(1997) 3 ΑΑΔ 346
[*346]30 Σεπτεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΧATZHTΣΑΓΓΑΡΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ,
ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
ΔΗΜΟΣ ΕΓΚΩΜΗΣ,
Εφεσείων-Αιτητής,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η Αίτηση.
(Αναθεωρητικη Έφεση Αρ. 1988)
Έννομο συμφέρον — Όργανο τοπικής διοίκησης άσκησε προσφυγή εναντίον οργάνου της κεντρικής κυβέρνησης — Tο έννομο συμφέρον συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση — Οι παράμετροι του συμφέροντος δε μεταβάλλονται από το χαρακτήρα της προσφυγής ή την ύπαρξη ή μη ιεραρχικής εξάρτησης μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου οργάνου, στο οποίο παρέχεται εξουσία για την έκδοση της διοικητικής απόφασης — Το κοινό συμφέρον για την προάσπιση της νομιμότητας δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή — Η λαϊκή αγωγή (actio popularis) δεν είναι παραδεκτή κάτω από το Άρθρο 146 του Συντάγματος.
Aίτηση ακυρώσεως — Eκ μέρους οργάνων ή αρχών της τοπικής διοίκησης εναντίον οργάνων της κεντρικής κυβέρνησης — Eίναι παραδεκτή εφόσον θίγεται ίδιον συμφέρον.
Λέξεις και Φράσεις — “Έννομο συμφέρον”, στη σχετική νομολογία.
Ο Δήμος Έγκωμης (ο Δήμος), απέρριψε αίτημα για τη χορήγηση άδειας δυνάμει του περί Oδών και Oικοδομών Nόμου, Kεφ. 96. Tο αίτημα εγκρίθηκε, μετά από επαναθεώρησή του από τον Yπουργό Eσωτερικών, στο πλαίσιο των αξουσιών που του παρέχονται από το Nόμο. O Δήμος καταχώρησε προσφυγή για ακύρωση της απόφασης του Yπουργού Eσωτερικών ως παράνομης.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή λόγω της απουσίας του νενομισμένου συμφέροντος εκ μέρους του Δήμου να προσβάλει την απόφαση, διακρίνοντας την παρούσα υπόθεση από την Imp. [*347]Board of Strovolos v. The Republic, την οποία επικαλέσθηκε ο εφεσείων Δήμος. Σ’ εκείνη την απόφαση είχε κριθεί ότι το Συμβούλιο Βελτιώσεως Στροβόλου νομιμοποιείτο να προσβάλει απόφαση οργάνου της Κεντρικής Κυβέρνησης, λόγω του επηρεασμού της λειτουργίας του, ο οποίος προέκυψε από την υφαρπαγή της εξουσίας του Συμβουλίου, η οποία έθιγε την αυτοτέλεια του οργάνου της τοπικής διοίκησης και την κατά νόμω λειτουργία της.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου απέρριψε την έφεση και αποφάνθηκε ότι:
1. Οι εφεσείοντες στερούνται του απαιτούμενου συμφέροντος να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση, η οποία δεν αφορά το Δήμο, ούτε θίγει τη λειτουργία του, άσχετα από το χαρακτήρα της προσφυγής εναντίον του Υπουργού. Ούτε προσβάλλεται στην ίδια την προσφυγή οποιοδήποτε συμφέρον του Δήμου, η αποκατάσταση του οποίου επιδιώκεται μέσω της αναθεώρησης της απόφασης.
2. Το κοινό συμφέρον για την προάσπιση της νομιμότητας δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή. Το βάρος αποδείξεως για στοιχειοθέτηση του εννόμου συμφέροντος βρίσκεται στον προσφεύγοντα δυνάμει του Άρθρου 146.2 του Συντάγματος.
3. Η απόφαση του Υπουργού φέρει το τεκμήριο της νομιμότητας και τυγχάνει εφαρμογής, εκτός εάν ανατραπεί από το Ανώτατο Δικαστήριο.
4. Η παρούσα προσφυγή δε θεμελιώνεται στο δυσμενή επηρεασμό ιδίου συμφέροντος, όπως ο όρος “έννομο συμφέρον” έχει επανειλημμένα αναλυθεί σε δικαστικές αποφάσεις.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Imp. Board of Strovolos v. Republic (1983) 3(A) C.L.R. 434,
Δημοτικό Συμβούλιο Γεροσκήπου και Άλλος v. Υπουργικού Συμβουλίου,Υπόθεση Aρ. 374/96, ημερ. 14/10/96,
Pitsillos v. C.B.C. (1982) 3 C.L.R. 208,
Makrides v. Republic (1967) 3 C.L.R. 147,
[*348]Γεωργίου και Άλλοι v. Παναγή και Άλλων και Δημοκρατίας (1997) 3 A.A.Δ. 81.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου Kύπρου (Nικήτας, Δ.) που δόθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου, 1994 (Προσφυγή Aρ. 313/93) με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή του εφεσείοντα εναντίον της απόφασης του Yπουργού Eσωτερικών, η οποία λήφθηκε δυνάμει του Άρθρου 18 του περί Oδών και Oικοδομών Nόμου, Kεφ. 96.
Αλ. Λυκούργου, για τον Eφεσείοντα.
Μ. Μαλαχτού, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Eφεσίβλητους.
Χρ. Χριστοφίδης, για το Eνδιαφερόμενο Πρόσωπο.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Την ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ.Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Στην Imp. Board of Strovolos v. Republic (1983) 3 C.L.R. 434 αποφασίστηκε ότι είναι παραδεκτή προσφυγή αρχής τοπικής διοίκησης για την αναθεώρηση απόφασης αρχής ή οργάνου της κεντρικής κυβέρνησης, εφόσο θίγεται ίδιον συμφέρον. Σ’ εκείνη την υπόθεση κρίθηκε ότι το Συμβούλιο Βελτιώσεως Στροβόλου ενομιμοποιείτο να προσβάλει απόφαση οργάνου της Κεντρικής Κυβέρνησης, λόγω του επηρεασμού της λειτουργίας του. Ο Έπαρχος Λευκωσίας ως ex officio Πρόεδρος του Συμβουλίου Βελτιώσεως, υπερβαίνοντας την εξουσία του, εξέδωσε άδεια, η έκδοση της οποίας αναγόταν στην αρμοδιότητα του Συμβουλίου. Ο επηρεασμός προέκυψε από την υφαρπαγή της εξουσίας του Συμβουλίου, θίγουσα την αυτοτέλεια του οργάνου της τοπικής διοίκησης και την κατά νόμω λειτουργία της.
Eπικαλούμενος την Imp. Board of Strovolos, ο Δήμος Έγκωμης προσέφυγε στο Ανώτατο Δικαστήριο, με αίτημα την αναθεώρηση απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδόθηκε βάσει του Άρθρου 18 του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου, ΚΕΦ. 96, προς το σκοπό ακύρωσής της ως παράνομης. Νωρίτερα ο Δήμος είχε απορρίψει το αίτημα για τη χορήγηση της άδειας, η οποία έτυχε επαναθεώρησης από τον Υπουργό στο πλαίσιο των εξουσιών που [*349]του παρέχονται από τον ίδιο νόμο.
Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε την προσφυγή απαράδεκτη, λόγω της απουσίας του νενομισμένου συμφέροντος εκ μέρους του Δήμου να προσβάλει την απόφαση. Διαπίστωσε ότι η άσκηση των εξουσιών του Δήμου βάσει του Άρθρου 3 συναρτάται ιεραρχικά με τις εξουσίες του Υπουργού βάσει του Άρθρου 18, αφενός, και ότι ελλείπει ολοσχερώς ο επηρεασμός ιδίου συμφέροντος του Δήμου, το οποίο, βάσει της Imp. Board of Strovolos, ανωτέρω, αποτελεί το νομιμοποιητικό έρεισμα για την άσκηση προσφυγής.
Η απόφαση προσβάλλεται ως εσφαλμένη, με αναφορά στις αρχές της Imp. Board of Strovolos, στη διάκριση η οποία γίνεται μεταξύ ενδικοφανούς και ιεραρχικής προσφυγής, και σε σειρά αποφάσεων του Συμβουλίου Επικρατείας, οι οποίες καθιστούν παραδεκτές, όχι μόνο προσφυγές από όργανα τοπικής διοίκησης εναντίον οργάνων της κεντρικής διοίκησης, αλλά και προσφυγές οργάνων της κεντρικής κυβέρνησης εναντίον αλλήλων. (Βλ. Αποφάσεις Συμβουλίου Επικρατείας 394/78, 897/78 και 2076/78).
Σχετική με την υπόσταση των δήμων στο πολιτειακό στερέωμα και τη δυνατότητα άσκησης προσφυγής εναντίον οργάνου της κεντρικής κυβέρνησης είναι και η πρόσφατη απόφαση της Ολομέλειας στη Δημοτικό Συμβούλιο Γεροσκήπου και Δήμος Γεροσκήπου ν. Υπουργικού Συμβουλίου - (Υπόθεση Αρ. 374/96 - 14/10/96), στην οποία έγινε δεκτή προσφυγή του Δήμου Γεροσκήπου βάσει του Άρθρου 139 εναντίον απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου, ληφθείσας βάσει του Άρθρου 21 του ΚΕΦ. 96.
Κατά πόσο η προσφυγή, η οποία ασκείται ενώπιον του Υπουργού, συνιστά ιεραρχική προσφυγή, όπως περιγράφεται στον πλαγιότιτλο του Άρθρου 18, ή ενδικοφανή προσφυγή, δεν θα μας απασχολήσει. Οι παράμετροι του συμφέροντος δε μεταβάλλονται από το χαρακτήρα της προσφυγής ή την ύπαρξη ή μη ιεραρχικής εξάρτησης μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου οργάνου, στο οποίο παρέχεται εξουσία για την έκδοση της διοικητικής απόφασης.
Άσχετα από το χαρακτήρα της προσφυγής εναντίον του Υπουργού, οι εφεσείοντες στερούνται, όπως ορθά διαπίστωσε το πρωτόδικο Δικαστήριο, του απαιτούμενου συμφέροντος να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση. Η απόφαση δεν αφορά το Δήμο, ούτε θίγει τη λειτουργία του. Ούτε προσβάλλεται στην ίδια την προσφυγή οποιοδήποτε συμφέρον του Δήμου, η αποκατάσταση του οποίου επιδιώκεται μέσω της αναθεώρησης της απόφασης. Το μό[*350]νο νομιμοποιητικό στοιχείο για την άσκησή της είναι το σφάλμα το οποίο κατ’ ισχυρισμό διαπνέει την απόφαση, το οποίο την καθιστά υποκείμενη σε ακύρωση. Το κοινό συμφέρον για την προάσπιση της νομιμότητας δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή. Δεν είναι παραδεκτή κάτω από το Άρθρο 146 η λαϊκή αγωγή, γνωστή στο Ρωμαϊκό Δίκαιο ως actio popularis - (βλ., μεταξύ άλλων, Pitsillos v. C.B.C. (1982) 3 C.L.R. 208).
Το γεγονός ότι ο Δήμος εμπλέκεται στο πρώτο στάδιο στη διαδικασία έκδοσης της άδειας, δεν προσδίδει σ’ αυτό ιδιαίτερο συμφέρον, το οποίο χρήζει προστασίας. Η άσκηση διοικητικής εξουσίας, σε πρώτο βαθμό, δεν προσδίδει στο όργανο στο οποίο παρέχεται η αρμοδιότητα, συμφέρον για την προάσπιση της ορθότητας της απόφασής του. Η καθιέρωση μηχανισμού επανεξέτασης του αντικείμενου της διοικητικής απόφασης σε δεύτερο στάδιο, μεταθέτει, εφόσο κινηθεί ο μηχανισμός, την αποφασιστική αρμοδιότητα για την άσκηση της σχετικής διοικητικής λειτουργίας στο δεύτερο όργανο, ανεξάρτητα από την ιεραρχική του σχέση προς το πρώτο. Η απόφαση του Υπουργού φέρει το τεκμήριο της νομιμότητας, όπως και κάθε άλλη διοικητική απόφαση η οποία εκδίδεται από αρμόδιο, κατά νόμω, όργανο και τυγχάνει εφαρμογής, εκτός εάν ανατραπεί από το Ανώτατο Δικαστήριο, μετά από αίτηση προσώπου υποκείμενου στην απόφαση ή τρίτου, του οποίου τα συμφέροντα επηρεάζονται δυσμενώς από την απόφαση.
Η στοιχειοθέτηση του συμφέροντος, το οποίο νομιμοποιεί τον αιτητή να προσφύγει στο δικαστήριο, βαρύνει τον προσφεύγοντα, όπως εξυπακούει το Άρθρο 146.2 και αναγνωρίζει η νομολογία - (βλ., μεταξύ άλλων, Rallis Makrides v. Republic (Minister of Finance) (1967) 3 C.L.R. 147).
Η προσφυγή των εφεσειόντων δε θεμελιώνεται στο δυσμενή επηρεασμό ιδίου συμφέροντος, όπως ο όρος “έννομο συμφέρον” έχει, κατ’ επανάλειψη, αναλυθεί σε δικαστικές αποφάσεις - (βλ., μεταξύ άλλων, την πρόσφατη απόφαση στη Γεωργίου και Άλλοι ν. Δημοκρατίας - (Α.Ε. 2166 - 28/2/97)), αλλά στο γενικό συμφέρον διασφάλισης της σύννομης λειτουργίας της διοίκησης που δεν παρέχει έρεισμα για προσφυγή.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο