(2000) 3 ΑΑΔ 137
[*137]20 Μαρτίου, 2000
[ΝΙΚΗΤΑΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, ΚΡΟΝΙΔΗΣ, ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΗΣ, Δ/στές]
ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΙΑ ΤΩΝ
1. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ,
2. ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ,
3. ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΠΡΟΣΦΟΡΩΝ,
Εφεσείοντες,
v.
Δ. ΑΥΛΩΝΙΤΗΣ ΚΑΙ ΥΙOI ΛΤΔ.,
Εφεσιβλήτων.
(Αναθεωρητική Έφεση Αρ. 2479)
Αναθεωρητική Δικαιοδοσία ― Κρίση της υπόθεσης από το διοικητικό φάκελο και όχι από στοιχεία και ισχυρισμούς που παρουσιάζονται στις αγορεύσεις.
Έννομο συμφέρον ― Προσφοροδότη που αποκλείστηκε ― Έχει έννομο συμφέρον, εφόσον προσβάλλει την απόφαση αποκλεισμού του.
Προσφορές ― Απόκλιση προσφοράς από ουσιώδη όρο είναι εξυπαρχής άκυρη ― Κρίση περί της παραβίασης ουσιώδους ή επουσιώδους όρου των προδιαγραφών, ανήκει στο δικαστήριο ― Κριτήριο καθορισμού όρου ως ουσιώδους ή μη.
Προσφορές ― Αποκλεισμός προσφοράς ― Αν ο λόγος του αποκλεισμού αφορά επουσιώδη όρο, υπάρχει πλάνη της διοίκησης περί τα πράγματα.
Οι εφεσείοντες επεδίωξαν με την έφεσή τους, την ανατροπή της πρωτόδικης απόφασης με την οποία η επίδικη κατακύρωση της προσφοράς στο ενδιαφερόμενο μέρος, ακυρώθηκε.
Η Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου, απορρίπτοντας την έφεση, αποφάσισε ότι:
1. Iσχυριζόμενες από τους εφεσείοντες παραλείψεις, δεν επισημαίνο[*138]νται σε κανένα μέρος του φακέλου της υπόθεσης. Ούτε το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών, ούτε και οι επιτροπές που αξιολόγησαν τις προσφορές, έκαμαν οποιανδήποτε αναφορά σ’ αυτή την κατ’ ισχυρισμό παράλειψη των προσφοροδοτών. Η ένσταση, ως προς αυτό το σκέλος, είναι αβάσιμη. Η υπόθεση, όπως έχει επανειλημμένα λεχθεί, κρίνεται από το διοικητικό φάκελο και όχι από στοιχεία που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην αγόρευση.
2. Το Δικαστήριο δεν συμφωνεί με το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι το Συμβούλιο προσέγγισε την προσφορά των αιτητών ως έγκυρη και απλώς προτίμησε αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους λόγω της απόκλισης της προσφοράς των αιτητών από τις προδιαγραφές. Το Συμβούλιο θεώρησε τους αιτητές ως εκτός προδιαγραφών και συνεπώς την προσφορά τους άκυρη. Γι’ αυτό και κατέληξε ότι η φθηνότερη από τις έγκυρες προσφορές ήταν αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους. Έτσι δεν έχουμε αλλαγή στάσης της διοίκησης και συνεπώς η προδικαστική ένσταση θα έπρεπε να εξεταστεί.
Όμως τα πράγματα δεν μεταβάλλονται, γιατί η ουσία παραμένει η ίδια. Ήταν η προσφορά των αιτητών έγκυρη ή όχι; Εν πάση περιπτώσει η προσφυγή στρέφεται ουσιαστικά εναντίον της απόφασης του Συμβουλίου Προσφορών να θεωρήσει την προσφορά των αιτητών εκτός προδιαγραφών. Έχουν λοιπόν οι αιτητές έννομο συμφέρον να αμβισβητήσουν αυτή την απόφαση.
3. Είναι η θέση των εφεσειόντων ότι αρμόδιο όργανο για την τελική απόφαση ήταν το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών, το οποίο αποφάσισε να επιδείξει προσήλωση στις προδιαγραφές και να απορρίψει οποιανδήποτε προσφορά που ήταν εκτός προδιαγραφών, έστω κι αν η παρέκκλιση από την προκήρυξη ήταν επουσιώδης.
Η νομολογία δε επιτρέπει να ακολουθηθεί η πιο πάνω γραμμή. Έχει επανειλημμένα λεχθεί ότι προσφορά που δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού, είναι εξ υπαρχής άκυρη.
Η συμμόρφωση με τις ουσιώδεις πρόνοιες του διαγωνισμού αποτελεί προϋπόθεση για συμμετοχή σ’ αυτόν. Η κρίση κατά πόσο ο όρος που παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή μη πρόνοια ανήκει στο Δικαστή.
Το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας όρου είναι αντικειμενικό. Κριτήριο είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για [*139]την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος, η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς.
Στην παρούσα περίπτωση η απόκλιση της προσφοράς των αιτητών από τους όρους της προκήρυξης ήταν όπως δέκτηκαν και οι δύο τεχνικές επιτροπές που αξιολόγησαν τις προσφορές, άνευ σημασίας. Δηλαδή ο όρος που παραβιάστηκε δεν ήταν αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς και συνεπώς επουσιώδης. Έτσι η απόφαση με την οποία η πρσφορά των αιτητών κρίθηκε ως εκτός προδιαγραφών πάσχει.
Δεν τίθεται θέμα λακωνικής αιτιολογίας ή μη, αλλά πλάνης περί τα πράγματα, αφού η προσφορά των αιτητών κρίθηκε λανθασμένα ως εκτός προδιαγραφών και συνεπώς άκυρη. Η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη, κι όμως απορρίφθηκε χωρίς αιτιολογία. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι στην προσβαλλόμενη απόφαση δεν έγινε καν επίκληση ακυρότητας λόγω παραβίασης ουσιώδους όρου.
H έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
Αναφερόμενες Υποθέσεις:
Βασίλης Χαράκης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (Αρ. 1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 10,
ΚΕΜ Transport v. EFA and Others (1987) 3 C.L.R. 1939,
Tamassos Tobacco Suppliers and Co v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60,
George Corderoy & Christophorides v. Δημοκρατίας κ.ά. (1992) 4 Α.Α.Δ. 2955,
P. Steff & Co. v. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 3343,
Medcon Construction and Others v. Republic (1968) 3 C.L.R. 535,
Kounas and Sons Ltd v. Republic (1972) 3 C.L.R. 542,
Vouniotis & Sons v. Republic (1985) 3 C.L.R. 2355.
[*140]Έφεση.
Έφεση των εφεσειόντων κατά της απόφασης του Δικαστηρίου (Νικολάου, Δ.) στην Yπόθεση Aρ. 637/95, ημερ. 26/6/97, με την οποία κρίθηκε ότι η προσφορά των αιτητών ήταν έγκυρη και η απόφαση κατακύρωσης της προσφοράς για την εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης στο Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού στο Στρόβολο στο ενδιαφερόμενο μέρος λήφθηκε υπό πλάνη περί τα πράγματα.
Δ. Ι. Καλλίγερος, Δικηγόρος της Δημοκρατίας, για τους Εφεσείοντες.
Π. Λυσάνδρου, για τους Εφεσίβλητους.
Cur. adv. vult.
ΝΙΚΗΤΑΣ, Δ.: Tην απόφαση του Δικαστηρίου θα απαγγείλει ο Φρ. Νικολαΐδης, Δ.
ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ, Δ.: Ύστερα από την προκήρυξη μειοδοτικού διαγωνισμού για την εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης στο Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού στο Στρόβολο, υποβλήθηκαν επτά συνολικά προσφορές. Οι προσφορές αξιολογήθηκαν αρχικά από την Ενδοτμηματική Επιτροπή Προσφορών των Τεχνικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, η οποία υπέβαλε την έκθεσή της στις 23.2.1995. Στην έκθεση γινόταν εισήγηση για κατακύρωση της προσφοράς στους αιτητές, που ήταν και οι χαμηλότεροι προσφοροδότες.
Η Τεχνική Επιτροπή του Κεντρικού Συμβουλίου Προσφορών στις 28.3.1995 συμφώνησε με την πιο πάνω εισήγηση, επισημαίνοντας στο σχετικό πρακτικό ότι το γεγονός ότι τα σώματα που προσφέρονταν από τους αιτητές είχαν δοκιμαστεί σε πίεση 7 αντί 8 bar που απαιτούσαν οι προδιαγραφές, συνιστούσε αμελητέα απόκλιση που δεν επηρέαζε τη λειτουργία του συστήματος.
Το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών στη συνεδρία του ημερ. 14.4.1995 καταγράφει την πιο πάνω απόκλιση, καθώς και το γεγονός ότι ο κ. Πίττας, Γραμματέας της Τεχνικής Επιτροπής, που ήταν παρών, την θεωρεί αμελητέα, μια και το σύστημα εργάζεται με πίεση μόνο 2 bar. Στη συνέχεια προχώρησε και κατακύρωσε την προσφορά για το συγκεκριμένο Γυμνάσιο στο ενδιαφερόμενο μέρος και την προσφορά για την κεντρική θέρμανση στο Δημοτικό Σχολείο Αγγλισίδων σε άλλο προσφοροδότη. Ο λόγος για τον [*141]οποίο αναφερόμαστε στην κατακύρωση της προσφοράς και στο Δημοτικό Σχολείο Αγγλισίδων είναι γιατί η αιτιολογία των δύο κατακυρώσεων όπως θα δούμε αμέσως μετά, σχετίζεται.
Αντιγράφουμε το σχετικό πρακτικό:
“Εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης στο Δημοτικό Σχολείο Αγγλισίδων
Το θέμα επαναφέρεται από προηγούμενη συνεδρία.
Ο κ. Πίττας αναφέρει ότι τα σώματα έχουν δοκιμαστεί σε 7 bar αντί 8 που προνοούν οι προδιαγραφές, όμως η διαφορά θεωρείται αμελητέα, κατά τον ίδιο, αφού το σύστημα εργάζεται με πίεση 2 bar.
Eνόψει της διαφοράς που παρουσιάζει η φθηνότερη προσφορά, η κατακύρωση γίνεται στους κ.κ. Parpas Alex Services Ltd, έναντι του ποσού των £16.653,00 που είναι ο πιο φθηνός εντός προδιαγραφών.
Εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης στο Λύκειο Εθνομάρτυρα Κυπριανού στο Στρόβολο
Το θέμα επαναφέρεται από προηγούμενη συνεδρία.
Για τον ίδιο λόγο όπως και το προηγούμενο θέμα, η προσφορά κατακυρώνεται στον πιο φθηνό εντός προδιαγραφών προσφοροδότη κ.κ. Protherco Ltd έναντι του ποσού των £52.726,00.”
Στην προσφυγή που καταχωρήθηκε εναντίον της πιο πάνω απόφασης το Δικαστήριο κατέληξε ότι η δοθείσα αιτιολογία της απόφασης φανέρωνε πλάνη περί τα πράγματα, γιατί η φθηνότερη προσφορά ήταν εκείνη των αιτητών και όχι η του ενδιαφερόμενου μέρους. Σημειώνεται ότι η προσφορά των αιτητών ανερχόταν σε £49.950, ενώ η προσφορά του ενδιαφερόμενου μέρους σε £52,726.
Οι καθ’ ων η αίτηση με προδικαστική ένσταση ισχυρίζονται ότι οι αιτητές παρέλειψαν να συμμορφωθούν με ουσιώδεις όρους της προσφοράς και γι’ αυτό η προσφορά τους δεν πρέπει να θεωρηθεί ως έγκυρη. Οι αποκλίσεις σημειώνονται στη γραπτή αγόρευση των καθ’ ων η αίτηση που καταχωρήθηκε κατά την πρωτόδικη διαδικασία. Σαν τέτοια παράλειψη αναφέρεται για παρά[*142]δειγμα η παράλειψη των αιτητών να συμμορφωθούν με τον όρο 7 των εγγράφων προσφορών που προνοούσε την παροχή πληροφοριών για τα μηχανήματα και τα υλικά που θα χρησιμοποιούσαν.
Οι πιο πάνω παραλείψεις δεν επισημαίνονται σε κανένα μέρος του φακέλου της υπόθεσης. Ούτε το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών, ούτε και οι επιτροπές που αξιολόγησαν τις προσφορές έκαμαν οποιανδήποτε αναφορά σ’ αυτή την κατ’ ισχυρισμό παράλειψη των προσφοροδοτών. Η ένσταση, ως προς αυτό το σκέλος, είναι αβάσιμη. Η υπόθεση, όπως έχει επανειλημμένα λεχθεί, κρίνεται από το διοικητικό φάκελο και όχι από στοιχεία που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην αγόρευση.
Προδικαστική ένσταση που ηγέρθηκε από τους καθ’ ων η αίτηση ότι οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος, αφού η προσφορά τους δεν ήταν έγκυρη μια και δεν ήταν εκτός προδιαγραφών, καθώς και λόγω μη συμμόρφωσης της με ουσιώδους όρους δεν έγινε δεκτή. Το Δικαστήριο δέκτηκε ότι το Συμβούλιο δεν απέκλεισε την προσφορά των αιτητών ως άκυρη, αλλά προσεγγίζοντας την ως έγκυρη, προτίμησε την προσφορά του ενδιαφερόμενου προσώπου, εν όψει της σημειωθείσας απόκλισης από τις προδιαγραφές. Έτσι κατέληξε ότι η εισήγηση των καθ΄ ων η αίτηση ότι οι αιτητές στερούνται εννόμου συμφέροντος αποτελούσε μεταβολή της θέσης της διοίκησης που συνιστούσε παραβίαση των αρχών της χρηστής διοίκησης.
Ένας από τους λόγους έφεσης στρέφεται εναντίον του πιο πάνω συμπεράσματος του πρωτόδικου δικαστηρίου. Δεν συμφωνούμε με το συμπέρασμα του πρωτόδικου δικαστηρίου ότι το Συμβούλιο προσέγγισε την προσφορά των αιτητών ως έγκυρη και απλώς προτίμησε αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους λόγω της απόκλισης της προσφοράς των αιτητών από τις προδιαγραφές. Στο τηρηθέν πρακτικό σημειώνεται η απόκλιση, καθώς και η γνώμη του κ. Πίττα ότι η διαφορά είναι αμελητέα. Στη συνέχεια, το Συμβούλιο κατακυρώνει την προσφορά “στον πιο φθηνό εντός προδιαγραφών προσφοροδότη”, το ενδιαφερόμενο μέρος. Η διατύπωση αυτή σημαίνει ότι το Συμβούλιο θεώρησε τους αιτητές ως εκτός προδιαγραφών και συνεπώς την προσφορά τους άκυρη. Γι’ αυτό και κατέληξε ότι η φθηνότερη από τις έγκυρες προσφορές ήταν αυτή του ενδιαφερόμενου μέρους. Έτσι δεν έχουμε αλλαγή στάσης της διοίκησης και συνεπώς η προδικαστική ένσταση θα έπρεπε να εξεταστεί.
Όμως τα πράγματα δεν μεταβάλλονται, γιατί η ουσία παραμέ[*143]νει η ίδια. Ήταν η προσφορά των αιτητών έγκυρη ή όχι; Εν πάση περιπτώσει η προσφυγή στρέφεται ουσιαστικά εναντίον της απόφασης του Συμβουλίου Προσφορών να θεωρήσει την προσφορά των αιτητών εκτός προδιαγραφών. Έχουν λοιπόν οι αιτητές έννομο συμφέρον να αμφισβητήσουν αυτή την απόφαση.
Οι υπόλοιποι λόγοι έφεσης αναφέρονται στο ίδιο σημείο. Εκείνο που αμφισβητείται είναι η ορθότητα του συμπεράσματος του δικαστηρίου ότι η προσφορά των αιτητών ήταν έγκυρη και ότι η προσβαλλόμενη απόφαση ελήφθη κάτω από πλάνη περί τα πράγματα. Είναι η θέση των εφεσειόντων ότι αρμόδιο όργανο για την τελική απόφαση ήταν το Κεντρικό Συμβούλιο Προσφορών το οποίο αποφάσισε να επιδείξει προσήλωση στις προδιαγραφές και να απορρίψει οποιανδήποτε προσφορά που ήταν εκτός προδιαγραφών, έστω κι αν η παρέκκλιση από την προκήρυξη ήταν επουσιώδης.
Η νομολογία δεν μας επιτρέπει να ακολουθήσουμε την πιο πάνω γραμμή. Έχει επανειλημμένα λεχθεί ότι προσφορά που δεν πληροί και δεν ανταποκρίνεται σε ουσιώδη όρο του διαγωνισμού είναι εξ υπαρχής άκυρη (Βασίλης Χαράκης και Υιοί Λτδ ν. Δημοκρατίας (Αρ.1) (1994) 3 Α.Α.Δ. 10), ούτε και μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εξέτασης (ΚΕΜ Τransport v. EFA and Others (1987) 3 C.L.R. 1939).
Αντίθετα η συμμόρφωση με τις ουσιώδεις πρόνοιες του διαγωνισμού αποτελεί προϋπόθεση για συμμετοχή σ’ αυτόν (Tamassos Tobacco Suppliers and Co. v. Δημοκρατίας (1992) 3 Α.Α.Δ. 60). Η κρίση κατά πόσο ο όρος που παραβιάζεται αποτελεί ουσιώδη ή μη πρόνοια ανήκει στο Δικαστή (George Corderoy & Christophorides v. Δημοκρατίας κ.ά. (1992) 4 Α.Α.Δ. 2955).
Το κριτήριο για τον καθορισμό της σημασίας όρου είναι αντικειμενικό (P. Steff & Co v. Δημοκρατίας (1990) 3 Α.Α.Δ. 3343.) Κριτήριο είναι η σημασία που ενέχει η τήρησή του για την απόφαση για κατακύρωση της προσφοράς. Ουσιώδης είναι ο όρος η τήρηση του οποίου είναι αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη και το περιεχόμενο της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς (Medcon Construction and Others v. Republic (1968) 3 C.L.R. 535, Kounas and Sons Ltd v. Republic (1972) 3 C.L.R. 542, Vouniotis & Sons v. Republic (1985) 3 C.L.R. 2355).
Στην παρούσα περίπτωση η απόκλιση της προσφοράς των αιτητών από τους όρους της προκήρυξης ήταν όπως δέκτηκαν και οι [*144]δύο τεχνικές επιτροπές που αξιολόγησαν τις προσφορές, άνευ σημασίας. Δηλαδή ο όρος που παραβιάστηκε δεν ήταν αποφασιστικής σημασίας για τη λήψη της απόφασης για την κατακύρωση της προσφοράς και συνεπώς επουσιώδης. Έτσι η απόφαση με την οποία η προσφορά των αιτητών κρίθηκε ως εκτός προδιαγραφών, πάσχει.
Δεν τίθεται θέμα λακωνικής αιτιολογίας ή μη, αλλά πλάνης περί τα πράγματα, αφού η προσφορά των αιτητών κρίθηκε λανθασμένα ως εκτός προδιαγραφών και συνεπώς άκυρη. Η προσφορά των αιτητών ήταν η χαμηλότερη, κι όμως απορρίφθηκε χωρίς αιτιολογία. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι στην προσβαλλόμενη απόφαση δεν έγινε καν επίκληση ακυρότητας λόγω παραβίασης ουσιώδους όρου.
Εν όψει των πιο πάνω η έφεση απορρίπτεται με έξοδα εναντίον των εφεσειόντων, όπως θα υπολογιστούν από τον Πρωτοκολλητή.
Η έφεση απορρίπτεται με έξοδα.
cylaw.org: Από το ΚΙΝOΠ/CyLii για τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο