(1997) 3 ΑΑΔ 611
[*611]23 Δεκεμβρίου, 1997
[ΠΙΚΗΣ, Π., ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΑΛΛΗΣ,
ΚΡΑΜΒΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΕΛΕΝΗ ΛΟΪΖΟΥ ΒΩΝΙΑΤΗ,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
ν.
ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΜΕΣΩ
ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ,
Εφεσίβλητης-Καθ’ης η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 1874)
Αναγκαστική απαλλοτρίωση — Σκοποί δημόσιας ωφέλειας — Βελτίωση οδικού δικτύου — Η διαπίστωση της αναγκαιότητας για την απαλλοτρίωση γης για την πραγμάτωση σκοπών δημόσιας ωφέλειας και θέματα τεχνικής φύσεως που λήφθηκαν υπόψη, ανάγονται στην κρίση της αρμόδιας διοικητικής αρχής — Πώς κρίνεται η ορθότητα της απόφασης της Απαλλοτριούσας Αρχής, όπου η απαλλοτρίωση συνιστά μέρος ευρύτερου πολεοδομικού σχεδίου.
Το διάταγμα απαλλοτρίωσης κάλυπτε 10% περίπου του εμβαδού του τεμαχίου της εφεσείουσας στο οποίο υπάρχουν βιομηχανικά κτίρια. Μέρος του απαλλοτριωθέντος τμήματος του τεμαχίου, προοριζόταν για τη διαπλάτυνση υφιστάμενου δημόσιου δρόμου, το δε υπόλοιπο για την διάνοιξη και κατασκευή αδιέξοδου δρόμου καθέτως, από τον υφιστάμενο δημόσιο δρόμο μέχρι το περίκλειστο τεμάχιο αριθμός 183. Το πρωτόδικο Δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση της Απαλλοτριούσας Αρχής.
Η εφεσείουσα υποστήριξε, τόσο πρωτόδικα όσο και κατ’ έφεση, ότι η κατασκευή του αδιέξοδου δρόμου εξυπηρετούσε αποκλειστικά περίκλειστο τεμάχιο το οποίο εφάπτεται του δικού της τεμαχίου, χωρίς ταυτόχρονα να εξυπηρετεί οποιοδήποτε σκοπό δημόσιας ωφέλειας. Επίσης ότι υπήρχαν άλλες υπαλλακτικές λύσεις για απόκτηση πρόσβασης του εν λόγω τεμαχίου στο δημόσιο δρόμο.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου απέρριψε την έφεση και [*612]αποφάνθηκε ότι:
1. Η απαλλοτρίωση γης συνιστά πτυχή της διοικητικής λειτουργίας, η οποία ανατίθεται από το Σύνταγμα στην Εκτελεστική Εξουσία. Η διαπίστωση της αναγκαιότητας για την απαλλοτρίωση γης για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, ανάγεται σύμφωνα με το Άρθρο 23.4 του Συντάγματος και τους περί Aναγκαστικής Aπαλλοτριώσεως Nόμους στην κρίση της αρμόδιας διοικητικής αρχής. Η επιλογή της γης, η προώθηση της απαλλοτρίωσης καθώς και η χρήση της περιουσίας για τους σκοπούς για τους οποίους κτήθηκε, αποτελεί έργο αναγόμενο στον τομέα της ευθύνης της Εκτελεστικής Εξουσίας.
2. Το συγκεκριμένο μέρος του απαλλοτριωθέντος τμήματος του τεμαχίου της αιτήτριας δημιουργεί εκ των πραγμάτων όφελος στο περίκλειστο τεμάχιο. Παράλληλα όμως εξυπηρετούνται και άλλοι επί μέρους σκοποί, οι οποίοι στο σύνολό τους συντελούν στην εξυπηρέτηση του βασικού σκοπού, που είναι η βελτίωση και συμπλήρωση του ευρύτερου οδικού δικτύου της Βιομηχανικής Ζώνης Στροβόλου.
3. Όπου η συγκεκριμένη απαλλοτρίωση συνιστά μέρος ευρύτερου πολεοδομικού σχεδίου, ο σχεδιασμός και οι λύσεις που προτείνονται πρέπει να εξετάζονται συνολικά και αλληλένδετα σε συνάρτηση προς το σκοπό της απαλλοτρίωσης και όχι επιλεκτικά με βάση το μεμονωμένο ατομικό συμφέρον των ιδιοκτητών των επηρεαζομένων τεμαχίων.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Θεοδοσίου Λτδ ν. Δήμου Λεμεσού (1993) 3 Α.Α.Δ. 25,
Stavrinou v. Republic (1986) 3(B) C.L.R. 1195,
Lanitis E.C. Estates Ltd κ.ά. ν. Δημοκρατίας κ.ά. (1989) 3(E) A.A.Δ. 3252.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Aνωτάτου Δικαστηρίου Kύπρου (Παπαδόπουλος, Δ.) που δόθηκε στις 5 Nοεμβρίου, 1992 (Προσφυγή αρ. 423/92) με την οποία επικυρώθηκε η από[*613]φαση του Yπουργού Eσωτερικών για απαλλοτρίωση τμήματος τεμαχίου της εφεσείουσας εκτάσεως 10% περίπου του εμβαδού του όλου τεμαχίου, αναφορικά με τη διαπλάτυνση υφιστάμενου δημόσιου δρόμου και διάνοιξη και κατασκευή αδιέξοδου δρόμου, καθέτως από τον υφιστάμενο δημόσιο δρόμο μέχρι περίκλειστο τεμάχιο, εφαπτόμενο στο τεμάχιο της εφεσείουσας,
Λ. Κυθραιώτης, για την Eφεσείουσα.
Γ. Παπαϊωάννου, για την Eφεσίβλητη.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π.: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Κραμβής.
ΚΡΑΜΒΗΣ, Δ.: Προς το σκοπό ανάπτυξης της Βιομηχανικής Ζώνης Στροβόλου, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως ετοίμασε ολοκληρωμένο σχέδιο οδικού δικτύου της περιοχής.
Στα πλαίσια υλοποίησης του πιο πάνω σκοπού, δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα γνωστοποίηση απαλλοτρίωσης που επηρέαζε, μεταξύ άλλων και το τεμάχιο της εφεσείουσας με αριθμό 1236 Φ/Σχ ΧΧ7W2, στο οποίο υπάρχουν βιομηχανικά κτίρια. Ο κατονομαζόμενος στη γνωστοποίηση σκοπός της απαλλοτρίωσης είναι η “βελτίωση και συμπλήρωση του οδικού δικτύου μέσα στη βιομηχανική ζώνη Στροβόλου”. Η εφεσείουσα δεν υπέβαλε ένσταση κατά της πιο πάνω γνωστοποίησης. Στις 27.3.92 δημοσιεύθηκε το προσβαλλόμενο διάταγμα απαλλοτρίωσης με το οποίο απαλλοτριώθηκε τμήμα του τεμαχίου της εφεσείουσας εκτάσεως 10% περίπου του εμβαδού του όλου τεμαχίου, όπως αυτό καθορίζεται στα τοπογραφικά σχέδια.
Μέρος του απαλλοτριωθέντος τμήματος του τεμαχίου προοριζόταν για τη διαπλάτυνση υφιστάμενου δημόσιου δρόμου, το δε υπόλοιπο για την διάνοιξη και κατασκευή αδιέξοδου δρόμου καθέτως, από τον υφιστάμενο δημόσιο δρόμο μέχρι το περίκλειστο τεμάχιο αριθμός 183, που εφάπτεται του τεμαχίου της εφεσείουσας. Το πρωτόδικο δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση της Απαλλοτριούσας Αρχής.
Η εφεσείουσα δέχεται ότι το μέρος του τμήματος του τεμαχίου της που απαλλοτριώθηκε και που προορίζεται για την διαπλάτυνση υφιστάμενου δημόσιου δρόμου, εξυπηρετεί πραγματικά σκοπό [*614]δημόσιας ωφέλειας. Οι αντιρρήσεις που διατυπώνει η εφεσείουσα αφορούν το μέρος εκείνο που προορίζεται για την κατασκευή αδιέξοδου δρόμου κατά μήκος του τεμαχίου της και του τεμαχίου Αρ. 1005 και καθέτως του δημόσιου δρόμου μέχρι το περίκλειστο τεμάχιο αρ. 183.
Πρωτόδικα και κατ’ έφεση η εφεσείουσα υποστήριξε ότι η κατασκευή του αδιέξοδου δρόμου προς το τεμάχιο αρ. 183 εξυπηρετεί αποκλειστικά το εν λόγω τεμάχιο χωρίς ταυτόχρονα να εξυπηρετεί οποιοδήποτε σκοπό δημόσιας ωφέλειας. Η εφεσείουσα διατείνεται ότι η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδίου δεν εξαρτάται από το κατά πόσο θα αποκτήσει πρόσβαση προς το δημόσιο δρόμο το περίκλειστο τεμάχιο 183 και ότι εκτός της απαλλοτρίωσης υπήρχαν εν προκειμένω άλλες υπαλλακτικές λύσεις για να αποκτήσει πρόσβαση στο δημόσιο δρόμο το εν λόγω περίκλειστο τεμάχιο.
Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε πως δεν θα ήταν λογικό να αναμένει η Πολεοδομία ότι η υλοποίηση ολόκληρου του σχεδίου της θα εξαρτάτο από τις επιθυμίες ή ανάγκες του ιδιοκτήτη του τεμαχίου 183, ο οποίος άγνωστο πότε, θα αποφάσιζε να προωθήσει αίτημα για απόκτηση πρόσβασης προς το δημόσιο δρόμο. Το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστήριου είναι ότι η υπό αναφορά απαλλοτρίωση εξυπηρετεί σκοπούς δημόσιας ωφέλειας, ανεξάρτητα από το αν κάποιος ιδιώτης δυνατό να επωφεληθεί από αυτή και ότι εν προκειμένω η Απαλλοτριούσα Αρχή δεν έχει υπερβεί τα ακραία όρια της διακριτικής της εξουσίας.
Η απαλλοτρίωση γης συνιστά πτυχή της διοικητικής λειτουργίας, η οποία ανατίθεται από το Σύνταγμα στην Εκτελεστική Εξουσία. Βλ. Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, Άρθρα 54 και 58. Η διαπίστωση της αναγκαιότητας για την απαλλοτρίωση γης, για την πραγμάτωση σκοπών δημόσιας ωφέλειας, ανάγεται σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 23.4 του Συντάγματος και των προνοιών των περί Aναγκαστικής Aπαλλοτριώσεως Nόμων στην κρίση της αρμόδιας διοικητικής αρχής. Η επιλογή της γης, η προώθηση της απαλλοτρίωσης καθώς και η χρήση της περιουσίας για τους σκοπούς για τους οποίους κτήθηκε αποτελεί έργο αναγόμενο στον τομέα ευθύνης της Εκτελεστικής Εξουσίας. Βλ. Μιχαήλ Θεοδοσίου Λτδ ν. Δήμου Λεμεσού (1993) 3 Α.Α.Δ. 25.
Θέματα τεχνικής φύσεως, που λήφθηκαν υπόψη από τη διοίκηση κατά την έκδοση της απόφασης για απαλλοτρίωση, δεν ελέγχονται από το δικαστήριο, επειδή η διοίκηση θεωρείται ως ο καλύτε[*615]ρος γνώστης των τεχνικής φύσεως ζητημάτων που εμπεριέχονται στην απόφαση. Βλ. Σταυρινού ν. Δημοκρατίας (1986) 3 Α.Α.Δ. 1195.
Εκτός ελέγχου του Διοικητικού Δικαστηρίου παραμένει και η κρίση της Απαλλοτριούσας Αρχής, αναφορικά με την αναγκαιότητα του έργου του οποίου ο σχεδιασμός και η εκτέλεση αποβλέπουν στην εξυπηρέτηση του δημοσίου συμφέροντος ή ωφέλειας. Βλ. Λανίτης Ε.Κ. Εστέϊτς Λτδ κ.ά. ν. Δημοκρατίας, υπόθ. αρ. 108/88 κ.ά. ημερ. 21.12.89.
Το συγκεκριμένο μέρος του απαλλοτριωθέντος τμήματος του τεμαχίου της αιτήτριας, εκ των πραγμάτων δημιουργεί όφελος στο τεμάχιο 183, εφόσον το εν λόγω περίκλειστο τεμάχιο αποκτά πρόσβαση προς το δημόσιο δρόμο. Παράλληλα όμως εξυπηρετούνται και άλλοι επί μέρους σκοποί, οι οποίοι στο σύνολό τους συντελούν στην εξυπηρέτηση του βασικού σκοπού που είναι η βελτίωση και συμπλήρωση του ευρύτερου οδικού δικτύου της Βιομηχανικής Ζώνης Στροβόλου, εντός της οποίας εντάσσονται τα εφαπτόμενα του νέου δρόμου τρία βιομηχανικά τεμάχια. Τέτοιοι επί μέρους σκοποί είναι ενδεχομένως η καλύτερη εξυπηρέτηση των τριών τεμαχίων που εφάπτονται του νέου αυτού δρόμου που επενεργεί ως κίνητρο για την καλύτερη αξιοποίηση, διαχωρισμό και εκμετάλλευση τους ως βιομηχανικών τεμαχίων, η αποσυμφόρηση της κυκλοφορίας κλπ.
Στην περίπτωση όπου συγκεκριμένη απαλλοτρίωση συνιστά μέρος ευρύτερου πολεοδομικού σχεδίου, η κρίση ως προς την ορθότητα της απόφασης της Απαλλοτριούσας Αρχής είναι συνηρτημένη προς τη γενική φιλοσοφική αντίληψη του σχεδίου και του επιδιωκόμενου σκοπού Η οποιαδήποτε προσπάθεια για αξιολόγηση της συνεισφοράς ή της χρησιμότητας του κάθε επί μέρους σχεδιασμού, προς διαπίστωση της αξίας που η λύση μεμονωμένα προσφέρει, ενέχει τον κίνδυνο λανθασμένης εκτίμησης. Ο σχεδιασμός και οι λύσεις που προτείνονται πρέπει να εξετάζονται συνολικά και αλληλένδετα σε συνάρτηση προς την ευρύτητα που καλύπτει ο σκοπός της απαλλοτρίωσης και όχι επιλεκτικά με βάση το μεμονωμένο ατομικό συμφέρον των ιδιοκτητών επηρεαζομένων τεμαχίων, εν προκειμένω της εφεσείουσας.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο