαση του Κακουργιοδικείου να διατάξει την κράτηση του Εφεσείοντα μέχρι τις 4.7.2023, ο συνολικός χρόνος των 11 μηνών μετά την παραπομπή του σε δίκη ενώπιον του, υπό τις περιστάσεις, λόγω της φύσης των αδικημάτων που αντιμετωπίζει και του ιστορικού της υπόθεσης, ναι μεν είναι οριακής φύσεως αλλά όχι υπερβολικός. Κατά συνέπεια, κρίνουμε πως δεν υπάρχει περιθώριο επέμβασης στην πρωτόδικη απόφαση, με την προτροπή, ωστόσο, ότι το Κακουργιοδικείο – υπό τη νέα σύνθεση – θα πρέπει να δώσει ύψιστη προτεραιότητα στην έναρξη και αποπεράτωση της ακροαματικής διαδικασίας.
Εξετάσαμε τέλος και τον 4ον λόγο Έφεσης, τον οποίο επίσης κρίνουμε ως αβάσιμο. Το Κακουργιοδικείο εξέτασε προσεκτικά τις εισηγήσεις του ευπαίδευτου συνηγόρου του Εφεσείοντος για την απόλυση του υπό συγκεκριμένου όρους, στους οποίους και έκαμε ρητή αναφορά στην απόφαση του. Ωστόσο, στα πλαίσια της διακριτικής του ευχέρειας, ορθά έκρινε πως στην απουσία οποιωνδήποτε δεσμών του Εφεσείοντα με την Κυπριακή Δημοκρατία, δικαιολογείτο η επιμήκυνση του χρόνου της κράτησης του μέχρι τις 4.7.2023.
Για όλα τα πιο πάνω, η Έφεση απορρίπτεται ως αβάσιμη.
Τ. Θ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ, Δ.
Λ. ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ-ΑΝΔΡΕΟΥ, Δ.
ΣΤ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗ, Δ.
/Α.Λ.Ο.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο