(1998) 3 ΑΑΔ 584
[*584]31 Ioυλίου, 1998
[ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, ΑΡΤΕΜΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ/στές]
GENERAL CONSTRUCTIONS LTD.,
Εφεσείοντες-Αιτητές,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ,
Εφεσιβλήτου-Καθ’ου η αίτηση.
(Aναθεωρητική Έφεση Aρ. 1633)
Προσφορές — Προκήρυξη — Kανονιστικός χαρακτήρας — Συνέπειες.
Προσφορές — Όροι — Oυσιώδης όρος — Kριτήρια καθορισμού του ουσιώδους όρου — Παράβαση όρου των εγγράφων των προσφορών κρίθηκε επουσιώδης στην κριθείσα περίπτωση — Περιστάσεις — Eιδικά το ζήτημα της παραπομπής των Oδηγιών στους όρους του συμβολαίου.
H εφεσείουσα εταιρεία επεδίωξε και κατ’ έφεσιν την ακύρωση της κατακύρωσης της επίδικης προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, αντί στην ίδια.
H Oλομέλεια του Aνωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Έχει αποφασιστεί ότι η Διακήρυξη Προσφορών δημιουργεί πράξη κανονιστικού περιεχομένου και η παράβαση των όρων της διακήρυξης οδηγεί στην ακυρότητά της.
Mια προσφορά περιέχει όρους που μπορεί να θεωρηθούν ουσιώδεις και επουσιώδεις. Tο κριτήριο για τον καθορισμό ενός όρου ως ουσιώδους ή επουσιώδους είναι αντικειμενικό και εξαρτάται από τη σημασία που έχει στην όλη εικόνα της προσφοράς.
2. Mια προσφορά που δεν ανταποκρίνεται στους ουσιώδεις όρους που καθορίζονται, είναι άκυρη και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αξιολόγησης. H συμμόρφωση προς τους ουσιώδεις όρους ενός πλειοδοτικού διαγωνισμού αποτελεί απαραίτητη [*585]προϋπόθεση συμμετοχής στο διαγωνισμό.
3. Η άποψη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν ορθή, αφού δεν υπάρχει παρατυπία ως προς ουσιώδη όρο. H πρόνοια 28 των Oδηγιών που παραπέμπει τους προσφοροδότες στον όρο 70(1) των Όρων του Συμβολαίου δεν μπορεί να καταστήσει τον όρο 70 ουσιώδη. H Διακήρυξη της Δημοπρασίας και όχι το Συμβόλαιο αποτελεί πράξη κανονιστικού περιεχομένου και μόνο η παράβαση ουσιώδους όρου της Διακήρυξης θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της σχετικής απόφασης.
Έχοντας υπόψη την κατάληξη ότι ο όρος 70(1) των Όρων του Συμβολαίου δεν μπορούσε να καταστεί ουσιώδης, ο β΄ λόγος έφεσης, ότι η τροποποίηση της προσφοράς μετά το άνοιγμα των προσφορών συνιστά παραβίαση του όρου 6 των Oδηγιών, καθίσταται χωρίς σημασία.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Aπoφάσεις Συμβουλίου Eπικρατείας Αρ. 668/74,
Tamassos Suppliers Ltd. v. Δημοκρατίας (1992) 3 A.A.Δ. 60.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικατηρίου Κύπρου (Χατζητσαγγάρης, Δ.) που δόθηκε στις 7 Αυγούστου, 1992 (Προσφυγή Αρ. 660/89) με την οποία απορρίφθηκε προσφυγή των εφεσειόντων κατά της απόφασης του Δήμου Λεμεσού να κατακυρώσει προσφορά στο ενδιαφερόμενο μέρος.
Α. Λυκούργου για Τ. Παπαδόπουλο, για τους Εφεσείοντες.
Φ. Ποταμίτης, για τον Εφεσίβλητο.
Κ. Εμμανουήλ για Έφορο Εταιρειών και Επίσημο Παραλήπτη, για το Ενδιαφερόμενο Μέρος.
Cur. adv. vult.
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΗΣ, Δ.: Η απόφαση του Δικαστηρίου θα δοθεί από το Δικαστή Τ. Ηλιάδη.
[*586]ΗΛΙΑΔΗΣ, Δ.: Η εφεσείουσα εταιρεία ασχολείται με εργοληπτικές εργασίες. Ο Δήμος Λεμεσού ζήτησε δημόσια προσφορές για την εκτέλεση των εργασιών εκτροπής του ποταμού Πολεμιδιών και για την κατασκευή του αποχετευτικού συστήματος της Λεωφόρου Συγγρού. Μεταξύ των προσφοροδοτών που υπέβαλαν προσφορές ήταν η αιτήτρια (General Constructions Ltd) και το ενδιαφερόμενο μέρος (Fysko Contracting Ltd). Ο Δήμος Λεμεσού κατακύρωσε στις 27/7/89 την προσφορά στο ενδιαφερόμενο μέρος. Η εφεσείουσα υποστήριξε ενώπιον του πρωτόδικου Δικαστηρίου ότι η προσφορά κατακυρώθηκε κατά παράβαση ουσιαστικών όρων των προδιαγραφών. Οι εισηγήσεις της εφεσείουσας δεν έγιναν αποδεκτές και το πρωτόδικο Δικαστήριο επικύρωσε την απόφαση του Δήμου Λεμεσού.
Ο βασικός λόγος πάνω στον οποίο στηρίζεται η έφεση είναι ότι το πρωτόδικο Δικαστήριο έκρινε λανθασμένα ότι ο όρος 70(1) των Όρων Συμβολαίου (που δεν επιτρέπει την αυξομείωση εργατικών και υλικών) δεν αποτελεί ουσιώδη όρο της προκήρυξης. Επιπρόσθετα η εφεσείουσα ισχυρίζεται ότι η τροποποίηση της προσφοράς του ενδιαφερόμενου μέρους (με την απόσυρση του όρου της αυξομείωσης) μετά το άνοιγμα των προσφορών συνιστά παράβαση του όρου 6 των Οδηγιών.
Είναι η θέση της εφεσείουσας εταιρείας ότι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν άκυρη γιατί περιλάμβανε όρο αυξομείωσης της τιμής λόγω διαφοροποιήσεων των εργατικών εξόδων και υλικών. Ο όρος αυτός αποσύρθηκε μετά το άνοιγμα των προσφορών. Η Επιτροπή Αξιολόγησης Προσφορών που συστάθηκε για την εξέταση των προσφορών, αφού αξιολόγησε τις δύο προσφορές της εφεσείουσας και του ενδιαφερόμενου μέρους και αφού έλαβε υπόψη ότι,
(1) Έστω και με την ύπαρξη του όρου για την αυξομείωση εργατικών εξόδων και υλικών η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν χαμηλότερη από εκείνη της εφεσείουσας και
(2) Το ενδιαφερόμενο μέρος απέσυρε στις 29/5/89 τον όρο για την αυξομείωση εργατικών και υλικών μετά το άνοιγμα των προσφορών,
αποφάσισε στις 29/6/89 να συστήσει την κατακύρωση της προσφοράς του ενδιαφερόμενου μέρους. Το Δημοτικό Συμβούλιο, αφού εν τω μεταξύ πήρε νομική γνωμάτευση από τους Νο[*587]μικούς του Συμβούλους ότι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους ήταν έγκυρη, αποφάσισε στις 27/7/89, αφού δεν υπήρχε νομικό κώλυμα και για λόγους δημόσιου συμφέροντος, να κατακυρώσει την προσφορά στο ενδιαφερόμενο μέρος.
Η εφεσείουσα ισχυρίζεται ότι σύμφωνα με τις πρόνοιες του άρθρου 28 των Οδηγιών που παραπέμπουν την προσοχή του προσφοροδότη στις πρόνοιες του όρου 70(1) των Όρων του Συμβολαίου, ο όρος 70(1) ενσωματώθηκε στις Οδηγίες προς τους Προσφοροδότες και με βάση τις αρχές της κατά παραπομπή θέσπισης κανόνων δικαίου, ο όρος 70(1) κατέστη αναπόσπαστο και ουσιώδες μέρος των Οδηγιών. Η σημασία του όρου ότι η τιμή του Συμβολαίου δεν έπρεπε να υπόκειται σε αυξομειώσεις είναι τεράστια αφού ο προσφοροδότης θα μπορούσε, αντίθετα με την προσφορά του, να απαιτήσει πρόσθετα ποσά για εργατικά και υλικά που είναι ανυπολόγιστα κατά το στάδιο της υποβολής της προσφοράς του σε προφανή καταστρατήγηση ουσιώδη όρου της προσφοράς του. Ο όρος ότι οι τιμές δεν θα υπέκειντο σε αυξομειώσεις ήταν ουσιώδης και η παραβίαση του καθιστούσε την προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους άκυρη.
Το άρθρο 28 των Οδηγιών προς τους Προσφοροδότες (Instructions to Tenderers) προνοεί ότι,
“The Tenderer’s attention is directed to the provisions set out in Clause 70 of Part II of the Conditions of Contract, with regard to adjustments in the contract price.”
Σε ελεύθερη μετάφραση,
“Επισύρεται η προσοχή του προσφοροδότη στις πρόνοιες του όρου 70 του Μέρους ΙΙ των Όρων του Συμβολαίου, αναφορικά με τις προσαρμογές στην τιμή του συμβολαίου.”
Ο όρος 70(1) των Όρων Συμβολαίου (Conditions of Contract) προνοεί ότι,
“The contract price shall not be subject to any increase or decrease due to variation in costs of labour and/or materials or any other matters affecting the cost of the execution of the works.”
Σε ελεύθερη μετάφραση,
“Η τιμή του Συμβολαίου δεν θα υπόκειται σε οποιαδήποτε [*588]αύξηση ή μείωση λόγω διαφοροποιήσεων των εργατικών κόστων και/ή των υλικών ή άλλων πραγμάτων που επηρεάζουν το ύψος των εξόδων εκτέλεσης του έργου.”
Το πρωτόδικο Δικαστήριο βρήκε ότι άνκαι η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους μπορούσε να θεωρηθεί ότι καταστρατηγούσε τις πρόνοιες του όρου 70(1), η προσφορά δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως άκυρη γιατί οι Όροι του Συμβολαίου δεν ήταν όροι της διακήρυξης της δημοπρασίας (instructions to tenderers). Ο όρος 70(1) δεν μπορούσε να θεωρηθεί ως ουσιώδης αφού εύκολα μπορούσε να αξιολογηθεί η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους όπως έγινε, σύμφωνα με την εκτίμηση του Δημοτικού Μηχανικού Β΄ του Δήμου Λεμεσού Χριστόδουλου Στυλιανίδη.
Έχει αποφασιστεί ότι η Διακήρυξη Προσφορών δημιουργεί πράξη κανονιστικού περιεχομένου και η παράβαση των όρων της διακήρυξης οδηγεί στην ακυρότητά της. Στην απόφαση 668/74 του Συμβουλίου Επικρατείας τονίστηκε ότι,
“Η διακήρυξις της δημοπρασίας συνιστά το νομικόν αυτής πλαίσιον δεσμεύουσα τόσον την επί του διαγωνισμού δημοσίαν αρχήν όσον και τους διαγωνιζομένους, η δε παράβασις των ουσιωδών διατάξεών της, ήτοι των αποβλεπουσών εις την ουσιώδη εξυπηρέτησιν του δια της δημοπρασίας επιδιωκουμένου σκοπού, άγει εις ακυρότητα του αποτελέσματος της δημοπρασίας και των σχετικών εγκριτικών πράξεων.”
Μια προσφορά περιέχει όρους που μπορεί να θεωρηθούν ουσιώδεις και επουσιώδεις. Το κριτήριο για τον καθορισμό ενός όρου ως ουσιώδους ή επουσιώδους είναι αντικειμενικό και εξαρτάται από τη σημασία που έχει στην όλη εικόνα της προσφοράς. Όπως έχει λεχθεί στην υπόθεση Tamassos Suppliers Ltd. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60,
“Ουσιώδης είναι ο όρος, η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.”
Μια προσφορά που δεν ανταποκρίνεται στους ουσιώδεις όρους που καθορίζονται, είναι άκυρη και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο αξιολόγησης. Η συμμόρφωση προς τους ουσιώδεις όρους ενός πλειοδοτικού διαγωνισμού αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση συμμετοχής στο διαγωνισμό. (Ίδε Tamassos Suppliers Ltd. v. Δημοκρατίας (πιο πάνω).)
[*589]Έχουμε εξετάσει το θέμα προσεκτικά και έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η άποψη του πρωτόδικου Δικαστηρίου ήταν ορθή αφού δεν υπάρχει παρατυπία ως προς ουσιώδη όρο. Η πρόνοια 28 των Οδηγιών που παραπέμπει τους προσφοροδότες στον όρο 70(1) των Όρων του Συμβολαίου δεν μπορεί να καταστήσει τον όρο 70 ουσιώδη. Η Διακήρυξη της Δημοπρασίας και όχι το Συμβόλαιο αποτελεί πράξη κανονιστικού περιεχομένου και μόνο η παράβαση ουσιώδους όρου της Διακήρυξης θα μπορούσε να επιφέρει την ακυρότητα της σχετικής απόφασης.
Έχοντας υπόψη την κατάληξή μας ότι ο όρος 70(1) των Όρων του Συμβολαίου δεν μπορούσε να καταστεί ουσιώδης, ο β΄ λόγος έφεσης ότι η τροποποίηση της προσφοράς μετά το άνοιγμα των προσφορών συνιστά παραβίαση του όρου 6 των Οδηγιών καθίσταται χωρίς σημασία.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα σε βάρος της εφεσείουσας εταιρείας.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο