(1998) 3 ΑΑΔ 821
[*821]20 Νοεμβρίου, 1998
[ΠΙΚΗΣ Π., ΑΡΤΕΜΗΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ Δ/στές]
ΑΛΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΟΥ,
Εφεσείουσα-Αιτήτρια,
ν.
ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΝΑΚΟΣ (ΑΡ. 2),
Εφεσιβλήτου-Καθ’ ου η αίτηση.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 1989)
Πολεοδομία — Πολεοδομική Άδεια — Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη κατά την έκδοσή της — Άρθρο 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72) ως τροποποιήθηκε διά του Ν. 7/90 που ίσχυε κατά τον ουσιώδη χρόνο για την εξετασθείσα περίπτωση — Η έννοια του ουσιώδους παράγοντα — Δεν ορίζεται στο νόμο — Καθορίζεται νομολογιακώς — Σκοπούμενη χρήση ακινήτου για σκοπούς δημόσιας χρήσης ακινήτου για σκοπούς δημόσιας ωφέλειας που ενδέχεται να οδηγήσουν σε μελλοντική απαλλοτρίωσή του δεν μπορεί να ληφθεί υπόψη για τη λήψη πολεοδομικής απόφασης — Ειδικά στην κριθείσα υπόθεση σχετικός παράγων που λήφθηκε υπόψη ήταν και εξωγενής αφού δεν υφίστατο οτιδήποτε που να μπορούσε να οδηγήσει σε σύνδεσή του με το πεδίο ρυθμίσεως που διέπει ο Ν. 90/72.
Λέξεις και Φράσεις — “Ουσιώδης παράγων” στο Άρθρο 26(1) του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72) όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 7/90.
Διοικητικό Όργανο — Σύμπτωση ιδιοτήτων διαφορετικών θεσμικών οργάνων στα πρόσωπα των μελών του αυτού συλλογικού οργάνου — Το Δημοτικό Συμβούλιο αποτελεί τόσο την Πολεοδομική Αρχή όσο και το Συμβούλιο Αποχετεύσεων — Οι ιδιότητες δε συμμείγνυνται — Συνέπειες από τη σύμμειξη στην κριθείσα περίπτωση — Η πρόθεση άλλου συλλογικού οργάνου για έκδοση διατάγματος απαλλοτρίωσης, αποτελεί εξωγενή παράγοντα, που λήφθηκε υπόψη.
Προσφυγή βάσει του Άρθρου 146 του Συντάγματος — Λόγοι ακυρώσεως [*822]— Κατάχρηση εξουσίας — Στοιχειοθετήθηκε στην κριθείσα περίπτωση άρνησης εκδόσεως πολεοδομικής άδειας — Περιστάσεις.
Η υπόθεση ακούστηκε ως προς την ουσία της μετά την ανατροπή κατ’ έφεσιν της πρωτόδικης απόφασης που έκρινε την προσφυγή εκπρόθεσμη. Το επίδικο επί της ουσίας ζήτημα ήταν η νομιμότητα της άρνησης των εφεσιβλήτων να εκδώσουν πολεοδομική άδεια υπέρ του ακινήτου της εφεσείουσας για το λόγο ότι ήταν σε θέση να γνωρίζουν την πρόθεση του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας να ζητήσει μελλοντικά την απαλλοτρίωση του ακινήτου.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, ακυρώνοντας την επίδικη απόφαση, αποφάσισε ότι:
1. Η Πολεοδομική Αρχή εν προκειμένω απέρριψε την αίτηση της εφεσείουσας ενόψει των προθέσεων του Συμβουλίου Αποχετεύσεων Λάρνακας. Η υλοποίηση τέτοιων προθέσεων, προϋπέθετε βέβαια την απαλλοτρίωση του τεμαχίου στο οποίο αφορούσε η ανάπτυξη. Και εφόσον εκδιδόταν διάταγμα απαλλοτρίωσης θα ήταν πάντα ανοικτή η δυνατότητα ελέγχου της νομιμόμητάς του ως εκτελεστής διοικητικής πράξης. Εξ άλλου, η δημοσίευση διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν διαταράσσει αφ’ εαυτής το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Το τεμάχιο εξακολουθεί να ανήκει κατά κυριότητα στον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη του ως τη τελείωση της απαλλοτρίωσης με την καταβολή της οφειλόμενης αποζημίωσης. Σε σειρά πρωτόδικων αποφάσεων κρίθηκε πως η ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμη δικαιολογία για την άρνηση έκδοσης άδειας οικοδομής, διαχωρισμού ή και πολεοδομικής άδειας.
2. Η αναφορά στις προθέσεις του Συμβουλίου Αποχετεύσεων εισάγει ως ουσιώδη παράγοντα γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο. Η διαφύλαξη του τεμαχίου για τους σκοπούς κατασκευής αντλιοστασίου σημαίνει παγοποίηση των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη μέχρι την υλοποίηση των προθέσεων οι οποίες προϋποθέτουν απαλλοτρίωση του ακινήτου.
3. Το ίδιο το ζήτημα του αντλιοστασίου είναι εξωγενές. Το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας συγκεντρώνει ταυτόχρονα τις ιδιότητες της Πολεοδομικής Αρχής και του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Δεν συμμείγνυνται όμως οι δυο ιδιότητες. Οι φορείς είναι θεσμικά ξεχωριστοί, με ίδιους σκοπούς και εξουσίες, σύμφωνα με τους διαφορετικούς νόμους δυνάμει των οποίων συστήνονται. Δεν έχει συνδεθεί η πρόθεση της κατασκευής του αντλιοστασίου προς οτιδήποτε ενδιαφέρει για τους σκοπούς του Ν. 90/72, ώστε να είναι δυνατή η ταξι[*823]νόμησή της ως ουσιώδους παράγοντα με την έννοια του Νόμου.
Στην πραγματικότητα, δια μέσου της πολεοδομικής απόφασης, σκοπήθηκε η προώθηση στόχων του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Σε τελική ανάλυση, η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά κατάχρηση εξουσίας.
Η έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
Aναφερόμενες υποθέσεις:
Γεωργίου ν. Δήμου Λάρνακας (Αρ. 1) (1998) 3 Α.Α.Δ. 197,
Aspri v. Republic, 4 R.S.C.C. 57,
Michael Theodossiou Co. Ltd v. Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195,
Γεωργίου ν. Επαρχιακού Λειτουργού Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, Υπόθεση Αρ. 596/95, ημερ. 28.3.97,
Theophilou v. Improvement Board of Yermassoyia (1985) 3 C.L.R. 2016,
Tofarco Ltd κ.ά. ν. Δήμου Λευκωσίας, Υπόθεση Αρ. 780/91, ημερ. 31.1.94,
Μυλωνάς ν. Δημοκρατίας (Αρ. 2) (1997) 3 Α.Α.Δ. 332.
Έφεση.
Έφεση εναντίον της απόφασης Δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου Κύπρου (Χρυσοστομής, Δ.) που δόθηκε στις 7 Σεπτεμβρίου, 1994 (Προσφυγή Αρ. 313/93) με την οποία απορρίφθηκε η προσφυγή της εφεσείουσας κατά της απόφασης του Δήμου Λάρνακας να απορρίψει το αίτημά της για έκδοση πολεοδομικής άδειας.
Α.Σ. Αγγελίδης, για την Εφεσείουσα.
Γ. Νικολαΐδης, για τον Εφεσίβλητο.
Cur. adv. vult.
ΠΙΚΗΣ, Π: Την απόφαση του Δικαστηρίου θα δώσει ο Δικαστής Γ. Κωνσταντινίδης.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, Δ.: Ο Δήμος Λάρνακος, ως η Πολεοδομική Αρχή, απέρριψε το αίτημα της εφεσείουσας για πολεοδομι[*824]κή άδεια, ασκήθηκε η προσφυγή 313/93, κρίθηκε πρωτόδικα πως ήταν εκπρόθεσμη, αλλά επεκράτησε κατ’ έφεση το αντίθετο. (Βλ. Αλίκη Γεωργίου ν. Δήμος Λάρνακας (1998) 3 Α.Α.Δ. 197. Συνεπώς ανακύπτουν για εξέταση από την Ολομέλεια οι ισχυρισμοί ουσίας που προβλήθηκαν. Περιστρέφoνται γύρω από το κατά πόσο ο λόγος που οδήγησε στην απόρριψη συνιστά πράγματι “ουσιώδη παράγοντα” με την έννοια του άρθρου 26 του περι Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου του 1972 (Ν. 90/72 όπως τροποποιήθηκε).
Τα στοιχεία περιέχονται στην εισήγηση της Επιτροπής Τεχνικών Υπηρεσιών και Γκαράζ που αποτέλεσε το αιτιολογικό στήριγμα της απορριπτικής απόφασης, ημερομηνίας 20.6.92. Μεταφέρουμε την εισήγηση:
“Η Επιτροπή λαμβάνει γνώση έκθεσης της Τεχνικής Υπηρεσίας στην οποία αναφέρεται ότι υποβλήθηκε η αίτηση για πολεοδομική άδεια με αρ. Α-82/92, η οποία αφορά στην ανέγερση (προσθήκη) οκτώ νέων κατασημάτων στο τεμάχιο αρ. 880, Φ/Σχ. XL/64:3:IV, μπλοκ Β - Σκάλα, όπου υφίστανται οικοδομές (καταστήματα-κατοικία).
Σε τμήμα του πιο πάνω τεμαχίου, όπου προτείνεται η ανάπτυξη, θα κατασκευασθεί αντλιοστάσιο του Αποχετευτικού Συστήματος Λάρνακας, διαστάσεων 20μ.Χ18μ., το οποίο επηρεάζει την πρόταση της αιτήτριας και συνεπώς η πολεοδομική αίτηση, όπως υποβλήθηκε, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Η Επιτροπή, αφού μελετά το θέμα και λαμβάνοντας υπόψη όλη τη σχετική αλληλογραφία του Συμβουλίου Αποχετεύσεων και τις απόψεις των Συμβούλων Μηχανικών του, αποφασίζει ομόφωνα να εισηγηθεί στο Δημ. Συμβούλιο ν΄απορρίψει την αιτούμενη πολεοδομική άδεια, θεωρώντας την πρόθεση του Συμβουλίου Αποχετεύσεων για απαλλοτρίωση του χώρου του αντλιοστασίου ως “ουσιώδη παράγοντα” για τη λήψη της πολεοδομικής απόφασης.”
Σχετικό είναι το άρθρο 26(1) του Νόμου όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 7/90 (η μεταγενέστερη τροποποίηση με το Ν. 72(Ι)/98 δεν εφαρμόζεται):
Για να καταλήξει σε πολεοδομική απόφαση δυνάμει του παρόντος Νόμου, η Πολεοδομική Αρχή λαμβάνει υπόψη τις πρόνοιες του εφαρμοστέου στην περίπτωση σχεδίου ανάπτυξης κα[*825]θώς και οποιονδήποτε άλλο ουσιώδη παράγοντα”.
Το “σχέδιο ανάπτυξης” ορίζεται από τις ερμηνευτικές διατάξεις του Νόμου ως περιλαμβάνον “Σχέδιο διά την Νήσον, Τοπικόν σχέδιον και Σχέδιον Περιοχής, ως και οιονδήποτε τοιούτον σχέδιον τροποποιηθέν”. Επίσης, μεταβατικά, σύμφωνα με το Ν. 56/82, περιλαμβάνει Δήλωση Πολιτικής για περιοχές κείμενες εκτός των ορίων Δήμου, και της πέριξ του της μείζονος περιοχής ανάπτυξης. Τίποτε από τα πιο πάνω δεν προβάλλει ως κώλυμα για την έκδοση της άδειας που ζήτησε η εφεσείουσα. Δεν απορρίφθηκε η αίτησή της με αναφορά στο “σχέδιο ανάπτυξης” και το συμπέρασμα είναι πως η ανάπτυξη που σχεδίασε ήταν εναρμονισμένη προς όσα αυτό περιλαμβάνει.
Η Πολεοδομική Αρχή απέρριψε την αίτηση ενόψει των προθέσεων του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Η υλοποίηση τέτοιων προθέσεων, προϋπέθετε βέβαια την απαλλοτρίωση του τεμαχίου στο οποίο αφορούσε η ανάπτυξη. Και εφόσον εκδιδόταν διάταγμα απαλλοτρίωσης θα ήταν πάντα ανοικτή η δυνατότητα ελέγχου της νομιμόμητας του ως εκτελεστής διοικητικής πράξης. Εξ άλλου, η δημοσίευση διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν διαταράσσει αφ΄εαυτής το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Το τεμάχιο εξακολουθεί να ανήκει κατά κυριότητα στον εγγεγραμμένο ιδιοκτήτη του ως τη τελείωση της απαλλοτρίωσης με την καταβολή της οφειλόμενης αποζημίωσης. (Βλ. Εvridiki Aspri v. Republic 4 R.S.C.C. 57, Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (1975) 3 C.L.R. 195, Γεωργία Ιωάννου Γεωργίου ν. Επαρχιακού Λειτουργού Τμήματος Πολεοδομίας και Οικήσεως, Προσφυγή 596/95 ημερομηνίας 28.3.97). Σημειώνουμε συναφώς πως σε σειρά πρωτόδικων αποφάσεων κρίθηκε πως η ύπαρξη διατάγματος απαλλοτρίωσης δεν συνιστά νόμιμη δικαιολογία για την άρνηση έκδοσης άδειας οικοδομής, διαχωρισμού ή και πολεοδομικής άδειας. (Βλ. Michael Theodossiou Co Ltd v. The Municipality of Limassol (ανωτέρω) Theophilou v. The Improvement Board Yermassoyia (1985) 3 C.L.R. 2016 και Tofarco Ltd κ.α. ν. Δήμου Λευκωσίας Προσφυγή 780/91 ημερομηνίας 31.1.94).
Στην απόφαση της Ολομέλειας που εξέδωσε ο Πικής Π. στην υπόθεση Χαράλαμπος Μυλωνάς ν. Κυπριακής Δημοκρατίας (1997) 3 Α.Α.Δ. 332, με αναφορά στο γεγονός ότι δεν προσδιορίζονται οι ουσιώδεις παράγοντες, εξηγήθηκε πως “το κριτήριο είναι αντικειμενικό” και πως “ουσιώδης είναι κάθε παράγοντας ο συνυπολογισμός του οποίου είναι αναγκαίος για τη λήψη της επίδικης διοικητικής απόφασης”. Η αναφορά στις προθέσεις [*826]του Συμβουλίου Αποχετεύσεων εισάγει ως ουσιώδη παράγοντα γεγονός μελλοντικό και αβέβαιο. Η διαφύλαξη του τεμαχίου για τους σκοπούς κατασκευής αντλιοστασίου σημαίνει παγοποίηση των δικαιωμάτων του ιδιοκτήτη μέχρι την υλοποίηση των προθέσεων οι οποίες, όπως είδαμε, προϋποθέτουν απαλλοτρίωση του ακινήτου. Δεν χρειάζεται όμως καν να δούμε το ζήτημα από αυτή την σκοπιά.
Το ίδιο το ζήτημα του αντλιοστασίου είναι εξωγενές. Το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας συγκεντρώνει ταυτόχρονα τις ιδιότητες της Πολεοδομικής Αρχής και του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Δεν συμμείγνυνται όμως οι δυο ιδιότητες. Οι φορείς είναι θεσμικά ξεχωριστοί, με ίδιους σκοπούς και εξουσίες, σύμφωνα με τους διαφορετικούς νόμους δυνάμει των οποίων συστήνονται. Δεν έχει συνδεθεί η πρόθεση της κατασκευής του αντλιοστασίου προς οτιδήποτε ενδιαφέρει για τους σκοπούς του Ν. 90/72, ώστε να είναι δυνατή η ταξινόμησή της ως ουσιώδους παράγοντα με την έννοια του Νόμου.
Στην πραγματικότητα, διά μέσου της πολεοδομικής απόφασης, σκοπήθηκε η προώθηση στόχων του Συμβουλίου Αποχετεύσεων. Σε τελική ανάλυση, η προσβαλλόμενη απόφαση εκδόθηκε κατά κατάχρηση εξουσίας. Η έφεση επιτυγχάνει, με έξοδα. Η προσβαλλόμενη απόφαση ακυρώνεται.
H έφεση επιτυγχάνει με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο