(1997) 3 ΑΑΔ 567
[*567]11 Δεκεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΑΛΛΗΣ,
ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
MEDOCHEMIE LIMITED,
Eφεσείοντες-Αιτητές,
ν.
KΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΕΦΟΡΟΥ ΠΡΟΝΟΜΙΩΝ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ,
Εφεσιβλήτων-Καθ’ ων η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Aρ. 1923)
Έννομο συμφέρον — Ενεστώς — Ο δυσμενής επηρεασμός υφιστάμενου εννόμου συμφέροντος, κατά την έκδοση της διοικητικής απόφασης, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για άσκηση αναθεωρητικής προσφυγής με στόχο την ακύρωσή της — Σύνταγμα, Άρθρο 146.2.
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Οι αποφάσεις του Εφόρου αναφορικά με την εγγραφή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και εμπορικών σημάτων, υπόκεινται στην αναθεωρητική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Αυτεπάγγελτη εξέταση θεμάτων — Θέματα δημόσιας τάξης — Θέματα που άπτονται της αρμοδιότητας του Ανωτάτου Δικαστηρίου συνιστούν θέματα δημόσιας τάξης και ως εκ τούτου εξετάζονται αυτεπάγγελτα.
Δημόσιο και ιδιωτικό δίκαιο — Αποφάσεις του Εφόρου αναφορικά με εγγραφή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας — Ανάγονται στο πεδίο του δημοσίου δικαίου — Κριτήρια διάκρισης του πεδίου του δημοσίου από εκείνο του ιδιωτικού δικαίου.
Πρακτική — Δικογραφία — Αποτελεί το μέσο στοιχειοθέτησης των προϋποθέσεων για επίκληση της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου να επιληφθεί του επίδικου θέματος.
[*568]Το πρωτόδικο Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή λόγω απουσίας του απαιτούμενου ενεστώτος, άμεσου, εννόμου συμφέροντος από πλευράς των εφεσειόντων να προσβάλουν την απόφαση του Εφόρου για έκδοση πιστοποιητικού εγγραφής διπλώματος ευρεσιτεχνίας, για αριθμό φαρμάκων, στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα.
Στην έφεση, υποστηρίχθηκε εκ μέρους των εφεσειόντων ότι ο επηρεασμός, έστω μελλοντικός, του κύκλου των δραστηριοτήτων τους, επηρεάζει στο παρόν αισθητά τα συμφέροντά τους, ώστε να νομιμοποιούνται να προσβάλουν την απόφαση, πράγμα που δε θα είναι δυνατό στο μέλλον. Επίσης αμφισβητήθηκε η αρμοδιότητα του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ασκεί αναθεωρητική δικαιοδοσία κατά των αποφάσεων του Εφόρου για εγγραφή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου απέρριψε την έφεση αφού εφάρμοσε τις νομικές αρχές που αναφέρονται στις πιο πάνω περιληπτικές σημειώσεις. Αναφορικά με το θέμα του εννόμου συμφέροντος, η διαπίστωση του Δικαστηρίου περί απουσίας τέτοιου συμφέροντος εκ μέρους των αιτητών βασίζεται στο ότι, το εν λόγω συμφέρον συναρτάται με τις μελλοντικές προοπτικές της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Το ενδεχόμενο να προβούν στην κατασκευή φαρμάκων, τα οποία καλύπτονται από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, πιθανολογείται ως προοπτική του μέλλοντος. Ως εκ τούτου, ελλείπει πλήρως το στοιχείο του άμεσου επηρεασμού υφιστάμενου συμφέροντος, υλικού ή ηθικού από την προσβαλλόμενη απόφαση, με το οποίο νομιμοποιούνται να ασκήσουν αναθεωρητική προσφυγή για ακύρωσή της.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
G. C. School κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 170,
Codal Synto Limited ν. Bayer Aktiengesellshaft (1996) 1(A) A.A.Δ. 197,
Ansor Corporation ν. Republic (1969) 3 C.L.R. 325,
Mead Corporation ν. Republic (1986) 3(C) C.L.R. 2204,
Meck ν. Republic and Another (1972) 3 C.L.R. 548,
Curzon Tobacco ν. Republic (1979) 3 C.L.R. 151,
Granada ν. Republic (1985) 3(A) C.L.R. 207,
[*569]Antoniou and Others ν. Republic (1984) 3(A) C.L.R. 623,
Machlouzarides ν. Republic (1985) 3(D) C.L.R. 2342,
Δημοκρατία και Άλλος ν. Κουκκουρή και Άλλων (1993) 3 Α.Α.Δ. 598,
Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας, Yπόθ. Aρ. 349/93, ημερ. 29/3/94,
Γιαγκουλλής και Άλλοι ν. Δημοκρατίας, Yπόθ. Aρ. 769/94 κ.ά., ημερ. 27/11/95,
Νικολάου και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας, Yπόθ. Aρ. 380/94, ημερ. 31/8/95,
Κυριακίδης και Άλλος ν. Δημοκρατίας, Yπόθ. Aρ. 212/95 και 259/95, ημερ. 31/1/97,
Γεωργίου και Άλλοι ν. Παναγή και Άλλων και Δημοκρατίας (1997) 3 A.A.Δ. 81,
Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας και/ή Άλλων (Aρ. 1), (1996) 3 A.A.Δ. 73.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου Kύπρου (Xρυσοστομής, Δ.) που δόθηκε στις 6 Aπριλίου, 1994 (Προσφυγή αρ. 223/91) με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή των εφεσειόντων ως απαράδεκτη για το λόγο ότι δεν είχαν το απαιτούμενο συμφέρον να προσβάλουν την επίδικη διοικητική πράξη.
Γλ. Ταλιάνος, για τους Eφεσείοντες.
Τ. Πολυχρονίδου, Δικηγόρος της Δημοκρατίας A΄, για τους Eφεσίβλητους.
A. Δημητριάδης, για το Eνδιαφερόμενο Πρόσωπο.
Cur. adv. vult.
ΔIKAΣTHPIO: Tην ομόφωνη απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Γ. Μ. Πικής, Π.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε την προσφυγή [*570]των εφεσειόντων απαράδεχτη για το λόγο ότι δεν είχαν το απαιτούμενο συμφέρον να προσβάλουν την επίδικη διοικητική πράξη. Έτσι δεν εξέτασε τη νομιμότητα της απόφασης του Εφόρου για την έκδοση πιστοποιητικού εγγραφής διπλώματος ευρεσιτεχνίας, για αριθμό φαρμάκων, στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα. Απέρριψε την προσφυγή.
Το συμφέρον των αιτητών και ο επηρεασμός του από την απόφαση του Εφόρου, που ζήτησαν να ακυρωθεί, προσδιορίζεται ως εξής στην παράγραφο 3 της έκθεσης γεγονότων που στοιχειοθετεί την αίτησή τους:
“3. Η φερόμενη ευρεσιτεχνία αναφέρεται σε φαρμακευτικά προϊόντα τα οποία θα μπορούσαν οι Αιτητές να κατασκευάζουν και διαθέτουν στη Κύπρο.”
Σύμφωνα με την εκκαλούμενη απόφαση το συμφέρον, το οποίον πρόβαλαν οι αιτητές προς θεμελίωση του αιτήματός τους για την αναθεώρηση της πράξης, δεν ήταν ενεστώς ούτε είχε οποιεσδήποτε συνέπειες στις εμπορικές τους δραστηριότητες κατά το χρόνο έκδοσής της. Το ακόλουθο απόσπασμα, από την απόφαση του πρωτοδίκου Δικαστηρίου, παρέχει την αιτιολογία για το απαράδεχτο της προσφυγής:
“Κατά συνέπεια, η αιτήτρια εταιρεία στερείται ενεστώτος, προσωπικού, αμέσου εννόμου συμφέροντος να προσβάλει την επίδικη απόφαση, γιατί ούτε κατασκεύαζε ή διέθετε, ούτε κατασκευάζει ή διαθέτει τη φαρμακευτική ουσία για την οποία γίνεται λόγος.
Η έκφραση πρόθεσης από μέρους της να την κατασκευάσει στο μέλλον δεν της δημιουργεί έννομο συμφέρον.”
Οι εφεσείοντες προσβάλλουν την απόφαση ως εσφαλμένη. Υποστηρίζουν ότι ο επηρεασμός, έστω μελλοντικός, του κύκλου των δραστηριοτήτων τους, ενέχει επιπτώσεις στα συμφέροντά τους, αισθητές στο παρόν ώστε να νομιμοποιούνται να προσβάλουν την απόφαση, πράγμα που δεν θα είναι δύνατο στο μέλλον. Επικαλέστηκαν υπέρ των θέσεών τους την απόφαση της Ολομέλειας, στην G. C. School κ.ά. ν. Δημοκρατίας (1993) 3 Α.Α.Δ. 170, 179. Τίποτε δε λέχθηκε στην υπόθεση εκείνη το οποίο να μετριάζει τη δραστικότητα του κανόνα που θέτει το Άρθρο 146.2 του Συντάγματος, ότι μόνο δυσμενής επηρεασμός, υφιστάμενου κατά το χρόνο έκδοσης της απόφασης, συμφέροντος παρέχει δικαίωμα για την [*571]άσκηση προσφυγής. Αντίθετα, επανατονίστηκε η παγιωμένη αρχή ότι:
“Ο δυσμενής επηρεασμός υφιστάμενου εννόμου συμφέροντος είναι το κριτήριο για τη νομιμοποίηση του προσφεύγοντος να αξιώσει την αναθεώρηση εκτελεστής διοικητικής απόφασης.”
Ο δικηγόρος των εφεσειόντων διατύπωσε επίσης ερωτηματικά ως προς την αρμοδιότητα του Ανωτάτου Δικαστηρίου να ασκεί αναθεωρητική δικαιοδοσία κατά αποφάσεων του Εφόρου για την εγγραφή διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Το ζήτημα δεν αποτελεί λόγο έφεσης. Αυτό, δε μας απαλλάττει από την υποχρέωση να εξετάσουμε το ζήτημα εφόσον άπτεται της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου, θέμα δημοσίας τάξεως. Υφίσταται στοιχείο αντινομίας μεταξύ της επίκλησης της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου προς παροχή θεραπείας αφενός, και της αμφισβήτησής της αφετέρου. Ο κ. Ταλιάνος διευκρίνισε ότι το θέμα τίθεται προς προβληματισμό του Δικαστηρίου χωρίς ο ίδιος να το εγείρει ως μέρος της έφεσης. Άλλωστε, στην αγόρευσή του (περίγραμμα), κάμνει αναφορά στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην Codal Synto Limited v. Bayer Aktiengesellshaft, Πολιτική Έφεση αρ. 9207 - 23.2.1996, στην οποία διατυπώνεται η θέση, υπό το φως της νομολογίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ότι η εγγραφή διπλώματος ευρεσιτεχνίας αποτελεί απόφαση υποκείμενη στην αναθεωρητική δικαιοδοσία του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Προκύπτει, από τη νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ότι οι αποφάσεις του Εφόρου σε σχέση τόσο με εμπορικά σήματα, όσο και διπλώματα ευρεσιτεχνίας, εμπίπτουν στο δημόσιο τομέα του δικαίου και επομένως υπόκεινται σε αναθεώρηση βάσει του Άρθρου 146. (Βλ. Αnsor Corporation v. Republic (Attorney-General of the Republic and Another) (1969) 3 C.L.R. 325· Μead Corporation v. The Republic (1986) 3 C.L.R. 2204· E. Μeck v. Republic and Another (1972) 3 C.L.R. 548· Curzon Tobacco v. Republic (1979) 3 C.L.R. 151· Granada v. Republic (1985) 3 C.L.R. 207.) Οι αποφάσεις του Εφόρου και στους δύο τομείς (του δικαίου) ενέχουν σημασία όχι μόνο για τους άμεσα ενδιαφερομένους αλλά και το κοινό. Η προαγωγή των σκοπών του δικαίου και στους δύο τομείς αρμοδιοτήτων του Εφόρου είναι ζωτικής σημασίας για το δημόσιο.
Δε θα ενδιατρίψουμε στα κριτήρια που διακρίνουν το πεδίο του δημοσίου από εκείνο του ιδιωτικού δικαίου. Αυτά εξηγούνται σε πολλές αποφάσεις μεταξύ των οποίων τις Antoniou and Others [*572]v. Republic (1984) 3 C.L.R. 623· και Machlouzarides v. The Republic (1985) 3 C.L.R. 2342.
Κρίνουμε ότι αποφάσεις του Εφόρου, που άπτονται της εγγραφής διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, ανάγονται στο πεδίο του δημοσίου δικαίου και υπόκεινται σε αναθεώρηση βάσει του Άρθρου 146. Ορθή υπήρξε η θέση του Δικαστηρίου να εξετάσει το παραδεχτό της προσφυγής, υπό το πρίσμα του συμφέροντος των εφεσειόντων (αιτητών), όπως διαγράφεται σ’ αυτή. Η δικογραφία αποτελεί το μέσο στοιχειοθέτησης των προϋποθέσεων για την επίκληση της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου να επιληφθεί του επιδίκου θέματος. (Βλ. Δημοκρατία ν. Κουκκουρή κ.ά (1993) 3 Α.Α.Δ. 598· Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας - Υπόθ. Αρ. 349/93 - 29/3/94· Γιαγκουλλής και Άλλοι ν. Δημοκρατίας - Υπόθ. Αρ. 769/94 κ.ά. - 27/11/95· Βαρνάβας Νικολάου και Υιοί Λτδ. ν. Δημοκρατίας - Υπόθ. Αρ. 380/94 - 31/8/95· Κυριακίδης και Άλλος ν. Δημοκρατίας - Υπόθ. Αρ. 212/95 και 259/95 - 31/1/97.)
To συμφέρον των αιτητών, όπως προσδιορίζεται από τους ίδιους, συναρτάται με τις μελλοντικές προοπτικές της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας. Το ενδεχόμενο να προβούν στην κατασκευή φαρμάκων, τα οποία καλύπτονται από τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας, πιθανολογείται ως προοπτική του μέλλοντος. Απολήγει το συμφέρον, το οποίο επικαλούνται, να είναι μελλοντικό και σε μεγάλο βαθμό θεωρητικό. Ελλείπει ολοσχερώς το στοιχείο του άμεσου επηρεασμού υφιστάμενου συμφέροντος, υλικού ή ηθικού, από την απόφαση η οποία προσβάλλεται. Και πρόσφατα είχαμε την ευκαιρία, στη Γεωργίου κ.ά. ν. Παναγή κ.ά. Α.Ε. 2166 - 28.2.1997, να εξετάσουμε τη φύση του συμφέροντος το οποίο απαιτείται από το Άρθρο 146.2 για τη νομιμοποίηση προσώπου να προσβάλει πράξη ή απόφαση διοικητικής αρχής ή οργάνου.
Το ακόλουθο απόσπασμα είναι αποκαλυπτικό ως προς τη φύση του συμφέροντος το οποίο απαιτείται:
“Ο δυσμενής επηρεασμός του νομιμοποιητικού, για την άσκηση προσφυγής συμφέροντος, πρέπει να προκαλείται κατά το χρόνο έκδοσης της πράξης ή απόφασης. Συνεπώς, το συμφέρον πρέπει να είναι “ενεστώς”. Πιθανός μελλοντικός επηρεασμός δεν επενεργεί στο παρόν. Για το λόγο αυτό, η ματαίωση προσδοκίας του μέλλοντος δεν καθιστά την προσφυγή παραδεχτή. Όμως, όπου πλήττεται συμφέρον, δεν παύει να υφίσταται το δικαίωμα για προσφυγή, για το λόγο ότι ο επηρεασμός θα εκδηλωθεί στο μέλλον, εφόσον καταφαίνεται ότι θα επέλθει με βεβαιότητα. (Βλ. [*573]Χαραλάμπους ν. Δημοκρατίας Α.Ε. 1425 - 29.2.1996· Π.Δ. Δαγτόγλου Διοικητικό Δικονομικό Δίκαιο, Δεύτερη έκδοση αναθεωρημένη και συμπληρωμένη 1994, παρα. 537-545.)”
Έκδηλα, οι εφεσείοντες εστερούντο εννόμου συμφέροντος να προσβάλουν την επίδικη διοικητική απόφαση.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο