Cylaw

Nικολαΐδη Xαριθέα Kώστα ν. Δημοκρατίας και Άλλης (1990) 3 ΑΑΔ 1766

(1990) 3 ΑΑΔ 1766

[*1766]19 Mαΐου, 1990

[ΣTYΛIANIΔHΣ, Δ/στής]

ANAΦOPIKA ME TO APΘPO 146 TOY ΣYNTAΓMATOΣ

XAPIΘEA KΩΣTA NIKOΛAΪΔH,

Aιτήτρια,

1. KYΠPIAKHΣ ΔHMOKPATIAΣ, MEΣΩ EΠAPXOY ΛEMEΣOY Ή BOHΘOY EΠAPXOY ΛEMEΣOY,

2. ΑΡΧΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ,

Kαθ’ ων η αίτηση.

(Yπόθεση Aρ. 701/89).

Διοικητική πράξη — Σύνθετη διοικητική ενέργεια — Όροι νομιμότητας.

Aίτηση Aκυρώσεως — Λόγοι ακυρώσεως — Kατάχρηση εξουσίας — Θεωρία και νομολογία — Έννοια, απόδειξη, βάρος αποδείξεως — Mέσα αποδείξεως — O καταχρηστικός σκοπός — Διακρίσεις — O λόγος ακυρώσεως δεν στοιχειοθετήθηκε στην κριθείσα περίπτωση.

Aίτηση Aκυρώσεως — Λόγοι ακυρώσεως — Έλλειψη δέουσας έρευνας και αιτιολογίας, πλάνη περί τα πράγματα, υπέρβαση διακριτικής ευχερείας, αντίθεση στις αρχές της χρηστής διοικήσεως, παράβαση της υποχρέωσης επιλογής της ολιγότερο επαχθούς για τον πολίτη λύσης — Περιστάσεις μη στοιχειοθέτησης των λόγων αυτών στην κριθείσα περίπτωση.

Αναθεωρητική Δικαιοδοσία Ανωτάτου Δικαστηρίου — Δικαστικός έλεγχος — Επέμβαση Δικαστηρίου — Eκφεύγει του ελέγχου η ουσιαστική κρίση της διοίκησης καθ’ εαυτήν — Tεχνικά ζητήματα.

H αιτήτρια προσέφυγε κατά της απόφασης που επέβαλε τη διέλευση αγωγών υψηλής και χαμηλής τάσης ηλεκτρικής ενέργειας πάνω από το κτήμα της.

Tο Aνώτατο Δικαστήριο, απορρίπτοντας την προσφυγή, αποφάσισε ότι:

[*1767]1. Η τελική προσβαλλόμενη διοικητική πράξη είναι σύνθετη. Όλα τα ουσιώδη συστατικά της πρέπει να είναι νόμιμα. Αν οποιαδήποτε ενδιάμεση πράξη ή πράξη που οδήγησε στην τελική κρινόμενη πράξη δεν είναι νόμιμη, τότε και η τελική πράξη είναι ακυρωτέα.

2. Η κατάχρηση εξουσίας είναι δημιούργημα της Γαλλικής Νομολογίας, στην οποία ονομάζεται “Detournment de Pouvoir” (“Διαστροφή ή Εκτροπή της Εξουσίας”). Κατάχρηση εξουσίας υπάρχει όταν η Διοίκηση στην άσκηση δημόσιας διακριτικής εξουσίας παραβαίνει το σκοπό του γράμματος και πνεύματος του νόμου. Η κρινόμενη διοικητική πράξη πρέπει να είναι κατά τα άλλα νόμιμη, αλλά να έχει εκδοθεί για καταχρηστικό λόγο και σκοπό, σκοπό κατάδηλα διαφορετικό από εκείνο που ο νομοθέτης θέλησε, έξω δηλαδή από τα τελεολογικά όρια του νόμου.

Στην περίπτωση που επιτυγχάνεται το αποτέλεσμα που θέλει ο νόμος, αλλά και άλλος σκοπός με την ίδια πράξη, εξετάζεται από το Δικαστήριο ποίο αποτέλεσμα ή σκοπός υπερέχει σε σπουδαιότητα στη συγκεκριμένη πράξη. Αν υπερέχει ο πραγματοποιούμενος άνομος σκοπός, η πράξη ακυρώνεται για κατάχρηση εξουσίας. Σκοπός που έχει σχέση με την εξυπηρέτηση δημόσιου συμφέροντος, είναι όμως άλλος από εκείνο που καθορίζουν οι νομοθετικές διατάξεις που επιτρέπουν την έκδοση της πράξης, στοιχειοθετεί κατάχρηση εξουσίας. Ο αιτητής έχει το βάρος της απόδειξης ότι η Διοίκηση ενήργησε με υπέρβαση ή κατάχρηση εξουσίας.

H απόδειξη μπορεί να προέρχεται, είτε από τα στοιχεία της ίδιας της προσβαλλόμενης πράξης, είτε από τα στοιχεία του φακέλου της Διοίκησης, είτε από στοιχεία που παρουσιάζει στο Δικαστήριο ο αιτητής, ο οποίος πρέπει να αναφέρει συγκεκριμένα και ρητά τα στοιχεία που συνιστούν την κατάχρηση εξουσίας.

Στην Κύπρο έγινε χρήση και της υποκειμενικής και της αντικειμενικής θεώρησης.

Η αιτήτρια εδώ επιζήτησε με υπονοούμενα να στηρίξει τον ισχυ[*1768]ρισμό για εξυπηρέτηση αλλότριων σκοπών από την Αρχή. Απότυχε όμως να αποδείξει τα γεγονότα, στα οποία στήριξε τους συμπερασματικούς ισχυρισμούς της.

Ούτε ίχνος μαρτυρίας δεν υπάρχει ενώπιον του Δικαστηρίου για θεμελίωση του λόγου - κατάχρηση εξουσίας.

3. Η παράλειψη να γίνει η δέουσα έρευνα, η οποία προξενεί έλλειψη γνώσεων των ουσιωδών γεγονότων, έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση της σχετικής διοικητικής πράξης.

Πλάνη περί τα πράγματα συνίσταται, είτε με τη λήψη υπόψη μη υφισταμένου γεγονότος, είτε με τη μη λήψη υπόψη υπάρχοντος γεγονότος.

Η διοικητική αρχή πρέπει να ασκεί την εξουσία της με αντικειμενικά κριτήρια και εύλογο τρόπο.

Το διοικητικό όργανο δεν έχει εξουσία να ενεργεί αυθαίρετα ή απεριόριστα ή όπως επιθυμεί.

Το νόημα της εύλογης διακριτικής εξουσίας περιέχει το δικαίωμα διοικητικού οργάνου να εκλέξει μεταξύ δυνατών λύσεων τις οποίες μπορούσε να υιοθετήσει λογικό πρόσωπο με διαφορετική γνώμη ή εκλογή.

Το Δικαστήριο έχει καταλήξει ότι τόσο η Αρχή όσο και ο Βοηθός Έπαρχος έκαμαν, κάτω από τις περιστάσεις, τη δέουσα έρευνα.

Δεν έχει αποδειχθεί πλάνη περί τα πράγματα.

Τόσον η Αρχή όσον και ο Βοηθός Έπαρχος ερεύνησαν με προσοχή όλες τις υπαλλακτικές και ολιγότερο ζημιογόνες λύσεις μέσα στα επιτρεπτά και τεχνικά ορθά πλαίσια.

Αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι η αφετηρία της γραμμής έπρεπε να αρχίζει από άλλο σημείο, το θέμα είναι καθαρά τεχνικό και είναι έξω από τα όρια του δικαστικού ελέγχου.

[*1769] Η εκτίμηση πραγματικού ζητήματος, το οποίο δεν αποδεικνύεται αντικειμενικά αναληθές και ανακριβές, είναι έξω από τα όρια του δικαστικού ελέγχου.

4. Κάθε διοικητική πράξη και απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη, για την πληροφόρηση του επηρεαζόμενου πολίτη και την ευχέρεια του δικαστικού ελέγχου. Η αιτιολογία δεν είναι αναγκαίο να παρατίθεται στο κείμενο της απόφασης. Είναι αρκετό να βρίσκεται στους επίσημους φακέλους που αναφέρονται στην υπόθεση.

Στην παρούσα υπόθεση οι προσβαλλόμενες πράξεις, αποφάσεις είναι αιτιολογημένες και η αιτιολογία συμπληρώνεται από τα στοιχεία των φακέλων, που τέθηκαν ενώπιον του Δικαστηρίου.

H προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.

Aναφερόμενες υποθέσεις:

Sevastides v. Electricity Authority of Cyprus (1963) 2 C.L.R. 497,

Koukoullis and Others v. Republic, 3 R.S.C.C. 134,

Kyriakides v. Republic (1976) 3 C.L.R. 364,

Nissis v. Republic (No.2) (1967) 3 C.L.R. 671,

Georghiou v. Electricity Authority of Cyprus and Another (1965) 3 C.L.R. 177,

Aρμονία Εστέϊτς Λτδ και Άλλη ν. Δημοκρατίας (1989) 3(Γ) Α.Α.Δ. 1127,

Ακίνητα Στέλλα Γαλαταριώτη Λίμιτεδ v. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 1692,

Breen v. Amalgamated Engineering Union and Others [1971] 2 Q.B. 175,

Associated Provincial Picture Houses, Limited v. Wednesbury Corporation [1948] 1 K.B. 223,

O. Ghalanos & Son Ltd. v. Δημοκρατίας (1989) 3(Γ) Α.Α.Δ. 2004,

Venglis v. Electricity Authority of Cyprus (1965) 3 C.L.R. 252,

[*1770]Chrysochou Bros v. Cyprus Telecommunications Authority and Another (1966) 3 C.L.R. 482,

Glyki and Another v. Municipal Corporation of Famagusta (1967) 3 C.L.R. 677,

Lefkaritis Bros. Ltd v. Republic (1980) 3 C.L.R. 34,

Agrotis v. Electricity Authority of Cyprus (1981) 3 C.L.R. 503,

Κολοκασίδου και Άλλη ν. Δημοκρατίας (1990) 3 A.A.Δ. 427,

Εταιρεία Λεωφορείων Δευτεράς - Ανάγυιας “Χρυσοσπηλιώτισσα” Λτδ. ν. Δημοκρατίας (1989) 3(Δ) Α.Α.Δ. 2320,

Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας, Απόφαση 993/1955 (Ολ.), 1955 Β’, σελ. 424.

Προσφυγή.

Προσφυγή εναντίον της απόφασης των καθ’ ων η αίτηση να παράσχουν άδεια για διέλευση αγωγών ψηλής και χαμηλής τάσης πάνω από το τεμάχιο 204 που ανήκει στην αιτήτρια καθώς και για εγκατάσταση τριών πασσάλων με δύο στηρίγματα πάνω στο ίδιο τεμάχιο.

Λ. Παπαφιλίππου, για την Αιτήτρια.

Kλ. Θεοδούλου, Aνώτερη Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Kαθ’ ων η αίτηση Aρ. 1.

A. Στυλιανίδου για Γ. Kακογιάννη, για τους Καθ’ ων η αίτηση Aρ. 2.

Cur. adv. vult.

ΣTYΛIANIΔHΣ, Δ.: Η αιτήτρια με την προσφυγή αυτή ζητά την πιο κάτω θεραπεία:-

“Δήλωση του Δικαστηρίου ότι η πράξη ή απόφαση της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου και ή συγκατάθεση του Επάρχου ή Βοηθού Επάρχου Λεμεσού για την διέλευση αγωγών ψηλής και χαμηλής τάσης πάνω από το τεμ. 204 που ανήκει στην Αιτήτρια και για την εγκατάσταση τριών πασσάλων με δύο στηρίγματα πάνω στο ίδιο τεμάχιο, είναι άκυρες και στερούνται κάθε νο[*1771]μικού αποτελέσματος.”

Η κοινότητα Πάνω Πλατρών είναι το σπουδαιότερο ορεινό θέρετρο της Δημοκρατίας.

Ο Λούης Γεωργίου, (ο “καταναλωτής”), από την Αγία Φύλα και τώρα Λεμεσό, και οι τρεις αδελφές του αγόρασαν από την εταιρεία St. Barbara Tourist Development & Co. Ltd., σε ιδανικά ίσα μερίδια, το Τεμάχιο 210 του Σχεδίου Χωρομετρίας XLVII/12 στις Πάνω Πλάτρες. Η μεταβίβαση στα ονόματα των αγοραστών έγινε με τη Δ.Π. 258/90, ημερομηνίας 13 Ιανουαρίου, 1990.

Ενώ ακόμα το κτήμα ήταν γραμμένο στο όνομα της πωλήτριας εταιρείας, οι αγοραστές έκτισαν κατοικία - (βλ. Άδεια Οικοδομής Αρ. 004041).

Στις 27 Ιανουαρίου, 1989, ο καταναλωτής υπόβαλε αίτηση στην Αρχή Ηλεκτρισμού, (η “Αρχή”), καθ’ ης η αίτηση Αρ. 2, για παροχή οικιακού ηλεκτρισμού για την πιο πάνω κατοικία στο Τεμάχιο 210. Επισύναψε φωτοαντίγραφο της άδειας οικοδομής και του τίτλου της πωλήτριας εταιρείας.

Ο Περιφερειακός Μηχανικός Μελετών Συστήματος Λεμεσού-Πάφου της Αρχής - κ. Πετρίδης, ύστερα από επιτόπια έρευνα, ετοίμασε τεχνοοικονομική μελέτη και σχέδιο.

Για να καταστεί δυνατή η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στον καταναλωτή έπρεπε να επεκταθεί το ηλεκτρικό δίκτυο της Αρχής με την εγκατάσταση δύο γραμμών ψηλής και χαμηλής τάσης και εγκατάσταση μετασχηματιστή επί πασσάλου.

Στις 24 Φεβρουαρίου, 1989, η μελέτη και το σχέδιο υποβλήθηκαν στην Αρχή για έγκριση.

Στις 27 Φεβρουαρίου, 1989, εγκρίθηκε από το Διευθυντή Μεταφοράς/Διανομής της Αρχής, ο οποίος είχε εξουσιοδότηση από τον Πρόεδρο και το Γραμματέα της Αρχής.

Ακολούθησε λεπτομερής χωρομέτρηση της εναέριας γραμμής επί τόπου από Ειδικό Χωρομέτρη της Αρχής και οριστικοποιήθηκε στο χωρομετρικό σχέδιο.

Η αιτήτρια είναι ιδιοκτήτρια του Τεμαχίου 204, Φύλλο Σχέδιο XLVII/12, το οποίο στον τίτλο της περιγράφεται “αμπέλι” αλλά [*1772]στην πραγματικότητα είναι γη έτοιμη για ανάπτυξη για οικιστική χρήση. Ο συντελεστής δομήσεως για το τεμάχιο της είναι 8% - (βλ. Γνωστοποίηση που δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, Αρ. 2210, στις 27 Φεβρουαρίου, 1987, Παράρτημα ΙΙΙ(Ι), σελ. 241).

Η πιο πάνω εγκριθείσα επέκταση του δικτύου ηλεκτρισμού χρειάζεται την εγκατάσταση ηλεκτρικής γραμμής τάσης 11 XB που να διέρχεται πάνω από το Τεμάχιο 204, όπως είναι σημειωμένη στο τοπογραφικό σχέδιο, σε ύψος 40 ποδιών, και την εγκατάσταση - τοποθέτηση πασσάλων και στηριγμάτων που να τοποθετηθούν στο ίδιο τεμάχιο.

Η μελέτη με τα σχέδια στάληκε, σύμφωνα με το Άρθρο 28(1) του περί Ηλεκτρισμού Νόμου, Κεφ. 170, σε διάφορα τμήματα και υπηρεσίες για έγκριση. Η έγκριση δόθηκε με ορισμένους όρους που καταγράφηκαν σε σχετική στήλη.

Σύμφωνα με το Άρθρο 31 του περί Ηλεκτρισμού Νόμου, Κεφ. 170, και το Άρθρο 42Α του περί Αναπτύξεως Ηλεκτρισμού Νόμου, Κεφ. 171, επιδόθηκε στην αιτήτρια ειδοποίηση ημερομηνίας 14 Ιουνίου, 1989, με την οποία εζητείτο η γραπτή συγκατάθεση της για την προτεινόμενη εγκατάσταση αγωγών ψηλής και χαμηλής τάσης πάνω από το τεμάχιό της και τριών πασσάλων μέσα σ’ αυτό. Η αιτήτρια αρνήθηκε.

Στις 13 Ιουλίου, 1989, η Αρχή, μετά την άρνηση της αιτήτριας, ζήτησε τη συγκατάθεση του Επάρχου.

Ο Βοηθός Έπαρχος παράπεμψε την αίτηση στο Βοηθό Επαρχιακό Επόπτη Πέρα Πεδίου. Μετά από δυο εκθέσεις του τελευταίου και περαιτέρω έρευνα του Βοηθού Επάρχου από τον αρμόδιο Λειτουργό της Αρχής, ο Βοηθός Έπαρχος στις 24 Αυγούστου, 1989, έδωσε τη συγκατάθεση του με όρους. Αυτή έχει:-

“Παραχωρώ τη συγκατάθεσή μου για τη διέλευση αγωγών ψηλής και χαμηλής τάσης πάνω από το τεμάχιο 204 και την εγκατάσταση τριών πασσάλων με δυο στηρίγματα πάνω στο ίδιο τεμάχιο σύμφωνα με το σχέδιο με αρ. 16612 με τον όρο ότι αν η επηρεαζόμενη γη ήθελε μελλοντικά αναπτυχθεί οικοδομικά και οι γραμμές και εγκαταστάσεις της Αρχής αποτελούν εμπόδιο στην ανάπτυξη τούτη ή στην ανέγερση οποιωνδήποτε οικοδομών η Αρχή θα μετακινήσει τις γραμμές και εγκαταστάσεις της με δικές της δαπάνες ή αν η Αρχή θεωρεί τούτο για λό[*1773]γους τεχνικούς ως ανέφικτο θα καταβάλλει στον ιδιοκτήτη δίκαιη αποζημίωση που σε περίπτωση διαφωνίας θα καθοριστεί από το αρμόδιο δικαστήριο.

2. Η επιστολή σας με αρ. Πρωτ. ΜΝΕ4/Τ49/Τ50/16612 της 13ης Ιουλίου, 1989, αναφέρεται.”

Η αιτήτρια προσβάλλει την απόφαση της Αρχής και την απόφαση του Βοηθού Επάρχου ως την τελική πράξη.

Η τελική προσβαλλόμενη διοικητική πράξη είναι σύνθετη. Όλα τα ουσιώδη συστατικά της πρέπει να είναι νόμιμα. Αν οποιαδήποτε ενδιάμεση πράξη ή πράξη που οδήγησε στην τελική κρινόμενη πράξη δεν είναι νόμιμη, τότε και η τελική πράξη είναι ακυρωτέα.

Οι λόγοι που προβάλλονται για ακύρωση είναι:-

1. Ο Βοηθός Έπαρχος ενήργησε με νόσφιση εξουσίας, χωρίς νόμιμη εξουσιοδότηση.

2. Η Αρχή δεν εξέδωσε απόφαση για επέκταση του δικτύου, γιατί αυτή εκδόθηκε από αναρμόδιο όργανο.

3. Κατάχρηση εξουσίας.

4. Έλλειψη δέουσας έρευνας τόσο από την Αρχή όσο και από το Βοηθό Έπαρχο και πλάνη περί τα πράγματα.

5. Πλάνη περί το νόμο.

6. Αυθαίρετη άσκηση εξουσίας και παράβαση της αρχής της χρηστής διοίκησης.

7. Έλλειψη αιτιολογίας.

Η Αρχή είναι οργανισμός δημοσίου δικαίου. Ιδρύθηκε και λειτουργεί με βάση τον περί Αναπτύξεως Ηλεκτρισμού Νόμο, Κεφ. 171, (10/60, 16/60, 24/63, 45/69, 53/77).

Οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα της Αρχής ορίζονται στο Άρθρο 12. Με το εδάφιο (3) του Άρθρου αυτού οι πρόνοιες του περί Ηλεκτρισμού Νόμου, Κεφ. 170, (2/76, 26/79), εφαρμόζονται για την Αρχή.

[*1774]Η Αρχή έχει υποχρέωση σύμφωνα με τα Άρθρα 15 και 16 να προμηθεύει με ηλεκτρισμό κάθε αιτητή, ο οποίος δικαιούται σε ίση μεταχείριση με τους άλλους καταναλωτές - (βλ. Pelopidas Sevastides v. The Electricity Authority of Cyprus (1963) 2 C.L.R. 497).

Ο Έπαρχος, όταν ιδιοκτήτης ή κάτοχος γης παραλείψει σε 14 ημέρες από την επίδοση ειδοποίησης να δώσει τη συγκατάθεση του για εγκατάσταση γραμμής πάνω από τη γη του, δικαιούται να δώσει συγκατάθεση με όρους ή χωρίς όρους - Άρθρο 31, παράγραφος (1), του Κεφ. 170.

“Έπαρχος” σημαίνει τον Έπαρχο επαρχίας και περιλαμβάνει Βοηθό Έπαρχο - (βλ. περί Ερμηνείας Νόμο, Κεφ. 1, Άρθρο 2).

Το Άρθρο 5(5) του Κεφ. 171 προβλέπει:-

(5) The Chairman or the Deputy Chairman may, by instrument in writing, authorize any person to exercise any power or perform any function, other than the functions referred to in subsection (2) of section 4, conferred on the Chairman or the Deputy Chairman by or under this Law.”

Η παράγραφος (2) του Άρθρου 10 του Κεφ. 171, όπως τροποποιήθηκε με το Άρθρο 6 του Νόμου 24/63, έχει:-

“(2) O Γενικός Διευθυντής είναι το ανώτατον εκτελεστικό όργανον της Αρχής, διαχειρίζεται τας καθ’ ημέραν δραστηριότητας αυτής συμφώνως προς την πολιτικήν της Αρχής και προς τας εκάστοτε εκδιδομένας προς αυτόν οδηγίας της Αρχής.”

Ο Πρόεδρος της Αρχής με γραπτή εξουσιοδότηση (Power of Attorney) ημερομηνίας 1 Αυγούστου, 1987, έδωσε εξουσιοδότηση στο Βοηθό Διευθυντή Μεταφοράς/Διανομής να εκτελεί οποιαδήποτε καθήκοντα, στα οποία περιλαμβάνεται και η έγκριση σχεδίων για παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και η προώθηση των σχεδίων αυτών για κάλυψη των αναγκαίων συγκαταθέσεων για υλοποίησή του.

Ο Αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της Αρχής εξέδωσε την Τεχνική Οδηγία ENG1/1/86 στις 10 Δεκεμβρίου, 1986, για τη διαδικασία έγκρισης μελετών παροχής ρεύματος από τα κεντρικά και περιφερειακά γραφεία.

[*1775]Στην Οδηγία αυτή καθορίζονται, μεταξύ άλλων, η διαδικασία που ακολουθείται από τη Αρχή σε περιπτώσεις τοποθέτησης νέων μετασχηματιστών και η ενέργεια για σχέδια ηλεκτροδότησης που ετοιμάζονται από τα περιφερειακά γραφεία και αποστέλλονται στα κεντρικά γραφεία για έγκριση και εξουσιοδότηση.

Η καθορισμένη διαδικασία ακολουθήθηκε στην παρούσα υπόθεση και η έγκριση που δόθηκε είναι έγκυρη.

Η αιτήτρια ισχυρίζεται ότι η Αρχή ενήργησε με κατάχρηση εξουσίας με το νόημα ότι με την προσβαλλόμενη πράξη επιδίωξε την επίτευξη σκοπών κατάδηλα ξένων με τη λήψη της κρινόμενης απόφασης:-

(α) Τη μείωση της αξίας της περιουσίας της αιτήτριας, για να υποχρεωθεί η αιτήτρια να την πωλήσει και ή να διευκολυνθεί η πώληση της στον κ. Μαλιαλή, Ανώτερο Υπάλληλο της Αρχής· και

(β) Την αποφυγή τοποθέτησης των ηλεκτρικών γραμμών πάνω από το τεμάχιο 217/1, ιδιοκτησία του ίδιου υπάλληλου, το οποίο έχει ήδη βάρος δικαιώματος διαβάσεως προς όφελος του Τεμαχίου 210.

Η κατάχρηση εξουσίας είναι δημιούργημα της Γαλλικής Νομολογίας, στην οποία ονομάζεται “Detournment de Pouvoir” (“Διαστροφή ή Εκτροπή τους Εξουσίας”). Κατάχρηση εξουσίας υπάρχει όταν η Διοίκηση στην άσκηση δημόσιας διακριτικής εξουσίας παραβαίνει το σκοπό του γράμματος και πνεύματος του νόμου. Η κρινόμενη διοικητική πράξη πρέπει να είναι κατά τα άλλα νόμιμη, αλλά να έχει εκδοθεί για καταχρηστικό λόγο και σκοπό, σκοπό κατάδηλα διαφορετικό από εκείνο που ο νομοθέτης θέλησε, έξω δηλαδή από τα τελεολογικά όρια του νόμου.

Στην υπόθεση Christodoulos Nissis v. Republic (Public Service Commission) (No. 2) (1967) 3 C.L.R. 671 (Ολομέλειας), στη σελ. 675 αναφέρεται:-

“We take the view that abuse or excess of powers is a generic reason enabling a Court exercising revisional jurisdiction, under Article 146, to annul an administrative act or decision, but the existence of abuse of powers, or of excess of powers, of a particular nature has to be established to the satisfaction of the trial Court; and the onus always rests, in each case, on the Applicant.”

Η απόδειξη μπορεί να προέρχεται, είτε από τα στοιχεία της ίδιας της προσβαλλόμενης πράξης, είτε από τα στοιχεία του φακέλου της Διοίκησης, είτε από στοιχεία που παρουσιάζει στο Δικαστήριο ο αιτητής, ο οποίος πρέπει να αναφέρει συγκεκριμένα και ρητά τα στοιχεία που συνιστούν την κατάχρηση εξουσίας.

Αναφορικά με τον τρόπο αναζήτησης από το Δικαστήριο του καταχρηστικού σκοπού διατυπώθηκαν δύο βασικές θεωρίες και αντιλήψεις - η υποκειμενική, που ανατρέχει στο κίνητρο του διοικητικού οργάνου και η αντικειμενική, που αρκείται στο αποτέλεσμα της πράξης. Το αντικειμενικό αποτέλεσμα δεν είναι ανάγκη να επέλθει στο χρόνο της έκδοσης της πράξης ή της διοικητικής δίκης, αρκεί το χρόνο της έκδοσης της πράξης να είναι προβλεπτό με βεβαιότητα. (Βλ. Τσάτσου “Η Αίτησις Ακυρώσεως Ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας”, Έκδοση Τρίτη, σελ. 326-336· Στασινοπούλου “Δίκαιον των Διοικητικών Πράξεων”, σελ. 354· Οικονόμου “Ο Δικαστικός Έλεγχος της Διακριτικής Εξουσίας”, σελ. 205 και επέκεινα· Σπηλιωτοπούλου “Εγχειρίδιον Διοικητικού Δικαίου”, σελ. 424-425.)

Στην Κύπρο έγινε χρήση και της υποκειμενικής και της αντικειμενικής θεώρησης. Στην υπόθεση Tatianos Georghiou v. 1. The Electricity Authority of Cyprus, 2. The Republic of Cyprus, through The Public Service Commission (An Independent Body) (1965) 3 C.L.R. 177, στις σελ. 188-189 ειπώθηκε:-

“The relevant powers of the Authority to determine its own establishment have to be exercised with a view to the needs of the Authority regarding the number, nature of posts and schemes of [*1777]service for such posts, as such, and not with a view determining who shall be the individual persons to be appointed to such posts. The use of such powers to frustrate the appointment of the particular individual constitutes clearly an abuse of powers, whether one examines it from the subjective point of view of the motive behind it or from the objective point of view of its results.”

(Βλ., επίσης, Aρμονία Eστέϊτς Λτδ και Άλλη v. Κυπριακής Δημοκρατίας (1989) 3(Γ) Α.Α.Δ. 1127.

Για απόδειξη του λόγου αυτού η αιτήτρια ισχυρίστηκε:-

(ι) Ο κ. Μαλιαλής, Περιφερειακός Μηχανικός/Εκτελεστικός της Αρχής και ο Λούης Γεωργίου Αραούζος, τον οποίο παρουσιάζει ως τον αιτητή - καταναλωτή, αγόρασαν μαζί αριθμό τεμαχίων γης στις Πάνω Πλάτρες, τα οποία διένειμαν. Ο Λούης Γ. Αραούζος πήρε, μεταξύ άλλων, το Τεμάχιο 210. Ο ίδιος υπόβαλε την αίτηση για παροχή ηλεκτρισμού.

(ιι) Ο Μαλιαλής αποτάθηκε στον πατέρα της αιτήτριας για να αγοράσει το Τεμάχιο 204, αλλά η πρόταση του δεν έγινε αποδεκτή, γιατί η αιτήτρια ζήτησε £40,000.-.

(ιιι) Ο Ηλίας Πετρίδης, υπάλληλος της Αρχής, ο οποίος ετοίμασε τη μελέτη για το σχέδιο, εγνώριζε την ιδιοκτησία του Μαλιαλή από το Πιστοποιητικό Έρευνας του Κτηματολογίου Αρ. 1487/89, το οποίο βρίσκεται στο φάκελο της Αρχής.

Για το αναφερόμενο Πιστοποιητικό Έρευνας υποβλήθηκε αίτηση στο Κτηματολόγιο την 31η Μαρτίου, 1989. Ως εκ τούτου, κατά το χρόνο της μελέτης ο Πετρίδης δεν είχε γνώση των ιδιοκτητών των τεμαχίων που αναφέρονται από την αιτήτρια.

Ο καταναλωτής είναι άλλο πρόσωπο από τον Λούη Γ. Αραούζο, πρώην συνιδιοκτήτη του Μαλιαλή.

Ο ισχυρισμός για απαίτηση αγοράς βασίστηκε σε δήλωση του πατέρα της αιτήτριας - Κώστα Νικολαΐδη, επαγγελματία κτηματομεσίτη. Σε ένορκη βεβαίωση του ισχυρίστηκε ότι ο Μαλιαλής ζήτησε να αγοράσει το Τεμάχιο 204.

Ο κ. Μαλιαλής αντίκρουσε τον ισχυρισμό με ένορκη δήλωση στην οποία ανάφερε ότι περί τον Δεκέμβριο του 1984, αρχές Ια[*1778]νουαρίου, 1985, τηλεφώνησε στο γνωστό του κτηματομεσίτη Κώστα Νικολαΐδη και ζήτησε να πληροφορηθεί τα ονόματα των ιδιοκτητών των Τεμαχίων 218/1, 119/2, Φύλλο Σχέδιο XLVII/12, τα οποία παρέχουν πρόσβαση προς το δημόσιο δρόμο στα Τεμάχια 217/1, 210, 211 και 212, τα οποία τότε ανήκαν σε ιδανικά ίσα μερίδια στο Μαλιαλή και την Εταιρεία St. Barbara Tourist Development & Co. Ltd.

Μετά πάροδο μερικών ημερών ο Νικολαΐδης τον πληροφόρησε ότι τα Τεμάχια 218/1 και 119/2 δεν ήταν διαθέσιμα για πώληση. Του πρότεινε όμως να αγοράσει άλλα τεμάχια μεταξύ των οποίων και το 204, το οποίο ανήκε στη θυγατέρα του. Ο Μαλιαλής δεν ενδιαφέρθηκε να αγοράσει το Τεμάχιο 204.

Ο Μαλιαλής δεν έχει καμιά σχέση με τον Λούη Γεωργίου - καταναλωτή, ούτε αναμείχθηκε με οποιοδήποτε τρόπο στην ετοιμασία της μελέτης από το Τμήμα Μελετών της Αρχής.

Ο Πετρίδης, πτυχιούχος Ηλεκτρολόγος της Αρχής, Περιφερειακός Μηχανικός Μελετών Συστημάτων Λεμεσού-Πάφου με δεκαπέντε χρόνια πείρα, σε ένορκη βεβαίωσή του δήλωσε ότι με εντολή της Αρχής ετοίμασε τη μελέτη για παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στον καταναλωτή. Αγνοούσε την ιδιοκτησία Μαλιαλή, την οποία πληροφορήθηκε μετά την καταχώριση της προσφυγής.

Η αιτήτρια επιζήτησε με υπονοούμενα να στηρίξει τον ισχυρισμό για εξυπηρέτηση αλλότριων σκοπών από την Αρχή. Απότυχε όμως να αποδείξει τα γεγονότα, στα οποία στήριξε τους συμπερασματικούς ισχυρισμούς της.

Ούτε ίχνος μαρτυρίας δεν υπάρχει ενώπιον του Δικαστηρίου για θεμελίωση του λόγου - κατάχρηση εξουσίας, ο οποίος απορρίπτεται ως αστήρικτος και ανυπόστατος.

Η παράλειψη να γίνει η δέουσα έρευνα, η οποία προξενεί έλλειψη γνώσεων των ουσιωδών γεγονότων, έχει ως αποτέλεσμα την ακύρωση της σχετικής διοικητικής πράξης.

Πλάνη περί τα πράγματα συνίσταται, είτε με τη λήψη υπόψη μη υφισταμένου γεγονότος, είτε με τη μη λήψη υπόψη υπάρχοντος γεγονότος - (βλ. Ακίνητα Στέλλας Γαλαταριώτη Λίμιτεδ v. Κυπριακής Δημοκρατίας (1990) 3 A.A.Δ. 1692, στην οποία η προηγούμενη νομολογία αναφέρεται).

[*1779]Η διοικητική αρχή πρέπει να ασκεί την εξουσία της με αντικειμενικά κριτήρια και εύλογο τρόπο.

Το διοικητικό όργανο δεν έχει εξουσία να ενεργεί αυθαίρετα ή απεριόριστα ή όπως επιθυμεί.

Στην υπόθεση Breen v. Amalgamated Engineering Union and Others [1971] 2 Q.B. 175 στη σελ. 190 ο Lord Denning, M.R., είπε:-

“The discretion of a statutory body is never unfettered. It is a discretion which is to be exercised according to law. That means at least this: the statutory body must be guided by relevant considerations and not by irrelevant. If its decision is influenced by extraneous considerations which it ought not to have taken into account, then the decision cannot stand.”

Αναφορικά με “το εύλογο” ο Lord Greene, M.R., στην υπόθεση Associated Provincial Picture Houses, Limited v. Wednesbury Corporation [1948] 1 Κ.Β. 223 στη σελ. 229 είπε:-

“It is true the discretion must be exercised reasonably. Now what does that mean? Lawyers familiar with the phraseology commonly used in relation to exercise of statutory discretion often use the word ‘unreasonable’ in a rather comprehensive sense. It has frequently been used and is frequently used as a general description of the things that must not be done. For instance, a person entrusted with a discretion must, so to speak, direct himself properly in law. He must call his own attention to the matters which he is bound to consider. He must exclude from his consideration matters which are irrelevant to what he has to consider. If he does not obey those rules, he may truly be said, and often is said, to be acting ‘unreasonably’. Similarly, there may be something so absurd that no sensible person could ever dream that it lay within the powers of the authority. Warrington L.J. in Short v. Poole Corporation gave the example of the red- haired teacher, dismissed because she had red hair. That is unreasonable in one sense. In another sense it is taking into consideration extraneous matters. It is so unreasonable that it might almost be described as being done in bad faith; and, in fact, all these things run into one another.”

Το νόημα της εύλογης διακριτικής εξουσίας περιέχει το δικαίωμα διοικητικού οργάνου να εκλέξει μεταξύ δυνατών λύσεων, τις οποίες μπορούσε να υιοθετήσει λογικό πρόσωπο με διαφορετική [*1780]γνώμη ή εκλογή. (Βλ. επίσης O. Ghalanos & Son Ltd. v. Κυπριακής Δημοκρατίας (1989) 3(Γ) Α.Α.Δ. 2004.)

Μία από τις αρχές της χρηστής διοίκησης είναι ότι, όταν η Διοίκηση έχει να επιλέξει μεταξύ δύο ή περισσότερων νομίμων λύσεων, πρέπει να προτιμήσει την ολιγότερον επαχθή για το διοικούμενο. Η αρχή αυτή εφαρμόστηκε στη χώρα μας σε αριθμό υποθέσεων που αναφέρονται κυρίως σε αναγκαστικές απαλλοτριώσεις. (Βλ., μεταξύ άλλων, Maria Ch. Venglis v. The Electricity Authority of Cyprus (1965) 3 C.L.R. 252· Chrysochou Bros v. 1. The Cyprus Telecommunications Authority 2. The Republic of Cyprus, through The Council of Ministers (1966) 3 C.L.R. 482· Niovi Michael Glyki and Another v. The Municipal Corporation of Famagusta (1967) 3 C.L.R. 677· Lefkaritis Bros. Ltd v. Republic (1980) 3 C.L.R. 34· Agrotis v. Electricity Authority of Cyprus (1981) 3 C.L.R. 503· Αναστασία Κολοκασίδου και Άλλη v. Της Κυπριακής Δημοκρατίας (1990) 3 A.A.Δ. 427).

Η αιτήτρια ισχυρίστηκε ότι η Αρχή ενήργησε χωρίς τη δέουσα έρευνα. Βάσισε τον ισχυρισμό της στην αναφορά στα έγγραφα της Αρχής ότι το σχέδιο είναι για παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στην οικία Λούη Γεωργίου στο Τεμάχιο 210, ενώ εγγεγραμμένος ιδιοκτήτης ήταν η εταιρεία St. Barbara Tourist Development & Co. Ltd. Περαιτέρω πρόβαλε, ότι δεν εξετάστηκε η περίπτωση πορείας των γραμμών από το Αργάκι ή το δημόσιο δρόμο ή το Τεμάχιο 217/1.

Αναφορικά με την έγκριση από τον Έπαρχο, ισχυρίστηκε ότι, επειδή ο Βοηθός Επαρχιακός Επόπτης στην πρώτη του έκθεση εισηγήθηκε η ηλεκτρική γραμμή να ακολουθήσει την πορεία του δρόμου, στη δεύτερη του έκθεση την πορεία του αργακιού, οπότε θα κόπτονταν πεύκα, ο Βοηθός Έπαρχος παράλειψε να ερευνήσει τα πραγματικά γεγονότα, δεν έκαμε ο ίδιος επιτόπια έρευνα, δεν ερεύνησε πόσα πεύκα θα κόπτονταν και δεν πήρε τη γνώμη του Τμήματος Δασών.

Ο Ηλίας Πετρίδης ερεύνησε όλες τις υπαλλακτικές μεθόδους για την Αρχή και τον καταναλωτή, ο οποίος επιβαρύνεται με τα έξοδα της νέας εγκατάστασης.

Έκαμε έρευνα για τον τόπο τοποθέτησης του μετασχηματιστή. Δεν έπρεπε να τοποθετηθεί στο δρόμο γιατί δυσκόλευε τη δυνατότητα ηλεκτροδότησης μελλοντικών αναπτύξεων στην περιοχή, περιλαμβανομένου και του τεμαχίου της αιτήτριας. Περαιτέρω, θα επηρέαζε την ασφάλεια των προσώπων που χρησιμοποιούν το δρόμο.

[*1781]Ο δρόμος δεν ακολουθεί ευθεία γραμμή. Παρουσιάζει τέσσερις μεγάλες στροφές. Θα απαιτείτο μεγάλος αριθμός συρμάτων αντιστήριξης τα οποία θα εκτείνονταν μέχρι και τριάντα μέτρα στα συνορεύοντα κτήματα. Η επιβάρυνση σε όλα τα κτήματα κατά μήκος του δρόμου θα ήταν μεγάλη.

Οι γραμμές ψηλής τάσης τοποθετούνται κατά το πλείστο σε ευθεία γραμμή, τακτική η οποία υιοθετείται διεθνώς.

Η λύση της τοποθέτησης της γραμμής κατά μήκος του αργακιού παρουσιάζει σοβαρά μειονεκτήματα:-

(α) Η ανέγερση και συντήρηση μετασχηματιστή εκτός του δρόμου είναι προβληματική.

(β) Κατά μήκος του αργακιού υπάρχουν πολλά και μεγάλα πεύκα, τα οποία σημειώθηκαν στο χωρομετρικό σχέδιο, το οποίο αποτελεί μέρος της μελέτης, και τα οποία θα κόπτονταν αν ακολουθείτο η λύση αυτή.

(γ) Τα νερά του αργακιού με την πάροδο του χρόνου θα παρέσυραν τα χώματα γύρω από τους ηλεκτρικούς πασσάλους με αποτέλεσμα να τεθεί σε κίνδυνο η ευστάθεια της εναέριας γραμμής.

Ο κ. Πετρίδης υιοθέτησε τη λύση της γραμμής που εγκρίθηκε, γιατί είναι οικονομικότερη και δεν προϋποθέτει την αποκοπή πεύκων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί η γραμμή αυτή για ηλεκτροδότηση σε μελλοντικές αναπτύξεις. Το Τεμάχιο 204 της αιτήτριας υφίσταται τον ολιγότερο επηρεασμό, γιατί ο συντελεστής δόμησης είναι 8% με δικαίωμα ανέγερσης ενός μόνο ορόφου. Οι δύο από τους τρεις πασσάλους θα τοποθετηθούν στο σύνορο του τεμαχίου της αιτήτριας.

Ο Βοηθός Έπαρχος παράπεμψε την αίτηση στο Βοηθό Επαρχιακό Επόπτη για υποβολή έκθεσης. Ο τελευταίος στην πρώτη του έκθεση ανάφερε ότι η διέλευση της ηλεκτρικής γραμμής πάνω από το Τεμάχιο 204 θα είναι καταστροφική και εισηγήθηκε να ακολουθηθεί η πορεία του δρόμου χωρίς να επηρεαστούν ιδιοκτήτες περιουσιών.

Μετά τη λήψη της έκθεσης αυτής ο Έπαρχος ερεύνησε το θέμα με αρμόδιο της Αρχής, ο οποίος του ανάφερε, μεταξύ άλλων, ότι: “Δεν μπορεί να ακολουθήσει τις στροφές του δρόμου γιατί είναι ψηλής τάσης και προκύπτουν θέματα ασφάλειας”. Ζήτησε την υποβολή δεύτερης έκθεσης από τον ίδιο Βοηθό Επαρχιακό Επόπτη, ο [*1782]οποίος σε δεύτερη έκθεση του ημερομηνίας 18 Αυγούστου, 1989, ανάφερε: “Εφόσον η πορεία του δρόμου αποκλείεται για τεχνικούς λόγους, θα μπορούσε να ακολουθηθεί η πορεία του δημόσιου αργακίου που εφάπτεται του βόρειου συνόρου του Τεμαχίου 207. Σ’ αυτήν όμως την περίπτωση θα πρέπει κατανάγκη να αποκοπεί αριθμός πεύκων, σε βάρος του φυσικού περιβάλλοντος.” (Βλ. Τεκμήριο Β, Φάκελος 16612, 47/12, Μαύρο 215, Σημειώματα 1-5.)

Ο Βοηθός Έπαρχος πάλι ερεύνησε την εισήγηση αυτή και ζήτησε τις απόψεις της Αρχής Στο πρακτικό ημερομηνίας 22 Αυγούστου, 1989, αναφέρεται:- “Φαίνεται ότι η πορεία που επέλεξε η ΑΗΚ είναι η πιο κατάλληλη τόσο για τεχνικούς λόγους όσο και για την προστασία του πρασίνου”.

Οι λόγοι της Αρχής έχουν αναφερθεί πιο πάνω.

Στην έκθεση του Βοηθού Επαρχιακού Επόπτη Πέρα Πεδίου, στην οποία η αιτήτρια ζητά να στηρίξει την υπόθεσή της, αναφέρεται και η αποκοπή των πεύκων και ο επηρεασμός του φυσικού περιβάλλοντος.

Δεν ήταν αναγκαία η διερεύνηση του θέματος από το Τμήμα Δασών, ενόψει του ότι τόσο ο Βοηθός Επαρχιακός Επόπτης όσο και οι Λειτουργοί της Αρχής, ύστερα από επιτόπια εξέταση, βρήκαν τα ίδια πραγματικά γεγονότα και εξέφρασαν τις ίδιες απόψεις.

Δεν έχει αποδειχθεί πλάνη περί τα πράγματα.

Αναφορικά με τον ισχυρισμό ότι η αφετηρία της γραμμής έπρεπε να αρχίζει από άλλο σημείο, περιορίζομαι να πως ότι το θέμα είναι καθαρά τεχνικό και είναι έξω από τα όρια του δικαστικού ελέγχου.

Η εκτίμηση πραγματικού ζητήματος, το οποίο δεν αποδεικνύεται αντικειμενικά αναληθές και ανακριβές, είναι έξω από τα όρια του δικαστικού ελέγχου - (βλ., μεταξύ άλλων, Εταιρεία Λεωφορείων Δευτεράς - Ανάγυιας “Χρυσοσπηλιώτισσα” Λτδ. v. Δημοκρα[*1783]τίας της Κύπρου (1989) 3(Δ) Α.Α.Δ. 2320. Απόφαση 993/1955 (Ολ.), από Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας, 1955 Β’ σελ. 424).

Οι προσβαλλόμενες πράξεις - της Αρχής και του Βοηθού Επάρχου - εκδόθηκαν με βάση τα ορθά γεγονότα και την ορθή εφαρμογή του Νόμου, περιλαμβανομένων και των αρχών του Διοικητικού Δικαίου.

Δεν παραβιάστηκε η αρχή της χρηστής διοίκησης για έρευνα και της ολιγότερον επαχθούς λύσης.

Κάθε διοικητική πράξη και απόφαση πρέπει να είναι αιτιολογημένη, για την πληροφόρηση του επηρεαζόμενου πολίτη και την ευχέρεια του δικαστικού ελέγχου. Η αιτιολογία δεν είναι αναγκαίο να παρατίθεται στο κείμενο της απόφασης. Είναι αρκετό να βρίσκεται στους επίσημους φακέλους που αναφέρονται στην υπόθεση.

Με βάση τα πιο πάνω το Δικαστήριο δεν έχει ικανοποιηθεί ότι υπάρχει οποιοσδήποτε λόγος που να δικαιολογεί την επέμβασή του.

Η προσφυγή απορρίπτεται.

Καμιά διαταγή για έξοδα.

H προσφυγή απορρίπτεται χωρίς έξοδα.

cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο